Thông Luận

Mỹ : Chính quyền Trump phản công chống thủ tục truất phế tổng thống (RFI, 02/10/2019)

Sau quyết định của Hạ Viện Mỹ khởi động cuộc điều tra nhằm truất phế tổng thống, ông Donald Trump vào hôm qua 01/10/2019 đã tiếp tục phản ứng dữ dội.

Dân biểu đảng Dân Chủ Adam Schiff, trong một cuộc họp báo về thủ tục phế truất tổng thống tại Washington, ngày 25/10/2019. Reuters/Al Drago

Trong một thông điệp Twitter, ông tố cáo "một cuộc đảo chính" và dân biểu Adam Schiff, chủ tịch Ủy ban của Hạ Viện đặc trách điều tra, là phản quốc, cần phải bị truy tố trước tòa án. Ngoại trưởng Mike Pompeo thông báo nhân viên bộ Ngoại Giao sẽ không ra trả lời trước Ủy ban điều tra trong tuần này, bất chấp lệnh triệu mời của Hạ Viện.

Theo thông tín viên RFI tại Washington, Anne Corpet, đây là một quyết định trực diện đối đầu với Hạ Viện :

Đây chưa hẳn là việc hoàn toàn từ chối tuân lệnh, mà là một sự đối đầu trục tiếp : Ngoại trưởng Mỹ đã bác bỏ lịch trình mà các dân biểu đảng Dân Chủ áp đặt.

Trong bức thư gởi đến Hạ Viện, ông Mike Pompeo cho là lệnh triệu tập gởi đến các nhà ngoại giao là một nỗ lực nhằm hù dọa, sách nhiễu, và ngược đãi những chuyên viên lỗi lạc của bộ Ngoại Giao. Ông còn viết : Do những quan ngại quan trọng về mặt pháp lý và thủ tục, những buổi điều trần của các nhà ngoại giao ở Quốc Hội không thể bắt đầu vào ngày thứ Tư này.

Ủy ban điều tra Hạ Viện đã gởi trát đòi đến 5 nhân viên của bộ Ngoại Giao, những người được cho là có thể cung cấp thêm thông tin về quan hệ giữa chính quyền Trump và Ukraine. Cuộc điều trần đầu tiên dự kiến vào ngày thứ Tư này, liên quan đến cựu nữ đại sứ Mỹ tại Kiev.

Lãnh đạo của ba Ủy ban ở Hạ Viện đã nhanh chóng phản ứng. Trong một thông cáo, họ cho là ngoại trưởng phải chấm dứt ngay việc hù dọa nhân chứng để tự bảo vệ và bảo vệ tổng thống. Thông cáo còn nói thêm : Lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ là một nhân chứng trực tiếp trong cuộc điều tra và mọi nỗ lực ngăn chặn các cuộc điều trần ở Quốc Hội là phi pháp và là một bằng chứng về tội cản trở cuộc điều tra truất phế.

Tổng thống Trump cũng đã nhờ thủ tướng Úc giúp điều tra

Tai tiếng liên quan đến vụ ông Trump nhờ Ukraine điều tra về đối thủ Joe Biden chưa dứt, đã xuất hiện một vụ khác liên quan đến Úc.

Theo báo New York Times, ông Trump đã nhờ thủ tướng Úc Scott Morrison giúp bộ trưởng Tư Pháp Mỹ William Barr thu thập thông tin có thể góp phần phá hủy tín nhiệm dành cho công việc của công tố viên đặc biệt Mueller trong cuộc điều tra nghi vấn Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016.

Thủ tướng ÚC Scott Morrison vào hôm nay, 02/10/2019, đã giảm nhẹ tầm quan trọng của việc tổng thống Mỹ nhờ vả, cho biết rằng đó chỉ là một "trao đổi ngắn và không quan trọng", ông Trump chỉ muốn có "một đầu mối liên lạc" trong nội bộ chính quyền Úc, để tiến hành một cuộc điều tra mà tổng thống Mỹ hy vọng tìm thấy những yếu tố bác bỏ những luận điểm cho rằng Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ.

Ông Morrison cho đây là một việc chia sẻ thông tin bình thường giữa hai đồng minh, và Mỹ là đồng minh chiến lược của Úc. Ông cho biết rất "vui" khi được giúp tổng thống Mỹ và ông không bao giờ làm gì đi ngược lại quyền lợi của Úc.

Thủ tục truất phế giúp Tổng thống Trump huy động được hàng triệu đô la

Khi đối đầu với đảng Dân Chủ trong cuộc điều tra truất phế, tổng thống Mỹ và ê kíp của ông còn chuẩn bị huy động tiền đóng góp của những người ủng hộ ông.

Một clip video đã được tung ra vào tuần qua, đúng vào lúc khởi đầu thủ tục truất phế. Người ta thấy các dân biểu đảng Dân Chủ đòi truất phế tổng thống và ông Trump trả lời "Đã đến lúc chấm dứt sự phi lý này", và ngay sau đó clip video chuyển qua một số điện thoại để quyên góp tiền.

Video này nằm trong kế hoạch phản công của Nhà Trắng : 65 triệu email đã được gởi đi, cũng như 12 triệu thông điệp điện thoại với nội dung "Đây là cuộc truy bắt phù thủy, Tổng thống cần các bạn".

Chỉ trong hai ngày, chiến dịch đã thu về 8,5 triệu đô la, với 50.000 nhà hảo tâm mới được ghi nhận. Trong những tuần lễ tới đây, những người ủng hộ còn sẽ tiếp tục được mời quyên góp thêm.

Mai Vân

**************

Luận tội Trump : trách nhiệm hay canh bạc của Đảng Dân chủ ? (VOA, 01/10/2019)

Đảng Dân chủ có trách nhiệm tiến hành luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump mặc dù hành động này có thể đem đến cho họ rất nhiều rủi ro chính trị, các nhà phân tích nhận định.

Tổng thống Donald Trump và người tương nhiệm Volodymyr Zelensky đã có cuộc điện đàm gây tranh cãi

Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, bà Nancy Pelosi, hôm 24/9 loan báo Đảng Dân chủ đã bắt đầu chính thức điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump về những cáo buộc rằng ông cố gắng gây áp lực với Tổng thống Ukraine để điều tra ông Joe Biden, một ứng cử viên Tổng thống 2020 bên Đảng Dân chủ.

Trước đó, nhiều nhân vật bên Đảng Dân chủ từng kêu gọi xúc tiến tiến trình luận tội Tổng thống Cộng hòa Donald Trump sau khi báo cáo điều tra của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller dùkhông kết luận rằng ông Trump đã phạm tội cản trở công lý nhưng không minh oan cho ông Trump về tội danh này. Tuy nhiên, các lãnh đạo Dân chủ đã không đáp ứng lời kêu gọi lúc đó vì những rủi ro tiềm tàng đối với họ trong mùa bầu cử sắp tới.

‘Cực chẳng đã’

Lần này, Đảng Dân chủ theo đuổi luận tội ông Trump vì bị buộc vào thế ‘cực chẳng đã,’ theo bà Ông Thụy Như Ngọc, Tiến sĩ Chính trị học và hiện là chủ nhiệm tờ báo Viet Tide ở tiểu bang California.

"Nếu họ không luận tội thì họ sẽ bị cho là tiếp tục bao che cho các hành vi không trong sáng của ông Trump vì đã có người trong nội bộ tố cáo ra", bà Ngọc nói và nhắc lại rằng lâu nay Đảng Dân chủ vì lo ngại hậu quả chính trị nên không thực hiện đàn hặc ông Trump vì họ biết là ‘kết quả sẽ không đi đến đâu’.

"Từ đầu đến giờ Đảng Dân chủ đã rất do dự, nhưng nếu chiếu theo những gì đã trưng ra trong bản báo cáo thì họ cũng không còn cách nào khác", bà giải thích. "Đã là đảng đối lập thì phải soi mói từng chút một đảng cầm quyền".

"Biết là rủi ro nhưng họ vẫn phải làm vì đó là nhiệm vụ của họ trong một đất nước có thể chế dân chủ kiểm soát lẫn nhau", bà nói thêm.

Quyết định của Đảng Dân chủ có thể bị phe Cộng hòa cáo buộc là ‘bôi nhọ ông Trump để giành lợi thế trong kỳ bầu cử sắp tới’, nhưng ‘nhìn chung ông Trump sẽ không bị ảnh hưởng bao nhiêu (từ việc luận tội này) trừ phi bị truất phế,’ Tiến sĩ Ngọc nói về tác động đối với ông Trump. "Điều này không làm suy suyển sự ủng hộ trong nhóm cử tri của Trump mà chỉ làm họ ủng hộ thêm thôi".

Tuy nhiên, trong nền chính trị Mỹ khi mà các cử tri luôn có xu hướng bầu cử theo đảng phái bất kể ứng viên hay vấn đề gì (tức là khối Dân chủ luôn bầu cho Dân chủ còn khối Cộng hòa luôn bầu cho Cộng hòa) thì việc luận tội này có thể lay động khối cử tri trung dung vốn đóng vai trò quyết định trong bất cứ kỳ bầu cử Tổng thống nào, Tiến sĩ Ông Thụy Như Ngọc phân tích thêm và cho rằng quá trình luận tội cũng có thể có lợi cho một số vị dân cử của Đảng Dân chủ đại diện cho những địa phương mà cử tri ở đó có tiếng nói mạnh mẽ đòi luận tội.

Nên hay không nên luận tội ?

Trên trang mạng news24, Timothy J. Lynch, Phó Giáo sư về Chính trị Mỹ tại Đại học Melbourne, Úc đưa ra 8 lý do không nên và 3 lý do Đảng Dân chủ nên luận tội ông Trump.

Luận tội Trump vẫn còn đầy rủi ro đối với Đảng Dân chủ. Hạ bệ một Tổng thống đương nhiệm cũng giống như là quả bom hạt nhân trong chính trị Mỹ, ông Lynch nhận định.

Dưới đây là tám rủi ro mà Đảng Dân chủ không nên luận tội Tổng thống Trump, theo phân tích của Phó Giáo sư Lynch :

1. Sẽ không thành

Có đủ đảng viên Dân chủ tại Hạ viện để bỏ phiếu yêu cầu luận tội của Trump. Chỉ cần một đa số tối thiểu là cần thiết để bắt đầu quy trình luận tội và hiện có 225 dân biểu Dân chủ trong Hạ viện gồm 435 ghế.

Tuy nhiên, Đảng Dân chủ không có đủ ghế ở Thượng viện để phán quyết rằng ông Trump có tội. Phải cần đến 2/3 trong số 100 thượng nghị sĩ (hoặc 67 vị, tức ‘siêu đa số’) bỏ phiếu là Trump có tội để truất phế ông – nhưng chỉ có 46 Thượng nghị sỹ Dân chủ.

Thậm chí nếu như một số Thượng nghị sỹ Cộng hòa cũng về phe Dân chủ thì lợi thế về số phiếu vẫn đứng về phía Trump.

Thách thức lớn nhất đối với đảng Dân chủ là liệu một Thượng viện không thiên vị về tư pháp có thể hành động mà không quan tâm đến lợi ích đảng phái hay không. Có rất ít bằng chứng trong lịch đương đại hoặc trong lịch sử Mỹ cho thấy điều đó.

2. Trump đã miễn dịch ?

Ông Trump đã phạm rất nhiều lỗi lầm nhỏ đến mức không tội lỗi lớn nào chạm đến ông được. Ông đã trở nên lão luyện trong việc né tránh các cáo buộc hình sự đồng thời gọi chúng là một phần của cuộc săn phù thủy, tức truy bức chính trị, của Đảng Dân chủ.

Khoảng thời gian và sức lực lớn bỏ vào cuộc điều tra của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller đã thất bại trong việc đưa ra một trọng tội mà bà Pelosi tự tin là đáp ứng được yêu cầu của Hiến pháp về luận tội.

Diễn biến Ukraine thật ra có thể là một bước ngoặt, nhưng cho đến khi xảy ra vụ Ukraine chưa có vi phạm nào của ông Trump có thể dẫn đến luận tội.

3. Chưa phải là hành vi đáng để luận tội rõ ràng

Theo Hiến pháp Mỹ, hành vi đáng để luận tội là :

"Tổng thống, Phó Tổng thống và tất cả các viên chức dân sự của Hoa Kỳ, sẽ bị cách hết chức trách nếu bị luận tội và kết tội về các tội : phản quốc, hối lộ, hoặc các tội và hành vi sai trái nghiêm trọng khác (Điều II, Mục 4)".

Các luật sư của Trump sẽ thách thức mọi nỗ lực nhằm khắc họa ‘biện pháp ngoại giao’ của Trump với nhà lãnh đạo Ukraine là đã đến ngưỡng ‘các tội và hành vi sai trái nghiêm trọng’.

4. Giúp Trump tái sinh ?

Nếu nỗ lực luận tội của đảng Dân chủ dẫn đến kết quả là ông Trump được tha bổng tại Thượng viện, kết quả cho Đảng của bà Pelosi sẽ không phải là một Tổng thống suy yếu, mà trái lại là một Tổng thống thêm mạnh bạo.

Khi Hạ viện của Đảng Cộng hòa luận tội Tổng thống Bill Clinton hồi năm 1998, ngay sau đó ông được Thượng viện phán xử là không có tội. Hai năm tại vị cuối cùng của ông, bất chấp sự xấu hổ của vụ bê bối Monica Lewinsky, lại là khoảng thời gian ấn tượng nhất của ông.

Ông đã giải phóng Kosovo khỏi người Serbia và được cho là có công làm kinh tế Mỹ bùng nổ. Khi rời chức, ông ấy là một trong những Tổng thống được lòng dân nhất trong lịch sử Mỹ.

5. Nhớ đến Brexit

Nước Anh hiện đang bế tắc bởi vì ý chí dân chủ của đa số cử tri đang bị thể chế chính trị vốn không thích cách họ bỏ phiếu từ chối thực hiện.

Không khó tưởng tượng sự tương đồng này ở Mỹ : nếu giới tinh hoa chính trị ở Washington loại bỏ thành công một Tổng thống Mỹ được bầu hợp pháp, nó sẽ thúc đẩy một quốc gia đã bị phân cực thành quốc gia hướng đến cuộc chiến văn hóa.

Sẽ tốt hơn cho Đảng Dân chủ nếu họ tìm cách đánh bại ông Trump ở phòng phiếu vào năm 2020.

Nếu Trump rời khỏi Nhà Trắng theo con đường bình thường này, những người ủng hộ ông sẽ không thể lập luận ông ấy đã bị lật đổ bằng các biện pháp chính trị-tư pháp mà là quá tiến trình dân chủ lập hiến thông thường.

6. Đảng Dân chủ cần lập lại trật tự trong chiến lược bầu cử

Thay vì tiến hành một cuộc chiến luận tội, Đảng Dân chủ nên giải quyết các vấn đề giúp cho Trump vươn đến quyền lực ngay từ đầu.

Ông ấy chỉ là triệu chứng, chứ không phải nguyên nhân, của sự bất mãn văn hóa của những người Mỹ da trắng vốn là dân lao động vốn cảm thấy bị Đảng Dân chủ bỏ rơi. Việc luận tội sẽ làm tăng sự bất mãn đó. Ông Trump sẽ mạnh mẽ tuyên bố rằng đó là bằng chứng cho thấy Đảng Dân chủ không còn quan tâm gì đến các cử tri lao động nữa.

7. Luận tội không được lòng dân

Vẫn chưa có sự đồng thuận mạnh mẽ trong nước rằng luận tội là điều đúng đắn. Điều này có thể thay đổi khi giờ đây người Mỹ đã được thấy bản ghi về cuộc điện đàm của ông Trump với Tổng thống Ukraine.

Nhưng trước khi Quốc hội chắc chắn có sự đồng thuận quốc gia như vậy, họ cần phải thận trọng.

8. Trump thích so găng

Ông Trump vững vàng bằng cách khiêu khích các kẻ thù. Và ông ấy sẽ tiếp tục tận hưởng những đặc quyền của một Tổng thống ngay cả khi chiếc lưới luận tội đang siết chặt xung quanh ông. Ông sẽ đề ra nghị trình và đóng vai nạn nhân. Ông ấy là bậc thầy về điều này.

Đảng Dân chủ, ngay cả khi họ nắm trong tay đạo đức và luật pháp, có thể không kham nổi công việc này.

Luận tội là điều ông Trump muốn đảng Dân chủ làm. Nó sẽ giúp cho chính quyền thường xuyên hỗn loạn và lộn xộn của ông ấy có trọng tâm và mục đích.

Về 3 lý do Đảng Dân chủ nên luận tội ông Trump, theo Phó Giáo sư về Chính trị Mỹ Timothy Lynch :

1. Đúng về mặt đạo đức

Trong cuộc gọi điện đàm, ông Trump đã làm mờ đi ranh giới giữa lợi ích quốc gia và lợi ích của riêng ông trong cuộc bầu cử. Yêu cầu một nhà lãnh đạo nước ngoài bôi bẩn đối thủ chính trị của mình có thể đáng bị khiển trách và có thể bị luận tội.

2. Về mặt pháp lý, đây là yêu cầu của nền pháp trị

Elijah Cummings, Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện, đã trình bày quan điểm này hồi tháng Tư rằng : "Ngay cả khi chúng ta không thắng, tôi nghĩ rằng lịch sử sẽ mỉm cười với chúng ta vì đã đứng lên bảo vệ Hiến pháp".

3. Nó có ý nghĩa về mặt chính trị

Ngay cả khi Trump không bị cách chức sau khi bị luận tội, quá trình này sẽ khiến ông khốn khổ trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ. Ông ấy sẽ không thể theo đuổi các chính sách mà từ lâu Đảng Dân chủ đã không thích.

Do đó, là chiến lược bầu cử, luận tội có thể mang lại lợi ích nào đó cho Đảng Dân chủ. Đến tháng 11 năm 2020, cử tri có thể đã quá mệt mỏi với toàn bộ sự việc nên họ sẽ bỏ phiếu để thay đổi - và khiến cho một số ứng viên Cộng hòa phải ra đi.

Nó cũng sẽ tiếp sức cho khối cử tri Dân chủ và giúp cho Đảng này có sự tập trung mà nhờ đó họ có thể tránh làm tổn thương lẫn nhau.

*****************

Thủ tục truất phế Trump : Thượng Viện Mỹ không thể phản đối (VOA, 01/10/2019)

Lãnh đạo phe Cộng hòa chiếm đa số tại Thượng Viện, ông Mitch McConnell ngày 30/09/2019 tuyên bố ông có lẽ sẽ không có một chọn lựa nào khác ngoài việc cho phép mở thủ tục phế truất.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng, ngày 30/09/2019. Reuters/Leah Millis

Phát biểu này được đưa ra sau khi Hạ Viện do đảng Dân Chủ kiểm soát, vừa bỏ phiếu thông qua thủ tục buộc tội tổng thống Donald Trump. Đồng thời, ba ủy ban Hạ Viện đã yêu cầu luật sư riêng của ông Donald Trump, Rudy Giuliani phải chuyển toàn bộ các tài liệu có liên quan đến việc gây áp lực với tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mở điều tra nhắm vào Joe Biden.

Vụ tai tiếng "Ukrainegate" giờ còn thêm rắc rối với việc báo chí Mỹ tiết lộ nhiều thông tin bất lợi cho chủ nhân Nhà Trắng, theo đó dường như tổng thống Mỹ còn yêu cầu thủ tướng Úc cung cấp thông tin để bôi nhọ cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller và các cơ quan tình báo Mỹ.

Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet cho biết thêm :

"Theo tờ New York Times, tổng thống đã đề nghị thủ tướng Úc giúp bộ trưởng Tư Pháp Mỹ tập hợp các thông tin có khả năng làm mất uy tín công tác điều tra của công tố viên đặc biệt Mueller. Bản ghi lại nội dung cuộc gọi này đã cất giữ trong một hệ thống tin học bí mật giống như cuộc trao đổi tai tiếng giữa tổng thống Trump và đồng nhiệm Ukraine.

Ông Donald Trump cho rằng báo cáo Mueller đã xóa trắng án cho ông, nhưng nguyên thủ Mỹ vẫn bị ám ảnh bởi cuộc điều tra này, mà theo ông, đã hủy hoại hai năm đầu nhiệm kỳ của ông. Việc Nga can thiệp vào chiến dịch tranh cử của ông đã được các cơ quan tình báo Mỹ xác nhận, và tổng thống muốn chứng minh rằng những cơ quan này trước hết muốn tìm cách làm hại sự nghiệp chính trị của ông.

Còn theo tờ Washington Post, bộ trưởng Tư Pháp dường như có tham gia vào công việc phá hoại này… Ông rất có thể đã đi đến Ý và Anh Quốc để có được những thông tin có thể gây tổn hại cho công việc của các cơ quan tình báo.

Nếu như những thông tin này được xác nhận, những tiết lộ mới này sẽ lại là một vố đau mới cho Donald Trump : Chúng cho phép khẳng định rằng tổng thống Mỹ đã sử dụng quyền lực ngoại giao Mỹ để phục vụ cho lịch trình chính trị cá nhân ông".

Minh Anh

*********************

Trump đề nghị bắt Chủ tịch Ủy Ban Tình báo Hạ viện tội ‘phản quốc’ (VOA, 30/09/2019)

Hôm 30/09, Tổng thống Mỹ Donald Trump đáp trả các nhà lập pháp dẫn đầu cuộc điều tra luận tội ông khi đề nghị bắt Dân biểu Adam Schiff, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, vì tội phản quốc, theo Reuters.

Dân biểu Adam Schiff, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Hoa Kỳ.

Đề nghị trên có thể làm dấy lên chỉ trích nhằm vào ông Trump, liên quan đến một cuộc điện đàm, trong đó ông yêu cầu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy điều tra đối thủ của Đảng Dân chủ, Joe Biden, và con trai ông, Hunter Biden.

Cuộc điện đàm này bị một nhân viên tình báo Hoa Kỳ tố cáo, làm tăng thêm lo ngại liệu Tổng thống Trump có tìm cách tận dụng việc cấp viện trợ cho Ukraine để phục vụ cho một lợi ích chính trị hay không.

"Dân biểu Adam Schiff đưa ra những tuyên bố bịa đặt và tồi tệ, làm như thể đó là lời của tôi trong cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine, sau đó đọc công khai trước quốc hội và người dân Mỹ. Nó hoàn toàn không liên quan tới những gì tôi nói trong cuộc điện đàm. Có nên bắt ông ấy về tội phản quốc ?" Tổng thống Trump viết trên Twitter hôm 30/09.

Tổng thống Trump đả kích các đối thủ chính trị kể từ khi phe Dân chủ ở Hạ viện hôm 24/09 tuyên bố sẽ theo đuổi một cuộc điều tra luận tội.

Ông đánh đồng người tố giác và các quan chức Nhà Trắng cung cấp thông tin cho người tố giác với người làm gián điệp, và đề nghị xử họ phạm tội phản quốc.

Cũng theo Reuters, Tổng thanh tra giám đốc cơ quan tình báo quốc gia xem khiếu nại của người tố giác là đáng tin cậy và khẩn cấp, trong khi một sĩ quan tình báo hàng đầu của Hoa Kỳ nói rằng người tố giác đã hành động có thiện chí.

******************

Phe Dân chủ ‘quyết tâm tìm hiểu’ cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và ông Putin (VOA, 30/09/2019)

Quốc hội Hoa Kỳ sẽ quyết tâm tiếp cận các bản ghi cuộc gọi giữa Tổng thống Donald Trump với Tổng thống Nga Vladimir Putin và các nhà lãnh đạo thế giới khác, Reuters đưa tin hôm 30/09, dẫn lời Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Hoa Kỳ Adam Schiff.

Dân biểu Adam Schiff, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện.

Hôm 29/09, ông Schiff, thành viên đảng Dân chủ, nói trên chương trình Gặp gỡ báo chí của đài NBC : "Tôi nghĩ rằng nhu cầu tối quan trọng ở đây là bảo vệ an ninh quốc gia của Hoa Kỳ và xem liệu trong các cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo thế giới khác - và đặc biệt là với ông Putin – Tổng thống (Trump) có gây tổn hại an ninh của chúng ta theo cách mà ông nghĩ có lợi về mặt cá nhân cho chiến dịch tranh cử của ông".

Vào tuần trước, Hạ viện do phe Dân chủ lãnh đạo đã chính thức công bố tiến hành một cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump sau khi xuất hiện tố cáo của môt người trong giới tình báo Hoa Kỳ rằng ông đã gây ảnh hưởng với Ukraine để can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020 vì lợi ích chính trị của riêng mình.

Người tố cáo trích dẫn một cuộc điện đàm, trong đó ông Trump yêu cầu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy mở cuộc điều tra về cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một nhà lãnh đạo trong số các ứng cử viên Dân chủ đang tìm cách thách thức ông Trump trong mùa bầu cử tổng thống năm 2020 và con trai ông là Hunter Biden. Ông Hunter Biden từng là một thành viên trong ban lãnh đạo một công ty dầu khí Ukraine.

Về phần mình, ông Trump, trong một loạt các thông tin trên Twitter vào tối ngày 29/09, viết rằng ông muốn "gặp gỡ" người tố giác và người đã "cung cấp thông tin bất hợp pháp này" cho người tố giác.

"Có phải người này đã do thám Tổng thống Hoa Kỳ ? Các hậu quả lớn !" ông Trump viết.

"Tôi muốn ông Schiff bị thẩm vấn ở cấp độ cao nhất về tội Gian lận & Phản quốc", ông Trump viết thêm.

Cho đến nay danh tính người tố giác vẫn chưa không được tiết lộ.

Cuộc gọi điện thoại vào ngày 25/07 của ông Trump với nhà lãnh đạo Ukraine diễn ra ngay sau khi Hoa Kỳ đóng băng gần 400 triệu đôla viện trợ cho Ukraine, khiến xuất hiện lo ngại rằng Tổng thống Trump sử dụng ngân quỹ được Quốc hội phê duyệt để làm đòn bẩy phục vụ cho cho lợi ích chính trị cá nhân của ông.

Ông Schiff nói trên đài NBC : "Nếu những cuộc trò chuyện với ông Putin hoặc với các nhà lãnh đạo thế giới khác được sắp xếp lại trong cùng một tệp tin điện tử, có nghĩa đó là hành động bí mật… nếu có nỗ lực che giấu những điều đó thì chúng tôi quyết tâm tìm hiểu".

Trong khi đó, theo Reuters, Điện Kremlin nói rằng các cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Putin chỉ có thể được công bố với sự đồng ý của Moscow.

Ông Schiff nói thêm rằng Ủy ban tình báo Hạ viện đã đạt được thỏa thuận với người tố giác để người này xuất hiện trước ủy ban. Ngoài ra, ông Schiff Schiff nói rằng ông hy vọng người tố giác sẽ sớm xuất hiện.

Tuy nhiên, ông Mark Zaid, luật sư của người tố giác, viết trên Twitter rằng nhóm pháp lý đang làm việc với cả hai bên trong Quốc hội và "chúng tôi hiểu rằng việc tất cả các bên đều đồng ý rằng việc bảo vệ danh tính của người tố giác là điều tối quan trọng". Ông Zaid cho biết, hiện vẫn chưa đạt được một thỏa thuận nào và cũng chưa ấn định thời gian để người tố giác "liên lạc" với Quốc hội.

Trong khi đó, hôm 29/09, Cố vấn Nhà Trắng Stephen Miller đã chỉ trích phe Dân chủ, cáo buộc người tố giác là một phần trong âm mưu "bí mật" nhằm chống lại Tổng thống Trump.

"Tôi nhận biết sự khác biệt giữa một người tố giác và điệp viên bí mật. Đây thực sự là một điệp viên "bí mật", ông Miller nói với đài Fox News hôm 29/09.

Những ngày này, báo chí và dư luận Hoa Kỳ lại rộ lên tin tức về việc Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đích thân thông báo điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump.

Các nhà hoạt động muốn luận tội Tổng thống Donald Trump trước tòa nhà Trump Tower, New York. (Hình : AP Photo/J. Scott Applewhite)

Không phải lần đầu tiên, việc luận tội hay những cáo buộc đối với Tổng thống Trump được đặt ra.

Trước khi bước chân vào Tòa Bạch Ốc, ứng cử viên Donald Trump đã đối diện hàng loạt những cáo buộc về rất nhiều vấn đề, từ cuộc sống riêng tư, từ lời nói, hành động, đến hoạt động kinh doanh.

Thậm chí, có những lúc, nếu qua phương tiện truyền thông, người ta thấy rằng có lẽ chỉ có những kẻ điên mới có thể bầu một con người như vậy lên làm tổng thống Hoa Kỳ. Thế nhưng, lựa chọn cuối cùng của người dân Hoa Kỳ vẫn là Donald Trump.

Ngay sau khi vừa được bầu làm tổng thống, ông Trump đã phải đối diện với hàng loạt những cáo buộc trong mối quan hệ với Nga trong chiến dịch tranh cử năm 2016. Những cáo buộc rộ lên khi công tố viên đặc biệt Robert Mueller công bố báo cáo điều tra nói rằng có nhiều lần Tổng thống Trump bị cho là tìm cách cản trở công lý.

Kết luận cuộc điều tra, ông Mueller từ chối không nói ông Trump phạm tội "ngăn cản công lý" hay không mà để cho Bộ trưởng tư pháp William Barr quyết định. Rồi sau đó, bộ trưởng tư pháp kết luận : Tổng thống không ngăn cản công lý.

Những sự kiện này xảy ra dồn dập và cao điểm vào những ngày Tổng thống Trump đang tham dự cuộc hội đàm Mỹ-Bắc Hàn tại Việt Nam. Điều này khiến cho những người theo dõi câu chuyện thấy một điều : Phải có tinh thần thép khi cùng lúc đối diện với những vấn đề quốc gia đại sự, những vấn đề quốc tế căng thẳng và nóng bỏng, đồng thời phải liên tiếp đối phó với những vấn đề chính trong nội bộ hệ thống chính trị nước Mỹ, mới có thể trụ lại được ở cái tuổi hơn 70 của ông.

Và rất nhiều những vấn đề liên tiếp sau đó được đảng đối lập đưa ra, cũng như hệ thống truyền thông, khi tất cả những dòng twitter, những câu nói của ông được soi rất kỹ càng và diễn giải theo chủ quan của mỗi người.

Và nay, ông Trump lại trở thành một chủ đề nóng, bị cáo buộc rằng ông đã gây sức ép với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mở cuộc điều tra về tội tham nhũng đối với cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai ông Biden. Ông Biden đang được xem là ứng viên dẫn đầu phe Dân Chủ trong cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc năm 2020.

Và cuối cùng Hạ viện đang bắt đầu tiến điều tra luận tội Tổng thống Trump.

Nhiều báo chí, nhiều nhà phân tích cho rằng việc luận tội tổng thống lần này, nếu có, cũng sẽ khó có thể đi đến kết quả hạ bệ ông như mong muốn của phe Dân Chủ.

Theo nhiều nhà phân tích thời sự, việc này nếu có, chỉ tác động phần nào đến uy tín của những ứng cử viên cho cuộc đua vào chức chủ nhân Tòa Bạch Ốc năm 2020.

Thế nhưng, tác dụng và tác hại của nó ra sao, thì đang còn là một ẩn số. Bởi chưa hẳn kẻ cầm dao là có thể khẳng định được rằng mình không bị đứt tay.

Ba năm cầm quyền, đứng đầu một quốc gia hùng mạnh nhất thế giới, mỗi lời nói, cử chỉ và hành động từ chức vụ này đều có tác động mạnh mẽ đến cả thế giới, từ kinh tế, tài chính, chính trị… Tổng thống Donald Trump đã có nhiều phát ngôn gây sốc.

Thế nhưng, nhìn lại những việc mà ông đã làm, người ta phải công nhận rằng ông đã kiên trì thực hiện bằng mọi cách lời hứa khi ứng cử của mình.

Dù có thể những điều ông làm, những gì ông thực hiện không được sự ủng hộ của tất cả mọi người, nhất là những người đối lập của ông tìm mọi cách cản trở. Cũng có thể vì những điều đó không phù hợp với suy nghĩ của những người đó, thậm chí là còn bị cáo buộc rằng đi ngược lại nhiều thói quen, nhiều cách hành xử truyền thống.

Thế nhưng, ông Donald Trump vẫn kiên trì thực hiện những lời hứa, mà vì nó, ông được người dân Hoa Kỳ chọn vào chiếc ghế quyền lực này.

Trên lĩnh vực đối ngoại, nhiều thay đổi của Tổng thống Trump đã làm cả thế giới phải sững sờ và kinh ngạc như việc rút khỏi những hệ thống, công ước, những vị trí cũng như những hiệp định mà các đời tổng thống trước đó đã dày công xây dựng.

Không thiếu những tiếng phản đối và công kích.

Điều người ta thấy rõ ràng nhất là chính sách của Hoa Kỳ dưới thời của Tổng thống Trump đối với Trung Hoa cộng sản.

Từ một quá trình dài nuông chiều, e ngại và thậm chí phớt lờ những hành động mập mờ, gian dối, những âm mưu của Trung Quốc, dưới thời Donald Trump, mọi việc đã thay đổi.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung là một trận chiến công khai đầu tiên với Trung Quốc, và mục đích không chỉ là việc cân bằng cán cân thương mại hoặc vấn đề kinh tế đơn thuần. Mà đằng sau đó, là nhắm vào một đất nước do đảng cộng sản độc tài cai trị với âm mưu bành trướng khắp thế giới, nhằm chiếm ngôi vị đứng đầu thế giới mà hiện nay Hoa Kỳ đang nắm giữ.

Và chắc không cần phải nói nhiều, người ta cũng rất dễ tưởng tượng được hậu quả sẽ ra sao, thế giới sẽ như thế nào nếu Trung Quốc soán ngôi vị của Hoa Kỳ, trở thành lãnh đạo cả thế giới theo ý họ.

Một đất nước Trung Quốc với hơn 1 tỷ người dân, nhưng chính sách của nhà cầm quyền ở đây thể hiện rất rõ tính chất của một chế độ vô thần, phản dân chủ và tàn bạo đối với ngay chính người dân của mình. Hàng triệu người dân Tân Cương, Tây Tạng bị biến thành tù nhân, hàng ngàn người có thể bị giết tàn bạo một lúc bất chấp tất cả… đã nói lên bản chất của một chế độ.

Trên bình diện quốc tế, khi mới bắt đầu tích cóp được một phần nào tiền của từ sự khai tác cạn kiệt tài nguyên, bóc lột người dân đến mức thậm tệ, nhà cầm quyền Trung Quốc đã ngay lập tức thực hiện mưu đồ bành trướng, chiếm cướp, xâm lược với hầu hết quốc gia láng giềng… đã cho thấy những viễn cảnh đen tối ra sao nếu quyền lực thuộc về Bắc Kinh.

Trong cuộc chiến nào, dù là chính nghĩa thì cả hai bên đều phải chấp nhận những tổn thất nhất định.

Thế nhưng, nhìn lại hơn một năm cuộc thương chiến Mỹ-Trung, nền kinh tế Trung Quốc từ những bước phát triển thần tốc đã bắt đầu thể hiện sự lao đao không thể chống đỡ. Những bước sụt giảm nền kinh tế Trung Quốc đã bắt đầu phát huy những hệ lụy nội bộ mà nhà cầm quyền phải đối mặt về sự bất ổn, về những nguy cơ lớn, thậm chí ảnh hưởng đến sự tồn vong của chế độ và cả sự thống nhất tạm bợ hiện tại.

Trong khi đó, nền kinh tế Hoa Kỳ vẫn tiếp tục giữ vững mức độ 10 năm phát triển liên tiếp.

Ba năm, kể từ khi lên cầm quyền, với quyết tâm "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại", với kinh nghiệm thương trường dày dạn của một tỷ phú, kết hợp với quyền lực được giao, Tổng thống Donald Trump đã làm cho tình hình không chỉ nước Mỹ, mà cả thế giới có nhiều biến động và thay đổi.

Những điều đó ghi nhận một giai đoạn đổi khác của nước Mỹ khi được lãnh đạo bởi một con người đặc biệt.

Bởi nước Mỹ có nhiều tổng thống, nước Mỹ cũng có nhiều tỷ phú. Nhưng, một tỷ phú làm tổng thống nước Mỹ, thì đến nay chỉ có một. 

J.B Nguyễn Hữu Vinh

Nguồn : Người Việt, 28/09/2019

Ngày thứ Ba 24/9, bà Nancy Pelosi nói sẽ bắt đầu việc điều tra để đàn hặc (impeachment) Tổng thống Donald Trump, sau vụ ông Trump điện thoại cho Tổng thống Volodymyr Zelensky, đề cập tới việc điều con trai cựu Phó Tổng thống Joe Biden về một vụ tham nhũng ở xứ Ukraine nhiều năm trước đây.

Các nhà hoạt động muốn luận tội Tổng thống Donald Trump. (Hình : AP Photo/J. Scott Applewhite)

Theo thiển ý, bà chủ tịch Hạ viện không nên đàn hặc ông Trump ! Cứ bắt đầu cuộc điều tra nhưng không đi đến chỗ cuối cùng !

Bởi vì đàn hặc là một hành động chính trị, mặc dù bên ngoài trông giống như một vụ điều tra hình sự, truy tố và buộc tội trước tòa án.

Bị đàn hặc cũng giống như bị đưa ra tòa. Nhưng các nhà lập hiến Mỹ muốn phân biệt nên không dùng từ "indictment" tức là lên án, truy tố như công việc của các biện lý ; mà họ sử dụng chữ "impeachment" để cho thấy tầm quan trọng. "Impeachment" là một thủ tục đặc biệt ghi trong hiến pháp nước Mỹ, dành cho những người giữ chức vụ cao nhất trong guồng máy hành pháp, lập pháp và tư pháp. Trong sử Việt Nam thường nói đến các quan ngự sử có quyền đàn hặc, hay đàn hạch quan lại, có khi đàn hạch cả vua chúa, tương đương với hành động "impeach" này.

Hiến pháp Mỹ quy định Hạ viện đóng vai trò đàn hặc, tức là viết bản cáo trạng. Thượng viện đóng vai xử án xem đương sự đáng kết án và phải từ chức hay không.

Nhưng tự bản chất, đàn hặc mang tính chất chính trị chứ không mang phải là pháp lý. Quốc hội, vì quyền lợi quốc gia có quyền tố cáo tội trạng một tổng thống, hay một bộ trưởng, một đại biểu hay quan tòa, nhưng Quốc hội không có bổn phận phải đàn hặc nếu họ không thấy cần.

Vì đàn hặc là một hành động chính trị, cho nên nên được xét đoán với tiêu chuẩn chính trị : Đàn hặc Tổng thống Donald Trump trong thời gian này có ích lợi cho nước Mỹ hay không ? Nói riêng với bà Nancy Pelosi thì câu hỏi là : Đàn hặc ông Trump có lợi hay chỉ tai hại cho đảng Dân chủ ?

Trong thời gian tới, hai phe, những người ủng hộ ông Trump và những người chống ông sẽ tranh cãi xem ông Trump có làm gì để đáng bị đàn hặc hay không. Nhưng chúng ta có thể không cần đề cập đến chuyện này mà bàn ngay về lợi, hại chính trị của việc đàn hặc !

Trước hết, đối với đảng Dân chủ, đàn hặc là một con dao hai lưỡi, không chắc đã hạ được đối thủ mà sẽ chỉ tự làm chính mình bị thương.

Hiện có 235 dân biểu Hạ viện thuộc đảng Dân chủ, 198 người là Cộng hòa, bà Pelosi có thể huy động đủ đa số dân biểu đồng ý đàn hặc ông tổng thống. Nhưng sau đó vấn đề được đưa lên Thượng viện quyết định thì chắc ông Trump sẽ nắm phần thắng.

Ông Mitch McConnell, trưởng khối đa số ở Thượng viện, người luôn luôn ủng hộ ông Trump, có thể bỏ qua, không đưa đề tài này vào chương trình nghị sự ! Ông đã từng làm như vậy rồi, năm 2016, khi ông không đem bàn đề nghị đưa Thẩm phán Merrick Garland vô Tối cao Pháp viện ; rồi cho chìm xuồng luôn !

Nếu Nghị sĩ McConnel chịu đem vấn đề đàn hặc ra bàn, thì, khi Chánh án tối cao Pháp viện John Roberts chủ tọa, phải có 67 nghị sĩ đồng ý mới đủ để kết tội. Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số 53-45 trong Thượng viện sẽ không bao giờ muốn cách chức ông tổng thống !

Trong lịch sử đã có hai tổng thống Mỹ bị Hạ viện đàn hặc rồi được Thượng viện tha bổng, đó là Bill Clinton năm 1999 và Andrew Johnson năm 1868. Năm 1974, Tổng thống Richard Nixon chỉ từ chức trước khi bị đàn hặc vì biết chắc chắn các đại biểu Cộng hòa cũng bỏ rơi mình. Hiện nay, các đại biểu Cộng hòa cần ông Trump hơn là ông Trump cần họ.

Cho nên, đối với bà Nancy Pelosi và các ứng cử viên đảng Dân chủ năm 2020, đàn hặc là một canh bạc rất tốn tiền mà biết chắc cuối cùng sẽ phải thua. Ông chủ sòng có thể ngồi yên không làm chi cả cũng thắng lớn !

Nhưng chắc chắn ông ta không ngồi yên. Trong suốt thời gian thủ đô Mỹ tràn ngập chuyện đàn hặc hay không đàn hặc, ông Donald Trump sẽ lên tiếng công kích giới Thượng lưu Washington đang tìm cách "lật đổ" ông, một người đại biểu cho các tầng lớp dân chúng bị bỏ quên – những điều này ông từng hô hào từ năm 2016 và sẽ còn lớn tiếng nói tiếp trong năm 2020.

Khi Thượng viện không đủ túc số để lật đổ ông, ông Trump sẽ tuyên bố đại thắng "Vũng Lầy Washington" và thêm một khẩu hiệu cho cuộc tranh cử năm 2020.

Một năm sôi nổi chuyện đàn hặc sẽ tai hại cho các ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ !

Cho tới nay, đảng Dân chủ có một lợi thế nếu họ chỉ tấn công vào cá tính của ông Trump. Họ làm sao cho các cử tri tới năm 2020 nghĩ rằng quyết định bỏ phiếu của họ là lựa chọn ông Trump hay một người tánh tình khác hẳn Trump.

Nếu dân Mỹ phải chứng kiến tấn tuồng đàn hặc diễn gần một năm trên ti vi, người ta sẽ thấy đây là một cuộc đấu giữa một bên là ông Donald Trump, bên kia là bà Chủ Tịch Nancy Pelosi và Dân Biểu Jerrold Nadler, trưởng Ban Tư pháp Hạ viện. Chưa chắc nhiều Mỹ người ưa bà Pelosi hơn ông Trump !

Nhưng việc đàn hặc tai hại cho đảng Dân chủ hơn cả là nó sẽ làm biến chứng ngay cả cuộc tranh cử sơ bộ năm tới.

Trong đảng Cộng hòa thì giản dị, sẽ không ai có thể đẩy được ông Trump ra ngoài, nhưng trong đảng Dân chủ sẽ có cuộc tranh hùng giữa năm bảy người. Nếu vụ đàn hặc diễn ra, các ứng cử viên tổng thống Dân chủ đi tới đâu cũng sẽ bị người ta khỏi ý kiến về việc cất chức ông tổng thống ! Lúc tranh luận trong nội bộ đảng họ cũng được hỏi chuyện này. Những người quá khích nhất, công kích ông Trump tàn tệ nhất, sẽ thu hút được nhiều phiếu nhất ! Cuối cùng, các ứng cử viên Dân chủ sẽ tranh đua nhau xem ai quá khích hơn ai ! Họ sẽ bị lôi cuốn vào một câu chuyện có thể làm cho dân Mỹ phát chán, trong khi người ta biết trước kết quả sau cùng là ông Trump sẽ vẫn ngồi đó !

Đàn hặc một ông tổng thống là một hành động trọng đại cho nên hiến pháp Mỹ mới đòi hỏi 2 phần 3 các nghị sĩ chấp thuận. Cất chức một vị tổng thống tức là xóa bỏ kết quả một cuộc bàu cử do tất cả các cử tri người Mỹ bỏ phiếu ! Vì vậy, muốn kết tội một tổng thống người ta đòi phải đi qua một quá trình khó khăn, phải có những chứng cớ không những về hành động của dương sự mà còn phải kể đến hậu quả tai hại nghiêm trọng của các hành động đó. Một cuộc đàn hặc mang nặng tính chất đảng phái sẽ làm mất uy tín của đảng nào đưa ra vấn đề đó.

Đối với người dân Mỹ không ngả về phía nào, cả vụ đàn hặc kéo dài hàng năm sẽ chỉ là một trò chơi đấu đá vô ích. Riêng một câu hỏi "Ông Trump có dáng bị đàn hặc hay không ?" cũng sẽ gây tranh cãi, chia rẽ tất cả nước Mỹ. Người ta sẽ hỏi thêm : Màn trình diễn đàn hặc này, so với chuyện ông Trump nói gì với ông Zelensky, vụ nào tai hại cho nền dân chủ nước Mỹ nặng nề hơn ?

Trong lúc đó thì ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, có thể ngồi rung đùi coi tuồng đàn hặc ở Mỹ. Nhiều người đã lên án ông Putin cho gián điệp xâm nhập vào mạng lưới truyền thông Mỹ trong cuộc bàu cử 2016 để chia rẽ dân Mỹ, phao tin đồn nhảm khiến người Mỹ thù ghét lẫn nhau. Bây giờ ông Putin không cần làm gì hết mà dân Mỹ đã chia rẽ đến cùng rồi !

Tóm lại thì bà Pelosi không nên tiến hành thủ tục đàn hặc ông Trump.

Từ cả năm nay bà Pelosi vẫn lờ đi không nói đến chuyện đàn hặc dù có nhiều đại biểu Dân chủ thúc đẩy. Cho tới nay, bà mới tuyên bố sẽ mở cuộc điều tra xem vụ ông Trump điện thoại cho Tổng thống Volodymyr Zelensky có đáng đàn hặc hay không, nếu ông Trump lại tìm cách che đậy. Nhưng bà Pelosi chưa nói gì đến chuyện cho Hạ viện biểu quyết vấn đề này.

Năm 1974, lãnh đạo Dân chủ tại Hạ viện Mỹ đã cho biểu quyết một dự luật cho phép Ủy ban Tư pháp điều tra các hành động đáng đàn hặc của Tổng thống Nixon. Có 410 người đồng ý, bốn người chống, cho thấy các đại biểu Cộng hòa cũng bỏ rơi ông Nixon. Năm 1998, Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ, do Cộng hòa kiểm soát, cũng bỏ phiếu (21-16) quyết định mở cuộc điều tra đàn hặc Tổng thống Clinton ; vở tuồng đàn hặc lúc đó mới bắt đầu.

Hiện giờ, bà Nancy Pelosi chưa yêu cầu biểu quyết cái gì cả. Có thể chính bà thấy đàn hặc không có lợi, chẳng đáng thúc đẩy làm gì. Nhiều người đã xúi bà Pelosi bỏ qua chuyện đàn hặc, chỉ làm một nghị quyết "khiển trách" ông tổng thống về cuộc điện đàm với Ukraine mà thôi.

Nhưng "phe đàn hặc" trong đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ càng ngày càng đông ! Không ai tiên đoán được tình hình sẽ biến chuyển ra sao khi bà Pelosi chịu áp lực của hàng trăm dân biểu cùng đảng !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 27/09/2019

Thương chiến : Ngoài Mỹ, Trung Quốc sắp đụng với Châu Âu (RFI, 25/09/2019)

Trung Quốc đang lâm vào chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ. Giờ đây, Bắc Kinh sắp đương đầu với một mặt trận kinh tế thứ hai với Châu Âu. Một báo cáo của Phòng Thương Mại Châu Âu, định chế nhiều thế lực, cho phép giới phân tích suy đoán Bruxelles không còn ngây thơ đối với chế độ Tập Cận Bình.

Sản phẩm thép cán, một trong những mặt hàng tranh chấp thương mại chủ yếu giữa Bắc Kinh và phương Tây. Ảnh chụp 11/2003 kho hàng xuất khẩu của Shanghai Krupp Stainless Co.Ltd. Reuters/Claro Cortes IV/File Photo

Sự sống còn của Châu Âu phụ thuộc vào việc bảo hộ thị trường chung chống hàng Trung Quốc, trừ phi Bắc Kinh cải cách cơ cấu kinh tế, chấp nhận cạnh tranh tự do không có sự trợ giúp can thiệp của Nhà nước.Trên đây là đề xuất của Phòng Thương Mại Châu Âu vừa được công bố hôm 23/09/2019.

Trong nghiên cứu chi tiết này, các nhóm áp lực hành lang của giới doanh nghiệp Châu Âu kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu phải có hành động chung, trực tiếp, để hạn chế sức mạnh của các đại tập đoàn Nhà nước Trung Quốc.

Tập Cận Bình : tác nhân gây căng thẳng với Mỹ

Ông Joerg Wuttke, chủ tịch Phòng Thương Mại Châu Âu tại Bắc Kinh không nói vòng vo rằng thay vì hạn chế các tập đoàn Nhà nước ở một quy mô hợp lý, chọn lọc lãnh vực nào cần được duy trì, lãnh vực nào cần phải tư hữu hóa thì Bắc Kinh lại theo đuổi mục tiêu " mạnh hơn, hiệu quả hơn, lớn hơn ". Chính chủ tịch kiêm lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình, trong đại hội đảng lần thứ 19 vào năm 2017 đã chỉ đạo cho các xí nghiệp Nhà nước " phải mạnh nhất, giỏi nhất và to nhất ".

Với mệnh lệnh này, các tập đoàn Trung Quốc tha hồ " ngốn " các nguồn tài trợ, tóm thu các hợp đồng béo bở nhất, " nuốt gọn " các công ty tư nhân và ngăn chận doanh nhân nước ngoài đầu tư vào Hoa lục.

Châu Âu với chiến lược tự vệ và cảnh tỉnh Bắc Kinh

Bản báo cáo còn chỉ đích danh chủ tịch Trung Quốc chà đạp các chuẩn mực thế giới về quản lý kinh tế. Chính sách ưu tiên cho lãnh vực kinh tế quốc doanh là nguồn cội gây căng thẳng ngày càng nhiều với Hoa Kỳ.

Để đối phó với chế độ không tuân thủ luật chơi công bằng, bản nghiên cứu đưa ra sách lược hành động gồm ba bước.

Nếu Bắc Kinh tiếp tục giả điếc, không cải cách doanh nghiệp Nhà nước, không giữ thái độ trung lập về cạnh tranh cũng như mở cửa thị trường thì Châu Âu áp dụng các biện pháp trả đũa tương xứng để bảo vệ thị trường chung, chống Trung Quốc cạnh tranh.

Song song với phương án này, Bruxelles phải thi hành một chính sách gọi là " an toàn nội tại " bảo vệ an nguy cho doanh nghiệp Châu Âu theo nghĩa vừa gia tăng theo dõi, giám sát đầu tư của Trung Quốc ở nước ngoài, vừa tìm kiếm nhận dạng những nguy cơ đe dọa doanh nghiệp Châu Âu. Mục đích là đặt Trung Quốc vào thế trận phải nhanh chóng cải cách, tuân thủ luật chơi công bằng của thế giới.

Trong cuộc chiến này, Châu Âu không thể hành động đơn độc mà phải phối hợp với các đồng minh có cùng mối ưu tư là Trung Quốc. Bản nghiên cứu đưa thêm giải pháp thứ ba là "chống tình trạng đánh cắp sở hữu trí tuệ, phát minh, sáng chế. Cụ thể là hợp tác chặt chẽ với Mỹ và Nhật theo dõi đầu tư Trung Quốc tại Châu Âu, buộc phải minh bạch, công khai".

Chỉ trích Tập Cận Bình, nhưng bản báo cáo khen ngợi những người chủ trương mở cửa trong các thập niên trước đã giúp cho Trung Quốc từ một nước nghèo được thịnh vượng, nay đủ sức " thực sự trở thành một nền kinh tế thị trường, nếu biết thi hành những nguyên tắc tiến bộ, hoàn chỉnh hơn ".

Chiến lược ba bước của Phòng Thương Mại Châu Âu tại Trung Quốc, theo nhà phân tích Gordon Watts (trên báo mạng Asia Times) tuy mới là đề xuất nhưng có giá trị của một lời khuyến cáo đối với những người lãnh đạo và quyết định chính sách ở Bắc Kinh.

Từ khi gây căng thẳng với Mỹ, tỷ lệ tăng trưởng GDP của Trung Quốc rơi xuống mức thấp kỷ lục từ 30 năm nay : 6,2% trong quý hai 2019. Từ một năm nay, mọi chỉ số kinh tế đều giảm.

Tác giả bản báo cáo kết luận : Trung Quốc có nguy cơ rơi vào khủng hoảng, đã đến lúc Châu Âu phải hành động.

Tú Anh

*******************

Tại Liên Hiệp Quốc, tổng thống Mỹ tấn công Trung Quốc và Iran (RFI, 25/09/2019)

Hôm 24/09/2019, tổng thống Mỹ Donald Trump đã phát biểu trước các lãnh đạo thế giới, nhân Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 74 tại New York.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đăng đàn phiên họp thường niên thứ 74 Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, tại New York ngày 24/09/2019. Reuters/Lucas Jackson

Giọng điệu của tổng thống Mỹ bớt gay gắt hơn những lần trước. Tuy nhiên, ông tiếp tục đả kích tiến trình toàn cầu hóa và không đả động gì đến vấn đề khí hậu. Tổng thống Hoa Kỳ cũng không tiếc lời chỉ trích 2 quốc gia đang đối đầu với Mỹ hiện nay, Trung Quốc và nhất là Iran.

Tấn công Trung Quốc

Ông Donald Trump đã liệt kê tất cả những cung cách làm ăn của Bắc Kinh bị ông cho là sai trái, từ việc áp dụng những rào cản thị trường, trợ cấp cho các doanh nghiệp Nhà nước, thao túng tiền tệ, bán phá giá, cưỡng ép chuyển giao công nghệ cũng như đánh cắp tài sản trí tuệ và bí mật thương mại trên quy mô lớn.

Đối với ông Trump, Tổ Chức Thương Mại Thế Giới đã hoàn toàn sai lầm khi cho rằng việc kết nạp Trung Quốc cách nay 20 năm sẽ thúc đẩy nước này tự do hóa nền kinh tế, tăng cường bảo vệ sở hữu tư nhân và tôn trọng Nhà nước pháp quyền. Trên cơ sở đó, tổng thống Mỹ đã yêu cầu Tổ Chức Thương Mại Thế Giới là phải sửa đổi quy định để chấm dứt việc coi Trung Quốc là một quốc gia đang phát triển như Bắc Kinh vẫn tự nhận.

Đề cập đến vấn đề Hồng Kông, nguyên thủ Mỹ cho rằng Trung Quốc phải tôn trọng các thỏa thuận đã ký với Anh Quốc, cam kết duy trì tự do, hệ thống pháp lý và đời sống dân chủ của lãnh thổ này. Ông cho biết là Mỹ sẽ theo dõi sát các động thái của Bắc Kinh trên vấn đề Hồng Kông.

Đả kích Iran

Ngoài Trung Quốc, Tổng thống Mỹ cũng đã dành những lời lẽ gay gắt nhất cho Iran. Thông tín viên RFI tại New York, Carrie Nooten, tường thuật :

Cho dù không bắt đầu bằng hồ sơ này, nhưng ông Donald Trump đã tập trung lâu nhất vào vấn đề Iran trong phát biểu hôm qua tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc. Tổng thống Mỹ kêu gọi các đồng nhiệm hợp sức lại chống chế độ Tehran, thúc giục Iran đi vào nề nếp. Ông cũng cảnh báo : Cho đến khi nào mà Iran còn tiếp tục có thái độ đe dọa, thì trừng phạt sẽ không được dỡ bỏ, mà còn được tăng cường. Tất cả các nước phải hành động. Không chính quyền nào được trợ giúp một Iran khát máu.

Điều đáng ngạc nhiên là một tổng thống Mỹ đang vận động tranh cử đã lộ diện trên diễn đàn Liên Hiệp Quốc. Ông Trump đã tổng kết 3 năm tổng thống của ông, nêu các thành tựu về công việc làm, vũ khí, và cũng như đánh vào tim đen các cử tri tầng lớp trung lưu Mỹ : Nếu muốn có tự do thì hãy hãnh diện về đất nước của mình. Nếu muốn dân chủ thì hãy nắm lấy chủ quyền, muốn hòa bình thì hãy yêu thương đất nước mình. Tương lai không thuộc về những người muốn toàn cầu hóa, tương lai thuộc về những người yêu nước.

Giọng điệu này chắc chắn sẽ làm vui lòng nhiều đồng nhiệm chống chủ nghĩa đa phương ngày càng đông ở hội trường Liên Hiệp Quốc.

Mai Vân

Tổng thống Trump đáp trả việc phe Dân chủ mở điều tra luận tội (VOA, 25/09/2019)

Tổng thống Donald Trump nói việc phe Dân chủ mở cuộc điều tra luận tội ông còn tạo thêm cơ hội tốt cho ông tái đắc cử. Cùng lúc đó, một thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa nói đã đến lúc nên mở điều tra về phía Dân chủ.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Tổng thống Donald Trump.

Tổng thống Donald Trump đã phản ứng giận dữ rằng phe Dân chủ tiếp tục trò "truy diệt phù thủy" và "sách nhiễu tổng thống", theo AP.

Tòa Bạch Ốc dẫn lời ông Trump nói : "Đây thật ra chỉ là một phần tiếp theo của cuộc săn phù thủy. Đây là cuộc khủng bố chính trị tồi tệ nhất trong lịch sử".

"Ngoại trưởng Pompeo đã được Chính phủ Ukraine cho phép công bố nội dung cuộc điện đàm giữa tôi và với Tổng thống của họ. Họ cũng không biết gì về vụ rùm beng này", ông Trump viết trên Twitter hôm 25/09.

CNN cho biết ông Trump sẽ công bố bản ghi nội dung cuộc điện đàm này trong ngày 25/09.

Hãng tin AP trích lời Tổng thống Trump phát biểu tại New York với báo giới hôm 24/09 : "Họ đang thất thế trong cuộc bầu cử và họ cho rằng đây là việc cần làm".

Nói về quyết định điều tra luận tội ông Trump của bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện, ông Trump nói : "Nếu bà ấy làm điều đó, ai cũng nói làm như vậy lại là một điều tốt cho tôi trong cuộc bầu cử".

Hôm 24/09, Hạ viện Mỹ nói sẽ mở một cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump vì ông đã nhờ nước ngoài bôi nhọ đối thủ chính trị của ông, và hành động đó của ông Trump dường như gây phương hại cho an ninh quốc gia và vi Hiến.

Hôm 25/09, Đài truyền hình Fox News dẫn lời Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, nói rằng cần phải điều tra các liên hệ của cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai của ông là Hunter Biden với Ukraine.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa này nói : "Chúng ta đã điều tra mõi ngõ ngách các liên hệ của gia đình ông Trump với Nga. Đã đến lúc cần có ai đó điều tra vào các mối liên hệ của nhà Biden với Ukraine".

Đảng Dân chủ cáo buộc rằng trong cuộc điện đàm ông Trump đã dọa sẽ ngưng viện trợ quân sự để buộc Ukraine phải điều tra việc cựu Phó Tổng thống Joe Biden, người có khả năng sẽ là đối thủ chính của ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, và con trai ông là Hunter Biden, cho là đã có hành vi tham nhũng ở Ukraine.

*******************

Hạ viện chính thức mở cuộc điều tra luận tội ông Trump về vụ Ukraine (BBC, 25/09/2019)

Đảng Dân chủ đã chính thức mở cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump về cáo buộc là ông nhờ nước ngoài giúp gây thiệt hại cho đối thủ chính trị.

Lãnh đạo hàng đầu đảng Dân chủ, bà Nancy Pelosi nói tổng thống "phải chịu trách nhiệm".

Ông Trump phủ nhận việc làm bị cho là sai trái và gọi những nỗ lực này là "rác rưởi".

Dù có sự ủng hộ mạnh mẽ từ đảng Dân chủ, nhưng nếu cuộc điều tra luận tội (impeachment inquiry) lên đến Thượng viện thì cũng khó được thông qua, vì Thượng viện hiện do đảng Cộng hòa kiểm soát.

Tranh cãi về luận tội được châm ngòi vì một nhân vật trong ngành tình báo gửi một khiếu nại chính thức về cuộc điện thoại của Tổng thống Trump với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky.

Chính xác những gì được nói trong buổi điện đàm vẫn chưa rõ, nhưng đảng Dân chủ cáo buộc ông Trump đe dọa sẽ rút viện trợ quân sự để buộc Ukraine phải điều tra việc cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai ông Hunter tham nhũng.

Ông Trump thừa nhận đã thảo luận về Joe Biden với ông Zelensky nhưng cho biết ông chỉ muốn Châu Âu tăng cường hỗ trợ bằng cách đe dọa từ chối viện trợ quân sự.

Bà Pelosi nói gì ?

Nancy Pelosi : "Tổng thống phải chịu trách nhiệm. Không ai ở trên luật pháp"

Bà Pelosi nói rằng ông Trump "vi phạm pháp luật" và gọi hành động của ông là "vi phạm trách nhiệm lập hiến của mình".

"Tuần này, tổng thống đã thừa nhận có yêu cầu tổng thống Ukraine làm điều có lợi cho mình về mặt chính trị", bà nói, và khẳng định : "Tổng thống phải chịu trách nhiệm".

Là Chủ tịch Hạ viện, bà Pelosi là thành viên cao cấp nhất của đảng Dân chủ.

Cho đến nay, bà đã chống lại các cuộc kêu gọi luận tội ông Trump từ những thành viên cấp tiến của đảng, vì cho rằng việc này có thể củng cố thêm sự ủng hộ ông của cử tri đảng Cộng hòa.

Ông Biden bác bỏ cáo buộc có hành vi sai trái và cũng ủng hộ thủ tục luận tội, trừ khi tổng thống Mỹ tuân thủ các cuộc điều tra.

Luận tội ông Trump "sẽ là một thảm kịch", ông Biden nói. "Nhưng một bi kịch do chính ông ta gây ra". Ông Biden hiện đang đứng đầu trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2020.

Ông Trump phản ứng ra sao ?

Trong một loạt tweet, ông Trump nói rằng đảng Dân chủ "cố tình hủy hoại và hạ bệ" chuyến đi đến Liên Hiệp Quốc của ông "với nhiều tin tức mới của việc săn phù thủy rác rưởi".

"Họ thậm chí không bao giờ nhìn thấy bản ghi lại cuộc gọi. Hoàn toàn là một cuộc săn phù thủy !" Ông nói thêm.

Ông hứa sẽ công bố văn bản ghi lại cuộc trò chuyện của mình với tổng thống Ukraine để cho thấy nó "hoàn toàn phù hợp".

Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện, nghị sĩ đảng Cộng hòa Kevin McCarthy nói : "Bà Pelosi là Chủ tịch của Hạ Viện, nhưng bà không đại diện cho nước Mỹ khi nói về vấn đề này".

"Bà ấy không thể đơn phương quyết định là chúng ta đang trong một cuộc điều tra luận tội", ông nói thêm.

Phân tích của Anthony Zurcher, phóng viên Bắc Mỹ

Trong nhiều tháng nay, các nhà lãnh đạo Dân chủ tại Hạ viện đã chơi một trò chơi ngữ nghĩa. Họ muốn cả hai giới ủng hộ và phản đối một iều tra luận tội Tổng thống Donald Trump cùng nghĩ rằng mình đang đạt được những gì mình muốn

Chiến lược này cho thấy quan ngại của Nancy Pelosi và một số người là việc chọn con đường luận tội sẽ khiến các thành viên đảng Dân chủ ôn hòa có nguy cơ phải đối mặt với cuộc chiến tái tranh cử khó khăn năm 2020.

Bà Nancy Pelosi trước đây phản đối việc mở cuộc điều tra luận tội

Tính toán đó dường như đã thay đổi, sau hồi trống dồn dập của tiết lộ mới về liên hệ của ông Trump với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Bây giờ ngay cả các chính trị gia trước đó còn lưỡng lự cũng lên tiếng ủng hộ các thủ tục luận tội.

Con đập đã vỡ. Thần đèn đã thoát ra ngoài. Bạn chọn ẩn dụ nào cũng được. Thực tế đơn giản là bà Pelosi - một thẩm phán sắc sảo về tâm trạng chính trị trong tập thể của mình - đã chuyển đến quyết định từ chống việc luận tội sang - ít nhất là - cởi mở với việc này.

Con đường phía trước không biết sẽ ra sao.

Tổng thống tuyên bố rằng ông sẽ công bố văn bản ghi lại cuộc trò chuyện qua điện thoại vào ngày 25 tháng 7 với Zelensky. Trong khi điều đó sẽ không đủ cho đảng Dân chủ, có lẽ Nhà Trắng cố gắng hơn trong việc đáp ứng các yêu cầu của Quốc hội.

Các cuộc trưng cầu dân ý có thể sẽ cho thấy biến chuyển chính trị mới nhất đang gây thiệt hại cho bên này hay bên kia. Hoặc, cả hai bên có thể đào sâu vào một trận chiến dài, mệt mỏi có thể kéo qua những ngày đen tối nhất của mùa Đông.

Bước kế tiếp là gì ?

Thông báo của bà Pelosi đưa ra quyết định chính thức cho một ủy ban điều tra cuộc gọi điện của tổng thống Mỹ với nhà lãnh đạo Ukraine và xác định xem ông ta có phạm tội hay không.

Trong thông báo của mình, bà Pelosi cho biết sáu ủy ban quốc hội đang điều tra ông Trump về các vấn đề khác sẽ tiếp tục dưới sự điều tra của một cuộc điều tra luận tội chính thức.

Đến một lúc nào đó, Hạ viện sẽ bỏ phiếu về bất kỳ cáo buộc nào và với đảng Dân chủ chiếm đa số ở viện này, việc thông qua sẽ rất dễ dàng.

Nhưng nếu sự việc đi tiếp đến Thượng viện, nơi đòi hỏi phải chiếm đa số 2/3 - và là nơi đảng Cộng hòa nắm giữ quyền lực, thì điều đó rất khó xảy ra.

Một cuộc trưng cầu dân ý của YouGov cho biết 55% người Mỹ sẽ ủng hộ luận tội nếu được xác nhận rằng Tổng thống Trump đã đình chỉ viện trợ quân sự cho Ukraine để thúc đẩy các quan chức của nước này điều tra Joe Biden.

****************

Hạ viện Mỹ mở cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump (VOA, 25/09/2019)

Hạ viện Mỹ sẽ mở một cuộc điều tra để xem có nên luận tội Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hay không vì ông đã tìm kiếm sự giúp đỡ của nước ngoài để bôi nhọ một đối thủ chính trị.

Nancy Pelosi tuyên bố chính thức điều tra luận tội ông Trump

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hôm 24/9 tuyên bố sẽ có điều tra sau cuộc họp kín với các nhà lập pháp bên đảng Dân chủ, nói rằng hành động của ông Trump dường như gây hại cho an ninh quốc gia và vi phạm Hiến pháp Hoa Kỳ.

"Tổng thống phải chịu trách nhiệm. Không ai được đứng trên luật pháp", bà Pelosi nói, dù bà từng có thái độ miễn cưỡng trước nỗ lực khởi động quy trình luận tội Tổng thống trong những tháng trước đây.

Ông Trump đã nhanh chóng đáp trả trên Twitter. Ông gọi cuộc điều tra là ‘Rác rưởi trong cuộc Săn phù Thủy.’

Bà Pelosi thay đổi thái độ sau khi có tin tức rằng ông Trump trong một cuộc điện đàm hôm 25/7 đã gây áp lực với Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskiy, để yêu cầu ông này điều tra về ứng cử viên Tổng thống bên đảng Dân chủ là Joe Biden và con trai ông Biden.

Ông Trump đã hứa là ngày 25/9 sẽ cho công bố bản ghi cuộc điện đàm vừa kể. Ông cũng xác nhận rằng ông đã giữ lại khoản viện trợ gần 400 triệu đô la cho Ukraine, nhưng phủ nhận dùng việc này như đòn bẩy để buộc ông Zelenskiy mở cuộc điều tra nhằm gây hại cho ông Biden.

Chủ tịch Hạ viện Pelosi cho biết sáu tiểu ban của Hạ viện hiện đang điều tra Trump sẽ tiếp tục các cuộc điều tra ấy.

Ông Joe Biden hôm 24/9 cũng kêu gọi Tổng thống Trump tuân thủ đầy đủ các cuộc điều tra của Quốc hội hoặc đối mặt khả năng bị luận tội.

"Nếu ông ấy tiếp tục cản trở Quốc hội và phạm luật, Donald Trump sẽ khiến Quốc hội, theo quan điểm của tôi, không còn lựa chọn nào khác ngoài việc khởi xướng quy trình luận tội", ông Biden nói với các phóng viên ở Wilmington, Delaware, bang nhà của ông.

Ông Trump nói bản ghi ‘đầy đủ, được giải mật hoàn toàn và không có chỉnh sửa’ của cuộc điện đàm hôm 25/7 sẽ được công bố vào ngày 25/9.

Tổng thống quả quyết bản ghi này sẽ cho thấy cuộc điện đàm đang gây tranh cãi là ‘hoàn toàn phù hợp’ và rằng ông ‘không hề gây áp lực buộc ông Zelenskiy điều tra về Biden và rằng không hề có chuyện ‘bánh ít đi, bánh quy lại’ để Ukraine đổi lấy gói viện trợ của Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, bà Pelosi nói rằng việc Trump yêu cầu một nhà lãnh đạo nước ngoài điều tra một đối thủ chính trị là điều sai trái ngay cả khi ông không nói toạc ra là có qua có lại.

"Nếu Tổng thống nói ra việc đó, rằng ông muốn họ điều tra về đối thủ chính trị của ông, thì hiển nhiên rằng đó là không đúng. Anh không thể đòi chính phủ nước ngoài giúp tôi trong cuộc bầu cử. Đó là lý do tại sao chúng ta ngăn chặn trong trường hợp của Nga", bà Pelosi nói.

Ông Trump không đưa ra bằng chứng nào về việc làm sai trái của ông Biden hoặc con trai ông Biden.

Phát biểu trước các phóng viên về tranh cãi ngày càng gia tăng này, ông Trump nói rằng không có gì xấu xa trong việc giữ lại viện trợ vì ông muốn Châu Âu, chứ không chỉ Hoa Kỳ, đẩy mạnh viện trợ cho Ukraine.

Số tiền viện trợ vừa kể sau đó đã được chính quyền Trump giải ngân. Ông Trump đang chuẩn bị tái tranh cử vào tháng 11 năm 2020.

Thượng nghị sĩ Bob Menendez, thành viên hàng đầu của Đảng Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nói rằng Quốc hội không hề biết có sự xem xét lại đáng kể gói viện trợ an ninh cho Ukraine hay bất kỳ lý do chính sách nào mà số tiền này sẽ bị giữ lại.

Trong lá thư gửi cho ông Mike Mulvaney, giám đốc Phòng Quản lý và Ngân sách (OMB), ông Menendez nói rằng ‘mọi chuyện đã trở nên rõ ràng’ là ông Trump gây áp lực lên Ukraine.

Dân biểu Cộng hòa Kevin McCarthy, lãnh đạo khối thiểu số ở Hạ viện, phản ứng trước báo giới về loan báo của Chủ tịch Hạ viện Pelosi rằng : "Bà Pelosi là Chủ tịch Hạ viện nhưng không là tiếng nói của dân Mỹ trên vấn đề này. Bà ấy không thể đơn phương quyết định những gì đang xảy ra ở đây. Họ đã tìm cách điều tra Tổng thống trước khi ông đắc cử. họ đã bỏ phiếu 3 lần ở Hạ viện về việc luận tội Tổng thống. Công việc của chúng tôi là phục vụ cho công chúng Mỹ, là lập pháp chứ không phải tiếp tục cuộc điều tra ở hậu trường khi mà quý vị không tìm thấy lý do để luận tội Tổng thống".

Trước đây, một ủy ban của Hạ viện đã khởi động cuộc điều tra chính thức ông Trump về những hành động của ông trong vụ Nga can thiệp bầu cử nhưng nỗ lực luận tội chưa bao giờ được sự hậu thuẫn của những nhân vật chủ chốt như bà Pelosi.

Ông Trump cáo buộc phe Dân chủ muốn luận tội ông chỉ vì ‘lý do chính trị’.

Tổng thống Trump phát biểu tại Liên Hiệp Quốc : "Tôi đang dẫn đầu các cuộc thăm dò. Họ không có cách nào để ngăn chặn được tôi", mặc dù các cuộc thăm dò cho thấy ông Biden đang dẫn trước ông Trump, theo Reuters.

*****************

Làm thế nào để luận tội Tổng thống Mỹ ? (VOA, 25/09/2019)

Những người chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Hạ viện đang kêu gọi một cuộc điều tra luận tội sau một khi một cuộc điện đàm của ông Trump với người đồng cấp Ukraine được đưa ra ánh sang.

Tổng thong Donald Trump đang đối mặt nguy cơ bị luận tội

Cuộc điện đàm diễn ra hồi tháng 7 khi đó ông Trump liên tục gây áp lực với Tổng thống Ukraine để buộc ông này điều tra Hunter Biden, con trai của cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một trong những đối thủ chính trị chính của ông Trump.

Một số nhà lập pháp Dân chủ cho biết họ không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải luận tội Trump nếu ông gây áp lực với một nhà lãnh đạo nước ngoài để tạo ảnh hưởng đến bầu cử ở Mỹ.

Phần đông trong số 235 dân biểu Dân chủ tại Hạ viện đã ủng hộ cuộc điều tra luận tội dựa trên báo cáo của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller vốn không kết luận liệu Trump có cản trở công lý hay không, nhưng nêu ra 10 trường hợp mà ông Trump đã tìm cách sa thải ông Mueller hoặc cản trở cuộc điều tra.

Ông Trump hôm 22/7thừa nhận đã thảo luận về ông Biden với Tổng thống Ukraine, nhưng nói rằng cuộc điện đàm đó ‘là hoàn toàn phù hợp’.

"Cuộc trò chuyện đó chủ yếu là chúc mừng, chủ yếu là nói về tham nhũng, tất cả các vụ tham nhũng diễn ra, và chủ yếu là về việc chúng tôi không muốn những người như cựu Phó Tổng thống Biden và con trai ông ấy tham nhũng ở Ukraine", ông Trump nói trước phóng viên.

Các cuộc thăm dò dư luận tiếp tục cho thấy các cử tri chia rẽ sâu sắc về việc loại ông Trump khỏi Nhà Trắng bằng con đường luận tội và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi từng phản đối luận tội với lý do đó là một động thái rủi ro về mặt chính trị trừ khi các nhà điều tra tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ về hành vi sai trái của ông Trump vốn có thể khiến dư luận đồng thuận.

Tại sao có việc luận tội ?

Những người lập quốc của Mỹ đã đề ra vị trí Tổng thống và sợ rằng quyền lực Tổng thống có thể bị lạm dụng. Vì vậy, họ đưa luận tội trở thành một nội dung cốt lõi của Hiến pháp.

Họ trao cho Hạ viện ‘quyền hành luận tội duy nhất’: Thượng viện ‘quyền hành xét xử các vụ luận tội duy nhất’ và chánh án Tòa án Tối cao nghĩa vụ chủ trì phiên xử luận tội ở Thượng viện.

Tổng thống, theo Hiến pháp, có thể bị bãi nhiệm vì các tội ‘phản quốc, hối lộ, hoặc các tội đại hình và tội tiểu hình’. Chính xác các tội này là gì thì không rõ. Về mặt lịch sử, nó có thể bao gồm tham nhũng và các hành vi vi phạm khác, bao gồm nỗ lực cản trở trình tự pháp lý.

Không có Tổng thống nào từng bị cách chức do bị luận tội. Tổng thống Richard Nixon đã từ chức để tránh bị cách chức khi luận tội. Các Tổng thống Andrew Johnson và Bill Clinton, đã bị Hạ viện luận tội, nhưng không bị Thượng viện kết án.

Quy trình luận tội diễn ra thế nào ?

Quá trình luận tội bắt đầu tại Hạ viện, nơi các cuộc tranh luận và bỏ phiếu về việc có nên tống đạt cáo trạng đối với Tổng thống hay không, thông qua việc phê chuẩn nghị quyết luận tội, hoặc các bài viết luận tội mà chỉ cần đa số trong tổng số 435 dân biểu của Hạ viện tán thành.

Nếu Hạ viện chấp thuận một nghị quyết như vậy, một phiên xử sẽ được tổ chức tại Thượng viện. Các thành viên Hạ viện đóng vai trò công tố: các thượng nghị sĩ làm bồi thẩm đoàn: chánh án của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ làm chủ tọa. Cần phải đạt đa số hai phần ba trong Thượng viện gồm 100 thượng nghị sĩ để kết án và bãi nhiệm một Tổng thống. Điều này chưa bao giờ xảy ra.

Tòa án Tối cao có thể đảo ngược kết quả không ?

Không. Ông Trump đã viết trên Twitter rằng ông sẽ yêu cầu Tòa án Tối cao can thiệp nếu Đảng Dân chủ cố gắng luận tội ông. Nhưng những người sáng lập nước Mỹ không cho phép kháng cáo một bản án của Thượng viện lên cơ quan tư pháp liên bang.

Cơ cấu của Quốc hội hiện nay ra sao ?

Hạ viện có 235 dân biểu Dân chủ, 199 dân biểu Cộng hòa và một dân biểu độc lập. Nhờ đó, Đảng Dân chủ có thể luận tội Trump mà không cần sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa.

Năm 1998, khi đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Hạ viện, họ đã bỏ phiếu chủ yếu theo đảng phái để luận tội Tổng thống Bill Clinton của đảng Dân chủ.

Thượng viện hiện có 53 thượng nghị sĩ Cộng hòa, 45 thượng nghị sĩ Dân chủ và hai thành viên độc lập bỏ phiếu theo Đảng Dân chủ. Kết tội và bãi nhiệm một Tổng thống sẽ cần 67 phiếu. Vì vậy, để ông Trump bị cách chức thông qua luận tội ít nhất 20 thượng nghị sĩ Cộng hòa và tất cả các thượng nghị sĩ Dân chủ và độc lập sẽ phải bỏ phiếu chống lại ông.

Ai sẽ lên làm Tổng thống nếu Trump bị cách chức ?

Trong trường hợp Thượng viện kết tội ông Trump, Phó Tổng thống Mike Pence sẽ trở thành Tổng thống trong phần còn lại của nhiệm kỳ vốn sẽ kết thúc vào ngày 20 tháng 1 năm 2021.

Đằng sau câu chuyện về con trai ông Biden, Ukraine và Tổng thống Trump (VOA, 24/09/2019)

Năm 2014, Phó tổng thống lúc đó là Joe Biden đã đi đầu trong các nỗ lực ngoại giao của Mỹ để ủng hộ chính phủ dân chủ mong manh của Ukraine trong thời điểm đang tìm cách chống lại sự xâm lược của Nga và ngăn chặn nạn tham nhũng. Vì vậy, công luận đã đặt câu hỏi khi ông Hunter, con trai của ông Biden, được một công ty khí đốt của Ukraine thuê.

Phó tổng thống Joe Biden (phải) và con trai ông - Hunter Biden.

Vào thời điểm đó, Nhà Trắng dưới thời chính quyền của ông Obama tuyên bố không có xung đột lợi ích vì con ông Biden là một công dân bình thường, và không có bằng chứng nào về việc cha con ông Biden có làm sai trái trong vụ này.

Tuy nhiên, vấn đề lại nổi lên sau những tiết lộ nói rằng Tổng thống Donald Trump đã thúc giục tổng thống Ukraine giúp ông điều tra xem có bất kỳ tham nhũng nào liên quan đến ông Joe Biden hay không, hiện là một trong những ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ đang tìm cách đánh bại ông Trump vào năm 2020. Luật sư riêng của ông Trump, Rudy Giuliani, cũng đã công khai hối thúc các quan chức Ukraine điều tra cha con nhà Biden.

Ông Hunter Biden được đưa vào làm thành viên hội đồng quản trị của công ty Burisma Holdings vào tháng 4 năm 2014. Người sáng lập công ty là một đồng minh chính trị của ông Viktor Yanukovych, Tổng thống thân Nga của Ukraine, người đã bị lật đổ vào tháng 2 năm 2014 bởi các cuộc biểu tình lớn.

Sự ra đi của ông Yanukovych đã thúc đẩy chính quyền của ông Obama nhanh chóng tăng cường quan hệ với tân chính phủ Ukraine. Ông Joe Biden đã đóng một vai trò hàng đầu, đi công du đến Ukraine và thường xuyên nói chuyện với vị tân tổng thống vốn thân thiện với phương Tây.

Vai trò kinh doanh của con trai ông Biden đã làm dấy lên mối lo ngại trong số những người ủng hộ chống tham nhũng, vốn cho rằng công ty Burisma đang tìm cách giành ảnh hưởng với chính quyền Obama. Vào thời điểm đó, công ty đang điều hành một hoạt động khai thác khí đốt tự nhiên ở Crimea, một bán đảo Ukraine đã bị Nga sáp nhập sau khi ông Yanukovych bị lật đổ.

Ông Hunter Biden đã phủ nhận việc sử dụng ảnh hưởng của bản thân với cha mình để hỗ trợ cho Burisma. Ông vẫn ở trong hội đồng quản trị cho đến đầu năm 2019, thường xuất hiện đại diện cho lợi ích của Burisma tại các hội nghị liên quan đến năng lượng ở nước ngoài.

Hôm thứ Bảy (21/9), cựu Phó tổng thống Mỹ nói ông không bao giờ nói chuyện với con trai về các giao dịch kinh doanh ở nước ngoài của con.

Tuy nhiên, vấn đề đã tiếp tục bị ông Trump và các đồng minh của tổng thống Mỹ chất vấn. Họ chỉ ra cụ thể về động thái của ông Biden từ tháng 3 năm 2016 nhằm gây sức ép buộc chính phủ Ukraine phải sa thải công tố viên hàng đầu của mình, ông Viktor Shokin, người trước đây đã dẫn đầu một cuộc điều tra về chủ sở hữu công ty Burisma.

Ông Biden là đại diện cho lập trường chính thức của chính phủ Hoa Kỳ lúc đó, vốn cũng được ủng hộ bởi các chính phủ phương Tây khác và nhiều người ở Ukraine, những người đã cáo buộc ông Shokin quá nhẹ tay với tham nhũng.

Tham nhũng vẫn tiếp tục bùng phát ở Ukraine. Vào tháng Năm, tân Tổng thống của Ukraine, Volodymyr Zelenskiy, đã nhậm chức mà không có kinh nghiệm về chính trị, nhưng với lời hứa táo bạo là sẽ chấm dứt tình trạng tham nhũng.

Trong khoảng thời gian này, ông Giuliani bắt đầu liên hệ với ông Zelenskiy và các trợ lý của ông để gây sức ép về một cuộc điều tra của chính phủ về công ty Burisma và vai trò của ông Hunter Biden trong công ty.

Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào ngày 19/5, ông Trump tuyên bố cựu công tố viên người Ukraine đang "theo dõi" con trai ông Joe Biden và đó là lý do tại sao cựu phó tổng thống đòi phải sa thải ông này. Tuy nhiên, không có bằng chứng gì về điều này.

Công tố viên hiện tại của Ukraine, Yuriy Lutsenko, được Bloomberg News trích dẫn hồi tháng Năm, nói rằng ông không có bằng chứng nào về việc làm sai trái của ông Biden hay con trai ông. Bloomberg cũng tường thuật rằng cuộc điều tra Burisma không được tiến hành vào thời điểm mà ông Biden ép sa thải ông Shokhin.

********************

Biden kêu gọi điều tra cuộc gọi của Trump với Ukraine (VOA, 22/09/2019)

Cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đang dẫn đầu cho đề cử tổng thống của Đảng Dân chủ năm 2020, ngày thứ Bảy kêu gọi điều tra về các bản tin cho hay Tổng thống Donald Trump đã gây sức ép để tổng thống Ukraine điều tra ông Biden và con trai của ông.

Cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, ứng cử viên tổng thống Đảng Dân chủ, bước lên sân khấu phát biểu tại một sự kiện vận động tranh cử ở bang Iowa, ngày 21 tháng 9, 2019.

"Đây dường như là một sự lạm quyền trắng trợn. Gọi điện thoại cho một nhà lãnh đạo nước ngoài đang tìm kiếm sự giúp đỡ từ Mỹ và gợi ý hãy điều tra tôi… chuyện này thật đáng phẫn nộ", ông Biden giận dữ thấy rõ khi phát biểu vận động tranh cử ở bang Iowa.

"Trump đang lợi dụng chuyện này vì ông ta biết tôi sẽ hạ đo ván ông ta và lạm dụng mọi quyền lực của chức vụ tổng thống để tìm cách làm điều gì đó nhằm bôi nhọ tôi", ông Biden nói.

Cuộc điện đàm vào ngày 25 tháng 7 của ông Trump với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là tâm điểm của một cuộc chiến đang leo thang về một đơn khiếu nại của một người tố cáo liên quan đến những trao đổi của nhà lãnh đạo Mỹ với Ukraine mà chính quyền Trump đã từ chối giao nộp cho Quốc hội.

Báo The Wall Street Journal và các hãng tin khác hôm thứ Sáu loan tin ông Trump đã liên tục yêu cầu ông Zelensky điều tra các cáo buộc không có căn cứ nói rằng ông Biden, trong khi còn là phó tổng thống, đã đe dọa ghim lại viện trợ của Mỹ trừ phi một công tố viên phụ trách điều tra một công ty khí đốt có liên quan tới con trai của ông Biden bị sa thải.

Các bản tin nói ông Trump đã thúc giục ông Zelensky, một diễn viên hài vừa đắc cử tổng thống, nói chuyện với luật sư cá nhân của ông Trump, Rudolph Giuliani. Ông Giuliani, cựu thị trưởng thành phố New York, đã truyền bá các cáo buộc nhắm vào ông Biden và con trai ông, Hunter, và đã thừa nhận rằng ông ta đã hối thúc Ukraine mở cuộc điều tra.

Ông Biden đã thừa nhận đe dọa từ chối cấp viện trợ trừ phi công tố viên bị sa thải, một đòi hỏi mà cũng được đưa ra bởi chính phủ Hoa Kỳ rộng hơn, Liên Hiệp Châu Âu và các tổ chức quốc tế khác vì cho rằng ông này đã không theo đuổi các vụ án tham nhũng lớn.

Các bản tin về cuộc điện đàm với ông Zelensky càng thổi bùng lên đòi hỏi của các nhà lập pháp Dân chủ đối với Hạ viện là phải khởi động các thủ tục luận tội nhắm vào ông Trump. Tin tức về tranh cãi này cũng trở thành một đề tài lớn cho các ửng cử viên vận động tranh cử.

Ông Trump phủ nhận làm bất cứ điều gì bất chính. Ông viết trong một loạt dòng tweet vào ngày thứ Bảy rằng cuộc nói chuyện của ông với ông Zelensky là "hoàn toàn ngay thẳng và diễn ra thường xuyên". Ông cáo buộc truyền thông và Đảng Dân chủ đang tìm cách né tránh những cáo buộc về ông Biden.

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Vadym Prystaiko hôm thứ Bảy phủ nhận trong một cuộc phỏng vấn với một hãng tin ở Ukraine rằng ông Trump đã gây áp lực với ông Zelensky.

Ủy ban Tình báo Hạ viện đang đòi chính quyền Trump cung cấp cho họ đơn khiếu nại của người tố cáo nhất quán với kết luận của tổng thanh tra cho cộng đồng tình báo rằng vấn đề này đáp ứng ngưỡng pháp lí để được truyền đạt tới Quốc hội.

Tuy nhiên Quyền Giám đốc An ninh Quốc gia Joseph Maguire đã quyết định không cung cấp đơn khiếu nại cho ủy ban sau khi ông tham khảo ý kiến của Bộ Tư pháp và Nhà Trắng, theo các bản tin.

Ông Maguire và luật sư hàng đầu của ông cho rằng khiếu nại không đáp ứng yêu cầu đề ra trong những chỉ dẫn pháp lí để đệ trình lên ủy ban, khiến phe Dân chủ cáo buộc ông Maguire vi phạm luật.

Ba ủy ban Hạ viện đã bắt đầu điều tra cuộc gọi Trump-Zelensky một phần vì một bản tóm tắt cuộc gọi mà chính phủ Ukraine công bố cho thấy ông Trump đã khuyến khích ông Zelensky theo đuổi cuộc điều tra nhắm vào ông Biden.

*****************

Donald Trump đề nghị Ukraine điều tra con trai của Joe Biden ? (RFI, 21/09/2019)

Tổng thống Mỹ, Donald Trump ngày 20/09/2019 phản bác mạnh mẽ những nghi ngờ về nội dung đàm thoại giữa ông với một lãnh đạo nước ngoài và lên án đó là những lời báo động "nực cười".

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, ngày 20/09/2019. Reuters/Joshua Roberts

Tuy nhiên, truyền thông Mỹ nghi ngờ ông Donald Trump gây áp lực với đồng nhiệm Ukraine để điều tra về gia đình ông Joe Biden. Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet giải thích :

"Theo tờ Washington Post, chính các cuộc trao đổi giữa Donald Trump và Volodymyr Zelensky đã dẫn đến lời báo động của một thành viên cơ quan tình báo Mỹ, lo lắng về một lời hứa mà tổng thống Mỹ đưa ra trong một cuộc nói chuyện với một lãnh đạo nước ngoài.

Tờ Wall Street Journal tường thuật rằng trong suốt cuộc trao đổi qua điện thoại hồi tháng 7/2019, tổng thống Mỹ đã tám lần hối thúc đồng nhiệm Ukraine giúp ông tìm thông tin về Hunter Biden, con trai của Joe Biden, nhân vật sáng giá của đảng Dân chủ đang tranh chức ứng viên tổng thống.

Hunter Biden từng làm việc cho một hãng khí đốt tại Ukraine năm 2014. Donald Trump nghi ngờ người này có hành vi tham nhũng và đã có được sự che chở của cha khi ấy còn là phó tổng thống. Bị chất vấn về cuộc điện đàm này, tổng thống Mỹ bác bỏ mọi ý đồ can thiệp.

Ông nói : "Tôi có nhiều cuộc điện đàm với rất nhiều lãnh đạo và các cuộc trao đổi này là hợp lẽ. Tôi chỉ đấu tranh cho đất nước tôi. Đó chỉ là một âm mưu chính trị. Tôi không hay biết gì về danh tính của người báo động cả, tôi chỉ muốn nói rằng người này có đầu óc bè phái. Đây là một người báo động có đầu óc bè phái".

Nhưng luật sư của ông Donald Trump nhìn nhận có yêu cầu Kiev điều tra về con trai ông Joe Biden. Vẫn theo Wall Street Journal, chính vì mục đích này mà ông Rudolf Giuliani đã hai lần đến gặp nhiều quan chức cao cấp Ukraine trong mùa hè này. Một gói hỗ trợ 250 triệu đô la cho Ukraine đã được chính phủ Mỹ giải ngân vài tuần sau đó".

Cuộc gặp cấp cao Mỹ - Ukraine tại New York

Trong bối cảnh tai tiếng chính trị này, chính quyền Kiev ngày 20/09/2019 cho biết tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ có cuộc hội kiến đầu tiên với đồng nhiệm Mỹ, bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 74 tại New York diễn ra từ ngày 24-26/09/2019. Ông Zelensky sẽ gặp gỡ các đại diện cộng đồng người Ukraine tại Mỹ, lãnh đạo các tổ chức Do Thái tại Mỹ và các doanh nhân.

Minh Anh

*****************

Trump thúc Tổng thống Ukraine điều tra con trai của Biden (VOA, 21/09/2019

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần áp lực Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, điều tra con trai của ông Joe Biden, cựu Phó Tổng thống và cũng là ứng viên Tổng thống bên đảng Dân chủ, tờ Wall Street Journal tường thuật hôm 20/9 dựa trên các nguồn thạo tin.

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo tờ báo, trong cuộc điện đàm hồi tháng 7, ông Trump thúc giục ông Zelensky chừng 8 lần kêu gọi ông Zelensky hợp tác với luật sư riêng của ông Trump là Rudy Giuliani, trong cuộc điều tra về con trai ông Biden.

Một trong những nguồn tin của Wall Street Journal nói trong cuộc trò chuyện này, ông Trump không nhắc tới một điều khoản về viện trợ cho Ukraine. Và vì vậy, nguồn tin vừa kể không cho rằng Tổng thống Trump có ngỏ ý ‘lại quả’ nếu Tổng thống Ukraine hợp tác trong cuộc điều tra.

Theo Reuters

Ngày 8 tháng 11 năm 2016, cùng với cả thế giới, chúng tôi theo dõi diễn biến hết sức căng thẳng đầy kịch tính của cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ.

Donald Trump diều dắt Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc - Ảnh minh họa

Theo dõi các diễn biến cuộc bầu cử từ Việt Nam qua các phương tiện truyền thông trong và ngoài nước, chúng tôi cũng như rất nhiều người khác mà chúng tôi trao đổi, rất ít ai nghĩ đến việc ông Donald Trump trở thành tổng thống thứ 45 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

Thế nhưng, điều không ngờ đã trở thành sự thật khi truyền thông loan tin Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ là Donald Trump.

Một cuộc bầu cử nhiều bất ngờ

Với người Việt Nam, điều người ta thường quan tâm tới các sự kiện là hy vọng điều gì có lợi cho mình từ kết quả của những sự kiện đó.

Chính quyền cộng sản Việt Nam hy vọng ở một Tổng thống Mỹ dễ dãi hơn về những vấn đề hóc búa mà Việt Nam không thể gỡ được là nhân quyền, là tù nhân lương tâm... để Việt Nam có thể bước vào sân chơi của thế giới trong khi vẫn giữ thói độc tài và tàn bạo tại đất nước này như hiện tại.

Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam sẽ rất vui mừng nếu những tổng thống được bầu sẽ như Bill Clinton, người đã tuyên bố chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam hoặc như Tổng thống George W. Bush, người đã phê chuẩn Hiệp định Thương mại Việt-Mỹ và bỏ qua những đạo luật như Jackson-Vanik đối với Việt Nam.

Với những người đấu tranh, dấn thân cho dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam, người ta mong nước Mỹ có một tổng thống Hoa Kỳ chú ý nhiều đến các giá trị dân chủ, nhân quyền và dùng ảnh hưởng, áp dụng các biện pháp trong khả năng của mình buộc nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam phải tôn trọng nhân quyền, dân chủ của người dân.

Đa số những người dân Việt Nam quan tâm đến vận mệnh đất nước trước họa xâm lăng của Trung Quốc, đều có mong muốn một Tổng thống Hoa Kỳ lãnh đạo đất nước này đối mặt với Trung Hoa cộng sản.

Đối diện với những mong muốn của như thế, chúng ta thấy không có gì lạ, bởi với một đất nước đã bị đặt vào thế nhược tiểu như Việt Nam với kinh tế, xã hội suy sụp, kiệt quệ như hiện nay, thì sự cầu mong, mơ ước dựa dẫm vào một đất nước, một thế lực mạnh hơn để được an toàn cho mình là điều dễ hiểu.

Donald Trump, nhà doanh nghiệp và trùm tư bản bất động sản, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của The Trump Organization. Từ một nhà kinh doanh, không có bất kỳ kinh nghiệm trong dịch vụ công cộng, đã trở thành Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ.

Khi nhận được tin Donald Trump thắng cử trong sự ngạc nhiên, bất ngờ, có người hỏi tôi về sự kiện này, tôi trả lời họ:

"Chúc mừng Donald Trump trở thành Tổng thống bởi sự lựa chọn tự do, dân chủ của người dân Hoa Kỳ. Nếu ở Việt Nam có một cuộc bầu cử như vậy mà người dân chọn ra một thằng điên làm Tổng thống, tôi sẽ chấp nhận kết quả đó. Chỉ tiếc rằng ở Việt Nam vẫn có một thằng điên làm lãnh đạo nhưng lại không do dân bầu lên". 

Việc ông Donald Trump vượt qua mọi chướng ngại được mô tả là hết sức lớn để đến ngồi vào cái ghế Tổng thống Hoa Kỳ, đã làm khá nhiều người thất vọng. Bởi đó không phải là một chính khách được đào tạo trong môi trường chính trị bài bản, do vậy từ cách nói năng, từ lối hành xử bất nhất cũng như những vụ việc trong một quãng đời kinh doanh được báo chí và công luận lôi ra mổ xẻ.

Thế nhưng, người Mỹ đã chọn ông.

Bởi nước Mỹ và người dân Mỹ cần một sự thay đổi.

Nhiều năm qua, qua nhiều đời tổng thống Mỹ, lịch lãm, học thức, là những nhà chính trị điêu luyện đã lãnh đạo nước Mỹ giữ vững vị trí đứng đầu thế giới về nhiều mặt.

Tuy nhiên, điều đó hình như chưa đủ với người dân Mỹ.

Donald Trump làm tổng thống, điều ông quan tâm trước hết và trên hết, là làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Điều đó không có nghĩa là nước Mỹ đang không vĩ đại. Thế nhưng, ai cũng biết và hiển nhiên, là trật tự thế giới đã có nhiều thay đổi và điều đó không làm cho nhiều người bằng lòng.

Vài dòng thời cuộc

Bắt đầu từ những năm 70 của thế kỷ trước, cuộc chiến tranh lạnh giữa khối cộng sản do Liên Xô đứng đầu với hệ thống các nước dân chủ hết sức căng thẳng. Trong quá trình đó, lợi dụng sự bất đồng lớn giữa Liên Xô và Trung Quốc, các đời Tổng thống Mỹ đã hòa hoãn và bằng nhiều cách, bắt tay, với chế độ Trung Hoa cộng sản, lôi kéo Trung Hoa cộng sản với phương châm "Xây dựng và hợp tác" nhằm cô lập, chống lại Liên Xô.

Và như mọi người dân Việt Nam đều biết, với sách lược đó, Hoa Kỳ đã bỏ rơi Việt Nam Cộng Hòa trong thế cô đơn, để rồi đi đến kết cuộc bi thảm là cuộc xâm lăng của Bắc Việt đã thành công.

Cũng từ đó, mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Hoa cộng sản được cải thiện mạnh mẽ.

Ngày 25 tháng 12 năm 1991, Liên Xô tuyên bố giải thể, cuộc chiến tranh lạnh kết thúc. Tổng thống Hoa Kỳ George H.W. Bush đã bày tỏ cảm xúc sung sướng của mình rằng : 

"Sự kiện vĩ đại nhất từng diễn ra trên thế giới trong suốt cuộc đời của tôi, trong toàn bộ cuộc đời của mỗi chúng ta, chính là sự kiện này đây : Nhờ vào ân sủng của Thiên Chúa, nước Mỹ đã chiến thắng cuộc Chiến tranh Lạnh".

Sau khi kết thúc chiến tranh lạnh trật tự thế giới đã có những thay đổi mới. Tuy nhiên, nó tiềm ẩn những điều mà nước Mỹ phải đối mặt.

Một đất nước rộng lớn với hơn 1 tỷ dân, bị kìm kẹp bởi đảng cộng sản Trung Quốc sau mấy chục năm "Kiên định Chủ nghĩa Mác – Lenin" đã là điển hình cho sự nghèo đói và tụt hậu. Bằng những "Cuộc cách mạng" nhằm thỏa mãn tham vọng từ ngàn đời là vươn lên làm bá chủ thế giới. Thế nhưng, chính quyền Trung Hoa cộng sản đã thất bại thảm hại, đưa cả đất nước Trung Hoa vào sự suy đồi. Khi mớ lý thuyết đó bị cả thế giới vứt vào sọt rác, Đảng cộng sản Trung Quốc mới giật mình vứt bỏ sự kiêu ngạo cộng sản lần mò tìm ra thế giới bên ngoài.

Với phương châm "Bình tĩnh quan sát, giữ vững trận địa, ẩn mình chờ thời, quyết không đi đầu" của Đặng Tiểu Bình, chính quyền Trung Hoa cộng sản đã thực hiện "Chính sách đối ngoại" mà bản chất là mở cửa bắt tay với Mỹ.

 Và các đời Tổng thống Mỹ đã không cần cảnh giác trước một đất nước nghèo đói lạc hậu và suy kiệt nhưng có một thị trường dân số khổng lồ. Năm 2001, Trung Quốc gia nhập WTO trong sự tin tưởng của Tổng thống Bil Clinton và giới chủ chính trị Mỹ tin rằng Trung Quốc sẽ trở thành một quốc gia có nền kinh tế thị trường tự do và quan niệm giá trị cũng tiếp cận tự do dân chủ kiểu Mỹ.

Chính sách phát triển kinh tế của chính quyền Trung Hoa cộng sản đã rõ ràng có hiệu quả sau một thời gian mấy chục năm được các đời Tổng Thống Mỹ tạo nhiều cơ hội để giao lưu và hội nhập với thế giới.

Có lẽ sẽ không là vấn đề lớn, nếu nền kinh tế Trung Quốc được phát triển bình thường theo đúng quy luật thị trường công bằng, minh bạch và tôn trọng luật pháp quốc tế như bao quốc gia khác. Điều trái ngược ở đây, là nền kinh tế của Trung Hoa cộng sản được phát triển bằng những biện pháp rất… cộng sản. Đó là ăn cắp bản quyền trí tuệ và gian lận thương mại.

Có thể nói rằng, bản chất của một chế độ cộng sản thì khó có thể thay đổi dù cho được hội nhập vào thế giới văn minh. Những biện pháp để phát triển kinh tế của Trung Hoa cộng sản được sử dụng hết sức đa dạng dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản độc tài.

Đảng cộng sản sẵn sàng can thiệp vào mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội, thương mại, đối nội và đối ngoại. Đặc biệt là việc ăn cắp các sáng chế, vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ đã trở nên chuyện bình thường ở quy mô nhà nước trong chế độ này.

Ở đó, từ những sản phẩm nhỏ nhặt nhất trong đời sống tiêu dùng hàng ngày, cho đến những siêu sản phẩm trí tuệ như máy bay, tàu chiến và các sản phẩm tinh vi khác, đều được Đảng cộng sản lãnh đạo khuyến khích bằng con đường ngắn nhất, nhanh chóng nhất với phương châm "Đi tắt đón đầu" mà hành động cụ thể là ăn cắp trí tuệ nhân loại.

Với dân số khổng lồ, thị trường sức lao động rẻ mạt, Trung Hoa đã thu hút rất nhiều các công ty nước ngoài đổ xô vào đầu tư tại đó. Và hẳn nhiên, khi làm ăn có lãi, các công ty đã không ngần ngại nhiều trước những yêu cầu về chuyển giao công nghệ, sở hữu sáng chế, trí tuệ của mình cho Trung Hoa.

Trung Hoa được coi như công xưởng của thế giới, từ cái chiếc tăm trên bàn ăn cho đến chiếc Laptop của quan chức chính quyền Mỹ sử dụng, tất cả đều được gắn hàng chữ "Made In China".

Và nền sản xuất của Trung Hoa phát triển nhanh chóng đến giật mình.

Với phương châm phát triển, tích lũy bằng mọi giá, Trung Hoa cộng sản đã nhanh chóng làm giàu bằng mọi cách, bất chấp sự phát triển bền vững của môi trường, xương máu người dân, quyền con người và luật lệ quốc tế.

 Hàng chục năm sau đó, tỷ trọng kinh tế quốc doanh trong nền kinh tế Trung Quốc liên tục gia tăng, hình thái ý thức cũng ngày càng xa dần sự kỳ vọng của người Mỹ. Trung Quốc đã từ đối tác biến thành đối thủ của Mỹ.

Rồi đất nước Trung Hoa cộng sản khi tích lũy được một số tiền nhất định đã nổi lên trở thành nền kinh tế thứ 2 thế giới và ngang nhiên thách thức vị trí cường quốc của nước Mỹ.

Khi đã cảm thấy mình đủ tầm vóc, cảm thấy việc "ẩn mình chờ thời" là không cần thiết, nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản đã thể hiện rất rõ tham vọng của mình trước toàn thế giới mà không cần giấu diếm.

Và lúc đó, câu nói của Mao Trạch Đông : "Mỹ chỉ là con hổ giấy" trở thành quan niệm chính thức trong suy nghĩ của chính quyền Trung Hoa cộng sản.

Những tham vọng bành trướng và một Donald Trump

Trước hết, đó là việc đặt ra những tham vọng lớn lao về môt Trung Hoa vươn bàn tay của mình ra toàn thế giới, vào tận "sào huyệt, sân sau" của Mỹ. Những chương trình đầu tư, cho vay đưa các nước kém phát triển vào bẫy nợ, chương trình "Một vành đai, một con đường", Dự án "Made in China 2025" nói lên tham vọng không cần "ẩn mình" không cần giấu diếm của chính quyền Trung Hoa cộng sản.

Về mặt quan hệ với các nước láng giềng, dòng máu bành trướng từ ngàn đời nay của các nhà lãnh đạo Trung Hoa đã lại bắt đầu nổi dậy.

Những nạn nhân trực tiếp là Philipinnes, Việt Nam, Nhật Bản… lại thường trực với nỗi lo bị xâm lược, bị xâm chiếm lãnh thổ và lãnh hải.

Và trên thực tế, nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản đã thực hiện hàng loạt hành vi bành trướng bất chấp mọi phán quyết của Tòa án Quốc tế, bất chấp căn cứ lịch sử hoặc cái gọi là "tình hữu nghị láng giềng". Tất cả hành động theo đúng luật rừng – luật của những kẻ mạnh.

Những hành động chiếm đóng Hoàng Sa, cướp một số đảo ở Trường Sa, bãi cạn của Philipinnes bằng vũ lực là những biểu hiện của chủ nghĩa bành trướng bằng bạo lực. Việc xây dựng các đảo nhân tạo và chèn ép các nước bé ở Biển Đông, biển Hoa Đông cũng như các chính sách của nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản đã làm cả thế giới lo ngại.

Tuy nhiên, sự lo ngại không phải chỉ cho đến hiện nay mới có, mà đã xuất hiện từ một thời gian khá lâu.

Chính quyền Hoa Kỳ sau một thời gian dài dung túng và mất cảnh giác với một Trung Hoa cộng sản, đã nhìn thấy hậu quả của việc nuôi cáo trong nhà. Khi cáo lớn mạnh thì đàn gà của mình không thể yên. Vì thế chính sách "chuyển trục" từ thời Tổng thống Brack Obama đã được đặt ra.

Tuy vậy, những kế hoạch đó là chưa đủ, chưa làm suy suyển giấc mộng bành trướng của những chiếc đầu nóng ở Trung Nam Hải khi cơn thèm khát lãnh thổ của nước khác đang lên đỉnh điểm và tự thấy mình đủ mạnh, đủ khả năng đè bẹp láng giềng. Khi đó, các nước nhỏ láng giềng xung quanh là nạn nhân.

Cuộc đối đầu không chỉ là thương mại

Tổng thống Donald Trump ngay khi còn là một ứng cử viên đã nói rõ những ý định, kế hoạch của mình, và ở đó, Trung Hoa cộng sản là một vấn đề được đặt ra thẳng thắn và quyết liệt.

Với kinh nghiệm của một nhà kinh doanh, với quyền lực của Tổng Thống Hoa Kỳ, ngay từ khi nhậm chức Đonal Trump đã đặt vấn đề Trung Hoa cộng sản thành một yếu tố ưu tiên.

Trong bài phát biểu tại Liên Hợp Quốc năm 2018, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố "những biến dạng thị trường của Trung Quốc và cách họ đối phó không thể dung thứ được", đồng thời ông nói rằng: "chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản... tạo ra đau khổ, tham nhũng... dẫn đến bành trướng, xâm phạm và áp bức. của thế giới nên chống lại chủ nghĩa xã hội và sự khốn khổ mà nó mang lại cho mọi người".

Chỉ hơn một năm sau khi ngồi vào chiếc ghế Tổng thống Hoa Kỳ, Donald Trump bắt đầu khởi động cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

Và những đòn quyết liệt từ việc đánh thuế nhập khẩu, đòi hỏi sự công bằng trong thương mại cho đến sở hữu trí tuệ… sau đó với những lý do "an ninh quốc gia" ngăn chặn những công ty nhà nước núp bóng tư nhân như Huawei, ZTE… đã đặt Trung Hoa cộng sản trước những đòn choáng váng.

Kinh tế tụt dốc và ảnh hưởng nặng nề, sự phát triển chậm lại, dẫn đến nhiều nguy cơ bất ổn xã hội, xáo trộn nội bộ… đã làm nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản nhiều phen điêu đứng.

Theo Tiến sĩ Đinh Trường Hinh chủ tịch công ty EGAT tại Hoa Kỳ, nguyên là chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới ở Washington, D.C. viết cho đài BBC thì:

"Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang chậm hẳn lại, ngay cả dùng những con số chính thức. Hầu hết các nhà phân tích đều kết luận rằng tăng trưởng GDP TQ đã giảm đi nhiều, chẳng hạn tăng trưởng GDP quý II năm nay là gần 3% so với dự đoán 6,2%. Xuất khẩu của Trung Quốc đã chậm lại trong khi doanh số bán lẻ thực tế trong nửa đầu năm tăng 6,7%, yếu nhất kể từ năm 2011.

Đầu tư tài sản cố định của Trung Quốc vào sản xuất chỉ tăng 3,0% so với tốc độ tăng trưởng hơn 30% trong giai đoạn 2010-2011 . Nền kinh tế TQ đang gặp khó khăn vì việc làm công nghiệp giảm với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2009. Trong quý II, gần 300 tỷ đô la kích thích thông qua cắt giảm thuế và cắt giảm phí của chính phủ TQ không thể cải thiện niềm tin của giới kinh doanh. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy rất ít doanh nhân tin là hoạt động họ sẽ tăng lên trong năm tới".

Từ cuộc chiến thương mại, rồi đến việc bán vũ khí cho Đài Loan, quan tâm sâu sắc đến những biến động hiện nay tại HongKong… tổng Thống Hoa Kỳ đã dần dần đưa vấn đề trở thành một cuộc chiến tổng thể đẩy Trung Hoa cộng sản vào thế bị động.

Năm 1989, nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản gây tội ác tầy trời đối với người dân bằng sự kiện Thiên An Môn, nhưng chính quyền Mỹ vẫn bỏ qua để mấy năm sau đó, Trung Hoa vẫn gia nhập WTO mở đầu cho việc phát triển của nhà nước độc tài.

Ngày hôm nay, sự kiện HongKong đang diễn ra một cách gay gắt và hỗn loạn trước sự tức tối của chính quyền cộng sản Trung Hoa, nhưng thái độ của nhà cầm quyền đã khác trước. Và Tổng Thống Mỹ đã không lơ là trước sự kiện này.

Và hôm nay, nhà cầm quyền Trung Hoa cộng sản lại phải tính đến phương pháp truyền thống cộng sản hay dùng là "Trường kỳ kháng chiến".

Tất nhiên, điều ai cũng hiểu rằng trong một cuộc chiến, dù thắng hay bại thì đều phải trả giá. Nước Mỹ dù có nhiều lợi thế và khả năng vẫn phải trả giá cho cuộc chiến với một đối thủ mới đầy mưu mô, quỷ quyệt và đủ sự tàn bạo như chính quyền Trung Hoa cộng sản.

Xưa nay, câu nói của cha ông ta rằng: "Thâm như Tàu" vẫn còn nguyên giá trị.

Vấn đề là đã đến lúc không thể chần chừ, không thể khoan hoãn trước một nguy cơ trực tiếp đến vị thế, quyền lợi của nước Mỹ và cả cộng đồng quốc tế.

Những tác động đến Việt Nam

Có thể nói rằng, nhiều người Việt Nam vẫn có những tư tưởng ngồi chờ ăn sẵn.

Nhiều người hy vọng một Tổng thống Mỹ mạnh mẽ trong việc quan tâm đến nhân quyền, dân chủ để làm áp lực lên chính quyền cộng sản Việt Nam, buộc nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam có những nhượng bộ, chấp nhận những yêu cầu, quyền lợi chính đáng của người dân Việt Nam.

Đó cũng là những hy vọng chính đáng. Hẳn nhiên với một nước Mỹ lấy giá trị dân chủ, tôn trọng quyền con người và phố biến giá trị dân chủ Mỹ khắp thế giới, trong điều kiện những người đấu tranh cho quyền làm người, cho giá trị tự do, dân chủ cho người dân dưới chế độ độc tài hiện nay, thì việc hy vọng đó không có gì đáng ngạc nhiên.

Thậm chí có cả những quan chức cộng sản Việt Nam vẫn ngồi chờ những mâu thuẫn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ dẫn đến cho Việt Nam một môi trường thuận lợi hơn trong việc gỡ bí dưới sức ép của nhà cầm quyền Bắc Kinh trong các hành động xâm lược ngang nhiên trên lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam.

Điều đó cũng có thể. Trước sức ép của hai bên, một bên là bạn vàng của đảng không cần giấu diếm mưu đồ xâm lược và thôn tính Việt Nam, một bên là sức ép bởi lòng yêu nước của người dân, với tinh thần mấy ngàn năm không chấp nhận làm nô lệ giặc Tàu, nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam chỉ biết cầu mong một sự giúp đỡ nào đó.

Bởi nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam không thể làm gì hơn, khi bản thân là một chính quyền tham nhũng, ươn hèn và nhu nhược, chỉ biết lo đục khoét và hà hiếp cướp bóc của người dân. Mọi nguồn lực của đất nước thi nhau chui vào túi quan tham. Khi tham nhũng đã làm băng hoại mọi mặt đời sống xã hội, sự ươn hèn và tư duy nô lệ, coi lãnh thổ đất nước chỉ là món hàng kiếm lợi. Chính sách hèn hạ trước quân xâm lăng chỉ vì "cùng chung hệ tư tưởng" đã làm mất đi nhuệ khí của dân tộc, ý chí quật cường bị thay thế bằng sự vô cảm, lo ăn chơi tha hóa… thì khi Tổ Quốc đứng trước họa xâm lăng, chính quyền trở thành một thứ bù nhìn không hơn không kém.

Nhưng, những hy vọng đó cũng chỉ là những hy vọng. Còn điều đó có xảy đến hay không lại là vấn đề hoàn toàn khác.

Điều cần nhớ là, như mục đích của Donald Trump đã nêu ra từ khi còn là ứng cử viên Tổng Thống, rằng với ông ta thì ưu tiên hàng đầu là làm cho "Nước Mỹ vĩ đại trở lại".

Quyền lợi của Hoa Kỳ vẫn là trên hết.

Chúng ta không thể quên, chính vì quyền lợi Hoa Kỳ là trên hết, mà khi cần thiết, Hoa Kỳ sẵn sàng bắt tay với Trung Hoa cộng sản, bỏ rơi chính quyền Việt Nam Cộng Hòa là một bài học đau đớn.

Vì thế, việc đấu tranh cho nhân quyền, dân chủ của người dân Việt Nam, phải chính từ người dân Việt Nam mà không ai có thể làm thay. Cũng vì vậy, việc bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ thiêng liêng của Tổ Quốc, phải bằng chính năng lực, tinh thần và xương máu của chính người dân Việt Nam.

Không thể chờ đợi một sự ban ơn hay một sự tình cờ nào để mình ngồi yên chờ ăn sẵn mà hưởng tự do, hạnh phúc. Bởi hạnh phúc, tự do, độc lập không ai cho không

Tuy nhiên, trong tình hình thế giới đầy sự xáo trộn như hiện nay, trước tình thế buộc phải đối mặt với một kẻ thù đầy mưu mô xảo quyệt và không thiếu sự tàn bạo như chính quyền Trung Hoa cộng sản thì việc làm cho kẻ thù suy yếu, dù bởi bất cứ nguyên nhân nào, cũng đều là một yếu tố thuận lợi cho công cuộc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của đất nước.

Vấn đề là người dân Việt Nam có đủ khả năng để nắm bắt lấy cơ hội của mình trước tình hình thay đổi đó hay không?

Còn nếu chính quyền cộng sản Việt Nam vẫn chỉ lo giữ chiếc ngai vàng thống trị của mình mà không quan tâm đến vận mệnh đất nước, vẫn giữ mãi mớ tư tưởng Mác – Lenin để lấy kẻ thù dân tộc làm bạn vàng, trong khi người dân Việt Nam vẫn cứ vô cảm với đất nước, xã hội và dân tộc, giao đất nước, Tổ quốc cho một chính quyền "hèn với giặc, ác với dân" cứ lộng hành, thì tương lai nô lệ không phải là điều quá xa xôi.

John Bolton là người chót

Ngô Nhân Dụng, Người Việt, 10/09/2019

Ông John Bolton có "ba tội" đáng bị cất chức. Một : Làm việc cho ông chủ mà không chiều ý chủ, cứ nhất định giữ ý kiến của mình. Hai : Khi ông chủ làm theo điều mình đề nghị thì lại không nhường cho ông làm chủ nhân của ý kiến hay ho đó, mà để báo chí nói ồn lên rằng chính mình là tác giả. Ba : John Bolton làm việc cho Tổng thống Donald Trump. Nếu làm việc cho một ông chủ khác thì chắc cũng không mất chức cố vấn An Ninh Quốc Gia tại Tòa Bạch Ốc.

John Bolton là người sau cùng sẵn sàng nói những ý kiến trái ngược với ý ông chủ. (Hình : Chip Somodevilla/Getty Images)

John Bolton đã nổi tiếng "diều hâu" gần 40 năm nay, từ khi ông làm việc cho các chính quyền Ronald Reagan, George H.W. Bush (bố), rồi làm đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc thời Tổng thống George W. Bush (con). Đúng là một tay diều hâu : Bolton chủ trương nước Mỹ nên dùng sức mạnh của mình, quân sự và kinh tế, khắp thế giới. Và không cần biết đến những chữ như "thỏa hiệp", hay "nhân nhượng".

Muốn Iran ngưng làm bom nguyên tử ? Bom Iran, đó là giải pháp duy nhất. Còn Bắc Hàn đã có bom nguyên tử rồi thì sao ? Đánh phủ đầu trước, không cho nó kịp trở tay. Nicolás Maduro, Tổng thống xứ Venezuela, đàn áp dân đói khổ ? Đến tận nơi lôi cổ hắn ta xuống, dân chúng Venezuela sẽ tự lo những chuyện tiếp theo. Đối với bất cứ vấn đề ngoại giao nào Mỹ đang phải đối phó, John Bolton đều có một câu trả lời dứt khoát, rất cứng rắn.

Bởi vậy khi ông Donald Trump mời ông John Bolton làm vị cố vấn an ninh thứ ba, phe diều hâu trong đảng Cộng Hòa hoan nghênh nhiệt liệt ; ông lại là một người dân sự sau hai ông tướng, Michael Flynn và H.R. McMaster.

Một vị Tổng thống diều hâu với một cố vấn an ninh quốc gia cũng diều hâu ; đúng là duyên tiền định ! Và Bolton là vị cố vấn đã trụ được lâu nhất với ông Tổng thống Trump : 19 tháng !

Nhưng ông Tổng thống và ông cố vấn khác hẳn nhau. Bolton nói diều hâu và muốn hành động cũng phải diều hâu. Trump nói diều hâu nhưng hành động thì… còn tùy.

Nếu là người biết lấy "đạo thờ ông chủ" làm châm ngôn chính trị, thì Bolton có thể đã "nhân nhượng", chìu theo ý kiến ông Trump. Nhưng Bolton thì không. Khi Bắc Hàn bắn thử mấy hỏa tiễn đầu năm nay, Bolton nhanh miệng lên án ngay, rằng đây là một vụ vi phạm nghị quyết của Liên Hiệp Quốc ! Ngay sau đó, ông chủ Trump phải nói lại, rằng ông không bận tâm về chuyện một nước thử hỏa tiễn ! Bolton bèn im lặng không nói gì nữa.

Nhưng John Bolton không thể đứng nhìn cảnh Donald Trump bay từ Nhật qua gặp Kim Jong-un trên đất của Bắc Hàn, một cuộc gặp gỡ chẳng đưa tới kết quả nào cả ngoài một cơ hội cho hai vị lãnh tụ biểu diễn chụp hình và lên ti vi. Cho nên Bolton kiếm cớ bay qua thăm Mông Cổ, làm như có chuyện khẩn cấp hơn nhiều !

Bolton đề nghị rút ra khỏi thỏa ước nguyên tử với Iran là đúng ý của Donald Trump. Bất cứ thỏa ước nào do ông Tổng thống đời trước ký thì ông Trump đều thấy là sai hết. Nhưng đến lúc ông Trump lại ngỏ ý muốn gặp lãnh tụ xứ Iran, như đã gặp Kim Jong-un, thì Bolton không thể chấp nhận được !

Các vụ bất đồng ý kiến này diễn ra ở hậu trường, là chuyện bình thường, đời nào cũng có những cố vấn nóng hơn hay lạnh hơn ông Tổng thống của mình.

Nhưng đến vụ Tổng thống Trump tính mời các lãnh tụ Taliban sang Mỹ gặp ở Trại David thì những mối bất đồng không thể giữ kín được nữa.

Taliban là chế độ thủ cựu, cực đoan nhất trong thế giới Hồi Giáo nắm quyền tại Afghanistan từ năm 1996. Nhóm Taliban cuồng tín này dung dưỡng lãnh tụ Osama bin Laden, cho xây dựng tổ chức Al Qaeda trong hàng chục năm. Al Qeada đã chuẩn bị, tổ chức, huấn luyện và thực hiện cuộc khủng bố ngày 11 Tháng Chín, 2001, giết ba ngàn người Mỹ.

George W. Bush đưa quân tới Afghanistan để lật đổ chế độ Taliban, lập một chính quyền mới do dân chúng bầu lên, bây giờ vị Tổng thống thứ nhì, ông Ashraf Ghani sắp mãn nhiệm kỳ đầu và đang chuẩn bị cuộc bầu cử mới.

Qua hai đời Tổng thống Bush và Obama, không ai nói chuyện với Taliban. Đầu năm 2018, Tổng thống Ashraf Ghani đã đề nghị nói chuyện trực tiếp với Taliban. Nhưng họ từ chối. Họ chỉ nói chuyện trực tiếp với Mỹ !

Mỹ đã nhượng bộ. Trong mười tháng qua, đặc sứ của chính phủ Donald Trump chính thức họp bàn với các đại diện của Taliban ở Qatar, một quốc gia Ả Rập vùng Vịnh. Và tuần trước, ông đặc sứ Zalmay Khalilzad báo tin hai bên đã sẵn sàng "ký kết một thỏa thuận trên nguyên tắc".

Trong suốt thời gian đó, chính phủ Afghanistan ở thủ đô Kabul, được Mỹ bảo vệ, không hề được tham dự hoặc đóng góp ý kiến nào cả !

Zalmay Khalilzad và phe Taliban đã thỏa hiệp những gì ?

Mỹ sẽ rút ngay 5.000 quân trong vòng năm tháng, rồi rút hết 8.000 quân còn lại trong 16 tháng.

Taliban sẽ "chấp thuận nói chuyện" với chính phủ Ashraf Ghani và hứa sẽ không bao giờ cho các nhóm khủng bố cực đoan tá túc trong nước Afghanistan nữa.

Khi nghe nói về những "thỏa thuận trên nguyên tắc" của Taliban trên đây, chúng ta phải nhớ đến Hiệp Định Paris chấm dứt chiến tranh Việt Nam !

Cộng Sản Bắc Việt cũng hứa hẹn sau khi quân Mỹ rút đi họ cũng sẽ rút hết quân về Bắc, sẽ không viện trợ cho Cộng Sản miền Nam nữa, sẽ lập chính phủ hòa bình.

Nhưng ba năm sau, quân Cộng Sản đã chiếm hết miền Nam, nước Mỹ ngoảnh mặt đi !

Nhóm Taliban hứa sau này sẽ không để các nhóm khủng bố cực đoan ở trong nước Afghanistan, nhưng làm cách nào bảo đảm họ sẽ làm theo lời hứa ? Ngay bây giờ các tàn quân của ISIS (chạy từ Syria và Iraq qua) cũng bắt đầu hoạt động rồi ! Trong suốt thời gian hai bên đàm phán bí mật ở Qatar, bọn Taliban vẫn tiếp tục khủng bố, giết mấy ngàn người Afghan và 15 người Mỹ.

Chắc ông Khalilzad và Tổng thống Trump thỏa mãn về các "thỏa hiệp nguyên tắc" này nên ông Trump mới dự tính mời đại diện nhóm Taliban qua Mỹ gặp ông để ký kết. Vào ngày chót, ông còn mời thêm cả Tổng thống Ghani tới Camp David nữa.

Đáng lẽ thì họ gặp nhau vào ngày 9 Tháng Chín.

Ngày 9 Tháng Chín vừa qua, tại ngay thủ đô Kabul, quân Taliban làm lễ ăn mừng cái chết trước đây 18 năm của Ahmad Shah Masood, một lãnh tụ quân thiểu số người Tajik ở Afghanistan. Masood đã cương quyết cản đường không cho nhóm Taliban thi hành chính sách độc tài thủ cựu, ông ta được các nước Mỹ và Âu Châu ủng hộ. Quân Taliban đã nhờ tay ám sát lành nghề bin Laden, sai quân Al Qaeda ôm bom tự sát giết Masood, đúng hai ngày trước khi đám quân quyết tử Al Qeada khác tấn công New York và Washington năm 2001.

Gặp Taliban hai ngày trước 11 Tháng Chín, khi cả nước Mỹ để tang, thì hơi quá đáng ! Cuối cùng ông Donald Trump nghĩ lại. Trong một thông điệp "tuýt", ông Trump tiết lộ hai điều bí mật : Một, ông đã bí mật mời Taliban tới Camp David. Hai, ông đã hủy bỏ lời mời đó, không cần hỏi ý kiến ai cả.

Điều tai hại cho ông John Bolton là các bản tin trên báo chí và truyền hình đều kể rằng John Bolton cực lực phản đối việc mời đại diện của Taliban đến ngồi ngang hàng với hai vị Tổng thống Mỹ và Afghanistan ! Các báo, đài, đều công nhận rằng, cuối cùng Tổng thống Trump đã biết nghe lời ông cố vấn.

Đối với các vị Tổng thống khác thì chuyện này không sao. Nhưng đối với Tổng thống Donald Trump thì khác. John Bolton phải ra đi.

John Bolton là người sau cùng sẵn sàng nói những ý kiến trái ngược với ý ông chủ. Từ nay trở đi, các cố vấn Tòa Bạch Ốc và các vị bộ trưởng sẽ không còn dại dột như thế nữa. Họ sẽ biết giữ im lặng và chỉ nghe ý kiến ông Tổng thống thôi. 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 10/09/20149

*****************

Donald Trump rảnh tay sau khi "diều hâu" John Bolton ra đi

Thụy My, RFI 11/09/2019

Theo Le Monde hôm 11/09/2019, sự ra đi của ông John Bolton là khó thể tránh khỏi, khi giữa cố vấn an ninh quốc gia và Tổng thống Mỹ Donald Trump có quá nhiều quan điểm khác biệt.

Nguyên cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton. Ảnh chụp ngày 13/08/2019. Reuters/Peter Nicholls

Sáng thứ Ba 10/9, vào lúc gần 11 giờ, Nhà Trắng bỗng đột ngột thay đổi lịch trình trong ngày, thêm vào một buổi báo cáo ngắn về đấu tranh chống khủng bố. Sự kiện này sẽ diễn ra vào đầu giờ chiều, do ngoại trưởng Mike Pompeo, bộ trưởng Tài Chính Steve Mnuchin và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton đảm nhiệm. Thế nhưng lúc 12 giờ trưa, Donald Trump bỗng cho biết ông Bolton sẽ không còn phục vụ tại Nhà Trắng.

Sự ra đi của cố vấn John Bolton, như thường lệ, được Tổng thống Mỹ thông báo trên Twitter. Điều này khó thể tránh khỏi với những bất đồng chồng chất giữa hai người, và ông Tổng thống không hề giấu diếm khi loan báo việc cách chức John Bolton.

Ông Trump viết : "Tôi bất đồng với Bolton trên rất nhiều điều mà ông ấy đề nghị", và khẳng định Bolton đã được thông báo. Ngược lại, vài phút sau John Bolton đáp trả, cũng trên Twitter : "Tôi đề nghị từ chức tối qua và Tổng thống bảo rằng mai sẽ nói chuyện".

Theo báo chí Mỹ, Donald Trump nghi ngờ lòng trung thành của vị cố vấn, bị cho là đã tiết lộ các thông tin và không hăng hái bảo vệ sự chọn lựa về ngoại giao của ông chủ Nhà Trắng trên truyền hình. Ông không thích lên tivi, trong khi Trump chuộng hình thức, và hơn nữa, theo AP, Trump không ưa bộ râu của John Bolton !

"Diều hâu chúa" tại Nhà Trắng

Khi Mike Pompeo và Steve Mnuchin được phỏng vấn sau đó, hai ông này nở nụ cười rất tươi vì cũng bất đồng với John Bolton. Ngoại trưởng Pompeo công khai xác nhận điều đó. Ngoài quan điểm chính trị, những người không ưa ông Bolton tố cáo ông đã hạn chế những trao đổi với bộ Quốc Phòng và bộ Ngoại Giao.

Chủ trương mạnh bạo của John Bolton, vốn là luật sư, là một bất lợi trước vị Tổng thống thích mang hình ảnh oai hùng nhưng lại ngại dùng đến vũ lực. Việc John Bolton được bổ nhiệm làm cố vấn an ninh quồc gia hồi tháng 3/2018 cũng gây ngạc nhiên là vì thế.

Nhân vật luôn quyết liệt chủ trương phải đánh Irak hồi năm 2003, lại tham gia ê-kíp của một Tổng thống không ngừng tố cáo "quyết định tồi tệ nhất" từ trước đến nay của Hoa Kỳ. Và ngược với Donald Trump, John Bolton chưa bao giờ nghi ngờ ý định gây ảnh hưởng lên các cuộc bầu cử Mỹ, trung thành với tâm lý hoài nghi xưa nay của phe bảo thủ đối với Matxcơva.