Chiến tranh Ukraine : Quân đội Nga đối mặt với nguy cơ "Potemkin hóa"

Trọng Nghĩa, RFI, 31/08/2022

Ngày 25/08/2022, tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh thông báo rằng quân đội nước này sẽ có thêm 137.000 tân binh ngay trong năm nay, để đạt được tổng số 1,15 triệu lính chiến đấu vào đầu năm tới. Đối với hầu hết các chuyên gia về các vấn đề quân sự của Nga được đài truyền hình Pháp France 24 phỏng vấn, đây là một mục tiêu dường như không tài nào đạt được. 

Ảnh minh họa : Lính Nga diễu hành tại thành phố Sevastopol ở vùng Crimea ngày 05/05/2022. AP

Theo nhật báo Anh The Guardian ngày 25/08, đây sẽ là mức tăng quân số lớn nhất trong nhiều năm qua. Nỗ lực tăng quân gần đây bắt đầu từ năm 2017, khi quân đội Nga được bổ sung thêm 13.698 người. 

Khi quyết định tăng thêm quân số, Vladimir Putin rõ ràng là muốn tung thêm nhiều binh sĩ vào Ukraine, gia tăng lợi thế về quân số trên chiến trường, với hy vọng tạo được những đột phá đáng kể ở miền Nam và Đông Ukraine. 

Vladimir sẽ bị lừa như Catherine II 

Tuy nhiên, giới chuyên gia về quân đội Nga không tránh khỏi hoài nghi về sự tồn tại của một đạo quân được tăng cường với cả trăm ngàn lính mới. Trong bài phân tích ngày 29/08 về "Các chiến binh ma của Vladimir Putin", đài France24 đã nêu bật nhận xét trên mạng Twitter ngày 25/08 của Mark Galeotti, giám đốc Mayak Intelligence, một công ty tư vấn về các vấn đề an ninh Nga, cho rằng thông báo tăng quân của tổng thống Nga "có thể mở rộng cửa cho điều gọi là ‘Potemkin hóa’ (potemkinisation) hơn nữa quân đội Nga". 

Theo France24, thuật ngữ "Potemkin hóa" gợi lại những "ngôi làng Potemkin", tên gọi những cảnh trí mô phỏng các ngôi làng đẹp đẽ dựng lên để đánh lừa con mắt người xem, mà theo truyền thuyết, từng được hoàng thân Grigory Potemkin, sủng thần của nữ hoàng Catherine II, xây dựng ở Crimea vào thế kỷ 18 để che giấu sự nghèo đói thực sự của khu vực mà nữ hoàng đến thăm.

Nếu truyền thuyết lịch sử này phần lớn đã bị phủ nhận, nhưng thuật ngữ này vẫn còn được sử dụng ở Nga để chỉ những nỗ lực nhằm tạo ra vẻ ngoài tốt đẹp giả tạo cho một tình huống. Trong trường hợp cụ thể liên quan đến sắc lệnh của tổng thống Putin, quân đội Nga có thể tìm cách tăng quân số một cách giả tạo để đạt được các mục tiêu mà Putin đề ra vì làm sao có thể nâng quân số lên thành 1,15 triệu lính tác chiến trong vỏn vẹn vài tháng. 

Trước hết, theo các chuyên gia được France24 trích dẫn, tiền đề số học mà ông Putin dựa vào, ngay từ đầu đã có một lỗ hổng lớn. Tổng thống Nga đã căn cứ vào dữ liệu chính thức về một đạo quân hùng hậu có hơn một triệu người. Tuy nhiên, theo ông Huseyn Aliyev, một nhà nghiên cứu về xung đột Ukraine-Nga tại Đại Học Glasgow (Scotland), chuyên theo dõi vấn đề huy động lực lượng quân sự tại Nga : "Ai cũng biết là kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine, quân số của Nga ít hơn nhiều". 

Chuyên gia này giải thích : Theo các ước tính, Nga chỉ có khoảng từ 250.000 đến 300.000 người sẵn sàng chiến đấu. Phần còn lại là nhân viên dân sự của quân đội đăng ký thành lính, thậm chí là người nhà của các quan chức chính quyền mà tên đã được bổ sung để lương quân nhân được rót cho những quan chức này. 

Do đó, quân đội Nga sẽ còn lâu mới đạt đến con số 1,15 triệu người với sự tăng cường của 137.000 binh sĩ "mà thôi". 

Tù nhân, lính đánh thuê và người trên 40 tuổi cũng không đủ

Tuy nhiên, ngay cả con số tân binh dự trù này cũng có vẻ không thực tế. Jeff Hawn, chuyên gia về các vấn đề quân sự Nga và cố vấn đối ngoại cho Viện New Lines, một trung tâm nghiên cứu Mỹ về địa chính trị, nhấn mạnh : "Nga có rất ít lựa chọn để nhanh chóng tìm được nhiều binh sĩ như vậy. Chiến dịch gọi nhập ngũ vào mùa xuân có kết quả đáng thất vọng, với rất nhiều thanh niên tránh được nghĩa vụ quân sự". 

Quân đoàn 3 hoàn toàn mới, mà Moskva hôm 27/08 đã quyết định tung vào mặt trận Ukraine, minh họa cho những khó khăn của Nga trong việc tuyển mộ tân binh. Chuyên gia Huseyn Aliyev giải thích : "Đó là một đạo quân dự bị, chỉ mới được thành lập cách đây vài tháng với quân số trên nguyên tắc là khoảng 18.000 người. Thế nhưng Điện Kremlin chỉ có thể huy động được khoảng 15.000, mặc dù đã tung ra hàng loạt biện pháp khuyến khích". 

Mức lương trả cho các tân binh cao hơn gấp 3 lần so với mức lương truyền thống của lính Nga. Mức tuổi tối đa để nhập ngũ - mà trước đây là 40 - đã được bãi bỏ từ cuối tháng 5 để khuyến khích những người lớn tuổi tham gia vào nỗ lực quân sự tại Ukraine. 

Trong những tháng gần đây, Quân Đội Nga hết sức sáng tạo để tăng cường quân số và thay thế số lính bị mất đi ở Ukraine. Theo nhật báo The Moscow Times vào đầu Tháng Bảy, các nhà tuyển mộ đã đến các nhà tù ở một số thành phố, đề nghị giảm án cho những tù nhân có kinh nghiệm quân sự nếu đồng ý ra trận. 

Ngoài ra, theo ông Jeff Hawn : "Quân Đội Nga cũng thu nhận lính đánh thuê, chiến binh đến từ Syria và tuyển quân từ các dân tộc thiểu số ở Trung Á" (chủ yếu là ở Tajikistan và Kirgizstan). Các sáng kiến trên nhằm bù đắp phần nào những tổn thất trên mặt trận, "phần lớn vẫn không đủ để đạt được chỉ tiêu 137.000 lính mới". 

Nhà nghiên cứu này cho rằng những tân binh có nguồn gốc đa dạng và khác nhau đó không có kiến thức về văn hóa quân sự Nga và "hội nhập này rất kém vào hệ thống chỉ huy của quân đội". Nói cách khác, vấn đề của Quân Đội Nga không chỉ là số lượng mà còn là chất lượng. 

Chuyên gia Aliyev bổ sung : "Những tiểu đoàn 'quân tình nguyện' mới hiện được huấn luyện hai tuần trước khi được đưa ra mặt trận, một khoảng thời gian hoàn toàn không đủ". Theo ông, đây cũng là một vấn đề khác liên quan đến cuộc chạy đua về số lượng binh sĩ : "Ngay cả khi Moskva tìm được 137.000 binh sĩ, quân đội Nga vẫn còn lâu mới có đủ sĩ quan huấn luyện để đảm bảo rằng các tân binh có thể nhanh chóng sẵn sàng chiến đấu". 

Thổi phồng số liệu để chạy theo chỉ tiêu 

Khó khăn trong việc tuyển quân dẫn đến nguy cơ "Potemkin hóa", với việc giới chỉ huy quân đội thổi phồng số liệu để phù hợp với chỉ tiêu đề ra. 

Theo chuyên gia Jeff Hawn, "khả năng cao nhất là mỗi doanh trại sẽ nhận được những chỉ tiêu về số lượng tân binh cần tuyển mộ. Họ sẽ tìm mọi cách để đạt chỉ tiêu, kể cả khi điều đó có nghĩa là tạo ra những tân binh ma. Ngân sách của họ sẽ phụ thuộc vào đó". 

Khi ký sắc lệnh tăng quân số, Vladimir Putin đã thúc đẩy thuộc cấp của mình gian lận với các số liệu. Nhưng đối với chủ nhân Điện Kremlin, điều quan trọng hơn là ông phải chứng minh rằng mình có thể tăng quân số mà không gặp vấn đề gì.

Đầu tiên hết là vì mục đích tuyên truyền nội bộ. Chuyên gia Huseyn Aliyev lưu ý : "Điều đó giúp duy trì ảo tưởng trong dân chúng Nga rằng vẫn mọi người vẫn phấn khởi khi sang chiến đấu ở Ukraine".

Ngoài ra, "đó cũng là một cách để nói với phương Tây rằng Moskva đã sẵn sàng cho một cuộc xung đột kéo dài". Điện Kremlin sẽ không quyết định tăng quân như vậy nếu muốn kết thúc chiến tranh càng sớm càng tốt. 

Tuy nhiên, còn một giả thuyết cuối cùng. Theo ông Jeff Hawn : "Vladimir Putin đang sống trong một bong bóng thông tin đến nỗi rất có khả năng ông thực sự tin rằng quân đội có thể dễ dàng bổ sung thêm 137.000 lính mới" Đối với chuyên gia này, sắc lệnh tăng quân ngày 25/08 rất có thể sẽ là bằng chứng cho thấy chủ nhân Điện Kremlin hoàn toàn bị cắt đứt khỏi thực tế.

Trọng Nghĩa

***************************

Kherson : Một bước ngoặt trong cuộc chiến tranh Ukraine

Thanh Phương, RFI, 31/08/2022

Lần đầu tiên kể từ khi nổ ra cuộc chiến tranh Ukraine, Kiev không còn ở tư thế phòng thủ, mà đã chuyển sang phản công để giành lại phần lãnh thổ bị Nga chiếm đóng. Bị chậm trễ một thời gian, cuộc phản công của quân Ukraine vào vùng Kherson ở miền nam đã thật sự bắt đầu kể từ thứ hai 29/08/2022. Có thể xem đây là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến tranh Ukraine, là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại Ukraine, quân đội nước này tấn công trực diện quân đội Nga. 

Thành phố Kherson (Ukraine) ngày 20/05/2022. AFP – Andrey Borodulin

hành phố Kherson là thành phố lớn duy nhất mà quân Nga chiếm được kể từ khi mở cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, vì họ đã thất bại trong việc đánh chiếm hai thành phố quan trọng khác là Kiev và Kharkiv. 

Trước khi mở cuộc phản công để chiếm lại thành phố Kherson, phía Ukraine đã phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Theo nhật báo Pháp Le Figaro, ngay từ ngày 10/07, Oleksiy Reznikov, bộ trưởng quốc phòng Ukraine đã thông báo là "hơn 1 triệu binh lính" đang được tập hợp để "chiếm lại miền nam đất nước". Trong vòng gần hai tháng qua, quân Ukraine chỉ chiếm lại được vài làng, nhưng đồng thời họ gia tăng oanh kích vào những vùng sau chiến tuyến Nga, nhắm chủ yếu vào các cơ sở hạ tầng, kho đạn, đến tận bán đảo Crimea.

Cũng theo Le Figaro, phía Ukraine phải cấp tốc mở cuộc phản công vào Kherson chính là nhằm ngăn cản phía Nga tiến hành các cuộc trưng cầu dân ý tại những vùng mà họ đã chiếm đóng để qua đó chính thức hóa quyền kiểm soát của Moskva tại những vùng này. Phản công vào Kherson cũng sẽ làm cho người dân Ukraine lên tinh thần, để cho phương Tây tiếp tục yểm trợ Ukraine chống Nga. Về mặt chiến lược, chiếm lại được Kherson sẽ bảo đảm được an toàn cho toàn bộ miền nam Ukraine, đồng thời trực tiếp đe dọa vùng Crimea. Nói tóm lại đó là chuyển chiến trường đến đất của đối phương.

Tờ báo trích lời cựu sĩ quan và nhà sử học quân sự Michel Goya ghi nhận, trong trận phản công vào Kherson, pháo binh Ukraine "đã tập trung một hỏa lực lớn nhất kể từ đầu cuộc chiến và hội đủ những điều kiện cần thiết cho một cuộc tấn công quy mô qua việc vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ của quân địch".

Cũng để chuẩn bị cho cuộc phản công vào Kherson, quân Ukraine đã phá hủy toàn bộ các cây cầu trên sông Dniepr nối vùng này với các vùng bị Nga chiếm đóng, khiến quân Nga sẽ không thể vận chuyển hàng tiếp liệu đến đây. Một chuyên gia Ukraine, đại tá Vladislav Seleznev, được nguyệt san Courrier International trích dẫn, gọi đó là "chiến thuật cú nhảy của ếch", tức là phá hủy một cách có hệ thống các cơ sở hạ tầng bên phía đối phương, rồi nhanh chóng chiếm lấy một phần lãnh thổ.

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhà sử học Michel Goya, chiếm được vùng Kherson không có nghĩa là dễ dàng chiếm được thành phố Kherson, vì theo ông, Kherson là một thành phố lớn và nếu quân Nga quyết định kháng cự đến cùng, đây sẽ là một trận chiến rất khó khăn. Ấy là chưa kể quân Nga có thể khởi động lại cuộc tấn công ở vùng Donbass, buộc quân Ukraine phải phân tán một phần lực lượng ở Kherson.

Hiện hãy còn quá sớm để dự đoán về diễn tiến cuộc phản công vào Kherson, nhất là vì phía Kiev kiểm soát rất chặt chẽ những thông tin về cuộc phản công này, đồng thời yêu cầu các nhà báo và các chuyên gia quân sự của họ nên tỏ ra kín đáo để bảo đảm cho thành công của các chiến dịch quân sự đang diễn ra. 

Về phần quân Nga, theo nhật báo Libération, họ đã củng cố 3 tuyến phòng thủ trước Kherson, nhưng dường như tinh thần của các binh sĩ Nga tại đây, được ước lượng là khoảng 20.000, đang xuống rất thấp, trước nguy cơ bị kẹt trong một cái bẫy do phía Ukraine giương ra khi đánh sập toàn bộ cây cầu bắt qua sông Dniepr.

Thanh Phương

**********************

Ukraine : Kiev khẳng định có "giao tranh ác liệt" trên "gần như toàn bộ" vùng Kherson

Minh Anh, RFI, 30/08/2022

24 tiếng đồng hồ sau khi chính thức thông báo một chiến dich phản công ở miền nam Ukraine, chính quyền Kiev vào sáng sớm hôm 30/08/2022 cho biết là những cuộc "giao tranh ác liệt" giữa lực lượng Ukraine với quân Nga đang diễn ra ở "gần như toàn bộ" vùng Kherson bị Nga chiếm đóng. Thực tế chiến trường cho thấy, lực lượng Kiev đã gặt hái một vài thành công, cho dù Moskva khẳng định là cuộc phản công của Ukraine hoàn toàn thất bại.

Hố bom ở cầu bắc qua sông Dnipro, trong vùng Kherson, Ukraine, ngày 21/07/2022. AFP - STRINGER

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan tường trình : 

"Bất kỳ hoạt động quân sự nào cũng cần được giữ bí mật. Bà Natalya Humenyuk, phát ngôn viên của bộ chỉ huy quân sự Ukraine đã khẳng định như trên. Thế nhưng vào hôm qua, 29 tháng 8, theo các nguồn tin trùng hợp, các lực lượng vũ trang Ukraine đã đột ngột phát động một chiến dịch phản công trên toàn bộ chiến tuyến phía nam, từ khu vực xung quanh Zaporijjia cho đến tận Biển Đen. 

Tính đến lúc này, quân Đội Ukraine có vẻ như đã phá vỡ được một số điểm trong tuyến phòng thủ đầu tiên trong số ba tuyến mà Nga dựng lên trước Kherson, có nơi tiến sâu được hơn mười km. 

Pháo binh Ukraine đã nã ồ ạt vào Nova Kakhovka và vùng phụ cận Kherson, khiến cho các cầu tạm mà Nga lắp đặt trên sông Dnieper không thể sử dụng được. 

Khuya hôm qua, binh sĩ Ukraine đã đăng nhiều video lên mạng xã hội, chứng minh sự hiện diện của họ rất sâu bên trong chiến tuyến của kẻ thù, trong khi các video tương tự của phía Nga dường như cho thấy phản ứng bất ngờ, với nhiều đơn vị bị thất thần trước trận mưa pháo đến từ phía Ukraine. 

Dường như Kiev đã tái chiếm được nhiều hơn là bốn địa phương được loan báo trong 24 giờ qua. Dù sao chăng nữa thì trong những ngày sắp tới, thách thức đối với Ukraine là bao vây hơn 20.000 binh sĩ Nga ở phía tây sông Dnepr, bằng cách ngăn chăn việc vượt qua sông". 

Zelensky kêu gọi quân đội Nga rút khỏi miền nam Ukraine 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào tối thứ Hai 29/08 đã kêu gọi các binh sĩ Nga chạy trốn khỏi các cuộc tấn công do quân đội Ukraine phát động gần thành phố Kherson, nói rằng Kiev đang giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ của mình. Trong một bài phát biểu hàng ngày, Volodymyr Zelensky hứa rằng quân đội Ukraine sẽ đánh đuổi quân đội Nga "đến tận biên giới".

Moskva khẳng định cuộc phản công "thất bại" 

Nga tuyên bố đã đẩy lùi các "nỗ lực tấn công" của Ukraine ở khu vực Kherson và Mykolaiv, cũng ở miền nam Ukraine. Bộ quốc phòng Nga vào hôm qua, 29/08 khẳng định : "Trong ngày quân đội Ukraine đã cố gắng tấn công theo ba hướng, ở khu vực Mykolaiv và Kherson", nhưng phía Ukraine đã "thất bại một cách thê thảm", và lực lượng Ukraine đã phải "chịu tổn thất nặng nề". 

Phát ngôn viên của bộ chỉ huy "Miền Nam" của Quân Đội Ukraine, Natalia Goumenyuk, trước đó, đã nói rằng lực lượng Kiev đang tấn công "theo nhiều hướng" trên mặt trận này nhằm đẩy quân Nga qua bên kia sông Dnepr.

Minh Anh

Ukraine phản công tái chiếm Kherson, màn dạo đầu cho hồi kết cuộc chiến ?

Thụy My, RFI, 30/08/2022

Từ tối hôm 29/08/2022, lực lượng Ukraine đã tấn công trên nhiều hướng, những trận đánh dữ dội đang diễn ra hầu như trên toàn vùng Kherson. Kiev rất "hà tiện" về chi tiết, nhưng tổng thống Zelensky hứa hẹn sẽ "truy quét" quân chiếm đóng "đến tận biên giới". Có ít nhất ba ngôi làng ở Kherson đã được giải phóng.

Ảnh tư liệu : Một lính Nga tuần tra ở khu vực trạm thủy điện Kakhovka trên sông Dniepr, vùng Kherson ngày 20/05/2022. AP

Nước Pháp ngày càng thiên hữu, và đang vận động tiết kiệm nhằm đối phó với lạm phát cũng như thiếu hụt năng lượng, đó là các vấn đề trên trang nhất các báo Paris hôm nay. Riêng Libération chạy tựa trang bìa "Nhà máy điện Zaporijia : Nếu có chuyện gì xảy ra ở đây, toàn bộ Châu Âu sẽ bị ảnh hưởng", và ở các trang trong, cuộc chiến tranh ở Ukraine tiếp tục thu hút sự chú ý của báo chí.  

Zaporijia : Thế giới suýt rơi vào thảm họa nguyên tử

Xã luận của Libération lo ngại về "Nguy cơ một tính toán sai lầm tại Zaporijia ở Ukraine". Thế giới suýt rơi vào thảm họa hôm thứ Năm 25/08 vào lúc 12 giờ 10, khi hệ thống báo động khẩn cấp của lò phản ứng số 5 được kích hoạt, dẫn đến ngưng hoạt động. Gần hai tiếng đồng hồ sau đó, vào 14 giờ 30, lò phản ứng cuối cùng trong số sáu lò cũng ngưng chạy, vẫn do báo động. Những vụ cháy do oanh kích là nguyên nhân sự cố trên đây, vì đường dây cao thế cuối cùng bị đứt, kích hoạt cơ chế khẩn cấp. Trưởng kíp ngày hôm đó mệt mỏi thổ lộ với Libération, từ 35 năm qua chưa hề xảy ra chuyện tương tự. "Tình hình xấu đi rất nhiều từ ba tuần qua, mỗi ngày lại tiến gần khả năng xảy ra tai nạn như Fukushima".

Ngày nào cũng có những vụ oanh kích gần nhà máy, Ukraine quy trách nhiệm cho Nga, Moskva thì nói là đạn bắn đi từ bên kia bờ sông đang trong tay Kiev. Nhưng người quản lý trên cho biết chính mắt nhìn thấy quân chiếm đóng bắn đại bác từ một ngọn đồi gần nhà máy nhiệt điện. Artem, một kỹ sư về nguyên tử nhắc nhở, thảm họa Fukushima xảy ra vì sóng thần làm cho hầu hết các máy phát điện dùng để làm nguội các lò phản ứng không còn hoạt động. Hôm thứ Năm, khi nhà máy Zaporijia bị cắt nguồn điện, các máy phát điện diesel đã được sử dụng, nhưng không biết trụ được bao lâu vì lượng dầu dự trữ chỉ còn đủ cho một tuần lễ.

Quân Nga có thực sự ý thức được nguy cơ ?

Các khó khăn kỹ thuật tạm thời vượt qua được nhờ đội ngũ nhân viên người Ukraine, nhưng bản thân họ bị áp lực vô cùng nặng nề. Quân chiếm đóng theo dõi "từng cái like trên mạng xã hội", đôi khi còn đánh đập họ. Các ê-kíp có khi phải làm hai ca liên tiếp mỗi ca tám tiếng vì đạn pháo khiến họ không thay phiên được, dễ dẫn đến sai lầm do căng thẳng.

Nhất là nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu, có sáu lò phản ứng có công suất 1.000 megawatt mỗi lò, từ 5 tháng qua đã bị biến thành căn cứ quân sự của Nga. Ảnh vệ tinh của tình báo Anh cho thấy những chiếc xe đầy vũ khí chỉ cách lò phản ứng có 60 mét. Những khẩu đại bác được đặt dưới chiếc cầu nối các lò phản ứng với nhau để né drone của Ukraine… Libération bực tức đặt câu hỏi, người Nga có thực sự biết họ đang làm gì tại đây hay không ?

Kherson, cuộc phản công quy mô được chờ đợi từ lâu

Trên lãnh vực quân sự, một cuộc phản công đã diễn ra vào lúc một phái đoàn của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) bắt đầu lên đường thanh tra nhà máy Zaporijia. Lực lượng Ukraine tung ra đợt tấn công từ tối qua nhằm tái chiếm Kherson. Tuy chưa có nhiều thông tin trên báo giấy, nhưng các nhật báo lớn đều tường thuật trực tiếp trên mạng.

Cuộc tấn công được loan báo từ nhiều tuần qua, rốt cuộc đã khởi động. Natalia Humenyuk, phát ngôn viên bộ chỉ huy miền nam của quân đội tuyên bố Ukraine đã tấn công trên nhiều hướng, vượt qua tuyến phòng vệ đầu tiên. Những trận đánh dữ dội đang diễn ra hầu như trên toàn vùng Kherson. Trên truyền hình, Serhiy Khlan, cố vấn cơ quan quân sự Kherson cho biết : "Có những đợt nã pháo mãnh liệt vào vị trí địch trên toàn bộ vùng Kherson", và đây là "khởi đầu của hồi kết cuộc chiếm đóng". Trang web Izvestiya của Nga nói rằng chính quyền Kherson đã ra lệnh cho người dân tìm nơi trú ẩn pháo kích, dự trữ thức ăn nước uống và chuẩn bị túi cứu thương.

Kiev chỉ muốn "giành lại những gì vốn thuộc về mình", kêu gọi lính Nga bỏ ngũ

Les Echos nhận thấy chính quyền Ukraine rất "hà tiện" về các chi tiết, nhưng tổng thống Volodymyr Zelensky hứa hẹn sẽ "truy quét" quân chiếm đóng "đến tận giới tuyến". Ông nhấn mạnh, "đường biên giới không thay đổi", hàm ý mục tiêu không chỉ tái chiếm Donbass mà cả Crimea, "Ukraine chỉ giành lại những gì vốn thuộc về mình". Zelensky nói : "Nếu lính Nga muốn sống sót, bây giờ là lúc nên chạy trốn", đồng thời kêu gọi những ai không muốn quay về Nga nên giao nộp vũ khí. Mykhailo Podoliak, cố vấn tổng thống châm biếm trên Twitter, "một phái đoàn đặc biệt của Ukraine đang thương lượng với Nga ở hướng nam và nhiều hướng khác".

Quân đội Ukraine yêu cầu dân chúng không đưa thông tin về các sự kiện đang diễn ra. Theo bà Humenyuk, "trong một cuộc chiến tranh đa diện, những phản ứng như vậy có hại cho lực lượng vũ trang". Tuy nhiên hệ thống Firms (Fire Information for Resource Management System) của NASA cho thấy một số lớn vụ cháy dọc theo tiền tuyến. CNN dẫn những nguồn tin nặc danh Ukraine cho biết ít nhất bốn làng ở Kherson đã được giải phóng, dù Moskva nói rằng Kherson "đang dưới sự bảo vệ của quân đội Nga". Le Monde dẫn tin tức trên mạng xã hội nêu cụ thể lực lượng Ukraine đã tái chiếm ba làng Pravdine, Blahodativka và Stary Stavok.

Ba Lan : Nên tịch biên tài sản Nga thay vì chỉ đóng băng

Về phía các đồng minh Châu Âu, trả lời phỏng vấn của Le Figaro, thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki nhấn mạnh một khác biệt trong quan điểm so với Pháp. Theo ông, cần tịch biên tài sản của các tài phiệt Nga và Liên bang Nga thay vì chỉ phong tỏa. Số tài sản này lên đến trên 300 tỉ euro, có thể dùng để giảm nhẹ giá năng lượng mà dân Pháp, Đức, Ba Lan... phải trả, khiến Nga không còn có thể bắt bí.

Song song đó, cần ủng hộ Ukraine mạnh mẽ hơn về quân sự và tài chánh, mà hiện nay quá ít và quá trễ. Cách thức nhanh nhất để kết thúc một cuộc chiến là… thua trận, nhưng "chúng ta không thể tự cho phép bại trận trong cuộc chiến tranh này". Theo thủ tướng Ba Lan, vụ sát hại con gái của Aleksandr Duguin, một người thân cận với Vladimir Putin cho thấy nội tình Nga đang lục đục, và "mọi kịch bản đều có thể xảy ra".

Nga bắt cóc thường dân để trao đổi với lính : Tội ác chiến tranh

Về hệ quả từ thời kỳ quân Nga chiếm đóng, Le Monde có bài phóng sự "Tại Ukraine, trên đường tìm kiếm những thường dân mất tích". Tại ngôi làng Dymer gần Kiev chỉ có 6.000 dân, có đến 58 gia đình vẫn không có tin tức nào về những người thân bị bắt và đưa sang Nga.

Họ là những thường dân bị bắt vô cớ trong thời gian quân Nga đóng ở làng từ 25/02 đến 22/03, và theo Human Rights Watch (HRW) đây là tội ác chiến tranh, tổ chức này tố cáo "hàng trăm dân thường Ukraine đã bị bắt đi mất tích". Trước hết, do Dymer chỉ cách Belarus, chư hầu của Nga một giờ xe chạy. Nhưng tại sao lại bắt bớ thường dân ? Phó thủ tướng Iryna Verechtchouk phụ trách hồ sơ này giải thích, đó là vì ít nguy hiểm hơn việc bắt lính tráng, và Moskva muốn dùng họ để trao đổi tù binh. Điều này bị cấm vì theo các thỏa thuận, chỉ có thể đổi lính lấy lính, người bị thương với những người bị thương khác, nhưng Kremlin bất chấp, dùng thường dân làm con tin.

Nga bắt dân Ukraine một cách vô tội vạ. Một cậu trai chỉ vì đi coi xe tăng Nga như thế nào, đã bị bắt trói vào một gốc cây suốt ba ngày rồi tống lên xe đưa đi. Một người lái chiếc xe hiệu Mercedes với GPS đời chót, lính Nga thích chiếc xe, đã bắt luôn cả chủ. Những ai bị đưa sang Hostomel, thành phố sát với Belarus, coi như không có ngày về. Những vụ tra tấn thường xảy ra, phụ nữ bị cạo trọc đầu. Khoảng 230 phụ nữ Ukraine vẫn còn bị giữ ở Nga trên tổng số 500 nữ giới bị bắt.

Khủng hoảng, thất nghiệp, Covid… những bóng mây đen trước Đại hội Đảng Trung Quốc

Nhìn sang Châu Á, Les Echos phân tích "Tập Cận Bình trước thách thức một nền kinh tế Trung Quốc rạn vỡ". Tác động của chính sách zero Covid, khủng hoảng địa ốc, thanh niên thất nghiệp lên đến mức kỷ lục - các khó khăn đầy dẫy trước Đại hội Đảng lần thứ 20.

Mới cách đây một năm, chừng như không có gì ngăn trở được con đường để Tập Cận Bình trị vì thêm nhiệm kỳ thứ ba, trở thành nhà lãnh đạo Trung Quốc quyền lực nhất kể từ thời Mao. Sau khi tưng bừng tổ chức kỷ niệm lần thứ 100 ngày thành lập đảng tháng 7/2021, ông đã làm áp lực để đảng thông qua nghị quyết lịch sử làm tăng vị thế của mình. Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh cũng diễn ra khá suông sẻ.  

Nhưng việc "ông bạn" Nga nhiều rắc rối đưa quân xâm lược Ukraine sau đó, rồi đến biến thể Omicron khiến Thượng Hải bị phong tỏa hai tháng, căng thẳng về chuyến thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi, kinh tế sa sút và hạn hán chưa từng thấy, là những bóng mây đen đầy đe dọa.

Tại nền kinh tế thứ nhì thế giới, chính sách chống dịch cực đoan đã làm các thành phố bị khóa chặt, việc hạn chế di chuyển khiến tiêu dùng chậm lại hẳn. Lãnh vực địa ốc vốn chiếm 30% GDP ngày càng lún sâu vào khủng hoảng, cộng với phong trào tẩy chay của người mua. Về việc làm, một trong những cơ sở tạo nên tính chính danh của đảng, 1/5 thanh niên bị thất nghiệp – con số thực có lẽ cao hơn nhiều. Đây là tỉ lệ cao chưa từng thấy nếu so với Hoa Kỳ và Châu Âu.

Tập Cận Bình cần chiến thắng Covid bằng mọi giá

Nhờ thế giới vẫn mua hàng "made in China", Bắc Kinh giữ được thể diện với thặng dư thương mại dồi dào. Nhưng còn được bao lâu, trong khi Mỹ và Châu Âu có nguy cơ suy thoái ?

Cuối tháng Bảy, trước sự ngạc nhiên của các nhà quan sát, Bộ Chính trị từ bỏ mục tiêu tăng trưởng 5,5%, không đưa ra biện pháp tái thúc đẩy nào như hồi 2008. Đảng chỉ nhấn mạnh cần phải chống Covid "không mệt mỏi". Đó là vì Tập Cận Bình đã gắn zero Covid với cá nhân mình, không thể xuất hiện trước đại hội mà không có chiến thắng. Về kinh tế, nhà cầm quyền trông cậy vào các đại công trình, nhưng cũng ý thức rằng mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư công đã đạt đến mức giới hạn. Các tuyến xe lửa cao tốc, xa lộ, phi trường… đều đã được xây dựng đầy đủ trong 20 năm qua.

Theo Natixis, Covid làm nợ công Trung Quốc thêm nặng nề, lên đến 273% GDP, thu nhập của các địa phương từ bán đất hầu như không còn nữa. Các doanh nghiệp tư nhân đang phải xoay sở trước thiệt hại từ chính sách chống dịch, nhận thấy bàn tay can thiệp của đảng ngày càng sâu. Được khuyến khích thời Đặng Tiểu Bình và đóng góp nhiều cho tăng trưởng, vai trò của họ trong những năm tới sẽ ra sao ? Tập Cận Bình ấn định mục tiêu tăng gấp đôi GDP năm 2035 so với 2020, và đại hội kỳ này sẽ phải có những chọn lựa cụ thể về kinh tế.

Thụy My

Nga thua đậm trong cuộc chiến xâm lược Ukraine

Cây bút Dominique Moisi trên Les Echos nhận định "Nga, kẻ đại bại trong cuộc chiến ở Ukraine". Tuy cuộc chiến tranh tiêu hao này vẫn chưa kết thúc, nhưng sau sáu tháng, đã có thể thấy rằng Nga là kẻ thất bại : thua thiệt so với các láng giềng phương Tây, và với một Trung Quốc mà Nga đang trở thành chư hầu.

Cộng đồng người Ukraine tại Roma (Ý) tham gia cuộc "Tuần hành vì tự do" với biểu ngữ phản đối Nga nhân ngày lễ Độc Lập 24/02/2022.  AP - Andrew Medichini

Putin tự lao đầu vào bẫy của chính mình

Cuộc chiến tranh lạnh bắt đầu từ 1945 đến 1947 đã chấm dứt vào ngày 26/12/1991 với sự kiện Liên Xô tan rã. Hậu chiến tranh lạnh mở đầu hôm 24/02/2022 với việc Nga xâm lăng Ukraine. Hãy còn quá sớm để dùng những từ ngữ "chiến tranh lạnh mới", "khởi đầu cho đệ tam thế chiến", "phi toàn cầu hóa", "kỷ nguyên hỗn loạn", nhưng dù vậy cũng đã rút ra được một số bài học.

Cuộc phiêu lưu quân sự của Nga xem chừng phi lý. Một chuyên gia về Nga khẳng định "Putin không ngu ngốc", nhưng lạc hậu và hết sức vô trách nhiệm. Vào lúc khí hậu bị nóng lên và đại dịch, làm thế nào có thể mơ đến việc dùng vũ lực mở rộng lãnh thổ, đòi thêm phần bánh của mình trên thế giới ? Tác giả nhấn mạnh đến mối nguy hiểm của các chế độ độc tài trong việc khởi động và xử lý xung đột.

Tự đánh giá quá cao sức mạnh của mình và coi thường đối thủ, Putin đã tự mình lao vào cái bẫy mà ông ta đã giăng ra. Sau những thành công ở Gruzia, Crimea, Syria, Vladimir Putin tin rằng mình không chỉ là một nhà chiến thuật giỏi mà còn là chiến lược gia lớn, hậu duệ của Pierre Đại đế, tức người đã được định mệnh chọn lựa để tái lập sự vĩ đại của nước Nga. Và với logic ngày càng theo kiểu Stalin, xung quanh ông không có ai dám cảnh tỉnh.

Nga thành chư hầu Trung Quốc, NATO sắp có thêm hai thành viên Bắc Âu

Quyền lực khiến người ta bị cô lập và quyền lực tuyệt đối càng làm cô lập tuyệt đối. Trong thời chiến, các chế độ toàn trị vừa nguy hiểm lại vừa dễ tổn thương hơn hết vì biết rằng nếu bại trận, là mất đi quyền lực, nếu không mất mạng.

Chưa bên nào có thể giành hẳn chiến thắng, cho dù cán cân từ nay có vẻ nghiêng nhẹ về phía Kiev nhờ trợ giúp của phương Tây. Trên thực tế vào cuối mùa hè 2022, kẻ chịu thiệt hại nhiều nhất sau sáu tháng chiến tranh là nước Nga của Putin. Không chỉ vì bị rơi vào một cuộc chiến tiêu hao trước một đối thủ yếu hơn nhiều, mà còn vì không giành được chiến thắng, Moskva phải trả cái giá về địa chính trị là lệ thuộc quá nhiều vào Bắc Kinh. Cùng với thời gian, Nga dần dà trở thành đối tác cấp thấp của Trung Quốc và nay thì tình trạng này trở thành bắt buộc. Đó có phải là điều mà Putin tìm kiếm ? Ông ta đã đạt được mục tiêu nào ? Putin muốn "Phần Lan hóa" Ukraine, ông ta đã "NATO hóa" Phần Lan và Thụy Điển.

Cách đây 31 năm, khi Liên Xô sụp đổ, toàn cầu hóa và Mỹ hóa chừng như đi cùng với nhau. Các vụ khủng bố tháng Chín năm 2001, tiếp theo là khủng hoảng tài chánh 2008 và vụ Lehman Brothers đã tách rời hai hiện tượng trên. Phải chăng toàn cầu hóa thay vì khẳng định vai trò trung tâm của Hoa Kỳ, lại chuyển từ phương Tây sang Châu Á ? Tác giả kết luận, sức mạnh quân sự có những hạn chế, nhất là khi số lượng vũ khí và binh lính không đủ để tạo ra sự khác biệt với chất lượng và quyết tâm của con người. Không chỉ Nga không tiến quân được mà còn có nguy cơ gây tai nạn nguyên tử, làm nguy hại cho hành tinh chúng ta.

Bóng ma Chernobyl từ nhà máy Zaporijjia đang trong tay quân Nga

Về vấn đề này, Les Echos cảnh báo nguy cơ "Bóng ma Chernobyl tái xuất hiện". La Croixgiải thích "Ukraine : Zaporijjia, một nhà máy điện nguyên tử trong vòng vây chiến tranh". Chịu đựng những vụ oanh tạc gần các lò phản ứng, đường điện bị hư hại, nhân viên người Ukraine phải làm việc trong điều kiện căng thẳng, khó đưa về những phụ tùng bảo trì : mức độ an toàn của nhà máy xuống rất thấp từ khi bị rơi vào tay quân Nga.

Đôi bên đều đổ lỗi cho nhau về những vụ bắn pháo, oanh tạc gần nhà máy, trong lúc các nhân viên Ukraine tiếp tục bảo đảm hoạt động trong những điều kiện tạm bợ, dưới sự kiểm soát của quân đội Nga và các kỹ thuật viên của tập đoàn hạt nhân Nga Rosatom. Moskva sử dụng nhà máy điện nguyên tử này như một cái khiên để che giấu thiết bị quân sự, đạn dược, binh lính ở bên trong và khu vực kế cận. Những tuyến đường bộ và đường xe lửa xung quanh cũng được dùng cho logistic. Les Echos cho biết trong một video trên mạng xã hội đã được CNN kiểm định, có thể nhận thấy nhiều hàng xe quân sự Nga đậu trong khuôn viên nhà máy, chỉ cách lò phản ứng có 130 mét !

Nga cần lượng điện ở đây để cung cấp cho một phần lãnh thổ chiếm đóng, và bị nghi ngờ là muốn cắt nguồn điện dành cho Ukraine qua việc nhắm vào các đường dây cao thế. Vào thời bình, nhà máy cung ứng 1/5 nhu cầu điện cho Ukraine. Từ 25 đến 26/08, Zaporijjia bị tách rời hoàn toàn khỏi lưới điện quốc gia Ukraine trong nhiều tiếng đồng hồ, khi một vụ hỏa hoạn ảnh hưởng đến đường dây cao thế thứ tư và cuối cùng - ba đường cao thế còn lại đã bị hư hại vì đạn pháo. Sau đó công ty EnergoAtom của Ukraine đã kết nối lại được.

Những nguy cơ nào dẫn đến tai nạn nguyên tử ?

Các tòa nhà chứa sáu lò phản ứng (chỉ có hai lò đang hoạt động) được xây dựng để chịu đựng được những máy bay nhỏ bị rơi xuống và các loạt đại bác, nhưng không trụ nổi trước hỏa tiễn. Nhà máy cũng cần điện để làm nguội sáu lò phản ứng qua các trạm bơm. Trong trường hợp bị cúp điện, có một đường điện dự phòng nối với một nhà máy nhiệt điện. Nếu đường dây này không hoạt động, khoảng 20 tổ máy diesel có thể thay thế để tránh tình trạng lò phản ứng quá nóng. Và nếu các máy phát điện diesel bị hư hay thiếu nhiên liệu (dự trữ cho 7 ngày) vận hành, các kỹ sư chỉ có 90 phút để ngăn được tai nạn. Cuối cùng, một phần chất thải hạt nhân được trữ trong những thùng phi bê-tông, có thể bị hỏa tiễn bắn trúng.

Thành phố Zaporijjia từ hôm 23/08 đã phân phối các viên i-ốt cho cư dân trong vòng bán kính 50 kilomet xung quanh nhà máy, để uống khi có cảnh báo phóng xạ. Cơ quan EnergoAtom nhắc nhở người dân hạn chế di chuyển, đóng kín các cửa sổ và cửa ra vào, và tại những khu vực nguy hiểm, hàn chặt, đóng gói lại thực phẩm, nước uống, quần áo, tài liệu.   

Liệu đã có giải pháp nào hay chưa ? Liên Hiệp Quốc kêu gọi phi quân sự hóa nhà máy - nhưng Moskva bác bỏ - và gởi đến một phái đoàn thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) để đánh giá tình hình. Các chuyên gia được cả hai bên đồng ý có thể từ Ba Lan, Litva, Serbia, Trung Quốc, Albania, Pháp, Ý, Jordan, Mexico, Bắc Macedonia. Nhưng hôm 26/08 Nga đã phủ quyết một tuyên bố chung của một hội nghị Liên Hiệp Quốc về Hiệp ước giải trừ vũ khí hạt nhân (TNP). Các nhà ngoại giao của Kremlin phản đối đoạn nhấn mạnh "quan ngại sâu sắc" về các hoạt động quân sự xung quanh nhà máy điện nguyên tử của Ukraine và việc Kiev "không còn kiểm soát được".

Tranh cãi về việc cấp visa cho công dân Nga vào EU

Nỗi lo về năng lượng trong mùa đông sắp tới bao trùm lên các trang báo hôm nay, trong lúc chính phủ Pháp vận động tiết kiệm và Liên Hiệp Châu Âu (EU) họp bàn về chính sách đối với Ukraine. Le Figarocho biết "Cuộc chiến Ukraine và lạm phát nhất thiết nằm trong nghị trình của Bruxelles". Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu hứa hẹn "sẽ đứng bên cạnh Ukraine lâu dài cho đến khi nào còn cần thiết". Về mặt chính trị, đó là việc trừng phạt cuộc xâm lăng của Nga, mà những biện pháp đang áp dụng là cứng rắn nhất từ trước đến nay. Vấn đề gai góc sắp tới là việc cấp visa cho công dân Nga. Năm ngoái, đã có hơn nửa triệu khách du lịch Nga xin visa vào EU, và các nước láng giềng của Nga đang đề nghị ngưng cấp hẳn.

Phần Lan quyết định chỉ duyệt khoảng 10% hồ sơ, nhưng nhiều khách Nga tiếp tục đến phi trường Helsinki bằng visa của các quốc gia thành viên khác. Thủ tướng Sanna Marin nhấn mạnh : "Thật là bất hợp lý khi người Nga tiếp tục vào không gian Schengen du lịch trong khi Moskva giết hại người dân Ukraine". Tổng thống Cộng hòa Czech ủng hộ cấm vào EU, nhưng nhiều nước khác không đồng ý. Theo thủ tướng Đức, việc này sẽ gây thiệt thòi cho "tất cả những ai chạy khỏi Nga vì bất đồng với chế độ Moskva". Giới ngoại giao nhấn mạnh việc bảo vệ các nhà ly khai, đối lập, nhà báo và thân nhân họ muốn rời khỏi Nga. Ước tính 300.000 công dân Nga đã ra đi kể từ cuối tháng Hai.

Châu Âu không thể chần chờ trong việc "thoát Nga"

Xã luận của Les Echosđặt vấn đề "Ukraine : Chúng ta có thể bại trận hay không ?". Những hậu quả chiến tranh : lạm phát, hoạt động sản xuất chậm lại và ngay cả nguy cơ suy thoái sẽ thử thách sự đoàn kết của Châu Âu trong những tháng tới. Moskva đang gánh chịu thiệt hại nặng nề, nhưng Berlin, Roma và Paris cũng bị ảnh hưởng lớn. Người Nga thua thiệt nhiều hơn, nhưng bị áp đặt phải im lặng, còn ở các nước dân chủ thì ngược lại. Đây là thách thức lớn cho các chính phủ Châu Âu, thường phải dựa vào các liên minh và đối mặt với công luận.

Những lò luyện kim đang phải ngưng hoạt động, ngành thủy tinh, hóa chất, thép bị giá năng lượng bóp nghẹt. Một Châu Âu đang muốn tái kỹ nghệ hóa có nguy cơ hụt hẫng trong những lãnh vực chủ chốt, liệu có đang bị thua trong trận so găng như Vladimir Putin mơ ước, và rốt cuộc phải hủy bỏ việc trừng phạt ? Chỉ có một con đường hẹp để tránh, đó là chủ động năng lượng. Trước hết là thay khí đốt Nga bằng mọi cách. Thế giới có đầy dầu lửa và than đá, chỉ thiếu năng lượng sạch. Khí đốt Nga chiếm 10% số nhiên liệu được EU sử dụng, nay chỉ còn 5%, than đá đã thay vào đó. Thế nên cần đẩy nhanh các nguồn năng lượng khác, từ nguyên tử đến điện gió ngoài khơi.

Đại dịch Covid và cuộc chiến tranh Nga-Ukraine đã làm thay đổi tương quan lực lượng. Hoa Kỳ được lợi nhiều nhất : ngành dầu khí và thực phẩm làm không hết việc, kỹ nghệ quốc phòng nhận được rất nhiều đơn đặt hàng. Ở bên kia bán cầu, Trung Quốc bị yếu đi vì xử lý dịch bệnh một cách thảm hại, địa ốc khủng hoảng và công nghệ bị Nhà nước siết chặt. Còn Châu Âu dân chủ mà Putin muốn hủy hoại bằng mọi giá ? Đây không phải là lúc để chùn chân, vì vẫn có thể thua cuộc.

"Maria Adela", điệp viên Nga theo dõi NATO

Cũng liên quan đến Nga, Le Figarocó bài viết về quá trình lần ra dấu vết của "Maria Adela", điệp viên Nga chuyên theo dõi NATO. Người phụ nữ đã nhiều năm giao thiệp với các sĩ quan đồng minh thuộc Liên quân NATO ở Napoli, mới đây bị tờ Bellingcatlật mặt sau cuộc điều tra kéo dài 10 tháng, hợp tác với The Insider(báo mạng Nga hiện đã di tản sang Latvia),Der Spiegel(Đức), La Republica (Ý). Cô ta xưng tên là Maria Adela Kuhfeldt Rivera, sinh ngày 01/09/1978 tại Callao (Peru) - tên được ghi trên ba hộ chiếu Nga từng sử dụng. Theo lời kể của đương sự, thì cô có cha người Đức và mẹ người Peru, sau khi chia tay người mẹ đã đưa con gái 2 tuổi sang Moskva rồi cho một gia đình người bạn nuôi.

Trong hơn 10 năm, người phụ nữ xinh đẹp, sang trọng sống tại nhiều thành phố Châu Âu và di chuyển nhiều nơi : Malta, Ý, Pháp... Những người bạn tin rằng "Maria Adela" là nhà tạo mẫu nữ trang, người quản lý câu lạc bộ Lions Club ở Napoli, nhưng thực ra cô ta là nhân viên bí mật của GRU (cơ quan tình báo quân đội Nga). Cô đăng ký tại Paris nhãn hiệu nữ trang "Serein" dành cho nữ giới "thanh lịch", tuy nhiên đó chỉ là những sản phẩm rẻ tiền sản xuất tại Trung Quốc. Lions Club là nơi được các sĩ quan Mỹ, Đức, Ý, Bỉ lui tới trong nhiều sự kiện do "Maria Adela" tổ chức.

Bellingcat cho biết năm 2005, cơ quan hành chánh bang Lima ở Peru nhận được đơn xin cấp passport của một người tên Maria Adela Kuhfeldt Rivera. Khai sinh có vẻ hợp lệ, nhưng giấy chứng nhận rửa tội ở nhà thờ Chúa Cứu Thế Callao cấp ghi ngày 14/09/1978, trong khi nhà thờ này… 7 năm sau mới được xây lên ! Bị từ chối, "Maria Adela" tiếp tục dùng hộ chiếu chỉ khác một con số so với các điệp viên Nga trong vụ đầu độc Skripal, và đến 2018 bất ngờ mua vé bay về ở luôn tại Moskva, chỉ một ngày sau khi Bellingcatbắt đầu đăng tải vụ này. Vì thực ra cô ta tên Olga Kolobova, sinh năm 1982, con của cựu hiệu trưởng trường quân sự ở Ural. Moskva tố cáo trang web điều tra này là "mối đe dọa" cho an ninh nước Nga.

Thụy My

Ukraine, thiên anh hùng ca vệ quốc của những người kháng chiến bình dị

"Thiếu nước ngọt", "Liệu Noel này có điện hay không", nỗi lo của học sinh trong mùa tựu trường…đó là những ưu tư đượcCourrier International, Le Point và L’Obsđưa lên trang nhất tuần này. RiêngL’Expressdành số báo đặc biệt dày đến 70 trang cho chủ đề "Chúng ta, những người Ukraine !". Cả một dân tộc đã đứng lên khi xe tăng của quân xâm lược tiến vào lãnh thổ ngày 24/02/2022.

Nghệ sĩ Ukraine Viacheslav Rybka vẽ những đóa hoa hướng dương lên các xe bị phá hủy trong đợt tấn công của quân Nga ở Irpin, khu vực Kiev. Ảnh chụp ngày 10/08/2022.  Reuters – Gleb Garanich

Từ những đêm đông rét buốt ở Maidan năm 2014…

Phóng viên Charles Maquet của L'Express nhớ lại một đêm mùa đông năm 2014 ở Maidan. Khí lạnh đốt cháy buồng phổi, nhưng không ngăn được người dân Ukraine đổ về quảng trường này. Cuộc cách mạng đang diễn ra, biển người xuống đường để đuổi tổng thống thân Nga Yakunovich.

Chẳng hạn Serhiy chỉ có một cái khiên gỗ tạm bợ để chống đỡ dùi cui của "berkout", cảnh sát chống bạo động vốn dữ dằn. Anh bị thương ở mắt, nhưng ngày nào cũng trở lại biểu tình. Những bình xăng cháy rực soi sáng hàng ngàn khuôn mặt : nhà đấu tranh thân Châu Âu, người nói tiếng Nga, dân tộc chủ nghĩa, công nhân, những bà cụ choàng khăn... của một xã hội đã ý thức được sức mạnh tập thể. Họ nói, tại sao chúng tôi không có quyền chọn lựa vận mệnh của mình, sau khi đã quyết định độc lập hôm 24/08/1991 bằng phương cách dân chủ ?

Sau Maidan, tất cả không còn như xưa. Là người chứng kiến cuộc cách mạng hừng hực lửa, nhà báo Pháp hiểu được quyết tâm không gì lay chuyển của người Ukraine. Họ sẽ không bao giờ đầu hàng, từ Kiev cho tới Kharkov. Đó là điều mà Vladimir Putin không bao giờ hiểu được. Ông ta có thể làm họ bị thương tích, nghiền nát họ bằng những trận bom, nhưng không bao giờ cầm tù được tinh thần của họ. Một tinh thần chiến đấu đã sinh ra từ Maidan, trong đêm mùa đông lạnh giá ấy, hồi năm 2014.

…và 8 năm sau, khi xe tăng Nga tiến vào Kiev

"Tám năm sau, cả một dân tộc đã đứng dậy", khi đoàn xe tăng Nga tiến gần thủ đô Kiev - theo nhận xét của nhà báo Cyrille Pluyette. Ở tất cả những nơi đã đến, sức mạnh kháng chiến của dân tộc này đều gây ấn tượng mạnh mẽ.

Triết gia Hy Lạp Aristote nói rằng "Sự can đảm nằm giữa sợ hãi và táo bạo". Nhà văn Pháp Georges Bernanos định nghĩa "Dạng thức cao nhất của can đảm là nỗi thất vọng đã được vượt qua". Nhưng người dân Ukraine bằng hành động là những minh chứng cụ thể. Không chỉ là ra chiến đấu nơi tiền tuyến, dù đây là sự hy sinh lớn nhất. Trên 8 trang báo, các phóng viên L'Express đã phác họa ra những chân dung người thật việc thật trên mọi miền đất nước Ukraine. Từ ngày 24/02, sự kiên cường của họ đã gây kinh ngạc cho thế giới.

Gặp gỡ những người hùng của đời thường

Đó là Iryna Rybinbika, bác sĩ phẫu thuật thuộc loại giỏi nhất Luân Đôn, vừa định cư ở New Zealand với chồng con, nghe tin chiến cuộc nổ ra đã rời bỏ cuộc sống tiện nghi để trở về Ukraine. Tại Lviv, cô lập ra hiệp hội Smart Medical Aid, vận động được nhiều triệu euro, 90 xe cấp cứu, gởi ra mặt trận 150.000 băng cứu thương, tìm được cả những áo giáp chống đạn cỡ nhỏ để di tản trẻ mồ côi. Đó là Halyna Kozashenko, nữ thị trưởng ngày ngày vẫn đi tuần bằng xe đạp trong ngôi làng Fenevychi nằm giữa Kiev và Belarus đang bị quân Nga chiếm đóng. Bà đã khôn khéo, bình tĩnh đối đầu với lính Nga để đưa được một phụ nữ đi sinh, ngăn chặn những ý định phá phách.

Đó là Sacha Ostapa, nhà báo ở Bucha, thành phố đối với thế giới là biểu hiện cho sự dã man của quân Nga. Là tổng biên tập báo mạng địa phương The Bucha City, anh đóng vai trò quan trọng trong sự sống sót của thành phố nhỏ ở tây bắc Kiev bị chiếm đóng suốt tháng Ba. Là cựu phóng viên điều tra của truyền hình, Ostapa đăng lên trang web tất cả những thông tin thiết yếu : di chuyển của lính Nga, những người thiệt mạng, những căn nhà bị phá hủy... dựa vào nguồn tin của hơn một chục người tin cậy có internet ở nhiều khu phố. Một số tin như có tay súng bắn tỉa hay một khẩu pháo ở khu nhà nào đó, thì được chuyển cho quân đội.

Anh tạo điều kiện cho thường dân di tản bằng cách thông báo số xe buýt, xe hơi có thể sử dụng, tổng cộng 11.000/35.000 dân đã trốn thoát được ; tổ chức phân phát thực phẩm trong những lần hiếm hoi quân Nga cho phép. Đã sơ tán sang những làng kế cận, Sacha Ostapa là một trong những người đầu tiên tiến vào Bucha khi quân địch rút đi, chứng kiến những xác chết trên đường phố và nhanh chóng báo động về một hố chôn tập thể. Tờ báo của anh trở nên nổi tiếng với trên 2 triệu lượt tham khảo mỗi tháng, nhận được rất nhiều quảng cáo nhưng một phần số tiền này được dành cho những người bị mất nhà.

Trăm nghìn phương cách đấu tranh

Yurko Didula, người sinh viên từ Mỹ trở về để tham gia phong trào Maidan, nay lập ra hiệp hội Building Ukraine Together để tái thiết nhà cửa bị bom phá hủy ở miền đông. Maria Koutniakova, cô gái làm sống lại ký ức về Mariupol, thành phố cảng đã bị hủy hoại 90 % sau ba tháng vây hãm, trước kẻ chiếm đóng muốn viết lại lịch sử. Diễn viên Volodymyr Rashchuk, không hề có kinh nghiệm quân sự, chỉ biết được một số kỹ thuật nhờ...đóng phim hành động, xung phong đi chiến đấu và trở thành tiểu đoàn trưởng ở Severodonetsk khi người chỉ huy tử trận. Serhiy Jadan, ngôi sao nhạc rock trình diễn tại các bệnh viện, trong métro, doanh trại... đôi khi dưới lằn đạn địch để lên dây cót tinh thần cho người dân. Anh sống như một người chiến sĩ, nhưng trong bộ veste màu đen bằng da và mái tóc rocker…

Kháng chiến, còn là kiên trì nói lên sự thật cho những người thân ở Nga. Chiến tranh đã chia cách 11 triệu người Ukraine với thân nhân đang sống tại Nga, cả trong cách suy nghĩ. Misha Katsourin luôn phải cải chính những luận điệu dối trá của Moskva khi người cha lặp lại các tuyên truyền về bọn quốc xã Ukraine, tiếng Nga bị cấm... Từ những cuộc đối thoại như vậy đã nảy ra sáng kiến "Papa, hãy tin con", một trang web được lập ra với sự hợp tác của các nhà tâm lý để làm thay đổi ý nghĩ của những thân nhân bị Moskva giựt dây. Phương châm : sự kiên nhẫn. Misha khẳng định, "không phải trong một ngày mà có thể xóa bỏ được 30 năm tuyên truyền", và "mỗi người Nga biết được sự thật đã là một chiến thắng nho nhỏ".

Toàn dân chống giặc

Trong bài "44 triệu người kháng chiến", L'Express nêu ra một ví dụ nhỏ từ cậu bé Oleksa, 12 tuổi sống tại Lviv. Gia tài của fan bóng đá này được trân trọng treo trên tường : những chiếc áo thun của các cầu thủ nổi tiếng, găng tay của thủ môn đội Ukraine... Nhưng khi có lời kêu gọi quyên góp để mua tặng cho quân đội một drone giám sát mà những chiến binh đang rất cần để điều chỉnh hướng bắn, cậu bé không ngần ngại bán đấu giá bộ sưu tập. Nhờ đó, 3.000 euro đã được dùng để mua một drone ở Estonia và trao cho một tiểu đoàn trưởng. Trước đó vài tháng, nếu được hỏi muốn làm gì khi lớn lên, Oleksa chắc chắn trả lời cầu thủ, nhưng nay cậu bé chỉ muốn có quyền có được tương lai, và được sống tự do trong đất nước mình.

Từ các trại tị nạn ở miền tây cho đến những con đường bị tàn phá ở Kharkov, trên những cánh đồng phì nhiêu của Chernihiv thuộc miền bắc, những quán cà phê vừa mở cửa lại ở thành phố tử đạo Bucha. Dù nói chuyện với một nông dân, một quân nhân, chủ doanh nghiệp, bộ trưởng hay một tình nguyện viên, từ một người dân bình thường cho đến tổng thống Volodymyr Zelensky, đều có thể cảm nhận được nhiệt tình sôi sục của họ. Nhân viên bưu điện tiếp tục chuyển thư và bưu kiện bất chấp nguy hiểm đến tính mạng, nông dân vẫn ra đồng dù hỏa tiễn Nga có thể ập xuống bất kỳ lúc nào… Tất cả cùng chung một mục đích : bảo vệ tổ quốc chống quân xâm lược Nga - đã ngang ngược tuyên bố rằng 44 triệu người dân của một quốc gia độc lập từ 31 năm qua, không có chủ quyền trên đất nước của họ.

Tổng thống Zelensky và mục tiêu giành lại các lãnh thổ bị chiếm

Trả lời phỏng vấn của tuần báo Pháp, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định "Mục tiêu là tái lập biên giới của Ukraine".Ông Zelensky bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước sự giúp đỡ của nước Pháp : 1 tỉ euro viện trợ, giúp đưa trẻ em Ukraine bị ung thư sang Pháp chữa trị, đặc biệt trong thời gian Paris làm chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu, hai quyết định quan trọng đã được đưa ra về trừng phạt Nga và công nhận Ukraine là ứng cử viên gia nhập Liên hiệp. Ông nhấn mạnh đến nguy cơ thảm họa nguyên tử, một khi nhà máy Zaporijia vẫn nằm trong tay bọn lính đánh thuê cho Nga. Về mặt quân sự, mỗi một ngày trôi qua quân Nga lại tiến lên dù rất chậm chạp, và những chiến binh Ukraine tiếp tục ngã xuống để bảo vệ đất nước.

Với tư cách tổng thống, mục tiêu của ông phù hợp với mong muốn của người dân là tái lập toàn vẹn lãnh thổ. Zelensky nhắc lại, Crimea là của Ukraine. Một ngày nào đó Ukraine sẽ thu hồi lại bán đảo này bằng bất kỳ phương tiện nào. Courrier International trích dịch New York Times, cho rằng các vụ oanh kích mới đây vào các địa điểm quân sự tại bán đảo Crimea của Ukraine nằm trong chiến lược nhằm gây rối loạn cho quân Nga.

Dù yếu hơn về vũ khí, lợi thế của Ukraine là tinh thần chiến đấu của quân dân. Về kinh tế, Volodymyr Zelensky tin rằng phương Tây sẽ hỗ trợ được Kiev nhiều hơn qua việc giúp bảo vệ vùng trời, thay vì viện trợ tiền bạc để bù đắp cho thâm hụt thương mại. Bởi vì bảo vệ được không phận sẽ kiểm soát được hỏa tiễn Nga, các nhà máy điện nguyên tử và những địa điểm chiến lược, bảo đảm được cuộc sống dù chiến tranh tiếp diễn.

Xe tăng và Starlink, Diia : Cuộc chiến giữa quá khứ với tương lai

Cuộc xâm lăng của Nga còn là "Cuộc chiến tranh của quá khứ chống lại tương lai", theo nhận xét của Mykhailo Fedorov, phó thủ tướng kiêm bộ trưởng Chuyển đổi Kỹ thuật số, thành viên trẻ tuổi nhất trong chính phủ Ukraine. Chính vị phó thủ tướng 31 tuổi và ê-kíp đã liên lạc với hàng trăm công ty lớn trên thế giới thông qua email, tin nhắn, Zoom để thúc đẩy họ ngưng làm ăn với Nga. Và trong thời gian kỷ lục ông đã huy động được cả một đạo quân chuyên gia tin học tình nguyện là IT Army gồm khoảng 250.000 người để chống lại tin tặc và chiến dịch bóp méo thông tin của Nga.

Trong thời gian đại dịch, Fedorov tập hợp tất cả dịch vụ hành chánh nhà nước vào trong một ứng dụng là Diia, và từ khi bị xâm lược, đã mở rộng thêm các dịch vụ mới. Chỉ vài cú nhấp chuột, người dân có thể đóng góp cho quân đội, những người chạy loạn không kịp đem theo giấy tờ có thể nhận được bản sao trên mạng, hay được trợ cấp. Công nghệ đóng vai trò hết sức quan trọng trong cuộc chiến tranh này, đặc biệt các thiết bị Starlink của tỉ phú Elon Musk mà Fedorov đã kêu gọi được trên Twitter, để giúp duy trì kết nối internet. Ukraine đã nhận được 13.000 thiết bị, trong đó 5.000 bộ do USAID viện trợ, 5.000 từ Liên Hiệp Châu Âu, số còn lại do các công ty tư nhân và người dân các nơi quyên góp.

Putin đã tính toán, nhưng…

Cây bút bình luận Marion Van Renterghem nhận định, trong mưu đồ đế quốc của mình, Vladimir Putin đã dự kiến mọi thứ, ngoại trừ khát vọng không gì lay chuyển của người Ukraine, sẵn sàng hy sinh cả tính mạng để đất nước gia nhập thế giới dân chủ. Tổng thống của đất nước rộng lớn nhất hành tinh dù vậy đã ở rất gần mục tiêu. Ông ta đã thành công trong việc tạo dựng được quyền lực tuyệt đối, đã khiến đa số dân Nga chấp nhận tình trạng nghèo khó qua việc ru ngủ họ bằng niềm kiêu hãnh dân tộc chủ nghĩa và đàn áp những người sáng suốt. Putin để cho các nhà tài phiệt làm giàu và đặt họ trong vòng kiểm soát, dùng dầu khí để bắt làm con tin các nước Liên Hiệp Châu Âu. Ông chủ điện Kremlin khôn ngoan lợi dụng những điểm yếu của phương Tây khi họ do dự giữa các giá trị và lợi ích.

Chỉ cần bước qua một giai đoạn chiến lược là giấc mơ lớn của Vladimir Putin sẽ thành hiện thực. Putin không thể nghĩ rằng Nga, cường quốc nguyên tử trải dài trên 11 múi giờ có thể bị đe dọa. Sau khi biến Belarus thành chư hầu ngoan ngoãn, ám ảnh của Putin là chinh phục cho được mảnh đất bị tách khỏi Liên Xô, vùng ảnh hưởng và vùng đệm của mình là Ukraine. Đã nhiều lần Vladimir Putin trắc nghiệm Hoa Kỳ và Châu Âu. Năm 2013, tổng thống Mỹ Barack Obama lùi bước, không tôn trọng lằn ranh đỏ do chính mình vạch ra khi nhà độc tài Syria dùng vũ khí hóa học giết dân. Một năm sau, phương Tây chỉ có phản ứng yếu ớt khi Moskva ngang nhiên sáp nhập Crimea của Ukraine và xúi giục quân ly khai nổi dậy ở Donbass. Việc gia nhập NATO của Ukraine bị các nước thành viên hoãn lại không biết đến bao giờ vì không muốn làm mất lòng Putin.

Nhưng nay trước sự kháng cự anh hùng của cả một dân tộc, Ukraine đã được công nhận là ứng cử viên của Liên Hiệp Châu Âu, đang hướng về một Nhà nước pháp quyền và một nền kinh tế cạnh tranh. Về các giá trị dân chủ, chính những người sẵn sàng chết cho Châu Âu mới đang dẫn dắt châu lục này. Tác giả kết luận bằng lời kêu gọi đồng thời là tựa bài báo "Các bạn Ukraine thân mến, hãy nhanh chóng đến đây, các bạn có bao nhiêu là điều để chúng tôi học hỏi".

Ở phía tây, một Châu Âu mới

Putin sẽ còn đi đến đâu ? Câu hỏi này nhiều lần được đặt ra, và đúng sáu tháng sau khi khởi đầu cuộc xâm lăng, người ta đã hiểu rằng ông chủ điện Kremlin sẵn sàng ra tay thảm sát, làm đủ loại "săng-ta" để đạt mục đích. Ông ta huy động thêm nhiều binh sĩ dù đã có trên 80.000 lính Nga chết và bị thương, gắn huy chương cho những chỉ huy quân sự tội phạm chiến tranh, đùa với ngọn lửa hạt nhân ở Zaporijia, dối gạt người dân của mình và thế giới…Le Pointcho rằng "Nước Pháp cần tái vũ trang", vì trong tình hình không đủ trang bị và binh lính như hiện nay, sẽ chỉ trụ được vài tuần lễ nếu một cuộc chiến tranh quy mô xảy ra. Berlin trước cuộc xâm lăng Ukraine đã tăng ngân sách quốc phòng lên 100 tỉ euro, còn Paris vẫn chưa có động thái nào.

Trong cuốn "Khai sinh một quốc gia Châu Âu" vừa phát hành tuần này, nhà báo Olivier Weber nhận định "một Châu Âu thứ ba vừa được sinh ra, nhờ có một Ukraine cổ vũ cùng những giá trị và chống lại độc tài". Một Châu Âu từ sáu tháng qua không ngừng trợ giúp cho Kiev từ viện trợ nhân đạo, kinh tế đến quân sự, đón tiếp hàng triệu người tị nạn. Một Châu Âu, trong đó có Pháp, cuối cùng đã quay lưng với Vladimir Putin, kẻ độc tài đã gây ra lắm tội ác. Nhưng sự đổi giọng này liệu có lâu bền, sự hào hiệp phương Tây có sẽ kéo dài trước "sự mỏi mệt của chiến tranh" ?

La Croix cuối tuần đặt câu hỏi với Anthony Bellanger, nhà báo quốc tế kiêm chuyên gia về địa chính trị : "Sau sáu tháng, làm thế nào duy trì sự chú ý về Ukraine ?". Bellanger cho biết cũng như nhiều nhà báo khác, ông nghĩ rằng công chúng rồi sẽ chán ngán, nhưng thực tế ngược lại. Đây là ngạc nhiên cho các ban biên tập. Người dân biết rằng sẽ phải trả giá cho hậu quả cuộc chiến ; lạm phát, giá nhiên liệu tăng nên họ vẫn tiếp tục theo dõi. Trên mạng xã hội, những người có ảnh hưởng của Ukraine tường thuật chi tiết cuộc xung đột. Chiến tranh Ukraine không cùng chung số phận với Syria hay Yemen vì sự gần gũi địa lý, nhất là lại xảy ra khi Châu Âu đã sống qua 70 năm hòa bình. Đặc biệt là năng lực truyền thông của tổng thống Volodymyr Zelensky, mỗi lần xuất hiện ông đều có cách lôi kéo sự chú ý của công luận. 

Thụy My

Chiến tranh Ukraine : Tổng thống Putin ký sắc lệnh tăng 10% quân số Nga

Thùy Dương, RFI, 26/08/2022

Ngày 25/08/2022, khi cuộc chiến tại Ukraine do Moskva phát động vừa bước sang tháng thứ bảy, tổng thống Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh tăng 10% nhân sự trong quân đội Nga.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ký sắc lệnh tuyển thêm 137.000 binh sĩ trong một cuộc họp hôm 24/8/2922 tại Moscow. (Ảnh : Mikhail Klimentyev/Sputnik/AFP/Getty Images)

Theo sắc lệnh tổng thống ban bố hôm qua 25/08, việc tăng 10% quân số sẽ được tiến hành từ ngày 01/01/2023. Quyết định gia tăng quân số được đưa ra vào lúc các cuộc tiến quân không có nhiều tiến triển, gần như giậm chân tại chỗ. Được bổ sung quân số, quân đội Nga sẽ có khoảng 2 triệu người, trong đó có 1,15 triệu lính.

Trả lời phỏng vấn RFI, tướng Pháp Jérôme Pellistrandi, tổng biên tập Tạp chí Quốc phòng Quốc gia (Revue Défense Nationale), nhận định :

"Các lực lượng Nga tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt chống Ukraine từ ngày 24/02 đã bị tổn thất vô cùng nghiêm trọng và Moskva đang gặp nhiều khó khăn trong việc chiêu mộ tân binh. Vladimir Putin cũng nhận ra ông ta đã lao vào một cuộc đối đầu, không phải trực diện mà là gián tiếp, với Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO, và các lực lượng mà ông huy động tham gia vào chiến trường Ukraine chắc chắn là không đủ để bảo đảm an ninh cho phía Nga.

Theo dự kiến, việc tăng quân số chỉ được triển khai từ ngày 01/01/2023, điều này cũng có nghĩa là Vladimir Putin cho rằng cuộc chiến sẽ còn kéo dài, tức là cuộc chiến chống Ukraine sẽ không sớm kết thúc và ông ta sẽ cần thêm nguồn lực bổ sung cho một cuộc chiến tranh có thể kéo dài trong năm 2023, thậm chí là lâu hơn thế. Quyết định được công bố ngày hôm qua, sự tiết lộ sớm của chế độ Vladimir Putin, là đáng lo ngại vì nó phản ánh rõ ràng quá trình quân sự hóa".

Tuy nhiên, hiện chưa biết sẽ có tổng cộng bao nhiêu quân nhân Nga được điều động sang Ukraine, cũng như Putin có động viên tòng quân hay không. Cho đến nay, Moskva vẫn chưa phát lệnh tổng động viên, cũng như không công bố con số chính thức tử sĩ và thương binh Nga tại Ukraine, nhưng ngay từ hồi đầu tháng 08, thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Colin Kahl ước tính đã có tổng cộng 70.000-80.000 quân Nga bị loại khỏi vòng chiến.

Đoàn tầu bị trúng tên lửa Nga ở nhà ga Chaplino, miền trung Ukraine, đúng Ngày Độc lập Ukraine 24/08. Ảnh chụp ngày 25/08/2022. AP - Leo Correa

Vụ tấn công nhà ga Chaplino : Nga khẳng định hạ 200 quân Ukraine

Liên quan đến vụ tấn công nhắm vào nhà ga Chaplino (Tchapliné)vào đúng ngày Độc Lập 24/08 của Ukraine và cũng là ngày đánh dấu 6 tháng Nga xâm lược Ukraine, theo AFP, hôm qua Bộ Quốc phòng Nga khẳng định nhắm bắn tên lửa vào một đoàn tàu quân sự của Ukraine chở binh lính ra chiến tuyến. Moskva cũng tuyên bố đã hạ hơn 200 quân thuộc lực lượng dự bị động viên của Ukraine.

Tuy nhiên, Kiev khẳng định vụ tấn công khủng bố của Nga đã khiến ít nhất 25 thường dân thiệt mạng, trong đó có 2 trẻ em.

Thùy Dương

**********************

Ukraine chuẩn bị tái lập kết nối mạng lưới điện cho nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia

Minh Anh, RFI, 26/08/2022

Chính quyền Kiev hôm 26/08/2022 thông báo chuẩn bị phục hồi kết nối mạng lưới điện với nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, sau một ngày cơ sở này bị ngắt điện.

Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy 6 lò phản ứng hạt nhân ở Zaporijjia, Ukraine, ngày 19/08/2022. AP

AFP dẫn thông báo của Energoatom – tập đoàn năng lượng Nhà nước Ukraine hôm qua cho biết, nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, do Nga chiếm giữ từ tháng Ba, đã "hoàn toàn bị ngắt kết nối" với mạng lưới điện, do những hư hại sau khi các đợt oanh kích mà cả Ukraine và Nga cáo buộc nhau là thủ phạm.

Tuy nhiên, tập đoàn năng lượng Ukraine khẳng định cơ sở hạt nhân vẫn được cung cấp điện từ trung tâm nhiệt điện kế bên.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) xác nhận đã được phía Ukraine cung cấp thông tin ngay trong chiều tối hôm qua, đồng thời khẳng định nhà máy điện hạt nhân "hiện vẫn được kết nối".

Về nguồn điện làm mát tâm lò phản ứng tại nhà máy Zaporijjia, trả lời RFI, tiến sĩ vật lý hạt nhân Emmanuelle Galichet thuộc CNAM giải thích :

"Hiện tại, chẳng có gì tương tự với Fukushima cả bởi vì vào thời điểm đó, tại Fukushima, các máy phát điện cũng bị ngập nước nên không hoạt động được nữa và không còn cách nào để làm mát tâm phản ứng. 

Do vậy, về tình hình ở Zaporijjia, những thông tin mà chúng tôi có được chính là mỗi lò phản ứng có hai máy phát điện, mỗi máy có đủ xăng để hoạt động trong vòng một tuần. Như vậy có tổng cộng khoảng 18 máy phát điện, cộng thêm hai máy phát điện khác đặt ở tại nhà máy điện hạt nhân trong hầm kiên cố, nghĩa là được bảo vệ chống một cuộc tấn công vũ trang.

Như vậy, hiện tại Zaporijjia có đến 20 máy phát điện có thể thay thế cung cấp điện từ bên ngoài. Chúng tôi ước tính là cũng phải mất gần một tuần để có thể lắp lại nguồn điện bên ngoài. Và mạng lưới này hiện đang được sửa chữa".

Minh Anh

*********************

Mỹ xác định 21 địa điểm ‘thanh lọc’ Nga dùng để xử lý người Ukraine

Reuters, VOA, 26/08/2022

Nga và các lực lượng ủy nhiệm của họ ở Ukraine đang điều hành 21 địa điểm được sử dụng để giam giữ, thẩm vấn và xử lý các tù binh chiến tranh và thường dân, theo một phúc trình mới của các nhà nghiên cứu từ Đại học Yale được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hậu thuẫn.

Một nhà tù tại Olenivka, đông Ukraine, thuộc phu vực do các phần tử ly khai được Nga hậu thuẩn kiểm soát bị trúng đạn vào ngày 29/7/2022.

Phúc trình, được Reuters nhìn thấy trước khi công bố vào ngày 25/8, trích dẫn hình ảnh vệ tinh thương mại và thông tin nguồn mở để xác định với "độ tin cậy cao" các địa điểm riêng biệt - bao gồm các cơ sở trước đây từng là trường học, chợ và nhà tù thông thường. Phúc trình cũng xác định các ngôi mộ khả dĩ tại một khu phức hợp nhà tù.

Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Nhân đạo tại Trường Y tế Công cộng Yale thực hiện báo cáo này là đối tác của Đài quan sát Xung đột do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ vốn được thành lập từ tháng 5 để thu thập và phân tích bằng chứng về tội ác chiến tranh và các hành động tàn sát khác mà Nga bị cáo giác gây ra ở Ukraine.

Ông Nathaniel Raymond, giám đốc điều hành phòng thí nghiệm, nói những phát hiện cho thấy Nga và các tổ chức ủy quyền của họ đã thiết lập một "hệ thống thanh lọc" để phân loại người dân ở các khu vực bị Nga chiếm đóng.

Phúc trình về các vi phạm đã xuất hiện từ các địa điểm vừa kể, bao gồm cả tại một khu liên hợp nhà tù gần Olenivka, nơi 53 tù binh Ukraine thiệt mạng trong một vụ nổ hôm 29/7.

Phúc trình cho biết các nhà nghiên cứu Yale mới xác định được những xáo trộn trên mặt đất phù hợp với những ngôi mộ cá nhân hoặc tập thể vào đầu tháng 4, trùng khớp với lời kể của một cựu tù nhân báo cáo rằng những người bị giam giữ đã bị buộc phải đào mộ vào khoảng thời gian đó.

Mặc dù các nhà nghiên cứu không đưa ra kết luận nào về số phận của các tù binh Ukraine tại nhà tù, nhưng họ cũng xác nhận có những xáo trộn khác ở những nơi khác trong khu nhà vốn bị chiếm đóng hôm 27/7, trước khi xảy ra vụ nổ ở Olenivka. Tờ New York Times trước đó đã đưa tin về những xáo trộn tại khu phức hợp vào tháng 7.

"Các điều kiện đã hoàn toàn chín muồi cho việc lạm dụng cực độ và trong nhiều trường hợp, như đã thấy ở Olenivka, chúng tôi thấy những dấu hiệu cho thấy có lẽ có một đám cháy cấp độ 5", ông Raymond nói, đồng thời cho biết thêm là không biết có bao nhiêu thường dân đã đi qua hoặc vẫn đang bị giam giữ tại các địa điểm này.

Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao Nga, và tòa đại sứ của họ ở Washington đã không trả lời ngay các yêu cầu bình luận.

Các quan chức Ukraine đã cáo buộc Nga tống xuất hàng trăm nghìn người khỏi các khu vực bị Nga chiếm đóng ở Ukraine.

Moscow đã phủ nhận việc cố tình nhắm mục tiêu vào thường dân kể từ khi xâm lược Ukraine hôm 24/2 trong cái mà họ gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt" và nói rằng họ đang cung cấp viện trợ nhân đạo cho những người muốn rời đi.

Tòa đại sứ Nga tại Washington hồi tháng 7 nói các cáo buộc của Hoa Kỳ về việc giam giữ người Ukraine trong các khu vực bị chiếm đóng là một nỗ lực nhằm kích động "chứng sợ Nga" và bôi nhọ các lực lượng vũ trang Nga.

Trách nhiệm

Phúc trình ngày 25/8 tập trung vào khu vực Donetsk, nơi Nga và Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng đã nắm quyền kiểm soát phần lớn thành phố Mariupol vào tháng Ba. Thị trưởng thành phố cho biết hồi tháng Tư rằng khoảng 40.000 thường dân từ thành phố đã bị cưỡng bức di chuyển vào lãnh thổ do Nga kiểm soát hoặc bị đưa sang Nga.

Phúc trình đã xác định một hệ thống đưa thường dân ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột đi đăng ký và thẩm vấn trước khi họ được thả, bị giam, hoặc bị chuyển đến Nga.

Các nhà nghiên cứu đã kiểm chứng được 21 địa điểm với ít nhất 5 nguồn độc lập và tin rằng ít nhất có thêm 7 địa điểm khác là một phần của hệ thống thanh lọc và có thể được kiểm chứng vào một ngày sau đó, ông Raymond nói.

Hội đồng Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ vào tháng 6 cho biết đã xác định được 18 địa điểm có thể được sử dụng để thanh lọc ở Ukraine và miền Tây nước Nga.

Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 25/8 trong một tuyên bố một lần nữa kêu gọi Nga dừng tất cả các hoạt động thanh lọc và cưỡng bức trục xuất và cho các quan sát viên bên ngoài được tiếp cận.

Theo Reuters

Ukraine sẽ phản ứng quyết liệt nếu Nga tấn công vào Ngày Độc lập

Reuters, VOA, 23/08/2022

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy hôm 23/8 cảnh báo Moscow rằng họ sẽ phản ứng quyết liệt nếu quân Nga tấn công trong thời gian kỷ niệm Ngày Độc lập của Ukraine.

Tổng thống Ukraine Zelenskiy trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Ba Lan Duda ở thủ đô Kyiv

Ông Zelenskyy đã cảnh báo rằng Nga, nước đã khai mào cuộc xâm lược Ukraine vào ngày 24/2, có thể sẽ ‘làm điều gì đó tệ hại’ trong thời gian tiến tới Ngày Độc lập vào ngày 24/8, đánh dấu Ukraine tách ra khỏi sự cai trị của Liên Xô.

Khi được hỏi tại cuộc họp báo với Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda đang đến thăm về khả năng Nga tấn công tên lửa vào Kyiv, ông Zelenskyy nói rằng có mối hiểm họa tấn công hàng ngày và tình báo Ukraine đang làm việc với tình báo nước ngoài.

"Nga làm việc này mọi lúc. Liệu họ có tăng số lượng các cuộc tấn công không ? Có, họ có thể làm điều đó vào ngày 23-24/8", ông Zelenskyy nói.

"Ukraine sẽ làm gì nếu họ bắn phá Kyiv ? Sẽ làm như bây giờ. Bởi vì đối với tôi với tư cách là tổng thống, và đối với mọi người dân Ukraine, ở Kyiv, Chernihiv hay Donbas, tất cả đều như một. Người Ukraine sống ở Kyiv, cũng như ở Kharkiv, Zaporizhzhia".

Ông nói Ukraine sẽ phản ứng tương tự nếu bất kỳ thành phố nào của họ bị Nga tấn công.

"Nếu họ đánh chúng tôi, họ sẽ đối mặt phản ứng mạnh mẽ", ông Zelenskyy nói. "Tôi muốn nói rằng mỗi ngày... phản ứng này sẽ càng tăng về cường độ, nó sẽ ngày càng quyết liệt".

Trong lúc này, quân Ukraine đã nã pháo vào trụ sở chính quyền Donetsk do phe ly khai kiểm soát hôm 24/8, hãng tin TASS đưa tin, dẫn lời các quan chức chính quyền do Nga dựng lên.

Hai người đã thiệt mạng và ít nhất ba người đã bị thương trong một loạt các cuộc tấn công vào trung tâm Donetsk, nơi nằm trong sự kiểm soát của phe ly khai thân Nga kể từ năm 2014, cơ quan phòng vệ lãnh thổ của Donetsk cho biết trên Telegram.

Theo Reuters

**************************

Mỹ kêu gọi công dân rời Ukraine, cảnh báo Nga sắp tấn công Kyiv

Reuters, VOA, 23/08/2022

Mỹ hôm 23/8 kêu gọi công dân của mình rời khỏi Ukraine, cho biết họ tin rằng Nga đang chuẩn bị nhắm vào cơ sở hạ tầng dân sự và nhà nước trong vài ngày tới khi chiến sự đã bước qua tháng thứ sáu.

Lính danh dự Ukraine đang chuẩn bị lễ thượng quốc kỳ tại thủ đô Kyiv hôm 23/8

Cảnh báo này được đưa ra sau khi chính phủ Ukraine cấm các hoạt động ăn mừng ở thủ đô Kyiv nhân kỷ niệm ngày giành độc lập khỏi sự cai trị của Liên Xô vào ngày 24/8 do lo ngại bị tấn công.

Lãnh đạo hàng chục nước và tổ chức quốc tế hôm 23/8 dự kiến sẽ tham gia sự kiện gọi là Cương lĩnh Crimea Đoàn kết với Ukraine nhân dịp tròn sáu tháng cuộc xâm lăng của Nga. Hầu hết các lãnh đạo này sẽ tham gia qua truyền hình.

Nhưng đã được sáu tháng kể từ cuộc xâm lược Ukraine mà Nga mở màn vào ngày 24/2 và với hàng nghìn người chết và các thành phố bị tàn phá trên diện rộng, cuộc xung đột hiện đang trong tình trạng bế tắc.

Lo ngại Nga sẽ đẩy mạnh tấn công, Đại sứ quán Mỹ tại Kyiv hôm 23/8 kêu gọi công dân Mỹ rời đi nếu có thể.

"Bộ Ngoại giao có thông tin rằng Nga đang đẩy mạnh nỗ lực tấn công cơ sở hạ tầng dân sự và các cơ sở của chính phủ Ukraine trong những ngày tới", Đại sứ quán Mỹ ra thông cáo cho biết.

Công dân Mỹ nên rời khỏi Ukraine ‘ngay bây giờ’ bằng phương tiện của họ nếu an toàn, thông cáo viết.

Mặc dù đây không phải lần đầu tiên Hoa Kỳ đưa ra cảnh báo như vậy, nhưng cảnh báo lần này được đưa ra vào lúc Ukraine dự kiến đánh dấu 31 năm độc lập khỏi sự cai trị của Liên Xô vào ngày 24/8.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cũng nói rằng Moscow có thể thử ‘làm điều gì đó tệ hại’ trong thời gian tiến tới ngày kỷ niệm.

Kyiv nằm cách xa tiền tuyến và hiếm khi bị tên lửa Nga bắn tới kể từ khi Ukraine đẩy lùi một đợt tấn công trên bộ hồi tháng 3 nhằm chiếm thủ đô.

Hôm 23/8, người dân trong thành phố vẫn bình tĩnh, nhiều người vẫn tươi cười đi lại, nhưng dấu hiệu của đe dọa gia tăng có thể cảm nhận được.

Giới chức đã yêu cầu người dân Ukraine trên toàn quốc làm việc tại nhà nếu có thể từ ngày 23 đến 25/8, đồng thời cũng kêu gọi mọi người nghiêm túc tuân theo các cảnh báo không kích và tìm nơi trú ẩn khi còi báo động vang lên.

Chính quyền thành phố Kyiv đã cấm các cuộc tụ họp đông đúc ở nơi công cộng cho đến 25/8 do vì lo ngại đông đảo người dân ăn mừng cư dân có thể trở thành mục tiêu cho Nga tấn công tên lửa.

Theo Reuters

*************************

Liên Hiệp Quốc lo ngại tù binh Ukraine sắp bị phía thân Nga đưa ra xét xử

Reuters, VOA, 23/08/2022

Văn phòng nhân quyền Liên Hiệp Quốc hôm 23/8 bày tỏ quan ngại về kế hoạch xét xử tù binh Ukraine của chính quyền do Nga hậu thuẫn ở thành phố cảng Mariupol, có thể sẽ diễn ra trong vòng vài ngày tới, nói rằng bản thân tiến trình xét xử như vậy có thể trở thành tội ác chiến tranh.

Bà Ravina Shamdasani, phát ngôn nhân Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc

Các nhà chức trách được Nga hậu thuẫn dường như đã lắp các lồng sắt ở một hội trường ở Mariupol nằm trong kế hoạch thiết lập cái mà họ gọi là ‘tòa án quốc tế’, Ravina Shamdasani, phát ngôn nhân Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc (OHCHR), nói trong một cuộc họp báo.

"Chúng tôi rất lo ngại về cách thức thực hiện phiên tòa. Truyền thông đã đăng những bức ảnh chụp những chiếc lồng đang được xây dựng trong thính phòng của Mariupol, những chiếc lồng thực sự đồ sộ và dường như mục đích là để nhốt các tù nhân," bà Shamdasani nói, dẫn ra các hình ảnh trên mạng xã hội.

"Điều này không thể chấp nhận được, điều này thật nhục nhã".

Cố tình tước bỏ quyền của tù binh được xét xử công bằng chính là tội ác chiến tranh của Nga, bà nói, đồng thời nói thêm rằng các tù binh Ukraine được quyền được bảo vệ theo Công ước Geneva.

Bà Shamdasani cho biết OHCHR cũng lo ngại về các trường hợp Ukraine đưa tù binh Nga ra xét xử, bao gồm kết án một số người chỉ vì họ tham gia chiến sự.

Người đứng đầu chính quyền ly khai do Nga hậu thuẫn ở khu vực Donetsk, miền đông Ukraine, hồi đầu tháng này cho biết phiên tòa xét xử các chiến binh Trung đoàn Azov của Ukraine bị bắt sẽ diễn ra vào cuối mùa hè.

Bà Shamdasani nói rằng OHCHR, vốn có hàng chục giám sát viên ở Ukraine, đã không được phép tiếp cận các tù binh và không nghĩ họ có thể dự khán các phiên tòa đã được dự trù.

"Chúng tôi lo ngại việc không cho các giám sát viên độc lập tiếp cận sẽ khiến các tù binh có khả năng bị tra tấn đến mức phải nhận tội", bà nói thêm.

Nga phủ nhận việc tra tấn hay các hình thức ngược đãi tù binh khác.

Theo Reuters

Ngày Độc Lập, Tổng thống Zelensky khẳng định Ukraine "chiến đấu đến cùng" chống Nga

Minh Anh, Thùy Dương, RFI, 24/08/2022

Tại Ukraine, 24/08/2022 là một ngày mang tính biểu tượng kép. Đó là ngày Độc Lập đánh dấu 31 năm thoát khỏi Liên Bang Xô Viết. Cũng vào ngày này cách nay sáu tháng, Nga xâm lược Ukraine. Trong thông điệp gửi đến dân chúng, được AFP trích dẫn, tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố Ukraine sẽ chiến đấu "đến cùng" mà "không có bất cứ nhượng bộ hay thỏa hiệp nào" với Nga.

Tổng thống Volodymyr Zelensky dự hội nghị Thượng đỉnh Crimea Platform tại Kiev, Ukraine, ngày 23/08/2022. AP - Andrew Kravchenko

Tổng thống Zelensky nhấn mạnh, Ukraine đã "trụ vững được 6 tháng" trước quân Nga. Ông khẳng định tình hình khó khăn nhưng nhấn mạnh người Ukraine "đang chiến đấu vì số phận" của chính họ và sẽ chỉ "giơ tay lên" để mừng "chiến thắng", chứ không phải để đầu hàng quân Nga.

Nguyên thủ Ukraine kêu gọi chiến đấu vì một đất nước Ukraine toàn vẹn lãnh thổ, với tất cả 25 vùng, tuyệt đối không nhượng bộ và không thỏa hiệp với Nga.

Tổng thống Zelensky hứa giành lại vùng Donbass ở miền đông từ phe ly khai thân Nga và cả bán đảo Crimea bị Nga sáp nhập năm 2014. Đối với tổng thống Zelensky, Ukraine "sẽ không tìm cách hòa hợp với những kẻ khủng bố".

Trả lời phỏng vấn RFI, tướng Pháp Dominique Trinquant nhận định về mục tiêu thu hồi lãnh thổ của tổng thống Ukraine :

"Đối với tổng thống Zelensky tuyên bố muốn thu hồi lại toàn bộ vùng lãnh thổ bị Nga xâm chiếm, thì đó không chỉ là những vùng mới bị Nga chiếm giữ gần đây, mà còn cả những nơi đã bị quân Nga xâm chiếm từ hồi năm 2014, bao gồm cả bán đảo Crimea. Sau nỗ lực hòa giải đầu tiên diễn ra ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ nhưng không thành công, người ta đã hiểu rằng có thể sẽ có những sự nhượng bộ về lãnh thổ, nhưng hiện giờ tổng thống Zelensky đề ra mục tiêu tối đa là giải phóng toàn thể các vùng lãnh thổ. Đó là nội dung trong bài phát biểu của tổng thống Zelensky, còn trên thực địa, đà tiến của Ukraine lại rất chậm. Mỗi bên tham chiến đều tìm cách chiến thắng nhiều nhất có thể trước khi mùa đông đến, bởi vì kể từ tháng 11 chắc chắn các hoạt động sẽ bị chậm lại".

Chính quyền Ukraine đã cấm người dân hôm nay tụ tập công khai ở thủ đô vì lo ngại nguy cơ Nga lại tấn công Kiev bằng tên lửa. Nhà chức trách kêu gọi người dân trong cả nước giữ tinh thần cảnh giác và xuống hầm trú ẩn trong trường hợp có còi báo động phòng không. Ở Kiev, trong sáng hôm nay đã có 2 hồi còi báo động vang lên.

Mục tiêu của Nga tại những vùng chiếm đóng ? 

Nhìn từ phía Nga, câu hỏi đặt ra là tương lai các vùng mà quân đội Nga chiếm giữ ra sao ?

Từ Moskva, thông tín viên Anissa El Jabri giải thích : 

"Trên lý thuyết, mục tiêu đặt ra rất rõ ràng, và hơn nữa cũng đã được thể hiện rõ qua nhiều tấm bảng tuyên truyền của chính quyền Mariupol tại Melitopol : "Nước Nga hiện diện mãi mãi ở đây". Những vùng lãnh thổ này có khả năng trở thành một phần lãnh thổ thuộc Nga. Mặt khác, quân đội Nga, trong chuyến tham quan báo chí được tổ chức tại những vùng lãnh thổ đó, đã thường xuyên để các phóng viên thấy cảnh người dân nhận hộ chiếu Nga.

Phương pháp do chính quyền thân Moskva tại chỗ đưa ra rất có thể sẽ là tổ chức trưng cầu dân ý. Câu hỏi đặt ra : Khi nào sẽ có trưng cầu dân ý ? Liệu Nga có muốn tổ chức chúng ngay khi đã chiếm được toàn bộ vùng Donbass hay không ? Hiện tại, tổng thống Vladimir Putin chưa hé lộ chút ý định nào của ông và không một tuần nào trôi qua mà thủ phủ của nước cộng hòa ly khai thân Nga Donetsk không bị Ukraine oanh kích đến tận trung tâm thành phố".

Minh Anh

*********************

Ukraine : Sáu tháng chiến tranh, Vladimir Putin vẫn làm chủ cuộc chơi

Minh Anh, 24/08/2022

24/08/2022, là đúng sáu tháng tổng thống Nga Vladimir Putin tiến hành "chiến dịch quân sự đặc biệt" chống Ukraine. Một cuộc chiến mà cho đến giờ không ai biết được mục tiêu của Nga là gì. Cũng không ai có thể biết được cuộc chiến này sẽ còn kéo dài bao lâu. Nhưng theo giới quan sát, có một điều chắc chắn là trong bối cảnh bất định này, chủ nhân điện Kremlin vẫn đang làm chủ cuộc chơi. 

Xe tăng của quân Nga bị tàn phá : chiến lợi phẩm được phô trương tại thủ đô Kiev trong ngành lễ Quốc Khánh Ukraine 24/08/2022. AP - Evgeniy Maloletka

Sáu tháng chiến tranh, hàng triệu người Ukraine phải di tản. Từ 70 – 80 ngàn binh sĩ Nga thiệt mạng, theo thẩm định của Lầu Năm Góc và hơn 9.000 lính Ukraine tử trận, theo tuyên bố của Kiev. Sáu tháng chiến dịch, quân Nga dường như không tiến được nhiều và chiến tuyến vẫn không mấy dịch chuyển.

Đại tá Peer de Jong, phó chủ tịch viện Themiis, trên đài truyền hình CNEWS của Pháp phân tích, tuyên bố "tạm ngưng chiến dịch" của Vladimir Putin có thể vì ba lý do : Thứ nhất, cuộc chiến này đã giết chết 15 ngàn binh sĩ Nga (theo như tình báo phương Tây) và ông Putin có thể lo ngại phản ứng của công luận. Thứ hai là trên bình diện ngoại giao. Nga bảo toàn thắng thế về lãnh thổ (Donbass, Crimea) để có được lợi thế thương lượng và phát triển các mối quan hệ với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Châu Phi… Giả thuyết thứ ba là về mặt quân sự : Quân đội Nga đã chịu tổn thất nặng nề và cần hồi phục sức mạnh.

Tuy nhiên, theo CNN, điều làm cho một số nhà quan sát ngạc nhiên nhất chính là khả năng "xuyên tạc", bóp méo thực tế của Nga.

Thứ nhất là trên bình diện tuyên truyền, theo đó, các tầu chiến của Nga không bị tên lửa của Ukraine đánh chìm và các căn cứ của Nga bị nổ là do tai nạn. Chính vì vậy, các số liệu thăm dò cho thấy sự ủng hộ của công luận Nga đối với "chiến dịch quân sự đặc biệt" và với chủ nhân điện Kremlin là rất cao. Cả hai viện thăm dò, một của nhà nước (WCIOM) và một cơ quan độc lập (Levada – Center) đều đưa ra một con số là trên 80%, bất chấp việc kiểm duyệt gắt gao báo chí độc lập cũng như việc bắt bớ những người phản đối chiến tranh.

Thứ hai, trong bối cảnh Moskva bị cô lập đối với nền kinh tế toàn cầu do các lệnh trừng phạt, và phần lớn các nguồn đầu tư của phương Tây vào Nga đã rời đất nước, làm ảnh hưởng nhiều lĩnh vực kinh tế như hàng không… nhưng hệ thống tài chính của Nga vẫn chưa sụp đổ và sự lo lắng của người tiêu dùng cũng chưa biến thành bất ổn chính trị như dự báo của lãnh đạo Viện Yale School of Management gần đây.

Đó là vì từ nhiều năm qua, nguyên thủ Nga cùng với các nhà kỹ trị đã nghiên cứu tìm cách chống đỡ các trừng phạt kinh tế, cho thay thế nhập khẩu bằng cách phát triển các sản phẩm nội địa, "cây nhà lá vườn" và một hệ thống thanh toán để tránh bị cô lập về tài chính. Và đặc biệt là cho dù ông Putin có thể là người quyết định mọi việc, bất kể hậu quả kinh tế có ra sao do các lệnh trừng phạt, thì hàng ngũ các nhà tài phiệt Nga ủng hộ ông Putin vẫn không hề tan rã.

Trước những khả năng kháng cự cũng mạnh mẽ không kém gì người dân Ukraine, những nước ủng hộ Ukraine và cả chính quyền Kiev đành phải chuyển sang gây khó với người dân Nga mà một trong những biện pháp đang được nhắm tới là ngưng cấp thị thực nhập cảnh cho công dân Nga. Liệu rằng giải pháp này có thể làm thay đổi hành vi của người dân Nga hay không ? Thủ tướng Đức Olaf Scholz trong một phát biểu tại Oslo cảnh báo các lãnh đạo Châu Âu nên tách bạch rõ ràng về vấn đề này vì hành động gây chiến với Ukraine là "cuộc chiến của ông Putin" chứ không phải là từ "người dân Nga".

Trong bức tranh ảm đạm này, theo CNN, rõ ràng Vladimir Putin vẫn sống sót trước sự hắt hủi, tẩy chay của nhiều nhà lãnh đạo thế giới. Nguyên thủ Nga sẵn sàng chơi một trò chơi dài hơi với Mỹ và phương Tây. Ông Putin tin rằng trong sáu tháng tới, người dân Châu Âu sẽ phải trả giá năng lượng cao hơn, có khả năng gây áp lực với các chính phủ của họ trong việc thúc đẩy Ukraine phải tuân theo một thỏa thuận hòa bình theo ý của Nga.

Minh Anh

***********************

Sáu tháng chiến tranh Ukraine, Nga ngày càng xích lại gần Trung Quốc

Thu Hằng, RFI, 24/08/2022

Trung Quốc là một trong những nước hiếm hoi không lên án cuộc chiến do tổng thống Nga phát động ở Ukraine. Bị phương Tây cô lập và trừng phạt, Nga ngày càng xích lại gần với Trung Quốc. Mối quan hệ song phương từng được lãnh đạo ngoại giao hai nước khẳng định "vững như bàn thạch". Chủ tịch Tập Cận Bình có thể gặp tổng thống Vladimir Putin vào tháng 11/2022 bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali, Indonesia.

Tổng thống Nga, V. Putin và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh ngày 04/02/2022 : 20 này trước cuộc xâm lược Ukraine. © AP - Alexei Druzhinin

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh tổng kết mối quan hệ Nga-Trung trong sáu tháng vừa qua :

"Đó có thể là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Tập Cận Bình sau gần 3 năm dịch Covid dù thông tin vẫn chưa được chính thức xác nhận. Lời mời đã được tổng thống Indonesia chuyển tới ông Tập ở Bắc Kinh vào tháng 7. Nếu chủ tịch Tập Cận Bình đến Bali vào tháng 11, ông sẽ gặp đồng nhiệm Nga, dù hình ảnh sẽ không giống như hồi tháng 02, khi Trung Quốc tìm cách phá vỡ thế khá cô lập do các nước phương Tây tẩy chay ngoại giao lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa Đông.

Sau 6 tháng chiến tranh ở Ukraine, sự phụ thuộc của nền kinh tế Nga vào thị trường Trung Quốc, mà nhiều người gọi là "chư hầu", ngày càng rõ nét. Moskva gia tăng cơ hội xuất hiện với cường quốc thứ hai thế giới. Nhưng trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ về vấn đề Đài Loan, Trung Quốc dựa được vào đồng minh Nga để chống lại điều mà Bắc Kinh coi là "bao vây chiến lược" của Mỹ tại Châu Á-Thái Bình Dương.

Cùng phô trương sức mạnh quân sự và mối quan hệ chặt chẽ ở thượng tầng Nhà nước, ông Tập Cận Bình và ông Vladimir Putin đã gặp nhau trực tiếp khoảng 20 lần. Hai nhà lãnh đạo có chung tham vọng hồi sinh và tìm lại sức mạnh, đối lập với điều mà họ gọi là một "trật tự đơn phương" đến hồi suy tàn".

Thu Hằng

Nửa năm chịu đựng chiến tranh, dân Ukraine vẫn đồng lòng chống quân Nga xâm lược

Đúng sáu tháng trước, ngày 24/02/2022, một cuộc chiến mà không ai có thể hình dung trong thế kỷ 21 đã diễn ra : quân Nga kéo sang xâm lược nước láng giềng Ukraine. Le Figarochạy tựa trang nhất "Chiến tranh ở Ukraine : Nguy cơ sa lầy", La Croixnhấn mạnh "Người Ukraine đoàn kết trong cuộc chiến", Les Echosnói về "Những bài học gay go của sáu tháng chiến tranh", cònLibérationđưa tựa lớn trên trang bìa "Cuộc sống thời chiến".

Các xe quân sự Nga bị phá hủy được trưng bày lại trung tâm thủ đô Kiev, nhân ngày kỷ niệm Ukraine độc lập, 24/08/2022.  AP - Evgeniy Maloletka

Ukraine mất phân nửa GDB vì chiến tranh

Xã luận củaLa Croix ghi nhận 24/08 là ngày kỷ niệm Ukraine giành độc lập, đồng thời đánh dấu sáu tháng của một cuộc chiến đã gây bất ngờ cho mọi người. Tuy nhiên tổng thống Volodymyr Zelensky đã cảnh báo, không có chuyện để hở sườn cho quân Nga tấn công do người Ukraine mất cảnh giác. Mừng lễ sau vẫn không muộn. Sáng nay còi báo động phòng không rền vang trên cả nước, trừ Kherson và Crimea đang bị "tạm chiếm". Một cuộc triển lãm các xe tăng, đại bác, xe quân sự Nga… được tổ chức ngay đại lộ trung tâm Khreshchatyk của Kiev.

Trên chiến trường miền đông và miền nam, cuộc chiến đang ngưng đọng, đôi bên đều thiệt hại nhiều. Riêng Ukraine, nước bị tấn công hiện chỉ sống bằng nhịp độ viện trợ và tín dụng của Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ. Châu Âu đã gởi vũ khí cho Kiev từ mùa đông năm ngoái, nay chuẩn bị một chương trình huấn luyện cho các quân nhân Ukraine, tổng cộng trên 84 tỉ euro được hứa hẹn. Nhật báo cho rằng cần ghi nhận sự hỗ trợ này trong lúc toàn thế giới đang phải chịu đựng cú sốc kinh tế từ cuộc xâm lăng của Nga.

Trên Les Echos, nhà kinh tế Ukraine Vadym Syrota ước tính "Chiến tranh sẽ làm giảm phân nửa tổng sản phẩm nội địa của Ukraine". Nước này đã bị mất trắng tài sản nhiều tỉ đô la ở những vùng đất đang bị Nga chiếm đóng, nhiều cơ sở hạ tầng và trung tâm logistic bị quân Nga phá hủy. Nếu cấm vận sẽ ảnh hưởng đến Nga về lâu về dài, thì sự hủy diệt từ chiến tranh đã khiến Ukraine đang chịu thiệt nặng nề trong hiện tại. Thất nghiệp khoảng 35%, đã có 5 đến 9 triệu trong số 40 triệu dân di tản khỏi đất nước, thu ngân sách chỉ đủ trang trải 30% nhu cầu trong khi chi quân sự bùng nổ, chiếm 30% GDP, nợ công tăng cao. Hồi tháng Bảy, Ukraine bị đánh sụt điểm tín nhiệm, suýt bị coi là mất khả năng chi trả nếu các nước chủ nợ không cho hoãn đến 2024.

Quyết tâm kháng chiến không hề suy suyển

La Croixnhận thấy "Dù mệt mỏi, người Ukraine vẫn đoàn kết". Tương tự, Les Echos nói về "Quyết tâm của người Ukraine trước Nga vẫn nguyên vẹn sau sáu tháng xung đột". Bất kỳ lúc nào, ngày cũng như đêm, những hồi còi báo động phòng không cũng có thể vang lên cắt đứt những cuộc đối thoại, việc mua bán ở siêu thị và đè nặng lên tâm trí. Bên cạnh đó là lệnh giới nghiêm vẫn đang có hiệu lực, những tin tức bay về từ tiền tuyến, những người lính ngã xuống hàng ngày. Trẻ em vẫn tiếp tục học từ xa vì trường học không có hầm trú ẩn.

Trong một đất nước hoàn toàn tập trung cho chiến tranh, đường phố tràn ngập những lá cờ hai màu xanh, vàng, áp-phích cổ vũ kháng chiến và vinh danh những người lính Ukraine. Dân chúng sẵn sàng đối mặt dù nỗi lo về một cuộc chiến kéo dài và một mùa đông giá rét vẫn hiển hiện. Nhà chính trị học Volodymyr Fessenko nói với La Croix : "Trong suốt 30 năm độc lập, chưa bao giờ thấy người dân đồng lòng với chính phủ như thế". Có đến 91% cho biết ủng hộ tổng thống Volodymyr Zelensky, và 98% khẳng định tin tưởng vào chiến thắng chung cuộc.

Sáu tháng chiến tranh, Nga mất bao nhiêu lính ?

Bài xã luận "Sau sáu tháng chiến tranh ở Ukraine, một tổng kết đẫm máu và một cuộc xung đột ngưng đọng" của Libération nhận định, tuy những thiệt hại nhân mạng dù khó đếm được đều rất đáng kể cho cả hai bên, nhưng trong tình thế hiện nay vẫn khó thể ngưng chiến.

Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Valeri Zaloujny tuần này nhìn nhận đã mất khoảng 9.000 chiến sĩ, chưa kể số thường dân bị thiệt mạng trong các trận bom của Nga. Bản tổng kết gần đây nhất của Nga nói rằng có 1.351 lính tử trận, chưa kể 3.200 quân ly khai Donbass. Đối với tình báo Mỹ mà đến nay hiếm khi lầm lẫn, thiệt hại của Nga lớn gấp 10 lần.

Trong bài "Thiệt hại nhân mạng, một cuộc chiến khác", Libérationghi nhận hai bên tham chiến đều đưa ra những con số rất khác nhau. Có rất nhiều số liệu về cuộc chiến tranh : danh sách thiết bị được cung cấp hay bị phá hủy, số vụ tấn công mỗi ngày, số đạn bắn ra… nhưng được chú ý nhất là về nhân mạng – số lính tử trận, bị thương, bị bắt. Riêng số lính Nga chết trận được tranh cãi nhiều nhất. Bộ tổng tham mưu Ukraine ước lượng trên 45.000, còn theo CIA và tình báo Anh thì khoảng 15.000. Thứ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ hôm 08/08 cho rằng sáu tháng qua có 70.000 đến 80.000 quân Nga bị loại khỏi vòng chiến, nếu tính cả số bị thương.

Bên cạnh những ước tính trên lý thuyết, các nhà điều tra còn có nhiều cách kiểm tra khác. Trang web độc lập Nga Mediazona và BBC tiếng Nga thu thập mọi cáo phó trên những tờ báo địa phương và internet. Họ nhận thấy tử trận nhiều nhất là lính từ Cộng hòa Buryatia (ở Siberia) và Daguestan (vùng Kapkaz), hai vùng đất nghèo nàn của người thiểu số, mà đăng lính thường là phương cách duy nhất để có được việc làm. Riêng lực lượng lính dù tinh nhuệ bị thiệt hại nặng trong trận đánh Hostomel ở ngoại ô Kiev, chiếm đến 18% trong danh sách của Mediazona. Ít nhất 879 sĩ quan cao cấp Nga đã thiệt mạng, và theo New York Times, lính đánh thuê Wagner chiếm 1/4 số tử trận phía Nga, được cho là 20.000.

Một mùa đông đầy đe dọa

Nhưng một cuộc chiến không đơn giản chỉ có thể chiến thắng trên chiến trường, mà còn phải tìm cách chinh phục công luận. Các phóng sự của Libération mô tả tại Nga, trẻ em leo lên các xe tăng trong Công viên Ái Quốc, và bên kia biên giới, các em nhỏ ngồi trên những chiếc xe tăng chiếm được của kẻ thù được Ukraine trưng bày ở trung tâm thủ đô. Trong số những em bé này, có bao nhiêu sẽ trở thành trẻ mồ côi ?

Phía Kremlin, bước tiến của quân Nga hoàn toàn không tương xứng với mục tiêu loan báo ban đầu của Vladimir Putin, còn với tổng thống Volodymyr Zelensky, mùa đông đang đến : các đồng minh Châu Âu có nguy cơ giảm mạnh trợ giúp dưới áp lực từ những cử tri đang phải trả giá năng lượng đắt đỏ. Tổng thống Emmanuel Macron đã đúng khi hôm qua ông tái khẳng định "ủng hộ lâu dài" Ukraine, và nhấn mạnh sự toàn vẹn lãnh thổ của nước này. Nhật báo thiên tả còn muốn nói thêm "bằng bất cứ giá nào".

Những sai lầm lớn ban đầu gây thiệt hại lâu dài cho Nga

Trả lời phỏng vấn Libération, nhà nghiên cứu Vincent Tourret cho rằng cho đến nay Nga vẫn phải trả giá cho những "sai lầm khủng khiếp" trong những ngày đầu cuộc xâm lược. Ông nhấn mạnh, "Với sự hỗ trợ thường xuyên của phương Tây, Kiev có lợi thế về lâu về dài".

Chuyên gia này chia cuộc chiến ra làm ba giai đoạn. Trước tiên là cuộc tấn công đầy lộn xộn của quân Nga cho đến khi rút khỏi Kiev và Tchernihiv đầu tháng Tư. Sau đó Moskva tập trung vào vùng Donbass nhưng vẫn chưa chiếm nổi. Những tuần lễ vừa qua cuộc xung đột chuyển qua giai đoạn thứ ba một cách không chính thức, quân Nga kiệt lực còn Ukraine tuy có mạnh lên nhưng không thể tái chiếm các lãnh thổ đã mất. Mùa đông sắp tới sẽ còn gây trở ngại cho các hoạt động.

Nga đánh giá quá thấp sự kháng cự của Ukraine và tổ chức quá kém, kể cả chiến dịch nghiêm túc nhất nhằm chiếm phi trường Hostomel. Lực lượng Ukraine đã làm được kỳ tích là đẩy lui kẻ thù hùng hậu, chủ yếu nhờ hỗ trợ của NATO về tình báo khiến họ vận dụng được tối ưu sức mạnh.

Thất bại chiến lược ở Kiev tạo ra tác động không thể nào đảo ngược trong cuộc chiến, Nga sẽ không bao giờ bù đắp nổi : những đơn vị ưu tú nhất bị tiêu diệt, những vũ khí tinh vi bị phá hủy từ những tuần lễ đầu tiên. Còn Ukraine thất bại ở miền nam do mất thành phố Kherson, mà theo ông Tourret vì một phần lực lượng tại đây đã được điều đi tăng viện cho Kiev, nhưng cũng do nội gián.

Nga thiếu quân, Ukraine thiếu vũ khí và thời gian

Về quân số, Nga điều khoảng 100.000 lính, thấp hơn dự báo vì từ chối nhìn nhận đây là một cuộc chiến tranh, ngỡ rằng có thể bù lại bằng hỏa lực mạnh mẽ. Moskva huy động thêm các lực lượng ly khai, đề nghị những hợp đồng ngắn hạn nhưng béo bở cho "quân tình nguyện", nhất là các công ty lính đánh thuê như Wagner, các đội dân quân Chechenya. Cơ cấu này không tốt cho chất lượng quân đội trong tương lai, trừ phi Putin tuyên bố tổng động viên, nhưng sẽ rất mất lòng dân.

Nga thiếu quân nhưng không thiếu vũ khí, phía Ukraine thì ngược lại. Đông đảo người dân tình nguyện nhập ngũ để bảo vệ tổ quốc, họ có chính nghĩa và đoàn kết hơn hẳn từ khi bị xâm lược. Yếu tố mà Kiev đang thiếu là thời gian để bổ sung lực lượng, và nếu có sự ủng hộ không mệt mỏi của phương Tây về huấn luyện tân binh hay viện trợ vũ khí, Ukraine sẽ có lợi thế, tuy về ngắn và trung hạn ưu thế đang ở về phía Nga. Pháp đã gởi một phần tư số đại bác Caesar của mình cho Ukraine, Bulgaria và Romania cho khởi động lại các nhà máy vũ khí, nhưng không thể đủ. Chỉ có sự hỗ trợ của Mỹ mới thay đổi được ván cờ.

Mỹ, nhà tài trợ hào hiệp nhất cho Ukraine

Về vấn đề này,Les Echostrong bài phân tích "Sự ủng hộ không gì lay chuyển nổi của Washington đối với Ukraine" đánh giá, từ khi cảnh báo việc Vladimir Putin đang cho chuyển quân, đến viện trợ nhiều tỉ đô la vũ khí cho Kiev, Hoa Kỳ tỏ ra nhất quán và đạt được đoàn kết quốc gia.

Không có nước nào hỗ trợ quốc phòng cho Ukraine nhiều đến thế, tính ra ít nhất đã viện trợ quân sự 11 tỉ đô la. Trước vụ tấn công hôm 24/02, Mỹ cũng đã viện trợ 2 tỉ đô la sau khi Ukraine bị cướp mất Crimea năm 2014. Washington còn đe dọa trừng phạt đường ống dẫn khí Nord Stream 2. Với cuộc chiến Ukraine, Joe Biden đã xóa mờ những chỉ trích về cuộc triệt thoái hỗn loạn khỏi Afghanistan năm 2021, mang lại được ý nghĩa cho NATO. Các đồng minh cũng thấy Hoa Kỳ vẫn tiếp tục chủ trương ủng hộ Kiev mà không phải đối đầu trực diện với Moskva.

Về đối nội, Washington đã thành công khi trưng ra một khuôn mặt thống nhất về hồ sơ Ukraine, trong một đất nước vốn chia rẽ nặng nề về chính trị. Hạ Viện thông qua trong thời gian kỷ lục gần 14 tỉ đô la vào tháng Ba, rồi 40 tỉ đô trong tháng Năm, cao hơn cả đề nghị của Nhà Trắng. Và tháng Tám Thượng Viện bật đèn xanh cho việc Phần Lan, Thụy Điển gia nhập NATO với đa số áp đảo. Sáu tháng sau khi Nga khởi đầu cuộc xâm lược, những lá cờ hai màu xanh vàng vẫn luôn phấp phới trên các thành phố nước Mỹ. Ông Steven Pifer, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine cho rằng một khi tìm được lối ra cho cuộc chiến, Hoa Kỳ sẽ phải thúc giục Kiev cải cách. Trong thập niên 90, Ba Lan và Ukraine tương đương nhau về GDP tính trên đầu người, nhưng nay Ba Lan đã cao gấp bốn lần.

Phận người trong thời chiến

Các báo không quên số phận con người trong chiến tranh. Libérationnhận thấy "Tại Kiev, tuy tỏ ra bình thường nhưng mọi người dân đều nghĩ đến chiến tranh", trong khi ở Moskva Nhà nước ồ ạt tuyên truyền. Le Figaro nói về những cuộc đời bình dị bị đảo lộn, trộn lẫn giữa tinh thần kháng chiến, thâm hụt tài chánh với khủng hoảng về tương lai. Chẳng hạn Vitaly Loukouv, phó thị trưởng Mykolaiv không còn nghĩ đến tham vọng chính trị mà suốt ngày chỉ lo việc thay những cửa kính vỡ, đã lên đến số 10.000, trước mùa đông lạnh giá sắp tới. Doanh nhân Dimitri ở Odessa gác việc làm ăn, dùng những kiến thức về xuất nhập khẩu của mình để quản lý việc cung cấp hàng thiết yếu cho người tị nạn…

Riêng với những người xưa nay chỉ quen nói tiếng Nga như ở Mykolaiv, Kramatorsk, Kherson, cuộc vây hãm thô bạo Mariupol, những vụ thảm sát, tra tấn, hãm hiếp ở phía bắc Kiev và những thành phố khác là yếu tố quyết định giúp họ "thoát Nga" trong một sớm một chiều. Khi muốn "giải phóng" người dân Ukraine, Moskva đã khiến họ đứng hẳn về phía Kiev.

Vụ ám sát Daria Duguina : Thất bại của FSB

Về vụ con gái một nhà tư tưởng cực đoan Nga thiệt mạng vì xe bị đặt bom, La Croix nhận định "FSB đang ở thế thủ sau vụ ám sát Daria Duguina". Le Figaro cho biết "Daria Duguina được phe diều hâu dân tộc chủ nghĩa ở Nga nâng lên hàng ‘tử đạo’". Hầu như tất cả các nhân vật bảo thủ nhất, chủ trương tấn công Ukraine đều có mặt trong đám tang hôm qua tại Moskva. Kể cả người thân cận với Vladimir Putin là nhà tỉ phú Yevgeny Prigozhin có liên quan đến tổ chức lính đánh thuê Wagner, hiếm khi xuất hiện trước công chúng, cũng đến dự.

Chưa đầy 48 giờ sau cái chết của cô này, cơ quan tình báo Nga FSB loan báo thủ phạm là Natalia Vovk, một phụ nữ Ukraine 43 tuổi là thành viên trung đoàn Azov. Theo đó, Natalia Vovk vào Nga cùng với con gái 12 tuổi, mướn căn hộ trong cùng tòa nhà với Daria Duguina và đi theo cô ta đến lễ hội của phe bảo thủ hôm 20/08, rồi kích hoạt chất nổ đặt dưới gầm xe. Sau đó Vovk sang Estonia trên chiếc xe Mini Cooper đã được thay đổi nhiều bảng số. Kết quả chóng vánh này làm cư dân mạng nghi ngờ về tính xác thực : đã 2.733 ngày sau vụ ám sát cựu bộ trưởng Boris Nemtsov và 5.798 ngày sau cái chết bí ẩn của nhà báo Anna Politkovskaia, cuộc điều tra vẫn dậm chân tại chỗ.

Bernard Lecomte, chuyên gia về Nga nhận xét, các video trong đó Natalia Vovk đang đi qua biên giới hay dưới chân một tòa nhà không thể chứng minh được bà là người đặt bom. Ngược lại, có thể coi là "lời thú nhận thất bại của FSB, vì đã để một điệp viên nước ngoài tiến hành khủng bố ngay trên lãnh thổ Nga". Ông cho rằng "Nếu các vụ tương tự diễn ra, chúng ta bước vào một giai đoạn mới của xung đột, đặt lại vấn đề cho nền tảng quyền lực của Putin : bảo đảm được an ninh cho người dân".

Thụy My

Mỹ hỗ trợ thêm cho Ukraine, lần đầu tiên gửi drone do thám và xe chống mìn

Reuters, VOA, 20/08/2022

Gói hỗ trợ an ninh mới nhất của Tổng thống Joe Biden dành cho Ukraine bao gồm máy bay không người lái do thám và lần đầu tiên có xe chống mìn, một quan chức quốc phòng cao cấp của Mỹ cho biết ngày thứ Sáu.

Các binh sĩ Ukraine bắn vào các vị trí của Nga từ một khẩu lựu pháo M777 do Mỹ cung cấp ở khu vực Donetsk, miền đông Ukraine, ngày 18 tháng 6 năm 2022.

Kể từ khi quân Nga tràn qua biên giới Ukraine vào tháng 2 trong điều mà Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt", cuộc xung đột đã chuyển sang chiến tranh tiêu hao diễn ra chủ yếu ở miền đông và miền nam Ukraine.

Quan chức này, phát biểu với điều kiện ẩn danh, nói gói hỗ trợ sẽ trị giá 775 triệu đôla và bao gồm thêm đạn dược và 16 hệ thống lựu pháo 105mm.

Gói này sẽ bao gồm 15 drone do thám Scan Eagle, 40 MaxxPro MRAP (xe chống phục kích chịu được mìn) và khoảng 1.000 phi đạn chống tăng Javelin.

Dù đây là lần đầu tiên Mỹ cung cấp các drone Scan Eagle, một nước khác đã cung cấp chúng cho Ukraine trước đây, quan chức này nói, không cho biết thêm chi tiết.

Gói này sẽ nâng tổng số viện trợ quân sự của Mỹ gửi cho Ukraine lên 10,6 tỉ đôla kể từ khi Nga xâm lược nước láng giềng vào ngày 24 tháng 2.

Các vụ nổ đã xảy ra trong đêm gần các căn cứ quân sự nằm sâu trong các khu vực do Nga chiếm giữ ở Ukraine và trong cả lãnh thổ Nga. Nó dường như cho thấy khả năng của Kyiv phá hoại hậu cần của Moscow nằm cách xa tiền tuyến đang tăng lên nhanh chóng.

Kể từ tháng trước, Ukraine vẫn tiếp tục nhận được các loại phi đạn tiên tiến do phương Tây cung cấp để tấn công đằng sau phòng tuyến của Nga. Các vụ nổ trong đêm ở Crimea và Belgorod nằm ngoài tầm đạn mà các nước phương Tây thừa nhận đã gửi cho đến nay.

Trong những ngày gần đây, Kyiv đã đưa ra cảnh báo đối với người Nga ở Crimea, một điểm đến nghỉ hè được nhiều người ưa chuộng, rằng không có nơi nào trên bán đảo này an toàn hễ mà nó còn bị chiếm đóng.

***************************

Ukraine : Phương Tây kêu gọi các bên "kiềm chế" tại nhà máy hạt nhân Zaporijjia

Thanh Phương, RFI, 22/08/2022

Hôm 21/08/2022, lãnh đạo các nước Hoa Kỳ, Pháp, Đức và Anh đã kêu gọi các bên giữ thái độ "kiềm chế" tại khu vực nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia của Ukraine, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu, hiện bị quân Nga chiếm giữ.

Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy 6 lò phản ứng hạt nhân ở Zaporijjia, Ukraine, ngày 19/08/2022.  AP

Theo phát ngôn viên của thủ tướng Đức Olaf Scholz, được hãng tin AFP trích dẫn, trong một cuộc điện đàm, lãnh đạo chính phủ Berlin cùng với tổng thống Mỹ Joe Biden, tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Boris Johnson cũng đã kêu gọi "nhanh chóng" gửi phái đoàn thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) đến tận nơi. Theo thông báo của phủ tổng thống Pháp hôm thứ Sáu tuần trước, tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý cho các thanh tra của AIEA đến thanh tra nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia.

Các trận giao tranh tại khu vực nhà máy điện hạt nhân gia tăng, mà cả quân Nga và Ukraine đổ lỗi cho nhau, đã gây lo ngại về nguy cơ xảy ra vụ Tchernobyl thứ hai.

Trong cuộc điện đàm hôm qua, bốn nhà lãnh đạo phương Tây đồng ý với nhau là vẫn tiếp tục yểm trợ Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga.

Theo hãng tin AFP, cũng hôm qua, tổng thống Volodymyr Zelensky cảnh báo là Nga sẽ có một bước khiêu khích mới với việc đưa các binh sĩ Ukraine ra xử đúng vào ngày Kiev kỷ niệm 31 năm nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này giành độc lập 24/08/1991. Ông Zelensky trích dẫn thông tin của báo chí cho biết ngày thứ Tư tới, Moskva sẽ ra xử công khai các binh sĩ Ukraine bị bắt trong cuộc bao vây thành phố cảng Mariupol. Ngày 24/08 cũng sẽ đánh dấu đúng 6 tháng cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Nga.

Hôm qua, chính quyền Kiev đã ra lệnh cấm mọi cuộc tập hợp cho đến thứ Năm vì sợ sẽ có những hành động khiêu khích của phía Nga nhân ngày độc lập của Ukraine (24/08).

Thanh Phương

***********************

Tổng thống Ukraine cảnh báo dân về các hành vi "xấu xa" của Nga vào tuần tới

Trọng Nghĩa, RFI, 21/08/2022

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào hôm 20/08/2022, đã kêu gọi người dân Ukraine đề cao cảnh giác trong tuần tới, khi họ chuẩn bị kỷ niệm Ngày Độc Lập 24/08, trùng với thời điểm 6 tháng Nga xâm lược Ukraine.

Lính cứu hỏa đang đập lửa tại một khu nhà bị quân Nga oanh kích, Kharkov, ngày 17/08/2022.  © Vitalii Hnidyi / Reuters

Trong bài phát biểu hàng ngày, ông Zelensky lưu ý dân chúng Ukraine rằng trong tuần tới, khi đất nước kỷ niệm 31 năm ngày giành lại độc lập, thoát khỏi sự cai trị của Liên Xô hôm 24/08, "Nga có thể cố làm một điều gì đó đặc biệt xấu xa, một điều gì đó đặc biệt thâm hiểm". Ngày 24/08 tới đây cũng đáng chú ý vì đó là ngày đánh dấu 6 tháng Nga xâm lược Ukraine.

Như để hưởng ứng lời cảnh báo của tổng thống Ukraine, chính quyền địa phương khu vực Kharkov, thành phố lớn thứ hai của Ukraine cho biết là lệnh giới nghiêm ở nơi này sẽ được kéo dài cả ngày 24/08, thay vì chỉ vào ban đêm, từ 10 giờ tối đến 6 giờ sáng như hiện nay. Thành phố ở miền đông bắc Ukraine thường xuyên bị Nga pháo kích.

Lực lượng Nga có dấu hiệu sẵn sàng tấn công vào những nhà máy điện hạt nhân. Vào hôm qua, một tên lửa của Nga đã bắn trúng một khu dân cư của một thị trấn miền nam Ukraine, cách nhà máy điện hạt nhân không xa, khiến 14 dân thường bị thương.

Theo các quan chức Ukraine, tấn công nhắm vào nhà máy điện hạt nhân Pivdennoukrainsk (nam Ukraine) và nhiều vụ pháo kích mới gần nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia (đông nam), lớn nhất Châu Âu, đã làm dấy lên những mối lo ngại mới về một tai nạn hạt nhân trong chiến tranh. 

Trong bối cảnh đó, bộ Quốc Phòng Nga hôm qua đã cáo buộc Ukraine là đã đầu độc một số lính Nga tại khu vực Zaporijjia vào cuối tháng Bảy. Nhưng một cố vấn của bộ Nội Vụ Ukraine cho rằng quân nhân Nga rất có thể là đã ăn thịt hộp hết hạn sử dụng.

Trọng Nghĩa

Diều hâu Nga đòi cứng rắn với Ukraine sau vụ ám sát con gái triết gia cực đoan

Cáo buộc Kiev đứng sau vụ đặt bom vào xe của nhà tư tưởng dân tộc chủ nghĩa Nga Aleksandr Dugin, phe diều hâu ở Moskva đòi phải phản ứng mạnh. Trong khi đó cơ quan an ninh Ukraine đang tập trung điều tra về tội ác chiến tranh của quân Nga đối với thường dân.

Các điều tra viên xem xét hiện trường vụ nổ chiếc xe gần Moskva làm thiệt mạng Darya Dugina, con gái nhà tư tưởng cực đoan Aleksandr Dugin, ngày 20/08/2022. AP

Vụ nổ khiến con gái một nhà tư tưởng cực đoan thân cận với Putin bị thiệt mạng, mùa hè cuối cùng của tâm trạng vô tư lự trước khủng hoảng khí hậu và là một mùa tựu trường gay go cho chính phủ Pháp, đó là những chủ đề chính của báo chí Paris hôm nay. Đặc phái viên Les Echos tại Nga đưa tin "Vụ đánh bom ở Moskva : Diều hâu Nga cáo buộc Kiev". Thông tín viên của La Croix và Le Figaro cũng có cùng nhận xét : phe cực đoan ở Moskva nhanh chóng lên tiếng đòi Kremlin phản ứng mạnh mẽ với Ukraine.

Diều hâu Nga cáo buộc Ukraine đứng sau vụ nổ

Tối thứ Bảy 20/08, Darya Dugina, 30 tuổi đang cầm lái chiếc Toyota Land Cruiser của người cha Aleksandr Dugin tại một vùng ngoại ô cách Moskva khoảng 40 kilomet thì chiếc xe phát nổ. Cả hai cha con vừa tham dự lễ hội "Truyền thống", một sự kiện chính trị văn hóa dành cho những người ủng hộ bảo thủ nhất của Vladimir Putin. Aleksandr Dugin, 60 tuổi vốn có chủ trương dân tộc chủ nghĩa vô cùng cực đoan, đôi khi được coi là bộ óc của "chiến dịch quân sự đặc biệt" tại Ukraine. Bị Mỹ cấm vận năm 2014 sau vụ sáp nhập Crimée, từ lâu Aleksandr Dugin vẫn cổ vũ việc Moskva chiếm các lãnh thổ khác của Ukraine và tất cả những vùng đất nói tiếng Nga. Ông ta bảo vệ chủ thuyết "Âu-Á", một liên minh giữa Châu Âu và Châu Á dưới sự lãnh đạo của Nga.

Ủy ban điều tra khẳng định chất nổ được đặt dưới gầm xe. Những người thân cận Aleksandr Dugin cho biết nhà tư tưởng nổi tiếng này lẽ ra cầm lái tối hôm đó, nhưng vào phút chót ông ta giao chìa khóa cho con gái để lên chiếc xe khác. Như vậy vụ ám sát nhắm vào ông ta chứ không phải cô con gái, dù cô này có cùng chủ trương với cha. Là nhà báo và nhà chính trị học, Darya Dugina thường xuyên tham gia các chương trình truyền hình của những kênh do Kremlin kiểm soát kể từ đầu cuộc xâm lược. Chứng kiến cái chết của con gái, Aleksandr Dugin bị sốc phải nhập viện.

Zakhar Prilepin, nhà văn dân tộc chủ nghĩa tố cáo tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã "bật đèn xanh" cho vụ sát hại. Vladimir Soloviov, một trong những tiếng nói tuyên truyền cho Kremlin tuyên bố "đứng sau vụ này là những kẻ khủng bố", cho dù trong quá khứ chế độ Putin từng tiến hành những vụ tấn công rồi đổ cho địch thủ. Theo Soloviov, "bây giờ không còn cần đến lời nói mà là hành động". Những tuyên bố tương tự cho thấy Moskva có thể sẽ cứng rắn hơn với Kiev, nhất là về quân sự.

Điều tra tội ác của Nga đối với thường dân Ukraine

Cũng liên quan đến Ukraine,Libérationchú ý đến việc điều tra tội ác chiến tranh của Nga. Tại phía tây thủ đô Kiev, các nhà điều tra thu thập các bằng chứng về những vụ oanh kích, sát nhân, mất tích... Các tổ chức phi chính phủ cũng tham gia, dù đôi khi làm phức tạp thêm công việc của tư pháp.

Ở Makariv, trên 800 tòa nhà đã bị pháo của Nga phá hủy. Quân Nga chiếm đóng thành phố suốt 33 ngày cho đến 01/04 mới rút đi, và cảnh sát tìm được trên 200 xác thường dân trên đường phố hoặc trong nhà. Có những thi thể không còn nguyên vẹn hoặc đã bị thú vật xâu xé, hay hoàn toàn bị cháy thành than do bom, phải xác định bằng ADN. Cảnh sát Makariv thường chỉ xử lý 3 đến 5 vụ một ngày, nhưng trong tháng Tư nhận gần 150 cuộc gọi mỗi ngày sau khi quân Nga triệt thoái. Trên 80 hồ sơ đã được chuyển cho tổng chưởng lý Kiev và cuối cùng được giao cho cơ quan an ninh Ukraine SBU.

Trước lượng hồ sơ quá lớn, tất cả các điều tra viên đều được huy động, từ cơ quan chống tham nhũng đến cho đến tình báo. Tại SBU Kiev, mỗi nhà điều tra phụ trách khoảng 100 hồ sơ. Theo Kiev, trên 3.000 hỏa tiễn Nga đã nhắm vào các thành phố Ukraine, còn các vụ bắn pháo thì vô số kể. Thách thức cho các nhân viên SBU là nhận dạng các tội phạm chiến tranh. Có khoảng 6.500 lính Nga đã bị phát hiện nhờ những người sống sót ở những vùng bị chiếm đóng.

Không dễ nhận diện tội phạm chiến tranh

Igor Khomenko, giám đốc cơ quan điều tra SBU vùng Kiev dẫn ra trường hợp nhiều lính Nga bịt mặt đã hãm hiếp một phụ nữ rồi cướp điện thoại của cô để gọi sang Nga. Khi họ rút đi, nạn nhân làm lại thẻ SIM có cùng số điện thoại, và tham khảo được lịch sử các cuộc gọi mã hóa để nhận diện. Phức tạp nhất là hồ sơ các vụ oanh tạc, khó thể xác định được đơn vị và phi công đã thả bom. Những vụ bắn pháo đôi khi dễ hơn một chút vì quân địch đóng trên lãnh thổ Ukraine, có thể tìm thấy những tài liệu bỏ quên, các hộp đạn có đánh số...

Tại quận Fastiv, các thành viên của liên minh "Tòa án cho Putin" tập hợp khoảng 30 hiệp hội tham gia thu thập các chứng cứ. Tập thể này đã ghi nhận trên 12.000 tội ác chiến tranh. Tuy nhiên văn phòng chưởng lý Ukraine cảnh báo các tổ chức phi chính phủ nên tránh phỏng vấn các nạn nhân, đặc biệt là các vụ cưỡng hiếp, tra tấn để khiến họ bị chấn thương. Các bằng chứng phải do cơ quan chức năng thu thập, nếu không khó thể đứng vững.

Hiện nay trên 28.000 hồ sơ đã được lập nhưng chỉ có 135 lính Nga bị nhận diện là tội phạm chiến tranh, và 7 trong số 15 nghi can đang bị giam giữ ở Ukraine lãnh án. Alexeï Khomenko, chưởng lý Kiev khẳng định mỗi ca đều có đầy đủ bằng chứng vững chắc, quyền biện hộ của bị cáo được tôn trọng vì Ukraine là một đất nước thượng tôn pháp luật.

Mặt trận Donbass : Ukraine thiếu đạn, Nga dội pháo vô tội vạ

Trên chiến trường, Le Figaroghi nhận "Tại Donbass, những người lính kiệt sức thuật lại cảnh địa ngục" mà họ phải chịu đựng, trong khi " Việc chuyển giao vũ khí đang chậm lại ". Một nhóm chiến binh Ukraine giấu tên vừa trở về sau hai tuần chiến đấu ở tiền tuyến cho biết Nga nã pháo liên hồi, bắn sang tất cả những loại đạn có được từ moọc-chê 120 ly cho đến rốc-kết Grad, thậm chí dùng máy bay thả bom. Mảnh đất nhỏ bé mà họ phải bảo vệ bị bắn pháo "40 đến 60 lần một ngày". Ban đêm lại còn tệ hơn, Nga dùng cả đạn phốt-pho để oanh kích.

Chiến lược của quân Nga luôn đơn giản và tàn bạo : tiền pháo hậu xung. Phía Ukraine bắn trả chỉ khoảng hơn chục lần trong ngày. Tại vùng đất này ở Donbass, những khẩu Caesar, M-777 hay Himars chỉ là mơ ước, các chiến sĩ Ukraine phải dùng đại bác thời Liên Xô kém chính xác hơn, một cách tiết kiệm. Kho vũ khí của Châu Âu cũng cạn dần, không thể tiếp tế nhiều cho Kiev. Washington đã tặng 16 giàn phóng rốc-kết Himars nhưng Ukraine cần đến 100 để có thể tổ chức phản công !

Kết án nặng một tỉ phú, Tập Cận Bình dằn mặt Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào

Nhìn sang Châu Á, Le Monde nói về bản án 13 năm tù dành cho Tiêu Kiến Hoa (Xiao Jianhua), "nhà băng của các thái tử đỏ" Trung Quốc. Bản án nặng nề mà tòa án Thượng Hải dành cho Tiêu Kiến Hoa hôm 19/08 còn kèm theo món tiền phạt khổng lồ 945.000 euro đối với cá nhân ông và 8 tỉ euro cho tập đoàn Tomorrow của nhà tỉ phú Canada gốc Hoa, mà sự sụp đổ cũng đầy kịch tính như quá trình thăng tiến. Tiêu Kiến Hoa mới 14 tuổi đã vào đại học. Là chủ tịch Hội sinh viên chính thức, ông ta chống lại phong trào biểu tình ở Thiên An Môn năm 1989 và được Nhà nước ưu ái. Từ thập niên 90, Tiêu Kiến Hoa bắt đầu bán các máy tính Dell, IBM gần trường đại học cũ, và chỉ trong vài năm đã có gia tài trên 100 triệu euro.

Nhờ các mối quan hệ, ông lập một quỹ đầu tư mà một trong các cổ đông là đại học Bắc Kinh, đầu tư tiền bạc của các nhà giàu Hoa lục vào nhiều lãnh vực từ tài chánh, địa ốc cho đến công nghệ, năng lượng, thủ lợi từ làn sóng tư nhân hóa. Cũng nhờ đó mà hai ủy viên Bộ Chính trị là Tăng Khánh Hồng (Zeng Qinghong) và Giả Khánh Lâm (Jia Qinglin) đã làm giàu. Khi Tập Cận Bình lên nắm quyền năm 2013, Tiêu mua lại phần vốn của chị và anh rể ông Tập trong một công ty đầu tư với giá 2,4 triệu đô la. Năm 2016, Tiêu Kiến Hoa được bảng xếp hạng Hồ Nhuận (Hurun) coi là người giàu thứ 32 của Trung Quốc với 6 tỉ đô la.

Nhưng gió bắt đầu đổi chiều qua chiến dịch "đả hổ, diệt ruồi" của Tập Cận Bình. Được báo tin sẽ bị bắt khẩn cấp, Tiêu Kiến Hoa chuyển sang ngụ tại khách sạn Four Season ở Hồng Kông – lãnh thổ tự trị trên lý thuyết. Nhưng đêm 26 rạng 27/01/2017, một nhóm người đột nhập vào phòng suite và ông Tiêu bị giải đi trên xe lăn, đầu trùm một chiếc túi – như camera giám sát của khách sạn cho thấy. Suốt năm năm rưỡi sau đó, không hề có tin tức gì về Tiêu Kiến Hoa, cho đến khi ông xuất hiện trước tòa án Thượng Hải hôm 04/07. Chính quyền Canada tiết lộ về vụ xử nhưng không được tham dự, báo chí Hoa lục cho biết nhiều đại biểu Quốc hội Trung Quốc theo dõi phiên tòa và thứ Sáu tuần rồi ông bị kết tội huy động vốn bất hợp pháp, lạm dụng tín nhiệm và tham nhũng.

Le Monde nhận thấy việc Tập Cận Bình cho bắt ông Tiêu diễn ra lúc sắp đến Đại hội Đảng thứ 19 nhằm chứng tỏ muốn chấm dứt "sự bành trướng vô trật tự của tư bản". Và lần này tuyên bản án nặng cho nhà tỉ phú ngay trước Đại hội Đảng 20 có thể để dằn mặt phe Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào. Các đối thủ của Tập Cận Bình sẽ phải dè chừng, vì chắc chắn Tiêu Kiến Hoa nắm giữ rất nhiều bí mật.

Saudi Arabia : Kỷ lục 34 năm tù vì những dòng tin Twitter

Tại Trung Đông, một bản án khác khó tưởng tượng khác được Saudi Arabia dành cho Salma Al-Chehab, một phụ nữ 34 tuổi có bằng tiến sĩ nha khoa : 34 năm tù kèm theo lệnh cấm xuất cảnh với thời gian tương tự, chỉ vì những bài viết ngắn trên Twitter cổ vũ nữ quyền !

Bà mẹ hai con ghi danh học ở đại học Leeds, Anh quốc, đã bị bắt vào tháng Giêng 2021 khi đi nghỉ tại Saudi Arabia. Trong phiên sơ thẩm hồi tháng Sáu, Salma Al-Chehab bị kết án 6 năm tù vì "ủng hộ khủng bố và gây rối trật tự xã hội", nhưng lần này tòa phúc thẩm cho rằng bản án trên "quá khoan hồng". Trong khi đó bà sử dụng tên thật trên Twitter, và có không đến 2.000 người theo dõi. Để so sánh, bản án nặng nhất dành cho các thành viên đội đặc nhiệm đã sát hại và phân xác nhalys khai Khashoggi chỉ là 14 năm tù.

Le Monde nhận định, các thẩm phán đã đánh bại mọi kỷ lục, và Saudi Arabia không cần ai nói xấu vì bản án gây xúc động đến tận Liên Hiệp Quốc, đồng thời khiến các nhà lãnh đạo phương Tây chủ trương thực dụng phải bối rối.

BioNTech và "phép lạ" Mayence

Trên lãnh vực kinh tế, thành công của công ty dược phẩm đã chế tạo vac-xin chống Covid (hợp tác với tập đoàn Mỹ Pfizer) đã giúp thành phố Mayence (Mainz trong tiếng Đức), thủ phủ bang Rheinland-Pfanz thoát được cảnh nợ nần. Khi con số trên 1 tỉ euro tiền thuế doanh nghiệp được công bố, tất cả đều sững sờ, nhất là chỉ do một công ty duy nhất đóng góp. Mayence, một trong những thành phố nợ nần nhiều nhất nước Đức đã trả được nợ với tốc độ ánh sáng, nhờ thành công của BioNTech, một start-up thành lập năm 2008 tại đây.

Giao thông công cộng từ nay miễn phí, thuế đánh vào chó (cao nhất nước Đức) được giảm xuống, trợ cấp xã hội tăng lên… Ưu tiên được dành cho môi trường, chính quyền đặt mua các xe buýt điện, tu bổ và mở rộng mạng lưới tramway, nâng cấp các nhà vệ sinh công cộng… Mayence nay thu hút đến 30.000 sinh viên, tương đương 15% dân số. Trước nhu cầu phát triển mạnh mẽ lãnh vực công nghệ sinh học, sắp tới các quân nhân tại một doanh trại quân đội sẽ phải nhường chỗ cho các nhà nghiên cứu : chỉ riêng BioNTech đã cần tuyển dụng thêm 2.000 người.

Thụy My