Tổng thống Mỹ hôm 27/08/2021 tố cáo Trung Quốc "che giấu các thông tin quan trọng sống còn về nguồn gốc đại dịch" Covid-19, ngăn cản các nhà điều tra và các cơ quan của thế giới tiếp cận với những thông tin nói trên. Lời chỉ trích được đưa ra sau khi ông Biden nhận được báo cáo về nguồn gốc siêu vi gây đại dịch. Bắc Kinh chỉ trích điều tra của tình báo Hoa Kỳ về nguồn gốc SARS-CoV-2 "không đáng tin cậy".

Báo cáo của Mỹ vẫn chưa thể dứt khoát về nguồn gốc đại dịch Covid-19. Ảnh từ khu vực các phòng thí nghiệm Vũ Hán. Héctor Retamal AFP/Archivos

Liên quan đến cuộc điều tra của tình báo Mỹ, mặc dù bản tóm tắt báo cáo được công bố hôm qua không đưa ra được câu trả lời rõ ràng về nguồn gốc đại dịch Covid-19, nhưng tình báo Mỹ khẳng định virus SARS-CoV-2 không được phát triển thành vũ khí sinh học.

Từ New York, thông tín viên Loubna Anaki cho biết thêm chi tiết :

"Không thể giải đáp tất cả mọi câu hỏi, thế nhưng bản báo cáo này cho phép loại trừ một số giả thuyết. Theo tình báo Mỹ virus corona không phải là kết quả của việc làm biến đổi gien và cũng không được tạo ra để làm vũ khí sinh học.

Để đưa ra các kết luận, những chuyên gia tình báo chuyên trách thực hiện nhiệm vụ này đã tìm hiểu hàng trăm dữ liệu trong suốt 3 tháng. Nhưng họ đã không thể đưa ra các câu trả lời về nguồn gốc của dịch bệnh này : virus bị lọt ra ngoài từ phòng thí nghiệm hay qua sự tiếp xúc tự nhiên giữa một người và một con vật bị bệnh. Theo tài liệu nói trên, cả hai giả thuyết này đều có thể xảy ra. Văn bản cũng nhấn mạnh ít có khả năng là chính phủ Trung Quốc đã nắm được thông tin về loại virus này trước khi đại dịch bắt đầu xảy ra.

Cuộc điều tra được thực hiện theo yêu cầu của tống thổng Joe Biden. Nguyên thủ Mỹ đã ra thông cáo sau khi báo cáo được công bố. Ông Biden tố cáo Trung Quốc thiếu minh bạch và che giấu thông tin. Lãnh đạo Nhà Trắng kêu gọi Bắc Kinh cho phép các chuyên gia quốc tế đến Trung Quốc tiến hành điều tra tại chỗ. Tổng thống Biden khẳng định : "Kể cả khi cuộc điều tra đã chấm dứt, chúng tôi vẫn sẽ không ngừng tìm kiếm sự thật về đại dịch này".

Bắc Kinh : Báo cáo của tình báo Mỹ là "mưu mô chính trị"

Ngay sau khi bản tóm tắt kết quả điều tra của các cơ quan tình báo Mỹ được công bố, đại sứ quán Trung Quốc Mỹ đã gọi đó là một "âm mưu chính trị" của Washington. AFP cho biết, trong một thông cáo, đại sứ quán Trung Quốc cho rằng báo cáo của cộng đồng tình báo Mỹ dựa trên giả định là Trung Quốc "có tội" và điều này chỉ là nhằm "biến Trung Quốc trở thành một vật tế thần".

Thùy Dương

Pháp sắp khai trường : lo lớp học thành nơi lây nhiễm Covid số một

Nước Pháp lo lắng trước ngưỡng cửa ra hè trong bối cảnh dịch bệnh đầy bất trắc, người dân Afghanistan những ngày đầu sống dưới chế độ Taliban và thảm kịch di tản của các nước phương Tây diễn ra trong hỗn loạn trước sự chứng kiến của công chúng toàn thế giới là các chủ đề chính của nhiều nhật báo Pháp hôm nay, 24/08/2020.

Một lớp học tại Châu Âu mùa khai trường năm 2020. Ảnh minh họa.  Reuters/Fabrizio Bensch

Xã luận Le Figaro với nhan đề "Nhanh chóng trở lại với cuộc sống bình thường" mở đầu với câu hỏi "Chấm dứt hay còn tiếp tục ?". Nhật báo thiên hữu ghi nhận là bất chấp việc tiêm chủng đã tăng tốc gấp bội, đe dọa của biến thể Delta vẫn còn đó, và không gì có thể nói được là kỳ trở lại năm làm việc, năm học mới sẽ diễn ra trong các điều kiện siết chặt y tế như thế nào. Cũng giống như tất cả mọi người, các doanh nghiệp từ 18 tháng nay đã sống trong một chế độ đặc biệt "không khỏi lo ngại khi thấy viễn cảnh trở lại với đời sống bình thường tiếp tục bị đẩy lùi". Vấn đề chủ yếu – cũng là chủ đề chính của Le Figaro hôm nay – là tương lai của quy chế làm việc từ xa.

Doanh nghiệp : Đàm phán lại về chế độ làm việc từ xa

"Việc tổ chức làm việc từ xa đã được thiết lập vào thời điểm dịch bệnh căng thẳng nhất, chắc chắn đã cho thấy tính hiệu quả, nhưng cũng để lộ các giới hạn. Không phủ nhận được là nhiều nhân viên hay người phụ trách đã không thể thực hiện được các nghĩa vụ trong công việc từ nhà mình. Trong lúc những người được ưu đãi nhất thì hài lòng vì có được nhiều lợi ích rõ ràng từ việc này, như tiết kiệm được thời gian đi lại, hay kết hợp được theo ý mình công việc và đời sống gia đình, thì nhiều người khác lại mơ ước được làm việc một nửa từ xa, một nửa tại chỗ".

Trong bối cảnh đông đảo doanh nghiệp bắt đầu tổ chức cho nhân viên trở lại làm việc tại chỗ, Le Figaro cảnh báo về các hậu quả của giai đoạn làm việc từ xa, như "thiếu các tương tác phi chính thức, thiếu tính sáng tạo, thiếu sự đoàn kết, và rốt cục có thể dẫn đến việc nhân sự của công ty mất đi sự gắn bó với doanh nghiệp". Từ đầu dịch đến nay, các doanh nghiệp nhìn theo các chỉ thị của chính phủ mà hành động, còn giờ đây với việc tiến trình tiêm chủng đã gần hoàn tất, theo Le Figaro, các doanh nghiệp phải tự tìm ra phương thức tổ chức công việc trở lại với đời sống bình thường.

Theo Le Figaro, từ nhiều tháng nay, nhiều doanh nghiệp đã chuẩn bị cho việc ra khỏi khủng hoảng y tế, việc tổ chức lại các cuộc họp có mặt tại chỗ với toàn bộ ê-kíp, để nối lại với "đời sống tập thể", và tạo điều kiện cho việc tuyển mộ các nhân viên mới. Một trong các trở ngại chính trong việc có được "các thoả thuận làm việc từ xa mới" là sự lưỡng lự của nhiều nhân viên đã quen với chế độ làm việc từ xa này. Vấn đề những nhân viên của công ty chưa có chứng nhận y tế cũng đặt ra vấn đề không nhỏ, bởi các xét nghiệm Covid PCR giờ đây sẽ phải trả tiền.

Phải tăng tốc chích ngừa cho học sinh

Còn chín ngày là đến năm học mới. Học sinh vào năm học mới như thế nào trong điều kiện dịch bệnh đầy bất trắc là chủ đề chính của nhật báo thiên tả Libération. Xã luận Libération với tựa đề "Bảo vệ" nhấn mạnh : "nếu như các quy định phòng dịch tại các trường học là cần thiết, thì cách bảo vệ hiệu quả hơn cả vẫn là chích ngừa". Libération ghi nhận là số lượng học sinh từ 12 đến 17 tuổi được chích ngừa hiện còn quá thấp, với khoảng 55% được tiêm một liều, 32% đã tiêm đủ. Ít hơn hẳn so với tỉ lệ trung bình toàn dân. Tình hình này là dễ hiểu, vì việc tiêm chủng cho trẻ em mới được bắt đầu từ ngày 15/06. Rõ ràng là trẻ em không phải là lứa tuổi bị Covid đe doạ, tỉ lệ trẻ bị bệnh nặng là rất thấp, tuy nhiên trẻ em cũng là kênh lan truyền dịch bệnh, đặc biệt đối với biến thể Delta, lây mạnh hơn nhiều so với các biến thể trước. Nhìn chung, quyết tâm của chính phủ là không để dịch bệnh cản trở việc mở lại trường học. Nhiều điểm chích ngừa được mở ngay cạnh trường học, để tạo điều kiện cho việc học sinh tiêm chủng.

Dự báo : Trẻ em sẽ chiếm một nửa số ca nhiễm vào tháng 9

Cho dù trẻ em không phải là lứa tuổi dễ bị các chứng Covid nặng, hiện tại cũng đã có nhiều em nhỏ phải nhập viện. Để chuyển đến công chúng các thông tin cơ bản của dịch bệnh đối với trẻ em, Libération có bài "Trẻ em và biến thể Delta : Đã đến giờ vào lớp" giới thiệu tóm lược một số thông tin khoa học liên quan. Theo các dữ liệu của Cơ quan Y tế Công (SPF) của Pháp, vào giữa tháng 8, số ca nhiễm của người dưới 19 tuổi là khoảng 1/5 số ca nhiễm toàn quốc, và 1,2% trong tổng số người phải nhập viện do Covid. Nhà dịch tễ học Daniel Lévy-Bruhl (thuộc SPF) cảnh báo cần cảnh giác với Covid ở trẻ em. Hiện tại trẻ nhỏ dưới 12 tuổi không được tiêm chủng, do vậy cần sẵn sàng trước việc virus sẽ lan mạnh trong các lớp học. Theo mô hình dự báo của Viện Pasteur, trẻ em sẽ chiếm đến một nửa số ca nhiễm toàn quốc vào tháng 9 này. Việc có rất nhiều ổ dịch tại các trại nghỉ hè cho thấy trước là khi vào năm học mới, tình hình cũng sẽ tương tự.

Câu hỏi cụ thể mà Libération đặt ra là virus SARS-CoV-2 tác động đến trẻ em như thế nào ? Một số tín hiệu đáng lo ngại đến từ Mỹ, tại phía bắc bang Texas, số giường hồi sức cấp cứu nhi khoa chật bệnh nhân vào ngày 12/08. Thật ra tình hình cũng không hẳn quá lo ngại với Pháp, theo nhà dịch tễ học Antoine Flahault, bởi tỉ lệ trẻ em (từ 12 đến 17 tuổi) được tiêm chủng ở Pháp đã tương đối cao so với nhiều vùng ở Mỹ, và nơi nào tiêm chủng ít, tình hình sẽ nghiêm trọng hơn.

Các bệnh đặc thù do Covid ở trẻ em

Không quá đáng lo ngại, nhưng cụ thể ra sao ? Trả lời Libération giáo sư Isabelle Claudet, nhà nhi khoa và phụ trách bộ phận cấp cứu nhi khoa tại Bệnh viện – Đại học Toulouse, xác nhận nhìn chung vô cùng hiếm ca nặng ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, không phải là không có ! Từ ngày 15/06 đến 25/07, Cơ quan Y tế Công Pháp (SPF) thống kê được 65 trẻ nhỏ mắc hội chứng viêm đa hệ thống (Pims), có thể gây tử vong, vào quãng thời gian từ bốn đến năm tuần sau khi bị nhiễm. Từ đầu dịch, tỉ lệ ca bệnh này ước tính 38 ca trên 1 triệu trẻ dưới 18 tuổi, tương đương 556 ca đối với trẻ em toàn quốc. Tình hình nghiêm trọng hơn nếu có cả tác động của cúm.

Hội chứng Covid "kéo dài", tức một số triệu chứng còn lại sau nhiều tuần nhiễm virus, thậm chí sáu tháng ở trẻ em được một nghiên cứu sơ bộ của Phần Lan chỉ ra. Nhưng hiện tại, vẫn rất thiếu dữ liệu khoa học về vấn đề này. Nhà dịch tễ học Antoine Flahault cũng nhắc đến một số nghiên cứu của Anh nêu khả năng từ 4 đến 8% trẻ em mắc chứng này, nhưng hiện tại dữ liệu còn chưa đủ để chứng minh.

Israel có thể là quốc gia đầu tiên rất chú ý đến việc bảo vệ trẻ nhỏ. Hiện tại chính quyền Israel đã mở rộng giấy chứng nhận y tế cho trẻ em 3 tuổi, trong lúc Hiệp hội Y học Mỹ AAP khuyến cáo mang khẩu trang trong trường học từ 2 tuổi.

Tại Pháp, Bộ Y tế cho Libération biết cụ thể là, nếu một trường hợp Covid được phát hiện tại các lớp cấp hai và cấp ba, thì các học sinh có tiếp xúc với ca nhiễm và những em chưa tiêm chủng sẽ bị cách ly trong 7 ngày, cho dù xét nghiệm âm tính. Trong giới chuyên gia, có nhiều lo ngại là vấn đề này ít được bàn thảo kỹ, việc bảo đảm các điều kiện y tế trong lớp học ít được chú ý. Điều quan trọng là phải tìm được cân bằng giữa các biện pháp bảo vệ và quyền được học tập của trẻ, bởi nếu lạm dụng việc đình chỉ để cách ly do Covid thì sẽ sinh ra tình trạng bất công trong học tập, như điều đã xảy ra từ năm ngoái. Một số chuyên gia cũng phê bình Bộ Giáo dục đã không chú trọng đến vấn đề thông khí trong lớp học, trong bối cảnh virus gây bệnh Covid có thể sống lơ lửng trong không khí trong vòng nhiều tiếng, là điều đã được giới khoa học tổng kết (theo Ansee, trong vòng 3 giờ).

Afghanistan : Những bài học địa-chính trị của một cuộc tháo chạy

Khủng hoảng Afghanistan là chủ đề chính của Le Monde, với tít trang nhất "Người dân Afghanistan sống dưới sự cai trị của Taliban". Le Monde giới thiệu với độc giả nhiều nhân chứng có mặt tại chỗ để cho thấy cuộc sống tại Afghanistan những ngày đầu tiên sau khi chế độ thân phương tây sụp đổ. Nhìn chung, trong đông đảo người dân nỗi lo ngại bị tước đoạt tự do xen lẫn với tình cảm nhẹ nhõm với sự chấm dứt 40 năm chiến tranh. Theo Le Monde, chiến thắng quá nhanh chóng khiến lực lượng Taliban cũng chỉ kiểm soát được một phần thủ đô. Tại các tỉnh, "không khí sợ hãi tràn ngập", theo một nhân chứng.

Cũng Le Monde có bài phân tích "Những bài học địa chính trị của một cuộc tháo chạy". Nhà phân tích Sylvie Kauffman của Le Monde chú ý đến sắc thái khác biệt giữa tháo chạy (débacle) và thảm bại (défaite). Cho đến nay, truyền thông tiếng Anh và tiếng Pháp chủ yếu nói đến cuộc tháo chạy hỗn loạn của quân đội Mỹ sau 20 năm chiến tranh. Cuộc tháo chạy đang tiếp tục. Vấn đề là lúc nào "tháo chạy" sẽ biến thành "thảm bại" ? Theo nhà phân tích của Le Monde, điều này phụ thuộc vào bao nhiêu người Afghanistan mong muốn ra đi sẽ được di tản ? Số phận xã hội dân sự Afghanistan, đặc biệt là phụ nữ, sẽ ra sao dưới chế độ Taliban ? Và quốc gia này có lại trở thành căn cứ địa cho khủng bố quốc tế hay không ? Các hậu quả địa chính trị của nước Mỹ trong cuộc rút quân khỏi Afghanistan là rõ ràng, hàng loạt câu hỏi về vai trò thực sự của cường quốc quân sự số một với thế giới đang được đặt ra.

Nhà phân tích của Le Monde một mặt lưu ý đến hệ quả của cuộc tháo chạy, của thất bại này đến uy tín của chính quyền đương nhiệm của tổng thống Joe Biden, nhưng đặt trong một bối cảnh rộng lớn hơn. Biến cố chính quyền Kabul sụp đổ ngày 15/08/2021 được coi như cái mốc chấm dứt cho hàng loạt cuộc chiến tranh, bắt đầu từ sau vụ tấn công tháp đôi ở New York năm 2001, cũng như chấm dứt "một thế kỷ của nước Mỹ", với tư cách một siêu cường quân sự có mặt rộng khắp. Cuộc tháo chạy trong hỗn loạn của nước Mỹ để lại một khoảng trống đáng sợ tại khu vực Trung và Nam Á, cũng khiến Liên Âu phải bừng tỉnh. Sau khi nước Mỹ tháo chạy, tất cả các quốc gia láng giềng, từ Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỹ, Iran đến Pakistan đều cảm thấy "bất an" trước các ông chủ mới ở Kabul.

Thể thao của người khuyết tật và Thảm kịch ở Marseille

Chủ đề chính của La Croix hôm nay là ngày hội thể thao Olympic của người tàn tật vừa khai mạc tại Tokyo : Thể thao là cách tốt nhất để sống với sự tàn tật của mình là hồ sơ chính của nhật báo. Xã luận của nhật báo Công giáo nói về chủ đề "Thảm kịch ở Marseille", với vụ thanh toán giữa các băng đảng ma túy khiến bốn người chết, trong đó có một thiếu nữ 14 tuổi. Theo La Croix, điều đáng sợ là nạn thanh toán lẫn nhau này đã trở thành chuyện bình thường ở thành phố cảng miền nam, trong bối cảnh chính quyền tỏ ra bất lực.

Pháp : Giấy chứng nhận y tế không ảnh hưởng đến kinh tế

Nhật báo kinh tế dành chủ đề chính cho tác động của giấy chứng nhận y tế Covid đối với hoạt động kinh tế, theo ghi nhận bộ trưởng kinh tế Pháp là việc mở rộng phạm vi sử dụng giấy chứng nhận y tế không có tác động nhiều. Ông Bruno Le Maire nêu con số hàng hoá tiêu thụ trong tháng 8 để chứng minh. Phát biểu của bộ trưởng kinh tế được đưa ra hai ngày trước cuộc họp của chính phủ. Theo văn phòng IHS Markit, khu vực kinh tế tư nhân tiếp tục có nhiều tiến triển trong tháng này, bất chấp các vấn đề về cung ứng hàng hoá và thiếu nhân công mà các doanh nghiệp gặp phải.

Chuyển sang kinh tế Xanh : Thay đổi sẽ khốc liệt

Nhật báo kinh tế Les Echos có đến hai bài về vấn đề chuyển đổi sang kinh tế xanh, đều chung một thông điệp. Tiến trình chuyển sang nền kinh tế xanh đang bước vào giai đoạn quyết liệt, dự kiến sẽ gây ra nhiều thay đổi đột ngột. Một trong hai bài viết của Les Echos dẫn lời ông Jean Pisani-Ferry, người soạn thảo cương lĩnh về kinh tế của ứng cử viên Macron trong cuộc tranh cử tổng thống lần trước, đó là "Chính sách về khí hậu là chính sách kinh tế vĩ mô, và những hệ luỵ của nó sẽ rất lớn". Cuộc chuyển đối sang nền kinh tế Xanh sẽ đột ngột hơn nhiều so với những gì người ta hình dung. Ghi nhận của kinh tế gia này được viện tư vấn Mỹ, Peterson Institute for International Economics, công bố hôm 18/08. Bài viết thứ hai của chính trị gia môi trường nổi tiếng người Pháp Daniel Cohn-Bendit cũng cùng ghi nhận : "Công cuộc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh một cách nhẹ nhàng, êm dịu là điều không thể xảy ra".

Trọng Thành

Covid-19 bùng lên, Việt Nam lỡ dịp đón các hãng lớn muốn rời Trung Quốc ?

VOA, 18/08/2021

Tình trạng bùng phát dịch Covid-19 gần đây đang phá vỡ kế hoạch di chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam của các tập đoàn công nghệ khổng lồ Mỹ Apple, Google và Amazon, giữa bối cảnh các chính phủ đang thắt chặt kiểm soát biên giới nhằm ngăn chặn sự bùng phát của các biến thể mới của virus corona, tờ Nikkei đưa tin hôm 18/8.

Apple, Google và nhiều tập đoàn lớn khác của Hoa Kỳ có kế hoạch chuyển dời các nhà máy sản xuất của họ từ Trung Quốc sang Việt Nam trong những năm gần đây.

Tờ báo của Nhật Bản dẫn bốn nguồn tin am tường cho biết loạt điện thoại thông minh Pixel 6 sắp tới của Google sẽ được sản xuất tại Trung Quốc, mặc dù năm ngoái, công ty này từng lên kế hoạch chuyển dây chuyền sản xuất loạt điện thoại này sang miền bắc Việt Nam.

Tin cho hay nguyên nhân của quyết định tạm hoãn di dời này là do nguồn lực kỹ thuật có hạn ở Việt Nam và những quy định hạn chế đi lại được áp dụng gián đoạn ở nhiều nơi.

Trong khi đó, tập đoàn Apple cũng sẽ bắt đầu sản xuất hàng loạt tai nghe AirPods mới nhất của họ ở Trung Quốc thay vì tại Việt Nam như kế hoạch trước đó, Nikkei dẫn hai nguồn tin am tường cho biết. Tuy nhiên, tập đoàn này vẫn hy vọng có thể chuyển khoảng 20% sản lượng AirPods mới sang Việt Nam sau này.

Ngoài ra, kế hoạch chuyển việc sản xuất MacBook và iPad sang Việt Nam cũng bị Apple hoãn lại do thiếu nguồn lực kỹ thuật, chuỗi cung ứng máy tính xách tay chưa hoàn thiện và tình trạng bùng phát dịch COV-19, nguồn tin của Nikkei cho biết thêm.

Ngoài Google và Apple, công ty Amazon với dây chuyền lắp ráp mới được chuyển sang Việt Nam gần đây cũng đang gặp khó khăn khi việc sản xuất chuông cửa thông minh, camera an ninh và loa thông minh bị chậm trễ kể từ tháng 5, khi dịch bắt đầu bùng phát khiến nhà chức trách địa phương phải áp dụng các biện pháp và quy định phòng ngừa Covid-19 nghiêm ngặt.

Các tập đoàn lớn của Hoa Kỳ bắt đầu có kế hoạch chuyển dời các nhà máy sản xuất của họ từ Trung Quốc sang Việt Nam kể từ khi cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc bắt đầu bùng nổ từ thời Tổng thống Donald Trump. Các kế hoạch này càng được xúc tiến mạnh hơn trong thời gian đầu đại dịch Covid-19, khi Trung Quốc đối diện với làn sóng bùng phát dịch mạnh mẽ khiến cho nền kinh tế ở nhiều khu vực bị tê liệt, còn Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia phòng chống dịch tốt nhất thế giới.

Ngoài Apple, Google, Amazon, các công ty Mỹ khác như Microsoft và Dell cũng đã có kế hoạch chuyển sản xuất sang Việt Nam trong những năm gần đây.

Tờ Nikkei dẫn lời một giám đốc điều hành chuỗi cung ứng của Apple và Google cho biết hiện nay ngoài việc cả hai nước hiện nay đều áp dụng các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt, tình trạng thiếu nhân lực kỹ thuật cao tại Việt Nam cũng là yếu tố gây trở ngại cho việc di dời dây chuyền sản xuất của các tập đoàn này sang Việt Nam.

Đợt bùng phát dịch mới nhất diễn ra tại Việt Nam kể từ cuối tháng 4 đang gây ra những tác động lớn trên nền kinh tế Việt Nam. Một thống kê của Tổng cục Thống kê Việt Nam cuối tháng trước cho biết chỉ trong 7 tháng đầu năm, đã có 79.700 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ giải thể và hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 25,5% so với cùng kỳ năm 2020.

******************

Công nhân Bình Dương phản đối phương án ‘3 tại chỗ’ !

RFA, 18/08/2021

"3 tại chỗ" : Quá cập rập

Với con số gần bốn ngàn doanh nghiệp đã đăng ký thực hiện phương án "3 tại chỗ" (ăn - ở - sản xuất tại nhà máy) cho khoảng hơn 400 ngàn công nhân, lãnh đạo tỉnh Bình Dương đặt kỳ vọng đại dịch Covid-19 sẽ không thể phá vỡ chuỗi sản xuất và cung ứng tại địa phương này. Tuy nhiên, phương án trên đang gặp nhiều trở ngại khi nhiều công nhân cho RFA hay trên thực tế phương án ‘3 tại chỗ’ không thực sự hiệu quả và đang có nhiều bất cập do các doanh nghiệp chưa "chuẩn bị kỹ" cho "3 tại chỗ" và người lao động thì hoàn toàn bị động.

Công nhân một hãng may mặc gia công hàng hiệu ở Việt Nam - Ảnh minh họa. AFP

Ba công nhân đang làm việc tại Khu công nghiệp Bình Dương (không muốn nêu tên và công ty đang làm việc vì lý do an toàn) cho biết :

"Bữa ở trong (công ty) có người dương tính sợ quá quậy lên công an cho về rồi xét nghiệm bữa giờ 20 mấy ngày ở nhà.

Khó khăn về chỗ ở, chỗ ngủ rất bất tiện, không được như ở nhà mà còn dễ lây bệnh, F0, F1 đầy luôn.

Nguy cơ 3 tại chỗ là dễ nhiễm bệnh hơn ở nhà vì công nhân ăn ở chung, ngủ chung, lây bệnh, ở ngoài này nhiều lắm".

Các công nhân dẫn chứng thực tế tại khu công nghiệp Đại Đăng, Sóng thần Thủ Dầu Một vừa qua đã phát hiện một ca dương tính nhưng do ăn, ở chung với nhau nên cuối cùng nguyên tập thể 400 công nhân phải bị đưa đi cách ly tập trung. Họ nói tiếp :

"Một khu vực, một bộ phận nào đó nếu có ca bệnh phải ngưng hết.

Giờ ba tại chỗ mà nhiều công ty giấu, những ca bệnh phát hiện đưa đi nhưng xưởng vẫn sản xuất, không ngừng hoạt động bởi vậy nguy cơ ngoài này bệnh suốt, không giảm được".

Ngoài lo sợ bị lây nhiễm tập thể thì việc "3 tại chỗ" cũng khiến họ có cảm giác bị tù túng. Đã vậy, thức ăn công ty cung cấp mỗi ngày không đủ. Thậm chí nhiều công nhân bị bệnh cũng không có thuốc uống.

Ngoài ra, theo lời kể của hai công nhân làm việc tại Công ty sản xuất bàn, ghế văn phòng và giày da thì từ khi công ty của họ thực hiện theo phương án "3 tại chỗ", hầu hết công nhân đều gặp đủ thứ khó khăn. Họ cho biết :

"Em làm công ty ghế văn phòng của công ty UE, cũng bắt ở lại ba tại chỗ phức tạp lắm, lúc ăn ngủ đâu tài trợ gì mình, chỉ được cái một trực. Lúc tắm rửa cũng mệt, phức tạp, nguy cơ lây bệnh cao. Nó tù túng, giờ mình vô chỗ ngủ, đồ đạc, anh em có người ngủ được người không vì tập trung ồn ào quá, có người thực khuya chơi. Chỗ tắm trong toilet thì phải đợi, khó khăn lắm.

Nhiều khi đi làm mình thiếu thốn đồ tiêu dùng hoặc ăn uống cũng nhờ người ngoài gửi vô mà nó không cho nhận, kiểu như nó sợ mình tiếp xúc người ngoài lây lan dịch. Lúc ban đầu cũng cho nhận gửi phòng bảo vệ, nhiều khi cơm trong đó ăn không được vì ít và nấu không ngon nhờ người ngoài gửi vô giùm nhưng trưa tới giờ ăn nó không cho nhận, bắt đúng 5g chiều mới được ra nhận, sau này nó không cho nhận bất cứ đồ gì".

"Em làm công ty bên giày da nghỉ cũng hai tháng nay, qua đây làm mới được hai tháng thì cũng bị dịch nghỉ tới nay.

Ở lại cũng nguy hiểm, ví dụ tối ngủ, tắm rửa, ăn uống phức tạp vì công ty em đông, tới 7.000 công nhân sản xuất, không có chỗ nghỉ ngơi, nghỉ như vậy không an toàn mấy. Nguy hiểm lắm, ở lại ba trong một cũng bị đó, làm ở lại tại chỗ xong công ty test mà giấu, sau này xét nghiệm ra nhiều quá mới có phía bên Bình Dương xuống, cho đi cách ly 240 mấy người.

Giờ ở đây cũng sợ, nhiều khi làm ở lại không ai dám đi làm. Vừa lên đây ở lại hai tháng xong bị luôn".

Nên loại bỏ "3 tại chỗ"

Theo thống kê được báo nhà nước Việt Nam đăng tải vào cuối tháng 6, Bình Dương hiện có hơn 1,2 triệu công nhân lao động làm viêc tại 29 khu công nghiệp, 12 cụm công nghiệp. Trong đó hơn 400 ngàn lao động làm việc trong đại dịch theo phương án "3 tại chỗ".

Thông báo tuyển dụng của một công ty tại Khu công nghiệp Bình Dương. RFA

Hồi cuối tháng 7, đã có hơn 110 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương ngưng thực hiện phương án "3 tại chỗ" do xuất hiện trường hợp nhiều công nhân bị dương tính với SARS-CoV-2 khi tiến hành test nhanh trong công ty. Điều này càng khiến nhiều chủ doanh nghiệp và công nhân lo lắng. Nhiều người bày tỏ mong muốn chính phủ Hà Nội cần suy xét kỹ lại phương án ‘3 tại chỗ’ đang được áp dụng tại Bình Dương. Họ nói :

"Nhà nước nên bãi bỏ 3 tại chỗ, cho người ta đi làm rồi về thẳng phòng trọ, không được ra ngoài, vẫn vô xưởng vẫn về còn an toàn hơn ở trong.

Người bị ngừng việc lương không có, còn những người trong xưởng lương cũng không được 100% vì làm mà tổ sản xuất thiếu người nên nó cũng không ổn định, như để đối phó, để người ta nhìn vô không ngừng sản xuất".

"Giờ nhiều khi mình làm không đạt được như lúc chưa vô ở nên làm chút thì bắt đi tổ này tổ kia, nói chung công nhân trà trộn bên này bên kia, thà làm một chỗ, tổ mình không thì không sợ, còn bắt sang tổ khác tùm lum mình sợ.

Chỉ muốn đi làm chiều cho về nhà lại vì giờ đang tình hình giãn cách, mình cũng đâu đi tới đi lui được, mình đi làm rồi về phòng hoặc có xe đưa rước gì đưa mình về tới nơi rồi sáng rước mình đi làm cho an toàn".

Liên đoàn Lao động tỉnh Bình Dương đưa ra thống kê vào ngày 30/7 cho biết toàn tỉnh đã có khoảng 600 doanh nghiệp với hàng chục ngàn lao động bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, bao gồm cả những nhà máy thực hiện ‘3 tại chỗ’.

Bộ Công thương vào ngày 6/8 cũng đã có văn bản gửi Bộ Y tế cho biết rằng mô hình ‘3 tại chỗ’ hoặc ‘một cung đường, 2 điểm đến’ bộc lộ nhiều bất cập trong thực tế giãn cách xã hội dài ngày và yêu cầu thời gian tới sẽ phải có mô hình sản xuất mới thay thế.

Trong khi lãnh đạo còn đang loay hoay với những phương án để có thể vừa dập dịch vừa giữ được sản xuất, nhiều công nhân lo lắng họ sẽ không trụ nổi nếu tình hình này kéo dài :

"Những vật dụng, nhu yếu phẩm mua bên ngoài giờ tăng giá chứ không gì giảm, lương không có mà mua gì cũng mắc hơn. Dữ lắm cũng khoảng một tháng hoặc hơn tháng chứ hoài như vậy thì công nhân chịu không nổi.

Nhà nước lên danh sách hỗ trợ thì người có, người không chứ nhiều công nhân quá cũng không tới tay họ được, nhiều người cầu cứu đói khổ đăng lên tùm lum.

Hiện tại khu vực phường Phú Tân Thủ Dầu 1 chưa thấy được nhận, ghi danh sách rồi mà chưa thấy được hỗ trợ".

"Mình thấy tình hình kéo dài như vầy chắc nguy cơ công nhân viết đơn xin nghỉ vì chịu không nổi đáp ứng của công ty".

*******************

Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai yêu cầu Thủ tướng cấp gạo cho hơn 1,5 triệu hộ

RFA, 18/08/2021

Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai là hai địa phương mới nhất yêu cầu chính phủ trung ương cấp gạo cứu đói cho người dân. Trước đó, bốn tỉnh miền Nam gồm Bình Phước, Bạc Liêu, Sóc Trăng và Cà Mau đã có yêu cầu tương tự. Báo chí Nhà nước đưa tin hôm 18 tháng 8.

Người dân Quận 3 trật tự xếp hàng mua hàng hóa, thực phẩm các loại và trứng tại điểm xe bán hàng lưu động của Sở Công Thương trên đường Lê Văn Sỹ, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh : Thanh Vũ/TTXVN

Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất Thủ tướng Phạm Minh Chính hỗ trợ 142.200 tấn gạo cho 1.580.110 hộ lao động nghèo bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Thành phố Hồ Chí Minh cũng yêu cầu hỗ trợ ngân sách gần 30 nghìn tỷ đồng để thuê phòng và mua lương thực. 

Theo Phó Chủ tịch Thành phố Hồ Chí Minh Phan Thị Thắng, mức hỗ trợ cho từng người là 15 kg gạo/người, 1,5 triệu tiền thuê phòng/hộ/tháng và 50.000 đồng/người/ngày, không rõ trong thời hạn bao lâu.

UBND tỉnh Đồng Nai xin 3.100 tấn gạo cho 208.567 người dân, mỗi người 15 kg. Trong số người dự kiến hỗ trợ, người lao động mất việc chiếm đại đa số : 161.096 người.

Đồng Nai cũng vừa quyết định thành lập Trung tâm Chỉ huy Điều hành để điều hành phòng, chống dịch Covid-19.

Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện giãn cách xã hội từ cuối tháng 5 theo Chỉ thị 15 và 16, Đồng Nai giãn cách đã gần hai tháng theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.

Đợt dịch Covid, dữ dội hơn nhiều so với đợt trước tại Việt Nam, đã bùng phát vào đầu mùa hè năm 2021. Đến nay, theo số liệu chính thức, hơn 250.000 người nhiễm virus, và hơn 5.000 người tử vong. Chính quyền Việt Nam đã và đang buộc phải thay đổi nhiều biện pháp chủ yếu trong chiến lược phòng chống dịch, vốn được coi là mang lại thành công cho đến thời điểm đó (1). Liệu Việt Nam có sớm vượt qua đại dịch ?

Nhân viên y tế lấy mẫu cho xét nghiệm kháng nguyên tại tỉnh Đồng Tháp, ngày 08/08/2020.Trong điều tra dịch tễ về đại dịch Covid-19 tại Việt Nam hoàn toàn thiếu vắng vai trò của xét nghiệm kháng thể. Reuters - MAI NGUYEN

Sau hơn một năm tưởng như đã khống chế thành công đại dịch, chính quyền Việt Nam gần như bất ngờ rơi vào thế bị động trước đợt dịch Covid-19 lớn đầu tiên (2). Trong chính sách chống Covid tại Việt Nam, nhiều chuyên gia ghi nhận sự vắng mặt đáng ngạc nhiên của các điều tra dịch tễ học với "xét nghiệm kháng thể" (antibody test). Việc thiếu vắng "điều tra kháng thể" phải chăng đã và đang góp phần không nhỏ vào cuộc khủng hoảng nhiều mặt đang diễn ra, không chỉ về y tế, mà cả về kinh tế - xã hội, tâm lý - xã hội, đặc biệt tại "tâm dịch" Thành phố Hồ Chí Minh ?

Thực tế tại nhiều quốc gia cho thấy, con số ca nhiễm chính thức được phát hiện bằng các xét nghiệm kháng nguyên, PCR, chỉ cho thấy "phần nổi của tảng băng chìm", số lượng người nhiễm thật có thể cao hơn gấp vài lần, thậm chí hàng chục lần (3). Chỉ có điều tra dịch tễ học bằng các xét nghiệm kháng thể mới cho phép xác định được tương đối chính xác quy mô thực sự của dịch bệnh. Xác định không đúng mức "khối người đã nhiễm", và đạt được miễn dịch ở mức độ nhất định, và "khối người chưa nhiễm" có vai trò quan trọng trong việc hoạch định chính sách phòng chống dịch, kể cả trong bối cảnh đã có vac-xin, và vac-xin bắt đầu được sử dụng rộng rãi.

Vì sao điều tra dịch tễ học bằng xét nghiệm kháng thể, vốn được giới y khoa quốc tế coi như các cơ sở căn bản cần thiết, cho phép hoạch định các chính sách tương đối sát hợp với thực tế, lại vắng mặt tại Việt Nam ? Không rút ra đủ mức các bài học thất bại, trong đó có nguyên do gạt sang một bên "điều tra kháng thể", không nhận diện đúng mức tác động thực tế của virus SARS-CoV-2 đến con người Việt Nam, liệu Việt Nam có thể điều chỉnh chính sách chống dịch sát hơn với thực tế trong thời gian tới ?

RFI đặt câu hỏi với Bác sĩ Tiến sĩ y khoa Trần Tuấn (Hà Nội), thành viên Liên minh Vận động Phát triển Chính sách Y tế dựa trên Bằng chứng Khoa học (EBHPD).

---------------------

RFI : Trước hết, xin Bác sĩ cho biết nhận xét chung của Bác sĩ về vấn đề sử dụng xét nghiệm kháng thể tại Việt Nam trong đại dịch Covid này.

Trần Tuấn : Trước hết chúng ta xem test kháng thể là gì ? Đó là phương tiện để xác định xem anh đã tiếp xúc với virus này chưa. Thường sau khi tiếp xúc với virus, cơ thể thường để lại dấu ấn, cho thấy hệ thống miễn dịch được huy động để chống trả, để lại dấu vết gọi là "kháng thể". Thường sau khi nhiễm từ một đến hai tuần, sẽ xuất hiện kháng thể, thậm chí khoảng 5 ngày sau, ví dụ như kháng thể tại chỗ trong các tế bào. Sau khoảng hai ba tuần sau, mức kháng thể tăng cao. Sau đó mức kháng thể này còn được duy trì trong thời gian dài, tối thiểu là khoảng 6 tháng. Có đủ kháng thể thì người ta gọi là "được miễn dịch với tác nhân gây bệnh".

Muốn chống dịch tốt, thì chúng ta phải đánh giá đúng thực trạng nhiễm trùng đang diễn ra ra sao, và dự kiến được diễn biến tới đây thế nào. Công cụ để làm việc này là các nghiên cứu dịch tễ học, sử dụng các test có khả năng chẩn đoán được tình trạng miễn dịch hiện tại, cũng như sự tích lũy của tình trạng nhiễm trùng đã qua trong cộng đồng. Ở đây có vấn đề không ổn trong nhận thức, giữa cái gọi là test đánh giá, phát hiện tình trạng nhiễm trùng trên một cá thể, hay trong môi trường lâm sàng, với vấn đề dùng công cụ đó, test đó để đánh giá tình trạng nhiễm trùng của cả quần thể. Vấn đề này cần được sự chỉ đạo khoa học một cách rõ ràng. Việc phòng chống dịch ở Việt Nam dường như chưa đạt được điều này.

Cụ thể là ngay đến báo cáo gần đây nhất là báo cáo của Tổ tư vấn Chiến lược phòng chống dịch và phục hồi kinh tế sau 15/08/2021 của Thành phố Hồ Chí Minh. Khi đọc Chiến lược phòng chống dịch này, câu hỏi đầu tiên là : nếu anh muốn khuyến nghị về chiến lược phòng chống dịch và bàn về giai đoạn phục hồi kinh tế sau giai đoạn cao trào của dịch, thì anh phải đánh giá thật đúng tình trạng của dịch trong hiện tại. Cụ thể là mức độ hiện tại nhiễm trùng mức độ ra sao, tốc độ lây nhiễm đến đâu và bao nhiêu phần trăm đã nhiễm, đã có miễn dịch. Bao nhiêu phần trăm do con đường tự nhiên, và bao nhiêu do tiêm chủng. Để từ đó chúng ta mới hình dung là đỉnh dịch đã lên đến chưa, bao giờ đi xuống, sự can thiệp của vac-xin sẽ giúp cho dịch xuống nhanh như thế nào. Tất cả những câu hỏi đó phụ thuộc vào khả năng đánh giá chính xác tình trạng hiện tại. Về việc này, tôi nhận thấy trong báo cáo của Tổ tư vấn về Chiến lược Covid của Thành phố Hồ Chí Minh, thiếu mất một công cụ rất cơ bản để có thể đo được mức độ nhiễm trùng đã qua ở Thành phố Hồ Chí Minh, đó là đã không sử dụng test kháng thể.

RFI : Xét nghiệm kháng thể có thể giúp làm sáng tỏ những vấn đề gì ?

Trần Tuấn : "Test kháng thể" là loại test đo lường được tình trạng nhiễm trùng đã xảy ra trong cộng đồng, trong tối thiểu từ một tuần trước đó, và nó được tích lũy trong suốt cả một thời gian dài, cụ thể là từ đầu năm 2021 (cứ coi là năm trước hoàn toàn không có dịch). Đánh giá được tỉ lệ người đã nhiễm virus, và đã hết, cho đến nay là cần thiết để hiểu rằng còn bao nhiêu phần trăm nữa có nguy cơ có thể bị lây nhiễm, và bao giờ chúng ta đạt được "Miễn Dịch Cộng Đồng".

Đây không phải là đánh giá Diễn Biến Dịch, mà là đánh giá liên quan đến việc giải thích "Mức Độ Nặng" của dịch, giúp giải thích tình trạng biểu hiện, "mức độ nặng về lâm sàng", hay trong thuật ngữ chuyên môn chúng tôi gọi là "Phổ Lâm Sàng" của bệnh. "Phổ Lâm Sàng" tức là khi một người bị nhiễm "tác nhân gây bệnh", thì mức độ diễn biến được phân bố thế nào ? Nó có thể xảy ra theo nhiều khả năng : không có triệu chứng hoàn toàn, rồi bao nhiêu phần trăm có "biểu hiện lâm sàng", và trong biểu hiện lâm sàng thì bao nhiêu là diễn biến gọi là "mức độ điển hình" rồi bao nhiêu phần trăm là "điển hình" chuyển sang nặng. Và trong số này, bao nhiêu phần trăm thì kể cả có can thiệp y tế cũng thất bại. Tóm lại, từ xuất phát điểm 100 người bị nhiễm trùng cho đến khi hết nhiễm trùng, sẽ diễn biến cụ thể thành các cấp độ thế nào. Người ta gọi đấy là cái "Phổ Lâm Sàng".

Virus SARS-CoV-2 này chắc chắn có "Phổ Lâm Sàng", các biểu hiện lâm sàng rất khác nhau giữa các nước. Ít nhất là giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Lẽ ra trách nhiệm của Tổ chức Y tế Thế giới phải làm rõ vấn đề này. Nhưng cho tới nay, chúng tôi chưa thấy có nghiên cứu quốc tế nào như thế. Rõ ràng là trong năm đầu tiên, khi chưa có vac-xin, con virus đã được lưu hành không gặp trở ngại, can thiệp nào, trừ vấn đề về vệ sinh cá nhân, cũng như là các biện pháp "giãn cách", "phong tỏa" cộng đồng. Mà mỗi nước có thể thực hiện khác nhau, nhưng tất cả các nước đều chỉ có các biện pháp này thôi.

Thế thì tại sao ở các nước đang phát triển không thấy bùng lên dịch so với các nước phát triển phương Tây, trong suốt một thời gian dài cả năm, chứ không phải chỉ có một hai tháng ? Đây là câu hỏi rất đáng được trả lời. Mà để trả lời được câu hỏi này, xét nghiệm kháng thể có thể giúp được chúng ta. Tôi nói ví dụ, nếu như test kháng thể này được thực hiện định kỳ, 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng, 12 tháng ở một loạt các nước, như Thái Lan, Việt Nam, Indonesia… so sánh với các nước phát triển. Các nước phát triển họ đã làm, mình không nói làm gì. Còn ở mình, nếu đã làm thì mình lý giải được quá chứ ? Nhưng có ai làm đâu ! Đến bây giờ thì lại không nói làm gì rồi, vì có sự can thiệp của vac-xin vào rồi, đã làm cho phức tạp vấn đề thêm.

Phải chăng virus Vũ Hán, và kể cả chủng Alpha (Anh quốc) mức độ nặng với các nước đang phát triển là khác hẳn so với các nước phát triển ? Phải đến chủng Delta thì mới thấy có sự trùng hợp, tức là nó tác động lên tất cả các nước, cả đang phát triển lẫn phát triển.

Tóm lại, xét nghiệm kháng thể cho phép đánh giá được tình trạng nhiễm virus và miễn dịch đạt được trong một cộng đồng kể từ đầu dịch, tức mức độ Miễn Dịch Cộng Đồng đạt tỉ lệ bao nhiêu. Từ đó, có thể xác định là khả năng bao lâu, với các biện pháp can thiệp nào, sẽ đạt được miễn dịch cộng đồng trong phòng chống dịch, hay là triển vọng ra khỏi dịch. Hiểu được tình trạng nhiễm trùng đã mắc, hiểu được "Khối Cảm Nhiễm" (tức những người chưa nhiễm) là bao nhiêu, sẽ định hướng được việc can thiệp vac-xin, nhằm tạo miễn dịch cộng đồng cần gấp rút thế nào (cần ưu tiên các đối tượng nào) và đồng thời nhìn ra khả năng điều chỉnh hệ thống y tế cẩn phải như thế nào…

Bên cạnh đó, test kháng thể còn giúp chúng ta giải thích được diễn biến dịch cụ thể ở Việt Nam, vì sao lại khác biệt so với các nước khác, tác động của virus đến người Việt Nam ra sao (tức cái "Phổ Lâm Sàng" đặc thù của virus SARS-CoV-2 trong xã hội Việt Nam). Để từ đó điều chỉnh lại, từ nhận thức, tâm lý, cho đến các biện pháp phòng chống, điều trị. Bởi vì, nếu nó nhẹ, thì có thể tin tưởng để phát huy mạnh vai trò của cá nhân, cộng đồng lên, còn ngược lại, nếu nó nặng đáng kể, thì phải chú tâm nhiều hơn đến vấn đề, bên cạnh vai trò của mỗi cá nhân, hệ thống y tế cần phải được củng cố thế nào.

RFI : Cần tiến hành điều tra dịch tễ thế nào ?

Trần Tuấn : Liên quan đến các xét nghiệm giúp cho việc phòng chống dịch, chúng ta có hai nhóm lớn. Hai loại xét nghiệm này mỗi loại có chức năng riêng. Đó là test phát hiện "kháng nguyên" (bằng test nhanh hoặc PCR) và test phát hiện "kháng thể". Test "kháng nguyên" là nhằm nhận diện trong cơ thể người xét nghiệm có virus tồn tại hay không. Kháng nguyên tức các protein của virus, nói chung là như thế. Nếu có kháng nguyên là đang nhiễm trùng, và có khả năng lây nhiễm.

Dùng xét nghiệm kháng nguyên, xét nghiệm PCR, để xác định người dương tính với virus nói lên tốc độ lây nhiễm của virus. Tức chỉ số R0. Khi chúng tôi xác định được đối tượng bị lây nhiễm (ở Việt Nam gọi là "F0"), chúng tôi biết "F0" này có tiếp xúc với bao nhiều người, theo dõi các đối tượng tiếp xúc đó, để xem họ có xuất hiện hay không các dấu hiệu "dương tính" sau đó. Đó chính là để đo khả năng gây lây nhiễm của người mang virus. Xét nghiệm kháng nguyên làm được điều đó. Dùng test kháng nguyên có thể xác định được tốc độ lây nhiễm trong cộng đồng, để chỉ ra việc áp dụng các biện pháp ngăn ngừa lây nhiễm đã tốt đến đâu, để có điều chỉnh.

Về phía test kháng thể, nếu làm xét nghiệm kháng thể với một cá nhân, có thể xác định người này đã từng nhiễm virus chưa, và mức độ kháng thể để lại, gọi là "hiệu giá kháng thể" cao thấp thế nào, có thể tiếp tục bảo vệ anh không bị nhiễm trùng trở lại. Có được mức độ kháng thể như thế gọi là miễn dịch. Khi áp dụng xét nghiệm này cho cả cộng đồng, người ta có khái niệm gọi là Miễn Dịch Cộng Đồng. Có nghĩa là ở cộng đồng đó, dịch không còn khả năng xảy ra, khi dân cư trong cộng đồng đạt tỉ lệ miễn dịch cao, khiến virus bị ngăn chặn, không lây lan được. Mức miễn dịch cộng đồng cao bao nhiêu là đủ ?

Tôi kiến nghị là nên tiến hành các nghiên cứu này một cách chuyên nghiệp, và nên thiết kế thành các "điểm theo dõi", chúng tôi gọi là các "sentinel side", tức là tại đó sẽ tiến hành các nghiên cứu được lặp đi, lặp lại để đánh giá các diễn biến để xem cái tốc độ tiến triển dịch, để phục vụ cho việc điều tra có hệ thống. Các điểm theo dõi này có thể được bố trí tại một số trung tâm như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, và nên có các điểm tại tất cả 6 vùng kinh tế xã hội của Việt Nam.

Về xét nghiệm có thể dùng hai loại test, test "đánh giá nhanh" (để xác định có hay không có kháng thể) và test "định lượng" (có đến mức độ nào). Test kháng thể định lượng cho phép phân loại được kháng thể với protein S và kháng thể với protein N (thường chỉ có ở người nhiễm virus theo con đường tự nhiên). Điều tra bằng xét nghiệm kháng thể định lượng cũng cho phép xác định được "hiệu giá kháng thể", tức khả năng sinh miễn dịch của vac-xin, bên cạnh "hiệu giá kháng thể" sinh ra ra bằng con đường miễn dịch tự nhiên.

Trong bối cảnh triển khai tiêm chủng trên quy mô lớn, việc điều tra với xét nghiệm kháng thể vẫn là cần thiết để trả lời cho câu hỏi mức độ miễn dịch từ trước đến nay trong cộng đồng, miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo (tiêm chủng). Về định hướng lâu dài, việc điều tra như vậy cho phép xem xét được hiệu lực của vac-xin được duy trì theo thời gian như thế nào, trong thời gian tới, để có được cơ sở hoạch định chính sách rõ ràng hơn. Hiệu lực vac-xin trong điều kiện thực tế Việt Nam có hiệu lực đến đâu, cũng như việc có cần thiết tiêm chủng hay không "mũi nhắc lại" (thường là mũi thứ ba với đa số vac-xin) trong trường hợp hiệu lực vac-xin giảm nhanh hơn so với báo cáo từ phòng kiểm định xét nghiệm vac-xin của nhà sản xuất. Thông thường khả năng sinh miễn dịch trong cộng đồng khi tiêm chủng bao giờ cũng thấp hơn mức độ miễn dịch khi làm các nghiên cứu khoa học.

RFI : Các điều tra dịch tễ học, trong đó có điều tra với xét nghiệm kháng thể, giúp hiểu gì về dịch bệnh đang diễn ra ? Việc thiếu vắng các điều tra dịch tễ bằng kháng thể có hậu quả như thế nào đối với chính sách phòng chống dịch trong thời gian qua ?

Trần Tuấn : Thông tin hiện tại, theo các xét nghiệm kháng nguyên cho thấy là ở Thành phố Hồ Chí Minh tốc độ lây nhiễm nhanh. Tuy nhiên, còn vấn đề mức độ nặng như thế nào, theo tôi các con số chưa cho chúng ta các nhận định đầy đủ. Bởi vì số lượng người chết, ví dụ như bảo bây giờ là hàng trăm (mỗi ngày), nhưng trong những cái chết đó, bao nhiêu là do Covid, còn bao nhiêu là do các bệnh khác, do điều trị không tốt dẫn đến ? Mà có thể có những người nhiễm Covid mà qua đời nằm trong số 80% bình thường (tức người nhiễm virus nhưng không có triệu chứng bệnh), có dương tính với virus nhưng bình thường, chết là chết do các bệnh khác ? Phải nói rằng, rất có thể những cái chết hiện nay là do hậu quả gián tiếp của dịch Covid mà thôi, chứ không phải bản thân bệnh này. Hậu quả gián tiếp là gì ? Ví dụ như phong tỏa lâu dài quá, thì thiếu ăn, rồi trên cơ sở các bệnh khác. Như một số mô tả cho thấy, đã bị bệnh nặng, mà 6 hay 7 ngày không có gì ăn, rồi nằm co ro, lúc đấy chết có thể là như vậy, chứ chưa chắc đã do Covid, mặc dù xét nghiệm có thể dương tính với Covid. Tại sao nhiều nước có thể làm được chuyện này ? Bởi vì "hệ thống sinh tử", hệ thống record các căn nguyên khi chết, họ làm rất tốt. Cho nên nước Mỹ có thể chỉ ra được các gánh nặng bệnh tật, của từng loại một, kể cả bệnh cúm, tham gia vào bao nhiêu, và chết do bệnh Covid mới này là bao nhiêu. Ở Việt Nam không làm được như thế, nên tình hình "dịch" (được coi là nặng nề) tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay có thể chỉ là những diễn biến do tình trạng tạm thời gọi là "khủng hoảng" do mức lây nhiễm mạnh của virus, chứ không phải là do mức độ nặng của virus. Virus chưa chắc đã gây bệnh nặng hơn. Độ lây nhiễm và mức nặng, hai chuyện đó là khác nhau.

Có thể bổ sung là, nếu đo lường được tình trạng miễn dịch đã có, thì chúng ta có thể biết là dịch đang dịch chuyển thế nào. Ba tuần nữa, một tháng nữa lại đo lường tình hình dịch. Ví dụ chẳng hạn từ chỗ dân số 20% người nhiễm chuyển thành 40%, thì chúng ta có thể so với diễn biến của số lượng người tử vong kia, lúc đó chúng ta mới có thể có cơ sở để tìm hiểu vấn đề "độ nặng" của dịch. Còn lúc này (căn cứ trên các thông số hiện có), mà kết luận là dịch tại Thành phố Hồ Chí Minh rất nghiêm trọng, Covid gây bệnh rất nặng, thì tôi chưa đồng ý. Nhận định như thế chưa đủ thuyết phục. Còn chưa kể đến vấn đề họ có báo cáo đầy đủ số chết và các nguyên nhân tử vong hay không.

Riêng trong trường hợp thiếu điều tra dịch tễ cơ bản với xét nghiệm kháng thể, chính sách phòng chống Covid dễ dàng bị đẩy vào thế bị động và mang tính "bất định". Người soạn thảo chính sách phòng chống dịch dễ bị lôi cuốn theo các đòi hỏi nhất thời, áp lực của dư luận, vì thiếu căn bản khoa học.

RFI : Xét nghiệm kháng thể trong điều tra dịch tễ học được coi là rất quan trọng trong việc hoạch định chính sách đối phó dịch. Vì sao lại có tình trạng gạt loại xét nghiệm này ra khỏi các cơ sở xây dựng chính sách trong thời gian vừa qua ?

Trần Tuấn : Ở đây tôi muốn nói chính đến vấn đề năng lực và đạo đức của người làm tham mưu, bởi vì chúng ta đều biết là mỗi lĩnh vực đòi hỏi những vấn đề chuyên môn riêng, đúng, chính xác và phù hợp với các hoàn cảnh. Để làm được như thế, thường phải là các chuyên gia ở lĩnh vực đó. Chắc chắn người làm chính sách, người lãnh đạo, bao giờ cũng cần đến bộ phận tham mưu chuyên môn. Những người thuộc bộ phận tham mưu này đã đặt khoa học phòng chống dịch ở đúng tầm hay chưa, đó là cái then chốt cho sự thành công của chính sách.

Tôi cho rằng trong việc phòng chống dịch ở Việt Nam hiện nay, quyết tâm của các nhà lãnh đạo là lớn, là có, là rất đáng trân trọng trong thời gian vừa qua. Nhưng mà bộ phận tham mưu, tôi thấy rằng, chưa đạt được yêu cầu, do đó mà dịch bệnh, và việc phòng chống dịch có những vấn đề còn tồn tại. Ngay cả đến khi lãnh đạo đặt yêu cầu cho Tổ tư vấn Chiến lược, như tôi thấy ở Thành phố Hồ Chí Minh, thì khi đọc báo cáo của Tổ tư vấn Chiến lược, chúng ta thấy ngay rằng thiếu việc nhìn nhận vai trò của cái test đánh giá thực trạng hiện tại, đặc biệt là về vấn đề "Miễn Dịch Đã Đạt Được", làm cơ sở cho việc điều chỉnh chính sách trong thời gian tới đây. Trong báo cáo của Tổ tư vấn này, không thấy thể hiện được là họ đã nhận diện được đúng vai trò cần sử dụng của test kháng thể, để đánh giá mức độ "Miễn Dịch Đã Đạt Được" tại Thành phố Hồ Chí Minh, kết hợp với các thông tin khác để giải thích được tình trạng hiện tại, làm cơ sở cho việc định hướng tương lai. Tôi có thể nói rằng những thiếu hụt trong việc sử dụng test kháng thể hiện nay đòi hỏi phải có chuyên gia đủ tầm nằm trong bộ phận tham mưu, để có thể khuyến cáo cho lãnh đạo. Theo tôi, sự thiếu hụt này là do vai trò của bộ phận tham mưu.

RFI : Xin cảm ơn Bác sĩ Trần Tuấn.

Trọng Thành thực hiện

Nguồn : RFI, 14/08/2012

Ghi chú :

(1) "Việt Nam : Cách phòng chống không thích ứng với đợt dịch Covid mới", RFI 02/08/2021 . 

(2) "Covid – Việt Nam : Y tế phía Nam quá tải, nhiều "F0" không cứu kịp", RFI 07/08/2021 .

(3) Kết quả cuộc điều tra dịch tễ quốc gia lần thứ tưtại Ấn Độ, do Indian Council of Medical Research (ICMR) thực hiện với xét nghiệm kháng thể, công bố cuối tháng 7/2021, cho thấy khoảng 900 triệu dân Ấn đã nhiễm SARS-CoV-2, gấp khoảng 30 lần so với số ca nhiễm chính thức. Đầu tháng 7, điều tra do CDC Hoa Kỳ hỗ trợ  tại vùng thủ đô Jakarta (Indonesia) với xét nghiệm kháng thể cho thấy gần một nửa dân cư đô thị hơn 10 triệu dân này đã nhiễm virus, gấp hơn 5 lần so với số chính thức.

Sài Gòn, im lặng hay cất tiếng ?

Viết từ Sài Gòn, RFA, 08/08/2021

Mấy ngày nay, các trang mạng xã hội nổi lên hình ảnh thanh niên "shipper" những hũ tro cốt, các hũ nằm lăn lóc, chồng chất trong một chiếc giỏ nhựa, hình ảnh này gây sốc với rất nhiều người. Và, người ta bắt đầu tìm hiểu nguồn gốc của tấm hình kinh động này thử nó là hình giả hay thật. Đáng buồn ở chỗ, nó thật, và sự thật này còn nấp bóng sau một sự thật khác đau lòng hơn ! Tất cả mọi sự giấu giếm, dấm dúi của nhà cầm quyền trước bệnh dịch, chết chóc và đau khổ của người dân trong lúc này, lại là một nỗi đau khác.

Xe cứu thương đưa quan tài người mất vào xe ở Thành phố Hồ Chí Minh giữa dịch Covid-19 tháng 8/2021 - HCDC

Theo Facebooker Trần Ngọc Tuấn, Trưởng Đại diện báo Tiền Phong tại Đà Nẵng (trích nguyên văn) : "Sau khi hình ảnh và câu chuyện của một "anh bán gas" kể về trường hợp thấy người ta ship tro cốt trên đường phố SG, đã có nhiều chia sẻ trên mạng, gây chấn động tân can nhiều người, trong đó có tôi.

Rồi tối qua báo Tuổi Trẻ Online tìm hiểu sự việc, thông qua vài người, là bà Chủ tịch phường Phú Trung, quận Tân Phú, ông chủ cơ sở mai táng (một của nhà nước, một tư nhân), và trao đổi với chủ tút là Facebooker Lan Nguyen Van.

Tóm lại bài viết trên báo Tuổi Trẻ Online có bốn ý :

- Chủ cơ sở mai táng tư nhân cho rằng "người em của ông chỉ giao khoảng 10 hũ, không phải 27 hũ như Facebooker đã viết".

- Chủ lò thiêu của nhà nước (Công ty MTĐT) cho rằng : "hiện tại công ty đã tạm ngưng dịch vụ giao tro cốt tại nhà". Và khi còn dịch vụ (miễn phí) giao tro cốt đến từng nhà, thì các hũ tro của cty "đều đóng vào thùng các tông đúng quy cách, chứ không chở lổn nhổn như giao rau...".

- Bà Chủ tịch phường Phú Trung (quận Tân Phú) : Chỉ có 1 trường hợp được giao tro cốt tại hẻm 477 Âu Cơ, chứ không phải tại hẻm 42 Âu Cơ. Và bà này khẳng định : "Thống kê trong tháng 7 phường không có người mất, tháng 8 có 3 trường hợp…" !

- Facebooker Lan Nguyen Van (Nguyễn Văn Lân) nói với Tuổi Trẻ Online : "Hôm qua, tôi chứng kiến câu chuyện sao kể vậy, tôi không hỏi thông tin của ai hết. Về hoàn cảnh thằng bé, tôi biết từ bà hàng xóm dẫn cháu bé ra ký tên xác nhận để nhận 2 hũ tro cốt". Về số lượng hũ tro cốt, anh Lân nhấn mạnh : "Tôi thấy sao nói vậy, đếm sao nói vậy. 50 tuổi rồi, không phải thằng con nít mà đếm nhầm. Dưới chân anh shipper còn một đống dây băng keo để ràng ba lớp hũ tro cốt, nếu bung hình sẽ thấy rõ". Về cháu bé (nhân chứng), anh Lân cho biết "nhân viên công ty anh đã liên hệ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc phường để hỗ trợ cháu bé. Và "chính quyền địa phương đã hỗ trợ đầy đủ thức ăn cho người dân trong khu phong tỏa".

FB Lan Nguyen Van : Sở dĩ dài dòng một chút như trên, để xâu chuỗi lại, thấy rằng :

- Dịch vụ chạy xe máy giao tro cốt đến từng nhà là chuyện có thật. Đến nay chưa có bằng chứng nào khẳng định tấm hình của Facebooker kia là ảnh fake.

- Về số lượng hũ tro cốt : Có sự lệch nhau, nhưng cho đến thời điểm này, tôi tin vào sự chứng kiến trực tiếp của người viết status Nguyễn Văn Lân, hơn sự suy đoán gián tiếp của những người khác (chợt liên hệ tới stt của ông Đoàn Ngọc Hải trước đó). Nhất là khi bà chủ tịch phường lại khẳng định đinh đóng cột với báo chí, là : "Trong tháng 7 phường không có người mất, tháng 8 có 3 trường hợp…" (?!).

Tra trên mạng, thấy phường Phú Trung có dân số 38.397 người (số liệu năm 2003). Tự hỏi, mấy chục ngàn người này đều là "thánh bất tử" hết hay sao, mà lại có số liệu như lãnh đạo phường khẳng định ?

- Đọc fb của Lan Nguyen Van, tôi thấy đây không phải người chơi fb theo kiểu "trẻ trâu" chuyên chia sẻ, phát ngôn bậy bạ lấy views. Mọi người vào đọc ở đây sẽ thấy.

Những gì Đúng-Sai, hay Chưa chính xác từ status trên của Lân, cần làm rõ và minh định rạch ròi, chứ không phải ào ào "chụp mũ" rồi đòi "xử lý" này nọ.

Nhưng, điều quan trọng hơn cả, với tôi, đó là nỗi chân động tâm can.

Dù dịch vụ giao tro cốt (có thu tiền hoặc miễn phí) đến từng nhà có được gọi bằng cái tên mĩ miều nào, thì bản chất vẫn là "ship hàng".

Dù dịch vụ ship hàng ấy vốn đã có từ lâu, ở các đô thị lớn và không chỉ mùa dịch. Nhưng đến giờ giữa thời điểm này bỗng trở nên đau nhói, cho thấy sự vô thường của nhân thế.

Dù tất cả các hũ tro cốt trên, và các trường hợp lũ lượt xếp hàng đợi trước lò thiêu không phải đều là bệnh nhân Covid (như rất nhiều người đưa lên hình ảnh đoàn xe xếp hàng trước lò thiêu với sự mập mờ, cố tình ù xọe đánh đồng, dọa nạt nhằm mục đích riêng), nhưng sự dồn dập người chết là sự thật không thể chối bỏ. Khi mấy ngày qua mỗi ngày có 300 ca tử vong vì Covid, trong đó chủ yếu ở Sài Gòn. Khi rất nhiều ca bệnh khác do quá tải bệnh nhân Covid nên không kịp cứu. Khi cả Sài Gòn phong tỏa cứng, không nơi nào có thể tự tổ chức tang lễ, cũng không thể tự đến Bệnh viện lấy thi thể người thân, thì còn cách nào khác là cơ sở y tế tự mang đi thiêu, rồi hoặc giao "hàng", hoặc xếp trong kho chờ… Quá tải (việc xử lý) người chết là có thật, đã được thừa nhận như ở Quảng Ngãi hôm kia, có ca tử vong đầu tiên vì Covid, do tỉnh không có lò thiêu, nên bệnh viện đã tự liệm, tự đem đi chôn và đánh dấu, để sau này người thân ra khỏi vùng cách ly sẽ tìm lại. Khác nào những người lính chôn đồng đội giữa chiến trường, cắm cành cây đặt cục đá làm dấu !

Dù, và cuối cùng là Dù thế nào, thì chúng ta cũng không thể an tâm, hay thanh thản nhẹ nhõm hơn, vơi bớt nỗi hoảng sợ hơn, khi "nhắm mắt cho qua", khi kêu gọi không đưa những hình ảnh buồn/câu chuyện buồn lên mạng. Đó là thái độ nhắm mắt bịt tai trước hiện thực cuộc sống, nhất là với những người là nhà thơ nhà văn nhà báo. Đó là sự lừa dối chính mình (tất nhiên mọi hình ảnh/câu chuyện trước khi được đưa ra, đều phải được cân nhắc điều tiết, thanh lọc, chọn lọc từ chính lương tâm và trách nhiệm của mình, chứ không phải đợi ai tuyên giáo).

Lúc này đây, tôi cho rằng việc đối diện với chính nỗi đau và biết nhìn thẳng vào thực tế mới đem lại sức mạnh cho mỗi cá nhân. Nhất là với giới viết lách, sáng tạo, phản ánh hiện thực.

Chứ không phải thái độ nhắm mắt bịt tai, ngồi thu lu trong bóng tối...

Trong một status không quá dài và cũng không đến nỗi ngắn, dường như bản chất, căn để của câu chuyện về tro cốt, về đời sống vùng dịch, về cách hành xử của chính quyền địa phương và cả những trí trá của họ bị bóc trần. Nói khác đi là bản chất sự việc được bóc trần. Và sự bóc trần này dẫn đến ba câu hỏi :

Tại sao đến giờ phút này, chính quyền thành phố Hồ Chí Minh vẫn cố gắng dấm dúi mọi thông tin về dịch ?

Tại sao mọi chuyện đã đến nước vỡ trận, nguy cơ đói và chết vì suy dinh dưỡng trong nhân dân tăng cao nhưng chính quyền thành phố Hồ Chí Minh vẫn khư khư giữ lối chống dịch bằng cách phong tỏa trong khi thực tế đã chứng minh rằng phong tỏa là một sự thất bại nặng nề ?

Ngoài các biện pháp đã dùng, liệu còn biện pháp nào khả dĩ hơn, giúp dân tránh nguy cơ chết đói, chết cô đơn hơn ?

Ở câu hỏi thứ nhất, dường như không cần câu trả lời nào khác, bởi nó đã chứng minh rằng cùng hệ thống, dường như mọi hành xử của người cộng sản đều y hệt nhau. Hiện tại, thành phố Hồ Chí Minh là một phiên bản khác của Vũ Hán. Những tiếng kêu từ nhân dân sẽ bị bóp nghẹt, cho đến khi chính quyền tuyên bố thành phố đã sạch dịch, thì nhân dân cũng chết không ít, cái đói và đau đớn bị che khuất. Thắng lợi, thắng lợi và thắng lợi… Đó là ngụ ngôn thời cộng sản !

Ở câu hỏi thứ hai, vì sao chính quyền thành phố Hồ Chí Minh không lựa chọn một giải pháp phòng chống dịch khác ngoài chuyện phong tỏa, biến thành phố thành thứ chuồng trại kiểu mới dành cho con người ? Rõ ràng, ở đây, nếu chính quyền hành xử theo lối của các nước tư bản tiên tiến, nguy cơ mất quyền lực và chạm mặt với tự do báo chí, tự do ngôn luận của chính quyền là rất cao. Bên cạnh đó, một khi người dân có quyền lựa chọn, điều đó cũng đồng nghĩa với quyền lực cộng sản sụp đổ. Chính vì vậy, khư khư chọn phương pháp giới nghiêm, chuồng trại với cách dùng chữ mỹ miều là "giãn cách" nhằm bảo vệ chính quyền hơn là bảo vệ nhân dân.

Ở câu hỏi cuối, có rất nhiều biện pháp chống dịch. Thử nghĩ, nếu người ta chuyển hóa các đội dân phòng chuyên đi bắt bớ, lập biên bản và bươi móc lỗi của người dân thành những đội bán rau lưu động trong vùng dịch, thì nhân dân có lợi biết bao nhiêu ? Và thay vì chích vắc-xin cho cán bộ về hưu, cho những người có công trước, dành lượng vắc-xin đó để chích cho những người bán hàng trong các chợ truyền thống, sau đó mở lại các chợ truyền thống hoặc thiết lập các gian hàng lưu động trong các vùng xanh để người dân luôn đảm bảo dinh dưỡng ?

Nhưng không, người ta đã chọn theo cách khác, ở đó, tính thành tích và tính công thần vẫn được đặt lên hàng đầu. Ngay từ các khoản hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng cúm Vũ Hán, người ta vẫn ưu tiên cho gia đình có công nhận trước. Nhiều gia đình thừa ăn, thừa mặc vẫn được nhận hỗ trợ, trong khi đó, bên cạnh họ, những gia đình đói ăn, thiếu mặc không hay biết gì về khoản tiền này. Và mọi thứ, một khi tư duy công thần và thành tích vẫn hiện hữu thì đừng mơ bất cứ điều gì tốt đẹp cho nhân dân !

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 08/08/2021

*********************

Từ sau 18 giờ, người dân Thành phố Hồ Chí Minh cứ việc ra đường

Lê Minh, RFA, 07/08/2021

Hãy nghe tôi nói...

Hôm trước, một người đàn ông live stream cảnh bị chốt cảnh sát Long An không cho qua với lý do địa phương đang phong tỏa, "tỉnh cách ly với tỉnh, huyện cách ly với huyện". Đáng nói, người này là bác sĩ, tình nguyện viên chống dịch, đang trên đường làm việc và có mang theo đầy đủ giấy tờ cần thiết (giấy xác nhận tình nguyện viên, giấy tờ xe…).

Đường phố Thành phố Hồ Chí Minh ngày đầu thực hiện giãn cách xã hội vì dịch bệnh Covid-19 hôm 9/7/2021 - AFP

Ôi thiết yếu làm đau đầu tôi

Nhiều ngày trước, đã từng có các chuyến xe chở oxy lỏng (để chiết ra bình oxy cung cấp cho bệnh nhân và cho hệ thống máy thở ở bệnh viện) và xe chở thiết bị vật tư y tế bị các chốt giao thông ách lại với lý do chở hàng không thiết yếu.

Thậm chí xe chở bệnh nhân đi cấp cứu cũng không được cho qua cùng với lý do trên. Cuối cùng, họ phải chọn cách đi vòng hết 45 phút để đến được bệnh viện, thay vì chỉ mất bảy phút nếu đi đường thẳng (vụ việc xảy ra ở Hà Nội).

GrabBike ở Sài Gòn giao cục sạc điện thoại cho người mua bị ách lại. Người cảnh sát trực chốt không biết anh ta đã vi phạm pháp luật về quyền tài sản cá nhân khi buộc shipper mở gói hàng ra để kiểm tra, xem có phải hàng thiết yếu không.

Tiểu thương chở rau từ miền Tây lên Sài Gòn phải chất trái cây xuống dưới, phủ rau lên trên, vì chốt bảo rau là hàng hóa thiết yếu, trái cây thì không. Y như anh phó phường ở Nha Trang giáo huấn rằng bánh mì là thức ăn chứ không phải thực phẩm, không phải hàng thiết yếu.

Có doanh nghiệp chở bột mì để chế biến bún miến, cũng bị ách.

Chỉ vài câu chữ trong văn bản thế nhưng gây ách tắc, đứt gãy cả chuỗi cung ứng hàng hóa giữa các vùng. Xe chở nguyên liệu và máy móc bị phụ thuộc luồng xanh và mã code, tài xế bị bắt xét nghiệm liên tục và cách ly sau khi đến vùng dịch khiến doanh nghiệp đứt gãy nguồn cung nguyên liệu, đơn hàng không hoàn thành hoặc không giao được.

Đây là lỗi sai rất không đáng để xảy ra. Sau gần hai tháng trời áp dụng luật kiểu "thời chiến" ách tắc, đội giá, nhốn nháo, cuối cùng nó được sửa bằng một quyết định đơn giản của Phó thủ tướng Lê Văn Thành.

Đó là quay trở lại với pháp luật "thời bình" : cứ hàng hóa thì được lưu thông, miễn không phải hàng cấm.

Lẽ ra nó phải được minh bạch ngay từ đầu.

Trả giá cho chưa tới chục chữ mơ hồ trong văn bản là hàng ngàn tỷ đồng đã trôi tiêu.

Cộng với sự oan uổng, ấm ức, giận dữ, hoài nghi về năng lực quản trị của chính quyền.

Đến chỉ thị về phong tỏa các địa phương có dịch

Cũng chừa chỗ hở cho vi phạm y như vậy.

Công văn 2468 của UBND Thành phố Hồ Chí Minh quy định "Người dân chỉ được phép ra khỏi nhà khi thật sự cần thiết để cấp cứu, mua thực phẩm thiết yếu tại những nơi cung cấp theo quy định và đi làm việc tại các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp được phép hoạt động."
Thành phố Hồ Chí Minh đã giãn cách và cách ly xã hội hơn hai tháng. Các thiết bị phục vụ sinh hoạt và làm việc đều có thể hỏng hóc và cần sửa chữa hay mua mới. Cục sạc điện thoại có cần không ? Không có nó làm sao dùng điện thoại để thông tin liên lạc ? Tủ lạnh hỏng, không có cái mới thì trữ thực phẩm bằng cách nào ? Chiếc kính mắt gãy vỡ, đèn hỏng, ti vi hư, máy giặt trục trặc, xe máy hết bình, bịch bột giặt cạn, pin các thiết bị y tế cá nhân hết, nồi cơm cháy, bếp gas không lên lửa, băng vệ sinh phụ nữ, bỉm cho trẻ con người già… không mua, không sửa thì làm sao sống ?
Ấy thế nhưng nếu đằng thắng đối chiếu với mệnh lệnh của thành phố thì tất cả hành vi mua bán kể trên đều bị cấm. Vì nó có thuộc loại "cấp cứu y tế" hay "mua thực phẩm thiết yếu" đâu !

Thực tế, mười mấy triệu người ở Thành phố Hồ Chí Minh (các địa phương vùng dịch khác cũng thực hiện y như vậy) vẫn mua bán tất cả mọi thứ mình cần cho một đời sống bình thường, nghĩa là vi phạm quy định liên tục.

Nhưng sự vi phạm này lại hợp lý một cách hiển nhiên nên chẳng ai thắc mắc.

Mãi đến khi ở các điểm nghẽn, người dân và doanh nghiệp phát điên lên vì "thiết yếu", áp lực xã hội lớn đến mức chính phủ phải hướng dẫn lại như đã nói.

Thế nhưng cho đến nay việc thực hiện quy định này vẫn mỗi nơi một cách, vẫn loạn cào cào.

Và quy định về giới nghiêm

Cũng như quy định về phong tỏa trước đó (nội dung là phong tỏa nhưng văn bản không có chữ phong tỏa, và lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh cũng khuyên người dân không nên hiểu là phong tỏa-thực sự khiến trí não người dân xoay vần như chiếc phong vũ biểu), quyết định giới nghiêm được yêu cầu không hiểu là giới nghiêm.

Tại cuộc họp tối 25/7, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên yêu cầu : "Bắt đầu từ ngày 26/7, sau 18g mỗi ngày, người dân KHÔNG NÊN ra đường".

Hiểu chính xác là gì ? Là người dân NÊN hạn chế, bớt ra đường.

Ngôn ngữ thể hiện trong yêu cầu này chỉ là một lời khuyên, nên làm điều này và không nên làm điều kia. Vì nó không có tính BẮT BUỘC, nên người được khuyên có quyền không nghe, không tuân thủ.

Bám chặt ngữ nghĩa mà xét như vậy, quy định giới nghiêm không hề cấm người dân ra đường sau 18h.
Suy ra, tất cả các chốt kiểm soát đều là sai trái. Cảnh sát xé biên bản phạt tiền người dân ra đường là hoàn toàn sai trái.

Không "ra" đường, vậy người dân ngồi trước cửa nhà mình nói chuyện với nhà hàng xóm, có được không ?

Lẽ ra, để đạt được mục đích hạn chế giao tiếp, cấm người dân ra đường sau 18h, ngôn ngữ văn bản này phải được viết thành : "Từ 18 giờ đến 06 giờ mỗi ngày, mọi người dân chỉ được ở trong nhà/nơi cư trú, trừ các trường hợp ngoại lệ". Hay nhấn mạnh hơn, thì bằng câu : "Cấm tuyệt đối mọi trường hợp di chuyển ra khỏi nhà/nơi cư trú, trừ các trường hợp ngoại lệ" v.v. Nguyên tắc của văn bản pháp quy- đặc biệt trong bối cảnh thời chiến chống dịch như chống giặc hiện tại- là phải hết sức ngắn gọn, chính xác và không thể hiểu theo nhiều nghĩa, không thể suy diễn, không thể suy đoán, không thể "vận dụng" mà chỉ được áp dụng. Và phải áp dụng như nhau trên mọi địa bàn, mọi hoàn cảnh, với mọi người.

Muốn cho người thực hiện thì thực hiện đúng hành vi được cho phép, không thể làm những hành vi không được cho phép ; người kiểm soát không lạm dụng hoạnh họe hạch sách ; nhà quản trị thông qua các hoạt động được điều chỉnh đạt được mục đích quản trị xã hội… thì trước nhất các quy định pháp luật phải minh bạch và thống nhất.

Nếu không thì vừa ra quyết định đã sai, càng làm càng sai, sai thì gây thiệt hại, gây thiệt hại thì tốn tiền, mất cơ hội sửa và càng xói mòn lòng tin của người dân.

Mong muốn chính quyền các cấp của Việt Nam sớm nhận ra điều này. Cần bổ sung vào các Ban chỉ đạo chống dịch những chuyên viên soạn thảo văn bản pháp luật lành nghề và am hiểu pháp luật. Phải đảm bảo tính khả thi của các mệnh lệnh bằng sự phù hợp với thực tế cuộc sống. Điều này, trong chuyên môn được thực hiện bằng cách nhận góp ý của các tầng lớp, các nhóm lợi ích khác nhau trong xã hội. Thời chiến thì thông qua đại diện của họ.

Lê Minh

Nguồn : RFA, 07/08/2021

Tham khảo :

http://baochinhphu.vn/Thong-cao-bao-chi/Chi-dao-cua-Pho-Thu-tuong-Le-Van-Thanh-ve-viec-van-chuyen-hang-hoa-thiet-yeu-phuc-vu-doi-song-nguoi-dan-vung-co-dich-Covid19/439900.vgp

https://thanhnien.vn/doi-song/banh-mi-khong-phai-thuc-pham-thiet-yeu-va-noi-buon-mat-viec-cua-nan-nhan-1417174.html

https://tuoitre.vn/tu-0h-ngay-2-8-tp-hcm-tiep-tuc-gian-cach-xa-hoi-theo-chi-thi-16-them-14-ngay-2021080112264013.htm

https://tuoitre.vn/nguoi-dan-tp-hcm-khong-ra-duong-sau-18h-hang-ngay-bat-dau-tu-26-7-20210725194823154.htm

https://www.baogiaothong.vn/giao-tu-lanh-cuc-sac-dien-thoai-nhieu-shipper-bi-phat-tien-d517640.html

https://www.baogiaothong.vn/giao-tu-lanh-cuc-sac-dien-thoai-nhieu-shipper-bi-phat-tien-d517640.html

Mùa Hè 2021 – từ Buôn Hồ, Dak Lak – FB Huỳnh Thục Vy trở về Tam Kỳ, nơi bà sinh trưởng, để có dịp ngắm nhìn và ngâm mình lại trong sóng nước Tam Thanh. Khác với Phạm Duy, trong Nha Trang Ngày Về ("Tôi như là con ốc, bơ vơ nằm trên cát/Chui sâu vào thân xác lưu đầy) Huỳnh Thục Vy chả có tâm sự gì ráo trọi, cũng không kêu than vô vọng ("Dã tràng ơi ! Sao lấp cho vơi sầu này ?’) mà chỉ thảm thiết kêu Trời :

Tắm biển để thư giãn mà còn bị tra tấn bởi mấy bài hát sặc mùi lên đồng và máu tanh : cô gái mở đường, cô gái vót chông, 'chờ bọn bay diệt bọn bay' bla bla, má ơi. Đề nghị ban quản lý bãi biển Tam Thanh chấm dứt ngay việc tra tấn người tham quan bằng những bài hát đáng lẽ phải vứt vô sọt rác lâu rồi ấy…

Những "bài hát sặc mùi lên đồng và máu tanh đáng lẽ phải vứt vô sọt rác lâu rồi ấy" khiến tôi chợt nhớ đến vô số những cô sơn nữ nơi quê hương, đất nước của mình :

- Cô gái Sông Ba "tay vót chông miệng hát không nghỉ."

- Cô gái Bom Bo "giã gạo ban đêm vì ngày bận làm mùa."

- Cô gái Pa Ko "gùi trên vai súng đạn ra hỏa tuyến"

Súng đạn đã im tiếng gần nửa thế kỷ qua. Các cô sơn nữ cũng đều đã qua hết thời xuân sắc tự lâu rồi, và đang phải đối mặt với vô số khó khăn trong cuộc mưu sinh vào những ngày tháng cuối đời – theo tường trình của RFA ("Người dân tộc thiểu số Vân Kiều và Pa Ko") do Nhóm phóng viên từ Việt Nam thực hiện :

Có thể nói rằng đời sống của bà con đồng bào thiểu số Vân Kiều và Pa Kô khổ cực không còn gì để nói. Đi dọc theo đường 9 Nam Lào từ thành phố Đông Hà lên cửa khẩu Lao Bảo, qua khỏi những dãy nhà ngói đỏ chói của thành phố chừng 10km, đến đoạn sông Dakrong chảy dọc đường 9 Nam Lào, nhìn sang bên kia sông là những mái nhà lụp xụp nằm lặng lẽ trên đồi, nhìn lại bên cánh rừng dọc đường 9 cũng nhiều mái nhà sàn lợp tranh nhỏ xíu, tuềnh toàng gió lộng nằm giữa các nương sắn hoặc giữa các ngọn đồi trọc. Cảnh nghèo đói hiện ra xác xơ, tiều tụy.

Sự túng quẫn, cùng cực cũng có thể nhìn thấy được tại một phiên chợ sớm, họp lúc nửa khuya và tan lúc trời vừa hừng sáng – tại thị trấn A Lưới, Thừa Thiên, Huế – theo ghi nhận của hai ký giả Như Ý và Văn Long :

Em Hồ Thị Nhơn, 5 tuổi (thôn Pơ Nghi 1, xã A Ngo) thức dậy từ 2h đêm với mớ rau má mang đi. Em Hồ Thị Hiền, học sinh Trung học cơ sở Hồng Quảng đang ngồi bên chậu hến. Hồ Thị Hiền tâm sự : ‘Buổi chiều, khi cô giáo cho lớp nghỉ là em lên cái suối xa để mò con hến, rồi chờ đến sáng sớm mai để đem xuống chợ’. Mỗi lon hến tươi của Hiền có giá 1.000 đồng. Em vẫn đi mò thường xuyên, và sau mỗi buổi chợ em có được 10 đến 15 ngàn để giúp mẹ cải thiện bữa ăn gia đình và mua thêm sách vở.

Chỉ có điều an ủi duy nhất là người dân Pa Ko (nói riêng) và những người có công với cách mạng (nói chung) đều được Tổng công ty Hàng không Việt Nam  dành ưu tiên khi làm thủ tục lên tầu – theo như tin loan của báo Pháp Luật :

Ưu tiên tại khu vực soi chiếu an ninh, khách được ưu tiên sử dụng lối đi riêng dành cho khách hạng thương gia hoặc khách hàng thường xuyên. Dịch vụ ra tàu bay khách ra tàu bay trước cùng với các khách ưu tiên khác. Hành khách là người có công với cách mạng cần xuất trình đầy đủ giấy tờ xác nhận đi kèm (bản sao không cần chứng thực) để được ưu tiên phục vụ.

Thiệt là tử tế và ơn nghĩa hết biết luôn !

Tuy nhiên, với những kẻ suốt đời sống chui rúc dưới những "mái nhà sàn lợp tranh tuềnh toàng gió lộng" thì cái viễn ảnh "ưu tiên sử dụng lối đi riêng dành cho khách hạng thương gia" chắc còn xa lắm. E là họ phải chờ cho đến khi "chủ nghĩa xã hội có thể hoàn thiện ở Việt Nam vào cuối thế kỷ này," như vị Tổng bí thư đương nhiệm đã từng kỳ vọng !

Thói đời thì xưa nay vẫn vậy mà. Đâu cũng thế thôi. Bạc bẽo vẫn là lẽ thường tình của thế nhân, chứ chả riêng chi những người cộng sản Việt Nam. Họ chỉ khác người cái điểm là tuy ăn ở, cư xử rất tệ bạc nhưng lại thích khoe khoang thành tích mà phần lớn đều là giả tạo. 

Thí dụ điển hình gần nhất là hình ảnh "Mẹ Pa Kô Quảng Trị gùi bí ngô để ủng hộ đồng bào miền Nam" đang lan tràn trên nhiều trang FB, giữa mùa dịch bệnh, cùng với không ít những lời ca ngợi :

- Hồ Thị Thập : Thương mẹ quá.

- Tiên Thanh : Tấm gương Sáng ngời !

- Chi Vân : Thương bà mong bà có thật nhiều sức khỏe.

- Hồ Kết : Bà của mình là người pa cô nha bạn. Sống tại thôn A Đăng, xã Tà Rụt, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị.

- Hồ Nương : Họ thật thà thiệt bụng. Con gái là cô con cháu bác Hồ.

Con cháu bác Hồ thì đâu mà chả (dại) y như thế, chứ có riêng chi nơi miền sơn cước. Ở miền xuôi họ cũng vậy thôi :

- Năm cụ bà neo đơn gom hết tiền 'hậu sự' ủng hộ chống dịch, chống hạn

- Nữ biệt động Sài Gòn cùng 2 cháu nội đập heo đất, suốt đêm không ngủ chờ đi tặng tiền chống dịch Covid-19

- Cụ bà ủng hộ 50.000 đồng từ tiền bán gà để chống Covid-19

- Học sinh 11 tuổi vùng sâu "nuôi" heo đất để ủng hộ chống dịch Covid-19

- Xúc động nữ sinh lớp 7 'mổ heo', viết thư ủng hộ chống dịch Covid-19

- Cụ bà 98 tuổi mang 1 kg gạo, 50 quả trứng tới ủng hộ chống dịch Covid-19

Báo Quân đội Nhân dân, số ra ngày 20/07/2021, còn vừa hân hoan cho biết thêm một trường hợp vô cùng "cảm động" khác nữa kia : Cụ bà 90 tuổi góp lương thực hỗ trợ đồng bào miền Nam chống dịch. Nghe loa truyền thanh xã thông báo, vận động bà con đóng góp hàng hóa, củ, quả ủng hộ đồng bào miền Nam chống dịch Covid-19, cụ ông nói với cụ bà : "Nhà ta có mấy bao lạc. Bà chọn loại ngon nhất đem đi giúp người ta. Miếng khi đói bằng gói khi no bà ạ !".

Tình nghĩa tới cỡ đó mà nhân thế vẫn có điều tiếng eo sèo.

- Blogger Dương Hoàng Mai : Hình được chú thích đã khiến nhiều người cảm động, riêng tôi chả cảm động chi ráo, mà thấy bất nhẫn khi đọc tin bà cụ 90 tuổi ở miền núi xa xôi phải vác 5 kí lô đậu phộng đi ủng hộ miền Nam thân yêu ! Dù là tình nguyện thì cũng phải hỏi con cháu khỏe mạnh, hàng xóm khỏe mạnh sao không xách giúp bà, 5 kí lô, với quãng đường núi xa xôi, với 90 tuổi.. Tội nghiệp quá !

- Blogger Hiếu Chân : Truyền thông của đảng đăng bài ca ngợi những cụ già 85 tuổi lấy tiền để dành lo hậu sự góp vào quỹ, trẻ em 5 tuổi nói chưa sõi cũng đập heo đất lấy tiền góp vào quỹ, mỗi người cả trăm triệu đồng ! Lối tuyên truyền lố bịch đó tưởng rằng nêu gương tốt nhưng thực tế đã làm cho người đọc thấy rõ thêm bộ mặt trâng tráo và lòng tham vô đáy của nhà cầm quyền, cố vơ vét tiền bạc bằng mọi cách, không chừa cả trẻ em và bà lão.

Tôi thì không tin rằng bây giờ "trẻ em" và "bà lão" ở Việt Nam vẫn còn có thể bị dụ vào việc chống dịch như cô gái Pa Ko đã từng lao đời vào chuyện chống "giặc" (một cách hồn nhiên) như ngày xưa nữa. Mọi tin tức và hình ảnh thượng dẫn chỉ là những thủ thuật đã lỗi thời, để phô trương thành tích, của đám dư luận viên ngu ngốc mà thôi.

Bạn có thể lừa gạt mọi người vào một thời điểm nào đó, và có thể lừa gạt vài người vào bất cứ lúc nào nhưng bạn không thể lừa gạt tất cả mãi mãi được. ("You can fool some of the people all of the time, and all of the people some of the time, but you can not fool all of the people all of the time" – Abraham Lincoln).

Tưởng Năng Tiến

Nguồn : RFA, 06/08/2021 (tuongnangtien's blog)

Sau 6 tháng phòng, chống dịch Covid-19 đầu năm 2020, Việt Nam đã tự mãn thành công với phí tổn thấp và khoe được Cộng đồng Thế giới khen ngợi như tấm gương cho nhiều nước noi theo. Thậm chí, từ Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (khi ấy kiêm luôn chức Chủ tịch nước) cho đến Tuyên giáo, cơ quan bảo vệ tư tưởng và tuyên truyền cho chế độ và báo Quân đội nhân dân, cái loa của Bộ Quốc phòng đã tự ca kết quả là "tính yêu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta".

Nguyễn Phú Trọng nói : "Nước ta đã ứng phó rất nhanh chóng, kịp thời, linh hoạt, có hiệu quả với thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19". Ảnh minh họa : tuyengiao.vn

Bằng chứng hồ hởi bắt đầu từ bài phát biểu chỉ đạo Hội nghị trực tuyến toàn quốc của Chính phủ với địa phương sáng 28/12/2020 của ông Nguyễn Phú Trọng. Ông nói : "Nước ta đã ứng phó rất nhanh chóng, kịp thời, linh hoạt, có hiệu quả với thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19. Đồng thời, đã nỗ lực duy trì, phục hồi, phát triển kinh tế đạt kết quả cao nhất có thể ; được đánh giá là một trong số 10 nước trên thế giới có tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất ; một trong 16 nền kinh tế mới nổi thành công nhất trong năm 2020".

Ông ca tiếp : "Mặc dù không hoàn thành được một số chỉ tiêu đề ra từ đầu năm, chủ yếu do nguyên nhân khách quan, nhưng năm 2020 vẫn được xem là năm thành công hơn năm 2019 và là năm thành công nhất trong 5 năm vừa qua với những kết quả, thành tích đặc biệt, có ý nghĩa quan trọng trong việc nêu cao lòng yêu nước, tình đoàn kết, niềm tự hào dân tộc, niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta".

Đáng chú ý là khi ông Trọng độc diễn như thế thì cả nước bắt đầu gồng mình chống dịch. Trường học bị đóng cửa, nhiều hoạt động tụ tập đông người bị ngăn cấm, hay tự ý người dân không dám đến để tránh bị lây nhiễm. Toàn hệ thống các doanh nghiệp du lịch, hàng không, nhà hàng, khách sạn bắt đầu rung rinh, gây ảnh hưởng nặng đến khoảng 22 triệu lao động, tức 40,8% tổng số việc làm của Việt Nam.

Nhưng trước ông Trọng, Tạp chí Tuyên giáo đã "phất cờ chiến thắng" dịch Covid-19 với lời lẽ hợm hĩnh rằng : "Với tất cả sự khiêm tốn của người cộng sản", có thể khẳng định thành công của Việt Nam trong phòng, chống đại dịch Covid-19 là minh chứng hùng hồn cho sự ưu việt của chế độ ta, trong đó có sự lãnh đạo sát sao của Đảng, chỉ đạo hiệu quả của Chính phủ, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị" (Tuyên giáo, ngày 1/10/2020).

Thái độ khoe hàng quá lố này bộc lộ thêm : "Trong cuộc chiến chống dịch Covid-19, Việt Nam là một trong số rất ít các quốc gia đã thể hiện năng lực ứng phó và kiểm soát dịch Covid-19 hiệu quả, được thế giới đánh giá cao. Thậm chí, truyền thông và các chuyên gia quốc tế còn cho rằng Việt Nam là "một hình mẫu trong cuộc chiến chống Covid-19 với chi phí thấp".

Hoặc : "Là quốc gia có hệ thống y tế không bằng các nước phát triển như Châu Âu, Mỹ, nhưng với chiến lược thông minh và hiệu quả của mình, Việt Nam đã trở thành hình mẫu cho nhiều quốc gia khác trên thế giới".

Cái loa tuyên truyền này còn lên giọng : "Đây là các yếu tố mà cộng đồng quốc tế phải thừa nhận và đánh giá cao. Tuy nhiên, một số thế lực phản động vẫn cho rằng Đảng cộng sản Việt Nam "ăn may" hoặc "giấu dịch". Một số nhà phân tích và bình luận phương Tây, với định kiến vốn có về chủ nghĩa xã hội và các đảng cộng sản, cho rằng Việt Nam vận dụng "chế độ độc đảng toàn trị" nên dễ dàng thắt chặt kiểm soát, khoanh vùng dịch bệnh, đồng thời nhân dịp này kiểm soát truyền thông, báo chí, dư luận…".

Kệch cỡm hơn, loa Tuyên giáo còn "tự sướng" với giọng điệu nịnh Đảng : "Việc lãnh đạo toàn dân vượt qua thách thức toàn cầu chưa từng có đã một lần nữa khẳng định vai trò lãnh đạo không thể thay thế của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc".

Quân đội nhân dân

Đến phiên báo Quân đội nhân dân, loa tuyên truyền của Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng đã "chiến tranh hóa" phương châm "chống dịch như chống giặc" của Chính phủ qua câu chữ : "Chiến thuật đánh Covid-19 tuân thủ nguyên tắc của chiến dịch đánh giặc. Các hình thức chiến thuật vận dụng từ đánh nhỏ đến đánh lớn, từ bao vây, phục kích, đánh chặn đến dốc toàn lực lượng đánh một trận tổng lực để quyết giành thắng lợi và tiến tới thắng lợi hoàn toàn !".

Sau khi tự vẽ như thế, báo này phịa ra chuyện thành công khi viết rằng : "Trong khi Việt Nam đã giành thắng lợi cơ bản thì không ít quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới đang đương đầu với đại dịch Covid-19. Nhiều nước trên thế giới đã ca ngợi thành công của Việt Nam, một đất nước tiềm lực kinh tế còn hạn chế nhưng đã không chịu khuất phục "giặc Covid-19", đã chiến đấu kiên cường và giành thắng lợi một cách ngoạn mục. Cho đến cuối tháng 5 vừa qua, khi Việt Nam đã là một trong những nước mở cửa sớm nhất để phục hồi nền kinh tế thì trên hệ thống truyền thông của nhiều nước vẫn không ít nhận xét, đánh giá về thành công của Việt Nam và cho rằng những gì Việt Nam làm được là bài học hết sức quý giá cho các nước".

Nhưng thứ "kiêu ngạo cộng sản" không dừng ở đây mà còn hung hăng tô son điểm phấn cho khả năng gọi là "quản trị quốc gia" của Đảng để thực hiện "mục tiêu kép, vừa phòng, chống dịch của phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội".

Đến cuối năm 2020 sang đầu năm 2021, dịch Covid-19 từ vùng biên giới Việt-Trung đã lan nhanh và rộng ra nhiều cộng đồng dân cư, các thành phố lớn và khu công nghệ. Việt Nam giải thích đó là hậu quả của dân nhập cư xuyên biên giới bất hợp pháp từ Trung Quốc và Cao Miên, và do nhập cảnh từ nước ngoài, kể cả số công nhân và du học sinh được đem về từ nước ngoài có lây nhiễm cao.

Tình trạng khẩn trương hơn khi Việt Nam phải đối phó với dịch bệnh qua đợt 2, đợt 3 rồi sang đợt thứ 4, bắt đấu từ tháng 4/2021, nghiêm trọng nhất tại Sài Gòn (nay là Thành phố Hồ Chí Minh) và 19 tỉnh, thành miền Nam.

Vì tính nguy hiểm chưa từng có, Chính phủ đã thành lập "Tổ công tác "đặc biệt", đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh, dưới sự chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19", để : "xử lý, giải quyết ngay những nhiệm vụ, các vấn đề cấp bách, phát sinh trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại Thành phố và các tỉnh, thành phố đang thực hiện giãn cách xã hội".

Hậu quả nhãn tiền

Tuy nhiên, khi Chính phủ áp dụng giãn cách nhà với nhà, người với người, cấm ra đường nếu "không có lý do chinh đáng", khoanh vùng, lập chốt kiểm soát cho tới ban hành lệnh giới nghiêm tại Sài Gòn từ 6 giớ tối đến 6 giớ sáng thì tình hình kinh tế và xã hội xáo trộn rất nhanh. Đời sống người dân bị đảo lộn, gặp muôn vàn khó khăn do mất việc, giảm việc, cạn kiệt tài chính vì dù không có việc làm nhưng vẫn phải ăn để sống, vẫn phải trả tiền thuê nhà, điện nước v.v.

Do đó, hàng ngàn công nhân đến Sài Gòn và vùng phụ cận làm công đã phải "chạy trốn" khỏi thành phố về quê miền Trung và vùng Cửu Long bằng mọi phương tiện, kể cả xe máy, đi bộ để tránh dịch, hay không còn tiền để sống.

Một số địa phương đã nhanh tay thuê xe đò chở đồng hương về quê trong tay xách, nách mang giữa người lớn và trẻ em trông rất tội nghiệp.

Nhưng khi bệnh dịch Covid-19 chuyển sang Delta variant đe dọa toàn cầu, kể cả Việt Nam từ tháng 4/2021 thì tình hình bất ổn định kinh tế và xáo trộn xã hội tại Việt Nam đã có dấu hiệu báo động. Vì vậy, tại cuộc thảo luận tại Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội và phòng chống Covid-19 chiều 25/7/2021, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đã phê bình : "Các biện pháp phong tỏa, giãn cách xã hội, cách ly... là biện pháp cần thiết để chống dịch hiệu quả, nhưng chính điều này cũng tác động tiêu cực đến sức khỏe, tinh thần của con người".

Bà nói : "Đó là sự mệt mỏi, lo lắng, bất an khi chứng kiến dịch bệnh kéo dài, là nỗi hoảng loạn đối với những người mất người thân, sự u uất, chán chường, mất việc làm, mất thu nhập, bị phá sản, những kế hoạch cho cuộc sống bị đảo lộn. Tất cả những điều này tạo thành tâm lý nặng nề mà nếu không được quan tâm đúng mức, chúng ta sẽ thấy có rất nhiều hệ lụy tiêu cực" (Thời báo Kinh tế Việt Nam, 25/7/2021).

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến tháng 12/2020, cả nước có 32,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19. Con số này bao gồm người bị mất việc, phải nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập.

Trong đó, 69,2% người bị giảm thu nhập, 39,9% phải giảm giờ làm, nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên, và khoảng 14% buộc phải tạm nghỉ hoặc tạm ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh (Tuổi Trẻ, 06/01/2021).

Bước qua năm 2021, Tổng cục Thống kê của Việt Nam cho biết trong bản tin ngày 06/07/2021 : "Trong quý II và 6 tháng đầu năm 2021, thị trường lao động Việt Nam đã bị ảnh hưởng do sự bùng phát lần thứ 3 và thứ 4 của đại dịch Covid-19. Tình hình lao động việc làm quý II cho thấy thị trường lao động chưa thấy dấu hiệu khả quan với số người có việc làm giảm so với quý trước, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm tăng so với quý trước".

Bản tin viết tiếp : "Thiếu việc làm trong độ tuổi (nam, từ 15 đến 59 và nữ, từ 15 đến 54) quý II năm 2021 là 1,1 triệu người, tăng 173,5 nghìn người so với quý trước… Sự bùng phát nhanh hơn, mạnh hơn, khó kiểm soát hơn của dịch Covid-19 lần thứ tư đã làm tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ở khu vực thành thị tăng cao hơn so với khu vực nông thôn (tương ứng là 2,80% và 2,49%). Xét theo ba khu vực kinh tế, tỷ trọng lao động thiếu việc làm trong độ tuổi quý II năm 2021 ở khu vực dịch vụ là cao nhất với 35,8%, tiếp theo là khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản với 35,6%".

Cũng vì dịch Covid-19 mà nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ phải đóng cửa khiến số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động gia tăng.

Tổng cục Thống kê cho biết : "Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý II năm 2021 là gần 1,2 triệu người, tăng 87,1 nghìn người so với quý trước".

Chi tiết hơn : "Số thanh niên từ 15-24 tuổi thất nghiệp trong quý II năm 2021 là 389,8 nghìn người, chiếm 31,8% tổng số người thất nghiệp. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên quý II năm 2021 là 7,47%, tăng 0,03 điểm phần trăm so với quý trước... Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên khu vực thành thị là 9,57%, cao h gơn 3,11 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn".

Tuy vậy, theo báo Chính phủ, ngày 06/07/2021 thì tổng sản phẩm nội địa (Gross Domestic Product-GDP) của Việt Nam sáu tháng đầu năm 2021 "vẫn tăng trưởng dương và vẫn cao nhất khu vực Đông Nam Á tăng 5,64%, cao hơn tốc độ tăng 1,82% của 6 tháng đầu năm 2020".

Lời khoe của Chính phủ cũng nhanh hẩu đoảng vì từ lâu, các số thống kể của Việt Nam không được coi chinh xác và thường tiềm ẩn "chính trị" sau những con số khiến nhiều người nghi ngờ. Hơn nữa, trong bối cảnh dịch Delta, biến chứng của Covid-19 sang Delta variant đã lan nhanh và lây nhiễm đến hàng ngàn công nhân các khu công nghệ, đặc biệt ở trung tâm Kinh tế của cả nước ở Sài Gòn và ở phía bắc như Samsung, Foxconn thì "sản phẩm nội địa" sẽ giảm và đe dọa mức phát triển của Việt Nam.

Sài Gòn lâm nguy

Bởi vì : "Hiện nay, dịch bệnh ở Thành phố Hồ Chí Minh, một phần các tỉnh Long An, Bình Dương, Đồng Nai đã nhiễm rất rộng, ngấm rất sâu. Nếu dịch bệnh vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp thì hệ thống y tế không còn đủ khả năng đáp ứng…", Thời báo Kinh tế Việt Nam hôm 27/7 (2021) đã trích lời Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói như thế khi ông "đến kiểm tra công tác điều trị bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Quân y 175".

Ông Đam kêu gọi : "Các tỉnh, thành phố đang giãn cách xã hội phải thực hiện rất nghiêm, động viên toàn dân cách ly triệt để nhà với nhà, người với người. Nhất là những nơi như Thành phố Hồ Chí Minh, qua hai tháng giãn cách với nhiều bất tiện, tiếp tục hy sinh lợi ích kinh tế".

Ông nói : "Chúng ta chịu khắc khổ trong một thời gian để chiến thắng được dịch bệnh, còn nếu dễ dãi, nơi lỏng thì không thể khống chế được tình hình".

Phản ảnh tình hình dịch bệnh đã gây nhiều khó khăn cho cả nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói : "Đám mây đen Covid-19 đã phủ nghịch cảnh lên cuộc sống của chúng ta" (Diễn văn ngày 28/7/2021).

Trong khi ấy, tờ Thời báo Kinh tế Việt Nam xác nhân vào ngày 28/7 (2021) rằng : "Với kịch bản tình hình dịch bệnh diễn biến theo chiều hướng tiêu cực, các khu vực kinh tế chịu tác động lớn là dịch vụ, công nghiệp - xây dựng… Dự kiến nhu cầu nhân lực nửa cuối năm 2021 cần khoảng 127.000 chỗ làm việc"...

Theo Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động Thành phố Hồ Chí Minh thì : "Số lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 đang làm việc trong 4.140 doanh nghiệp khảo sát là 125.277 người (chiếm 37,70% tổng số lao động trong doanh nghiệp khảo sát)… Có 1.924 doanh nghiệp dự kiến cắt giảm lao động trong 6 tháng cuối năm 2021, chiếm 46,47% tổng số doanh nghiệp khảo sát. Trong đó, có 1.794 doanh nghiệp ngoài nhà nước (chiếm 93,24%) ; có 104 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm 5,41%) ; có 26 doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước (chiếm 1,35%).

Số người bị tổn thương "tập trung chủ yếu ngành : bán buôn và bán lẻ ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác ; công nghiệp chế biến, chế tạo ; dịch vụ lưu trú và ăn uống ; xây dựng ; vận tải kho bãi ; hoạt động kinh doanh bất động sản…".

Vẫn theo báo cáo này thì : "Với kịch bản thứ nhất, tình hình dịch bệnh diễn biến theo chiều hướng tiêu cực tác động đến tăng trưởng kinh tế - xã hội, các khu vực kinh tế chịu tác động lớn là khu vực dịch vụ (ngành lưu trú, ăn uống, du lịch, vận tải…) ; khu vực công nghiệp - xây dựng (ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ, chế biến thực phẩm, xây dựng…). Dự kiến nhu cầu nhân lực 6 tháng cuối năm 2021 cần khoảng 127.000 chỗ làm việc".

Trước viễn ảnh biến chứng khó lường của dịch Covid-19, bình quân mỗi ngày ở Việt Nam có trên 3.000 ca mới và tình hình kinh tế bị ảnh hưởng tiêu cực khó lường, Quốc hội cộng sản Việt Nam đã ra Nghị quyết ngày 28/07/2021 trao quyền cho Chính phủ và Thủ tướng được áp dụng các biện pháp cần thiết và cấp thời để chống dịch và phục hồi kinh tế.

Theo thống kê của Bộ Y tế Việt Nam, cho đến ngày 28/7/2021, cả nước có 113.225 ca nhiễm, trong đó Sài Gòn chiếm 74.855 bệnh nhân. Số người đang nằm viện là 97.223 và số tử vong là 524.

Nhưng không ai biết rõ "số thật" ca nhiễm ở Việt Nam là bao nhiêu vì có nhiều lãnh đạo đã không muốn bị cấp trên coi đã thất bại để bảo vệ uy tín cho địa phương nên thường báo cáo sai với tình hình thật. Việc này không mới vì đã xẩy ra trong 2 công tác phòng, chống tham nhũng và xây dựng, chỉnh đốn đảng.

Hai công tác quan trọng này, dù đã bắt đầu từ khóa đảng XI năm 2011, nhưng cho đến khóa đảng XIII, bắt đầu từ tháng 1/2021, nói theo ngôn ngữ của lãnh đạo Việt Nam, thì "tham nhũng vẫn còn nghiêm trọng và tình vi", trong khi "xây dựng, chỉnh đốn đảng" là nhiệm vụ lâu dài và thường xuyên, không thể một sớm một chiều mà xong.

Do đó, đối với nạn dịch Covid-19 chưa có dấu hiệu kết thúc sớm trên toàn cầu và ở Việt Nam, vì thiếu phương tiện và nhân lực, lại chưa có một chiến lược chận đứng lây lan hiệu quả để phục hồi sản xuất thì bất kỳ sự kiêu ngạo và tự mãn quá lố nào cũng chỉ rước lấy thất bại mà thôi.

Phạm Trần

(28/07/2021)

Trung Quốc tuyên bố không tiếp tục tham gia điều tra nguồn gốc Covid-19

Trọng Nghĩa, RFI, 22/07/2021

Bắc Kinh chính thức bác bỏ kế hoạch tiếp tục điều tra nguồn gốc dịch Covid-19 như Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) đề nghị. Phát biểu với báo giới vào hôm nay, 22/07/2021, tại Bắc Kinh, phó chủ tịch Ủy Ban Y Tế Quốc Gia Trung Quốc khẳng định là Bắc Kinh sẽ không tham gia giai đoạn 2 của cuộc điều tra nguồn gốc dịch Covid-19 mà Tổ Chức Y Tế Thế Giới tổ chức.

Chữ "Covid-19" phản chiếu trên một giọt thuốc từ đầu kim ống chích. Ảnh chụp ngày 09/11/2020.  Reuters – Dado Ruvic

Theo hãng tin Anh Reuters, ông Tăng Ích Tân (Zeng Yixin) khẳng định : "Trung Quốc sẽ không chấp nhận một cuộc điều tra truy tìm nguồn gốc như vậy vì trên nhiều khía cạnh, hành động đó coi thường ý thức chung và thách đố khoa học". Nhân vật này đã tỏ thái độ "ngạc nhiên" trước việc WHO đưa giả thuyết virus SARS-CoV-2 rò rỉ từ phòng thí nghiệm ở Trung Quốc vào giai đoạn 2 của cuộc điều tra nguồn gốc dịch Covid-19, đồng thời nhắc lại quan điểm chính thống là không thể chia sẻ hoàn toàn một số dữ liệu mà Bắc Kinh có được.

Ngày 15/07, chính tổng giám đốc Tổ Chức Y Tế Thế Giới Tedros Adhanom Ghebreyesus đã kêu gọi Trung Quốc hợp tác đầy đủ hơn trong cuộc điều tra nguồn gốc dịch Covid-19 mới. Ông phàn nàn là bản báo cáo đầu tiên của cuộc điều tra phối hợp với phía Trung Quốc, đã "thiếu dữ liệu thô về những ngày đầu dịch bùng phát". Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên sau đó một hôm đã có ý kiến phản bác, nhấn mạnh rằng Bắc Kinh "đã hợp tác đầy đủ với cuộc điều tra ban đầu của WHO". Quan chức này đồng thời bác bỏ cáo buộc của nhóm điều tra quốc tế, theo đó họ không được phép tiếp cận bất kỳ địa điểm hoặc dữ liệu cần thiết nào.

Tháng 3, WHO công bố báo cáo điều tra ban đầu về nguồn gốc dịch Covid-19, trong đó xác định virus SARS-CoV-2 có thể bắt nguồn từ động vật trước khi lây lan sang con người vào khoảng tháng 12-2019. Tuy nhiên, ngày càng nhiều quốc gia phương Tây đặt câu hỏi về tính chính xác của báo cáo đó, chẳng hạn tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra lệnh cho các cơ quan tình báo Mỹ xem xét dịch Covid-19 bùng phát như thế nào.

Trọng Nghĩa

*******************

Tin tặc Trung Quốc đánh cắp dữ liệu về sông Mêkông từ Bộ Ngoại giao Cam Bốt

Trọng Nghĩa, RFI, 22/07/2021

Theo hãng tin Anh Reuters, Tư pháp Mỹ ngày 19/07/2021 tiết lộ : Tin tặc Trung Quốc đã thâm nhập vào hệ thống tin học của Bộ Ngoại giao Cam Bốt - một đồng minh trung thành của Bắc Kinh tại Đông Nam Á - để đánh cắp dữ liệu về sông Mêkông.

Ngư dân Cam Bốt chèo thuyền đánh cá trở về gần đập Don Sahong, làng Preah Romkel, tỉnh Stung Treng, sát biên giới Cam Bốt - Lào, ngày 21/06/2016.  AP - Heng Sinith

Hôm thứ Hai 19/07, bộ Tư Pháp Mỹ cho biết là đã có bốn công dân Trung Quốc - ba quan chức an ninh và một tin tặc được thuê mướn - đã bị truy tố về tội tấn công tin học vào hàng chục công ty, trường đại học và cơ quan chính phủ ở Hoa Kỳ và nước ngoài.

Trong bản cáo trạng dài 30 trang, Tư Pháp Hoa Kỳ đã nêu chi tiết các hoạt động của một thực thể bị coi là công ty bình phong do an ninh Trung Quốc điều hành trên đảo Hải Nam. Trong số các mục tiêu tấn công của tin tặc, có cơ quan được gọi là "Bộ A của chính phủ Cam Bốt", nơi mà các bị cáo đã "đánh cắp dữ liệu liên quan đến các cuộc thảo luận giữa chính phủ Trung Quốc và Cam Bốt về việc sử dụng sông Mêkông" vào tháng 01/2018.

Hai nguồn thạo tin đã xác nhận với Reuters rằng bộ A đó là Bộ Ngoại giao Cam Bốt.

Theo cáo trạng, nhóm tin tặc Trung Quốc lấy được dữ liệu từ Bộ Ngoại giao Cam Bốt vào ngày 10/01/2018, đúng hôm nước này tổ chức tại Phnom Penh hội nghị thượng đỉnh nhóm Hợp Tác Lancang-Mekong (LMC) do Trung Quốc hậu thuẫn (Lancang hay Lan Thương là tên Trung Quốc đặt cho sông Mêkông), tập hợp các nước Trung Quốc, Lào, Miến Điện, Thái Lan và Việt Nam. Dữ liệu mà các tin tặc thu được liên quan đến các cuộc thảo luận đó, nhưng cáo trạng không cho biết chi tiết.

Cũng theo bản cáo trạng, vào cùng một ngày, nhóm tin tặc Trung Quốc đã truyền đi các "bí mật thương mại và dữ liệu thủy âm" ngụy trang trong các bức ảnh kỹ thuật số cho thấy một con gấu koala và cựu tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. Tài liệu đã được gửi đến một tài khoản trực tuyến do tin tặc kiểm soát. Không rõ là dữ liệu thủy âm - dữ liệu được thu thập bằng sóng siêu âm và được sử dụng để theo dõi các đặc điểm dưới nước - có phải là của sông Mêkông hay không.

Theo Reuters, mục tiêu của vụ tấn công cho thấy là ngoài Biển Đông, khu vực sông Mêkông đang nổi lên thành một chiến trường mới giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ở Đông Nam Á.

Trọng Nghĩa

Đối đầu với đợt dịch covid thứ 4, nhà nước Việt Nam không hề chuẩn bị vacxin phương tiện hữu hiệu nhất mà vẫn ngạo nghễ "tấn công" covid. Từ lãnh đạo trung ương đến địa phương luôn ồn ào với những diễn ngôn chính trị kiêu hãnh. Chống dịch bệnh bị chính trị hóa như là một phong trào thi đua lập thành tích. Dù nhân viên y tế vắt kiệt sức làm việc nhưng dịch vẫn lan rộng, tăng nhanh nhất là Thành phố Hồ Chí Minh riêng ngày 18-7 Thành phố Hồ Chí Minh có đến 4.692 ca, sáng 19-7 là Thành phố Hồ Chí Minh 1.535 ca.

Chính quyền đặt ra mục tiêu ngăn và tiêu diệt covid và đi đến những biện pháp cực đoan, tốn kém nhưng không hiệu quả.

Ngày 30/5, khi dịch bệnh mới ở mức hai con số một ngày trong phạm vi chưa đến mười tỉnh thành, ông Phạm Minh Chính hô hào. "trong lúc này toàn hệ thống chính trị và toàn dân phải "tổng tiến công toàn lực, toàn diện, mạnh mẽ và hiệu quả hơn nữa, với quyết tâm cao hơn, với nỗ lực lớn hơn, với hành động quyết liệt hơn, hiệu quả hơn, tập trung cao hơn nữa nhưng phải có trọng tâm trọng điểm để khoanh vùng, dập dịch, ổn định tình hình nhanh hơn nữa".

Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra phương châm "BA KHÔNG" : không nói thiếu tiền, không nói thiếu nguồn nhân lực và không nói thiếu thể chế.

Đáp lại lời Thủ tướng, các Bộ ngành cũng đều một giọng lạc quan sẵn sàng phương tiện, biện pháp sẳn sàng tiêu diệt dịch với những lời có cánh (1).

Cách ly, phong tỏa tạo "lò ấp dịch"

Nhưng đàng sau các tuyên ngôn rổn rảng đó, các biện pháp chống dịch được áp dụng là dùng quyền lực nhà nước áp chế lên đời sống, sức khỏe, sinh mạng người dân. Chính các biện pháp cực đoan này là nguyên nhân làm dịch gia tăng.

Từ tầm nhìn ngạo nghễ, chính quyền đặt ra mục tiêu ngăn và tiêu diệt covid và đi đến những biện pháp cực đoan, tốn kém nhưng không hiệu quả. Trong khi xét nghiệm cho thấy chỉ có đến 68-70% người dương tính với covid 19 (F0) là có triệu chứng. Số F0 này chỉ có nguy cơ lây nhiểm cho người khác hoặc có thể phát bệnh. Đối sách tốt nhất là tư vấn cho họ tự cách ly và theo dõi để tiếp nhận điều trị khi phát sinh triệu chứng. Nhà nước đã xem họ là bệnh nhân hào phóng "thu dung" tất cả những người F0 vào các bệnh viện để điêu trị.

Tất cả những người F1 (có tiếp xúc với F0) đều bị đưa đi cách ly tập trung và theo công thức ấy, nếu chẳng may, một F1 nào đó bị nhiểm (dù là nhiểm chéo trong khu tập trung) thì tất cả những F2 của họ nhiểm nhiên trở thành F1 lại phải đi cách ly tập trung.

Chính cách truy cùng diệt tận này đã làm số lượng người bị cách ly tăng rất nhanh. Ở các địa bàn dân cư, một nhà có người nhiểm thì cả con hẻm sẽ bị phong tỏa nội bất xuất ngoại bất nhập. Các công sở, cao ốc chung cư và đặc biệt là các cơ sở y tế, y bác sĩ cũng không ngoại lệ chỉ cần 1 người bị nhiễm cả khối bị phong tỏa Khi dịch đã lan rộng, số người bị cách ly, phong tỏa tăng lên dột ngột. Điều kiện vệ sinh, sinh hoạt của các khu cách ly tạm bợ thấp kém nên dễ xảy ra lây nhiễm chéo. Dư luận xã hội kinh sợ gọi các khu cách ly là "lò ấp dịch"

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong phải thừa nhận : Chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận với nhau rằng không loại trừ đã xảy ra tình trạng lây nhiễm chéo Covid-19 tại các khu cách ly và khu phong tỏa' (2).

Ngày 18/7, nhà báo Hoàng Tư Giang viết trên Fb một stt ĐỪNG BẮN VÀO CHÂN MÌNH có đoạn : "Số ca dương tính hôm nay đã phá kỷ lục và vượt qua suy nghĩ của rất nhiều người bởi ai cũng nghĩ, số ca, đặc biệt ở SG sẽ giảm xuống sau khi đã lock nhiều ngày.

Vì sao tăng như vậy ? Xin trích bản tin của Bộ Y tế.

Sáng : ghi nhận 2.454 ca trong nước, trong đó 2.226 ca được phát hiện trong khu cách ly hoặc khu đã được phong tỏa. Có 1.756 ca tại Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó 1.694 ca là trong khu cách ly, khu vực đã được phong tỏa.

Tối : ghi nhận 5.887 ca trong nước, trong đó 4.960 ca được phát hiện trong khu cách ly hoặc khu đã được phong tỏa. Có 2.310 ca tại Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó 1.745 ca là trong khu cách ly, khu vực đã được phong tỏa.

Điều này là gì nếu không phải các F1 đã lây nhiễm chéo trong khu cách ly tập trung để trở thành F0, như lãnh đạo Thành phố đã từng nói". (3)

Phung phí tiền của, nhân lực y tế

Nguy hiểm hơn nữa là tổn thất lớn nhất là ngành y tế bình thuờng vốn dĩ đã quá tải, phải đột ngột tiếp nhận khối lượng công việc quá lớn và có quá nửa cơ sở y tế, bệnh viện của Thành phố Hồ Chí Minh đã bị phong tỏa.

Mặt khác, việc phong tỏa, cấm chợ gây tác động lớn đến đời sống người dân. Hệ thống siêu thị chỉ có năng lực cung cấp 20% nhu cầu thiết yếu về thực phẩm của Thành phố đã quá tải, hàng hóa khan hiếm và tăng giá.

Một biện pháp tốn kém tiền của nhân lực phung phí vô bổ và tạo nguy cơ lây nhiểm là xét nghiệm cấp giấy thông hành âm tính và xét nghiệm đại trà cho toàn dân Thành phố Hồ Chí Minh để truy tìm F0. Báo chí lề phải tuyên truyền ầm ỉ về chiến dịch này. "Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục đồng loạt triển khai kế hoạch lấy mẫu xét nghiệm sàng lọc Covid-19 đối với 5 triệu người trên địa bàn’ (4). ‘Ngày 28/6, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên đã chỉ đạo mở một chiến dịch cao điểm tấn công, truy vết, xét nghiệm rộng toàn thành phố để tìm các ca mắc Covid-19 (F0) trong cộng đồng’ (5).

Ngay từ đầu dịch, nhiều bác sĩ như Phạm Ngọc Thắng nguyên là Nghiên cứu sinh chuyên ngành Truyền nhiễm, Lương Trường Sơn Phó Viện trưởng tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Y tế, Phan Xuân Trung admin trang Ykhoa.net, Phan Hữu Khanh Phó Giám Đốc BV Nhi Đồng 2… cả các chuyên gia ở nước ngoài như Giáo Sư Nguyễn Văn Tuấn... đã lên tiếng góp ý cần thay đổi chiến lược, mục tiêu và biện pháp chống dịch. Phải xem vaxcin là biện pháp căn bản.

Tuy có những dị biệt nhất định nhưng hầu hết các đề xuất của các nhà khoa học độc lập tập trung vào mấy vấn đề sau :

Không nên đặt mục tiêu tìm diệt F0 mà cần tập trung :

1. Giảm tỉ lệ tử vong, hạn chế việc người bị bệnh khác bị ảnh hưởng về tính mạng và sức khỏe do dịch viêm phổi Vũ Hán.

2. Hạn chế các tác hại của dịch và việc chống dịch lên dân sinh.

3. Duy trì các hoạt động kinh tế, hạn chế tối đa sự suy sụp của hệ thống sản xuất, kinh doanh.

Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn đặt ra ba yêu cầu là :

- bảo toàn hệ thống y tế ;

- tối thiểu hóa số ca nhập viện và ICU và giảm nguy cơ tử vong ;

- giúp cho người dân tự quản lí nguy cơ.

Các bác sĩ cũng nêu ra nhiều biện pháp cụ thể

Cụ thể là không nên xem tất cả những người nhiễm covid là bệnh nhân, đề nghị cho F0 không triệu chứng, F1 cách ly tại nhà, không nên xét nghiệm đại trà trên diện rộng, ngừng ngăn sông cấm chợ, bỏ "giấy thông hành âm tính"…

Điều các bác sĩ quan tâm sâu sắc là cần bảo tồn nhân lực của ngành y tế và dừng ngay việc phong tỏa cơ sở y tế bệnh viện, buộc các bác sĩ đi cách ly. Đồng thời cần khẩn thiết chuẩn bị nhân lực, thiết bị cho các phòng bệnh ICU để điều trị các bệnh nhân nặng. Phải chuyển mục tiêu tìm diệt F0 sang hạn chế lây lan và giảm thiểu tử vong. Các bác sĩ cũng hết sức lưu ý đến việc quan tâm điều trị cho người bệnh khác ngoài covid đang bị bỏ trống do việc phong tỏa bệnh viện và ngăn cản đi lại.Tất cả những góp ý này đều chân thành thiện ý và có dẫn chứng khoa học.

Nghe phản biện nhưng chậm thay đổi

Ngày 11/7, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh gặp gỡ các chuyên gia, nhà khoa học cùng bàn cách chống dịch Covid-19. Ông Nên đã bày tỏ quan điểm sẽ tiếp tục lắng nghe và vận dụng. Sau cuộc gặp này, tại Thành phố Hồ Chí Minh có một vài chuyển biến như cho F1 cách ly tại nhà, dự kiến thí điểm F0 tại nhà, dự kiến mở lại các chợ đầu mối và chợ truyền thống…

Tuy nhiên những chuyển biến này rất chậm và rụt rè. Việc giải tỏa các chốt chặn trong thành phố chỉ thực hiện đươc một vài ngày lại tái lập.

Khuynh hướng thu gom cách ly vẩn đang thắng thế. Ngày 11/7 Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong mạnh dạn phát biểu với báo chí, thành phố đang chuẩn bị và sẵn sàng cho phương án 50.000 giường điều trị bệnh nhân Covid-19 (6).

Những từ giường bệnh, bệnh viện dã chiến nghe rất long trọng như một cơ sở y tế khả dĩ nhưng thực chất nó chỉ là những cái giường nằm theo nghĩa đen mà thậm chí còn chưa có. Bệnh viện dã chiến thực chất là những chung cư, ký túc xá đươc trưng dụng sửa chữa tạm bợ hết sức vá víu.

Thiết bị y tê thiếu nghiêm trọng

Fbker Nguyễn Đình Tuấn là cán bộ Sở Y tế thuộc lĩnh vực này đã viết trên trang cá nhân những thông tin cận cảnh Bệnh viên Dã Chiến số 10 (03 lô căn hộ D07 - Bình Khánh, Q2) 3.500 giường để phân trần với dư luận về những khó khăn của các bệnh viện này.

"Thật sự, chỉ trong 5 ngày để đưa 03 blocks chung cư 506 căn hộ vào vận hành đảm bảo các tiêu chuẩn y tế là điều hoàn toàn không dễ dàng nên chắc chắn không thể đạt chuẩn 5% cho bà con được - Mong bà con lượng thứ :

Trước tình hình quá tải tại các bệnh viện dã Chiến và số lượng F0 đang còn tồn đọng tại các quận / huyện là khá lớn nên việc Sở Y tế mong muốn đưa ngay 3.500 giường này vào nhận bệnh ngay trong tối nay nhưng khó mà khả thi khi mà các công tác hậu cần và an ninh cũng cần phải động bộ với công tác chuyên môn

…Việc quan trọng nhất bây giờ là 3.500 cái giường xếp hay ghế bố… thì Sở Y tế vẫn chưa có nguồn để mua… nên khi nào có sẽ nhận bệnh được ngay" (7).

Trái với sự lạc quan của ông Nguyễn Thành Phong hay các lãnh đạo khác về năng lực và cơ sở vật chất điều trị, đúng như dự đoán và sự lo lắng của các chuyên gia, tuy số lượng bệnh nhân nặng hiện nay chưa phải lớn nhưng sự thiếu thốn thiết bị, nhân lực đã đến mức báo động.

Ngày 18/7 báo Tuổi trẻ đăng bài kêu cứu "Bệnh viện điều trị Covid-19, bệnh viện dã chiến ở Thành phố Hồ Chí Minh cấp bách tìm máy thở, nguồn oxy".

Theo bài báo, thành phố đang phải điều trị cho 26.873 bệnh nhân dương tính mới. Sở Y tế phân cho 12 bệnh viện dã chiến với quy mô 34.500 giường. Tuy nhiên hiện nhiều bệnh viện không chỉ trong tình trạng quá tải mà thiếu một số trang thiết bị y tế.

Bệnh viện điều trị Covid-19 Củ Chi cần 100 máy monitor (thiết bị theo dõi tình trạng sức khỏe cho bệnh nhân) nhưng có 20 máy.

Bệnh viện thiếu máy thở di động nên phải mượn từ các đơn vị khác. Hiện cần thêm 2 máy thở di động và 80 máy monitor, cần 2 xe cứu thương để gửi mẫu và rất nhiều công việc khác, đồ bảo hộ cho nhân viên y tế...

Tại Bệnh viện Nhi đồng 2, đang điều trị cho hơn 140 trường hợp F0 gồm cả người lớn và bệnh nhi, cần thêm 10 máy thở nữa mới đáp ứng nhu cầu.

Bệnh viện Nhi đồng 1 chỉ có 2 máy thở, vẫn còn thiếu máy thở. Bệnh viện dã chiến số 4, có hơn 4.000 người bệnh nhưng chưa được trang bị máy thở nào. Trang thiết bị phòng hộ cho nhân viên y tế dự trù chỉ còn đủ sử dụng trong 10-15 ngày tới. Nếu không được cung cấp thêm thì sau thời gian trên sẽ không còn đồ bảo hộ cho nhân viên y tế nữa

Bệnh viện điều trị Covid-19 Cần Giờ đang điều trị cho khoảng 600 F0 có triệu chứng nhẹ. Huyện cách trung tâm đến 2 tiếng đồng hồ xe chạy Nhưng hiện nay bệnh viện chỉ có 1 chiếc xe cứu thương, không thể lắp đặt được hệ thống oxy nên rất vất vả trong vận chuyển bệnh nhân nặng cấp cứu. (8)

Bênh viện hồi sức 1000 giường chỉ có thể nhận 60 bệnh nhân

Với bệnh viện hồi sức đặc biệt 1000 giường chuyên trị Covid 19 nặng được tuyên truyền ầm ỉ là trang thiết bị hiện đại và do bác sĩ Nguyễn Trí Thức, Giám đốc bệnh viện Chợ Rẩy, phụ trách tình hình trang thiết bị càng khủng hoảng hơn.

Đến ngày 17/7, bệnh viện chỉ có thể tiếp nhận 60 bệnh nhân. Bệnh viện đang thiếu rất nhiều trang thiết bị y tế cần thiết, có loại chưa có cái nào như máy thở không sử dụng khí nén trung tâm, máy minitor 6 thông số, máy nội soi phế quản, máy sưởi ấm bệnh nhân...

Một số trang thiết bị chỉ có 1 vài cái như máy đo điện tim, máy thử đường huyết tại giường, máy siêu âm 3 đầu dò, máy đo khí máu, X-quang di động, máy thở xách tay...

Bệnh viện có văn bản đề xuất cung ứng khẩn cấp 23 loại trang thiết bị thiết yếu (tổng cộng 2.015 thiết bị). Điển hình như hệ thống tim phổi nhân tạo ECMO (12 máy), lọc máu liên tục (34 máy), minitor các loại (150 máy), theo dõi Sp02 và nhịp tim (135 máy), bộ hút đàm trung tâm (180 bộ), truyền dịch (280 máy), X-quang di động (7 máy), các loại máy thở (101 máy), oxy lưu lượng cao (74 máy) (9).

Dịch lan rộng, nguy cơ vỡ trận đang hiển hiện

Hiện nay, mỗi ngày Thành phố Hồ Chí Minh có thêm trên 5.000 ca nhiểm mới, việc cách ly tập trung toàn bộ F0 là hoàn toàn không khả thi. Nếu theo tỉ lệ 20% F0 có triệu chứng thì số bệnh nhân thật cần điều trị thật mỗi ngày sẽ tăng thêm 1000 giường.

Liệu số lượng máy thở và các thiết bị y tế khác có tăng theo kịp yêu cầu này ? Quan trong hơn nữa là nguồn nhân lực nào sẽ đáp ứng cho số bệnh nhân mới tăng lên ?

Sự chi viện từ các địa phương khác là khó khả thi khi dịch đang lan ngày càng rộng.

Cần sớm giải tỏa những khu cách ly các bệnh viện bị phong tỏa để thu hồi nguồn nhân lực đang vung phí cho các ca F1, F0 không triêu chứng. Khẩn trương phân loại F0, xây dựng hệ thống quản lý tư vấn tại nhà với F0 có triệu chứng nhẹ và tập trung điều tri cho các bệnh nặng

Bên cạnh đó phải mở cửa toàn bộ hệ thống bệnh viện điều trị, huy động hệ thống bệnh viện tư để chăm sóc bệnh nhân khác ngoài covid.

Y tế Thành phố Hồ Chí Minh đang quá tải và tê liệt vì ôm đồm cách ly F0

Tình trạng này không riêng của Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Phước, Đồng Tháp số lượng ca nhiểm chưa quá 1000 cũng đã lên tiếng kêu cứu chi viện. Dịch đang lan nhanh mà theo các chuyên gia thì bất cứ ai cũng có thể là F0 tiềm tàng. Bộ Y tế chí mới cho phép các địa phương thí điểm cách ly F1 tại nhà với những điêu kiện rất khắt khe chỉ những gia đình giàu có mới làm đươc. Các khu cách ly, phong tỏa càng lúc càng mở rộng, số nhiểm chéo càng tăng.

Điều đáng nói theo chỉ đạo mới của Thủ tướng Phạm Minh Chính, từ ngày 19/7, sẽ mở rộng áp dụng chỉ thị 16 ra 19 tỉnh thành từ Bình Phước đến Cà Mau. Chưa biết hiệu quả của đợt phong thành trên diện rộng này hiệu quả đến mức nào nhưng chắc chắn sư ngăn cắt giữa các địa phương sẽ chặt chẽ hơn, nguồn cung cấp hàng hóa lương thực cho Thành phố Hồ Chí Minh sẽ thu hẹp ngặt nghèo hơn. Đời sống của người dân Thành phố sẽ càng thắt ngặt trong dịch bệnh.

Viễn cảnh đen tối về sự quá tải và vỡ trận không là của riêng Thành phố Hồ Chí Minh, khi nhận thức và nội dung chỉ đạo từ Thủ tướng vẫn là những yêu cầu nước đôi chung chung giản cách mà vẫn bảo đảm an sinh xã hội, ổn định đời sông người dân nhưng không đưa ra yêu cầu cụ thể.

Gió Bấc

Nguồn : RFA, 18/07/2021

(1) https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-lanh-dao-bo/-/asset_publisher/TW6LTp1Zt...

(2) https://thanhnien.vn/thoi-su/chu-tich-ubnd-tphcm-khong-loai-tru-lay-nhie...

(3) https://www.facebook.com/hoang.t.giang.58

(4) https://thanhnien.vn/thoi-su/tphcm-dong-loat-trien-khai-lay-mau-xet-nghi...

(5) https://tuoitre.vn/tp-hcm-xet-nghiem-toan-thanh-pho-tim-f0-2021062908435...

(6) http://hoinhabaovietnam.vn/TPHCM-san-sang-phuong-an-dieu-tri-50000-benh-...

(7) https://www.facebook.com/nguyen.d.tuan.982

(8) https://tuoitre.vn/benh-vien-dieu-tri-covid-19-benh-vien-da-chien-o-tp-hcm-cap-bach-tim-may-tho-nguon-oxy-20210718142358231.htm?fbclid=IwAR25HohX4GV6wx93zUyPps8g9EOmM9Kj3iUJJBZbmO3JOFYhQOgTQX8DwQI

(9) https://tuoitre.vn/benh-vien-hoi-suc-1-000-giuong-dang-can-thiet-bi-gi-d...

Miến Điện lao đao với đợt dịch Covid thứ ba

Thụy My, RFI, 21/07/2021

Miến Điện đang phải đối phó một làn sóng dịch Covid mới với trên 5.000 ca dương tính mỗi ngày, trong khi hồi đầu tháng Năm chỉ khoảng 50 ca. Tổng cộng có 5.000 người đã chết vì đại dịch, một con số được cho là thấp hơn nhiều so với thực tế.

Người dân địa phương xếp hàng chờ nạp ôxy vào bình vào lúc Covid-19 bùng phát mạnh tại Rangoon, Miến Điện, ngày 14/07/2021.  Reuters - Stringer

Tại đất nước đang hỗn loạn từ sau vụ đảo chính hôm 01/02, mọi phương tiện đều thiếu thốn, từ giường bệnh, bình ôxy cho đến xét nghiệm, vac-xin…Tất cả các bệnh viện đều do quân đội kiểm soát, đa số y bác sĩ phản đối bằng cách đình công nhưng vẫn tiếp tục chữa trị người bệnh một cách âm thầm. Trả lời thông tín viên Yelena Tomitch, một bác sĩ kêu gọi trợ giúp khẩn cấp :

"Chúng tôi mong có được sự hỗ trợ của nước ngoài vì tập đoàn quân sự đang bỏ mặc người dân. Chúng tôi cần ôxy, thuốc men, và tại một số vùng cần cả thực phẩm. Chính phủ trước đây quản lý tốt hai đợt dịch đầu tiên, và phục vụ nhu cầu y tế của phân nửa dân số. Dưới thời quân đội, chúng tôi không có đủ vac-xin. Tại các trung tâm cách ly chẳng có gì cả, không có giường nằm lẫn mền gối. Chính quyền quân sự không đáp ứng nhu cầu của các bệnh viện về vật liệu và ôxy.

Tuần trước, hai trong số các bạn bác sĩ của tôi đang chữa trị cho bệnh nhân Covid đã bị quân đội bắt giữ. Tập đoàn quân sự đã câu lưu 5 bác sĩ ở Rangoon và 4 bác sĩ ở Mandalay. Tình hình rất tệ hại. Trong vài tuần nữa hoặc tháng tới, sẽ có rất nhiều bệnh nhân Covid tử vong vì chính quyền quân sự. Chúng tôi cần được trợ giúp, xin vui lòng giúp đỡ Miến Điện !"

Ấn Độ : Số người chết vì Covid có thể cao gấp 10 con số chính thức

Một nghiên cứu do Center for Global Development có trụ sở tại Washington DC Hoa Kỳ và Luân Đôn Anh Quốc thực hiện cho thấy, số người chết tại Ấn Độ liên quan đến Covid có thể cao gấp 10 lần số liệu chính thức, lên đến 4 triệu người - trực tiếp hay gián tiếp. Báo cáo nhấn mạnh đây là thảm họa nhân đạo lớn nhất kể từ khi Ấn Độ độc lập.

Nhiều chuyên gia đã cảnh báo những lỗ hổng trong hệ thống y tế có thể dẫn đến cách biệt giữa số tử vong trên giấy tờ và trên thực tế. Những tuần lễ gần đây, nhiều bang đã chỉnh lại số liệu, tăng con số nạn nhân thiệt mạng.

Thụy My

********************

Miến Điện : Tác động của cuộc đảo chính đối với đầu tư của Việt Nam

Thu Hằng, Rémi Nguyễn, RFI, 19/07/2021

Việt Nam là nhà đầu tư lớn thứ 7 vào Miến Điện, với tổng đầu tư khoảng 2,2 tỉ đô la trong năm 2020. Trao đổi thương mại năm 2019 đạt 943 triệu đô la. Tuy nhiên, Việt Nam, cũng như những nhà đầu tư khác trong ASEAN, đang bị bế tắc từ sau cuộc đảo chính của tập đoàn quân sự Miến Điện : không thể phản ứng vì vi phạm nguyên tắc "không can thiệp chuyện nội bộ nước thành viên", nhưng lại rối bời vì cần bảo vệ đầu tư ở Miến Điện.

Người biểu tình Miến Điện phản đối cuộc đảo chính của tập đoàn quân sự tại Rangoon, Miến Điện, ngày 23/04/2021.  AP

Trong phiên họp đặc biệt về Miến Điện của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ngày 18/06/2021, đại sứ Việt Nam Đặng Đình Quý nhắc lại lời kêu gọi "các bên liên quan ở Miến Điện chấm dứt ngay lập tức tình trạng bạo lực" và nhấn mạnh rằng "thường dân Miến Điện phải được bảo vệ khỏi nguy cơ một cuộc nội chiến". Để ủng hộ lập trường này, Việt Nam, cùng với 118 nước khác, đã bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết cấm vận vũ khí đối với Miến Điện.

Dù không mang tính ràng buộc nhưng đây là nghị quyết lên án mạnh mẽ nhất về tình hình Miến Điện của cộng đồng quốc tế kể từ khi xảy ra đảo chính ngày 01/02 khiến ít nhất 860 thường dân thiệt mạng, khoảng 120.000 người phải bỏ nhà ra đi do tình trạng bạo lực. Theo thẩm định của Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc, trong năm 2021 sẽ có thêm ít nhất 230.000 người Miến Điện phải tị nạn và gần một nửa dân số nước này sẽ rơi vào cảnh nghèo đói. Viễn cảnh sẽ còn bi đát hơn do dịch Covid-19 bắt đầu hoành hành ở Miến Điện trong thời gian gần đây.

Khủng hoảng ở Miến Điện tác động đến đầu tư, cũng như các doanh nghiệp Việt Nam như thế nào ? Ông Rémi Nguyễn, nhà nghiên cứu cộng sự của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á đương đại (IRASEC) của Pháp tại Bangkok, trả lời một số câu hỏi của RFI Tiếng Việt qua thư điện tử ngày 08/07/2021.

*****

RFI : Tình hình hiện nay ở Miến Điện có buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải ngừng hoặc hạn chế hoạt động không ? Họ đánh giá thế nào về thực tế ở Miến Điện ?

Rémi Nguyễn : Những sự kiện chính trị và tình hình dịch tễ không loại trừ bất kỳ doanh nghiệp trong nước và nước ngoài nào. Tất cả đang phải đối mặt với những thách thức kinh tế và tài chính rất lớn. Những doanh nghiệp từng kinh qua những thời điểm đặc biệt như này phần nào đó đã đoán trước được cuộc khủng hoảng nhưng họ không hình dung ra được hậu quả lại nghiêm trọng đến như vậy.

Những doanh nghiệp Việt Nam mới đến hoạt động ở Miến Điện, thì quả thực rất khó đối phó với tình hình ngày càng xấu đi như vậy. Từ tháng 03/2020, cuộc khủng hoảng chính trị và dịch tễ, rồi phong trào bất tuân dân sự, khủng hoảng ngân hàng và những khó khăn trong hoạt động xuất-nhập khẩu đã khiến 3/4 doanh nghiệp Việt Nam phải đóng cửa. Tuy nhiên, dù các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã rời khỏi Miến Điện nhưng điều này không có nghĩa là những công ty đó đã bị ngừng hoạt động về mặt pháp lý.

Ba doanh nghiệp Việt Nam lớn nhất ở Miến Điện là ngân hàng BIDV, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và Mytel. Công dân Việt Nam sống tại Miến Điện phần lớn là từ những công ty này. Trong lĩnh vực xây dựng, các doanh nghiệp Việt Nam đã phải dừng các dự án đầu tư khi vừa mới trúng thầu.

RFI : Tập đoàn quân sự buộc công chức quay trở lại làm việc. Liệu các doanh nghiệp nước ngoài, trong đó có Việt Nam, có bị gây sức ép phần nào không ?

Rémi Nguyễn : Hội đồng Hành chính Quốc gia đã thông qua nhiều lệnh thiết quân luật trong hai ngày 14-15/03/2021 chuyển quyền hành pháp và tư pháp cho Bộ Chỉ Huy Rangoon để thi hành thiết quân luật ở nhiều khu vực của thành phố như Hlaing Thayar hay Bắc Okkalapa. Đây là những khu vực tập trung rất nhiều nhà máy và nhà kho. Ở những vùng này thường xuyên mất an ninh và nhân viên vô cùng phân vân đi làm hay không. Trên thực tế, toàn thành phố Rangoon và những vùng khác đều không thoát khỏi các cuộc xung đột. Ngoài ra, tập đoàn quân sự chủ yếu gây sức ép đối với công chức và các ngân hàng để họ hoạt động trở lại.

Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam đã rời khỏi Miến Điện khi thấy tình hình chính trị và kinh tế như vậy. Như tôi nói ở trên, ngân hàng BIDV, HAGL và Mytel vẫn hoạt động ở Miến Điện. BIDV là ngân hàng công thuộc Nhà nước Việt Nam. HAGL là công ty hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và phát triển bất động sản thuộc tập đoàn Thaco Group.

Còn Mytel là một công ty do hai tập đoàn Viettel của Việt Nam và Myanmar Economic Corporation nằm trong tay quân đội, cùng nắm giữ. Vì thế, khó có thể biết được liệu nội bộ những công ty này có bị gây sức ép không. Tuy nhiên, Mytel có lẽ sẽ chịu nhiều ràng buộc hơn sau khi thiết quân luật số 4/2021 sửa đổi luật bảo vệ quyền riêng tư và an ninh của công dân và thiết quân luật số 7/2021 sửa đổi luật liên quan đến giao dịch điện tử có từ tháng 02/ 2021.

RFI : Những công ty này bảo vệ nhân viên như thế nào ?

Rémi Nguyễn : Những công ty Việt Nam lớn nhất đã dễ dàng sơ tán nhân viên hơn. Nói chung, đại sứ quán Việt Nam tại Miến Điện đã triển khai nhiều biện pháp để bảo vệ các công ty và công dân Việt Nam. Ví dụ về mặt cảnh báo, đại sứ quán Việt Nam đã thông tin cho họ về các cuộc biểu tình, các phong trào xã hội và các biện pháp phòng ngừa Covid-19. Họ cũng yêu cầu chính quyền địa phương và Nhà nước bảo vệ người Việt và người Việt phải trung lập về các vấn đề chính trị, xã hội ở Miến Điện.

RFI : Liệu ông có phỏng ước được số thiệt hại của những công ty này ?

Rémi Nguyễn : Tại Miến Điện, rất khó để có được những dữ liệu tài chính của các công ty và càng khó thẩm định hơn những mất mát tài chính mà các công ty Việt Nam phải chịu.

RFI Tiếng Việt : Xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Rémi Nguyễn, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á đương đại (IRASEC) tại Bangkok.

*****

Mytel trước nguy cơ tẩy chay trong nước và trừng phạt quốc tế

Mytel và dự án phát triển trung tâm thương mại lớn đầu tiên của Miến Điện HAGL Myanmar Centre tại Rangoon của Hoàng Anh Gia Lai, là hai trong số những dự án đầu tư rất lớn của Việt Nam tại Miến Điện.

Biểu tình kêu gọi tẩy chay Mytel tại Myanmar. Ảnh : RFA

Tập đoàn Liên doanh viễn thông Mytel là kết quả hợp tác của Tổng Công ty viễn thông Viettel, thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam, với Myanmar Economic Corporation (MEC) do tập đoàn quân sự quản lý, trong đó Viettel sở hữu 49% Mytel, phần còn lại thuộc về Star High (một công ty con của MEC) và tập đoàn Myanmar National Telecom Holding.

Theo trang Le Courrier du Vietnam, Mytel trở thành nhà cung cấp dịch vụ di động thứ 4 ở Miến Điện từ ngày 12/01/2017 (cùng với MPT của Miến Điện, Ooredoo của Qatar và Telenor của Na Uy vừa bán lại cho tập đoàn M1 Group của Liban), sau khi được cấp giấy phép đầu tư vào cuối năm 2016. Có vốn 1,5 tỉ đô la, Mytel cũng là dự án ở nước ngoài đầu tiên của Viettel về quy mô tài chính.

Từ tháng 06/2018 khi đi vào hoạt động, số thuê bao của Mytel liên tục tăng và hiện trở thành nhà cung cấp mạng điện thoại di động lớn thứ hai ở Miến Điện : từ 1 triệu thuê bao chỉ trong 10 ngày đầu tiên lên thành 4,3 triệu vào cuối tháng 06/2019 (chiếm 7% thị phần Miến Điện, theo dữ liệu của GSMA Intelligence) và 10 triệu đến cuối năm 2020.

Tuy nhiên, Mytel cũng trở thành đối tượng bị tẩy chay ở Miến Điện vì hợp tác với tập đoàn quân sự vốn không được người dân ủng hộ. Ngày 20/12/2020, tổ chức đấu tranh Justice For Mynamar (Công lý cho Miến Điện, JFM) công bố báo cáo điều tra dài 161 trang liên quan đến "mạng lưới liên kết và tham nhũng" quanh tập đoàn truyền thông Mytel.

Yadanar Maung, người phát ngôn của Công lý cho Miến Điện, được trang thông tin độc lập Myanmar Now trích dẫn ngày 21/12/2020, cáo buộc :

"Mytel và Viettel giúp đỡ và cổ vũ cho những tội ác chiến tranh và tội ác chống nhân loại mà quân đội Miến Điện vi phạm. Quân đội giết người, cưỡng hiếp, tra tấn, phá nhà cửa hàng loạt và buộc các dân tộc thiểu số và thiểu số tôn giáo phải bỏ trốn. Những tội ác này đã xảy ra nhờ vào những nguồn thu ngoài ngân sách của Mytel và những doanh nghiệp khác của quân đội, cũng như việc họ được hưởng công nghệ và đào tạo từ Mytel, Viettel và những công ty liên danh khác".

Vì những lý do đó, tổ chức Công lý cho Miến Điện kêu gọi : "Nếu quý vị có một thẻ sim Mytel, hãy phá nó đi ! Nếu quý vị định mua một thẻ sim Mytel, thì đừng làm thế !" Đến tháng 05/2021, "người ta cũng thấy là ngày càng có nhiều người đổi nhà cung cấp dịch vụ điện thoại và bỏ mạng Mytel, do quân đội quản lý", theo ông Mike Farmaner, chủ tịch tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK (trụ sở tại Luân Đôn), khi trả lời phỏng vấn đài truyền hình Pháp France 24 ngày 07/05.

Ngoài Mytel, người dân Miến Điện còn tẩy chay hàng hóa của tập đoàn quân sự. Ông Mike Farmaner cho biết : "Từ khi xảy ra đảo chính, khối lượng bán ra của nhiều mặt hàng do các tập đoàn của quân đội sản xuất đã giảm rõ rệt. Từ trước tới giờ, khó có thể bỏ qua Myanmar Bear thì hiện giờ chẳng ai uống nữa. Thuốc lá Ruby cũng thế".

Chính người dân Miến Điện là những người đầu tiên kêu gọi các doanh nghiệp nước ngoài ngừng hợp tác với tập đoàn quân sự vì theo họ, cần cắt nguồn thu nhập của giới tướng lĩnh để chấm dứt tình trạng trấn áp đẫm máu. Dù theo ông Mike Farmaner, có thể những biện pháp đó không tác động mạnh mẽ đến nguồn thu của tập đoàn quân sự nhưng mang ý nghĩa tâm lý rất lớn cho người biểu tình.

Từ ngày 25/03, bắt đầu là Mỹ và Anh áp lệnh trừng phạt đối với nhiều lãnh đạo quân đội và hai tập đoàn do quân đội Miến Điện kiểm soát : Myanmar Economic Holdings Public Company (MEHL) và Mynamar Economic Corporation Ltd (MEC). Đến ngày 19/04, Liên Hiệp Châu Âu cũng thông báo trừng phạt hai tập đoàn này, trong khi MEC chính là cổ đông cùng với Viettel trong Mytel.

Những doanh nghiệp đầu tiên rút khỏi Miến Điện là những doanh nghiệp Châu Á và cũng là những nhà đầu tư lớn nhất vào Miến Điện. Không lên án cuộc đảo chính như nhiều nước phương Tây, các nước Châu Á, trong đó có Việt Nam cũng như ASEAN, kêu gọi tìm giải pháp đàm phán giữa các bên liên quan. Bỏ phiếu thông qua nghị quyết cấm bán vũ khí cho tập đoàn quân sự Miến Điện trong phiên họp của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc có lẽ là biện pháp "mạnh tay" nhất của những nước này. Họ không thể làm mất lòng tập đoàn quân sự vì mọi đầu tư tại Miến Điện đều liên quan đến lực lượng này.

Thu Hằng