Thông Luận

Với viện trợ và lối tiếp cận đúng, Kyiv vẫn có thể giành chiến thắng

Một quân nhân Ukraine bắn pháo về phía quân đội Nga ở khu vực Donetsk, Ukraine, tháng 5/2024 - Valentyn Ogirenko / Reuters

Chính phủ Mỹ đã quyết định viện trợ thêm cho Ukraine ngay trong thời điểm then chốt. Vào cuối tháng Tư, ngay trước khi gói viện trợ được thông qua, đất nước bị chiến tranh tàn phá này đã cạn kiệt lượng đạn dự trữ cuối cùng và phải phân phối hạn chế đạn pháo – hậu quả là các lực lượng Ukraine bắt đầu mất dần lãnh thổ. Gói viện trợ 60 tỷ USD hiện đang được đổ vào Ukraine sẽ giúp khắc phục những bất cập này, mang đến cho Kyiv cơ hội ngăn chặn cuộc tấn công của Nga. Gói viện trợ này cũng đóng vai trò như một cú hích tâm lý lớn, mang lại cho người Ukraine sự tự tin mới rằng họ sẽ không bị đối tác quan trọng nhất của mình bỏ rơi.

Tuy nhiên, chỉ gói viện trợ không thôi sẽ không thể trả lời cho câu hỏi trung tâm mà Ukraine đang phải đối mặt : làm thế nào để giành chiến thắng trong cuộc chiến. Ngay cả với sự đóng góp từ Châu Âu và các khu vực khác, mặc dù cần thiết để giúp Kyiv tiếp tục chiến đấu khi cuộc xung đột kéo dài, cũng không thể giải quyết được câu hỏi này. Điều Ukraine cần không chỉ là thêm viện trợ mà còn là một chiến lược giành chiến thắng – điều mà một số đối tác của họ đã cố tình tránh thảo luận. Mỹ chưa bao giờ lên kế hoạch hỗ trợ Kyiv cho một khoảng thời gian dài hơn vài tháng, ngay cả khi Quốc hội yêu cầu cung cấp một chiến lược dài hạn nhằm hỗ trợ Ukraine như một phần của dự luật viện trợ. Mỹ đã tập trung vào các chiến thuật ngắn hạn, chẳng hạn như cuộc phản công được mong đợi nhiều vào năm 2023, thay vì các chiến lược hoặc mục tiêu dài hạn khả thi – bao gồm cả một chiến thắng tiềm năng trước Nga. Cho đến cuối năm ngoái, các quan chức Mỹ thậm chí còn tránh sử dụng từ "chiến thắng" trước công chúng. Tương tự, Mỹ thường tránh liên kết mục tiêu của mình ở Ukraine với sự thất bại của Nga. Tuyên bố dài hạn thực sự duy nhất của Washington – rằng họ sẽ hỗ trợ Ukraine "cho đến khi cần thiết" – bản thân nó là vô nghĩa.

Cho đến thời điểm này, Ukraine đã nêu rõ các mục tiêu của mình. Chúng bao gồm giải phóng toàn bộ lãnh thổ trong phạm vi biên giới được quốc tế công nhận ; trao trả tù nhân chiến tranh, công dân bị trục xuất và trẻ em bị bắt cóc ; thực thi công lý thông qua truy tố tội phạm chiến tranh và yêu cầu bồi thường ; và thiết lập các thỏa thuận an ninh lâu dài. Nhưng Kyiv và các đối tác của họ vẫn chưa thống nhất về cách thức đạt được những mục tiêu này. Có vẻ như không ai có thể đưa ra được một lý thuyết về cách Kyiv có thể giành chiến thắng.

Đã đến lúc phải thay đổi. Phương Tây cần tuyên bố rõ ràng rằng mục tiêu của họ là một chiến thắng quyết định của Ukraine và sự thất bại của Nga, và họ phải cam kết cung cấp viện trợ quân sự trực tiếp cho Kyiv và hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng đang phát triển của đất nước này. Trong khi đó, các lực lượng Ukraine cần phải nỗ lực tiến công cho đến khi họ có thể đẩy lùi lực lượng Nga khỏi tất cả các lãnh thổ bị chiếm đóng, bao gồm cả Crimea. Khi Ukraine đạt được tiến bộ hướng tới mục tiêu này, cuối cùng người dân Nga sẽ nhận ra rằng họ sẽ tiếp tục mất mát không chỉ lãnh thổ ở Ukraine mà còn cả nguồn nhân lực và kinh tế khổng lồ – và triển vọng tương lai về thịnh vượng và ổn định của họ. Vào thời điểm đó, chế độ của Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể sẽ phải chịu áp lực đáng kể, từ cả bên trong và bên ngoài, để chấm dứt chiến tranh theo các điều khoản có lợi cho Ukraine.

Dĩ nhiên, việc đe dọa quyền kiểm soát Crimea của Nga – và gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế và xã hội của họ – sẽ rất khó khăn. Nhưng đây là chiến lược thực tế hơn so với phương án thay thế được đề xuất : một thỏa thuận dàn xếp hòa bình trong khi Putin còn tại vị. Putin chưa bao giờ đồng ý tôn trọng chủ quyền của Ukraine – và sẽ không bao giờ đồng ý. Ngoài ra, lập trường của Nga về cuộc chiến tranh đang ngày càng mang tính chất hủy diệt hơn, viện dẫn Giáo hội Chính thống giáo Nga và gợi ý rằng cuộc xung đột này giống như một cuộc thánh chiến, với những hậu quả mang tính sống còn. Bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tình huống hiện tại có thể dẫn tới kịch bản ít tồi tệ nhất là Ukraine bị tàn phá, chia cắt và hoàn toàn dễ bị tổn thương trước một cuộc xâm lược thứ hai khả dĩ của Nga. Trong tình huống tồi tệ nhất, nó sẽ xóa sổ hoàn toàn đất nước. Không một nền hòa bình bền vững, lâu dài nào có thể nảy sinh từ các cuộc đàm phán với một kẻ xâm lược có ý định diệt chủng. Ukraine và phương Tây phải thắng hoặc phải đối mặt với những hậu quả tàn khốc.

Khi người Mỹ và Châu Âu suy ngẫm về việc có nên giúp Kyiv tránh khỏi số phận khủng khiếp này, các quan chức Mỹ nên nhớ rằng nếu phương Tây thất bại, điều đó sẽ khuyến khích các cuộc xâm lược tiếp theo của Nga. Các quan chức quân sự cấp cao và quan chức tình báo ở các nước Châu Âu đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về viễn cảnh này. Nga đã đe dọa các nước láng giềng khác của mình, bao gồm cả các quốc gia thuộc NATO, và Moscow có thể sẽ hành động nếu họ có thể khuất phục Ukraine trước. Một chiến thắng của Nga cũng sẽ thúc đẩy tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, vì nó sẽ cho thấy giới hạn trong cam kết của phương Tây đối với việc bảo vệ chủ quyền của các đối tác. Cuộc xung đột Nga-Ukraine không diễn ra một cách độc lập. Một kết quả tiêu cực sẽ khiến cả thế giới phải gánh chịu.

Kết thúc cuộc chiến là trên hết

Việc Ukraine và các đối tác của họ vẫn thiếu một chiến lược chiến thắng sau ba năm chiến tranh là một vấn đề nghiêm trọng. Không có mục tiêu cuối cùng, các nhà lãnh đạo ở Kyiv, Washington và Brussels đang đưa ra những quyết định then chốt trên cơ sở tịnh tiến và không thống nhất. Ukraine có thể đạt được những thành công cục bộ, nhưng không thể đánh bại hoàn toàn kẻ thù ; về phía mình, các đối tác phương Tây của Kyiv có xu hướng chỉ nghĩ đến gói viện trợ tiếp theo. Và nếu không có bức tranh chiến lược, sẽ rất khó để duy trì tinh thần và ý chí chiến đấu ở Ukraine và xa hơn.

Xây dựng một học thuyết chiến thắng sẽ khó khăn hơn nhiều so với năm 2022, khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện. Kể từ đó, Nga đã quân sự hóa nền kinh tế, chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh dài hơi, quản lý để chiêu mộ một đội quân hùng hậu và sản xuất kho dự trữ thiết bị khổng lồ. Nhưng bất chấp những thành công này, học thuyết chiến tranh trên bộ của Moscow vẫn chưa tinh vi. Nó tập trung vào việc sử dụng các nhóm bộ binh nhỏ với sự hỗ trợ của một vài xe bọc thép để tấn công các vị trí khác nhau trên một tiền tuyến trải dài hơn 1.600 km. Chiến thuật này đã cho phép Moscow giành được một lượng lãnh thổ hạn chế – nhưng chỉ sau khi thiệt hại một lượng lớn quân đội và vũ khí. Thiệt hại của Nga, bao gồm cả thương vong lên đến hàng nghìn người mỗi ngày, gần như tương ứng với lượng quân mới được tuyển mộ, vốn có chất lượng thấp hơn nhiều so với những binh sĩ của năm 2022. Bất chấp những khoản đầu tư khổng lồ, năng lực của Moscow không phải là vô hạn. Chẳng hạn, mỗi tháng, Nga mất số xe tăng tương đương với số xe được sản xuất, và họ đang "đốt cháy" kho dự trữ xe bọc thép cũ kỹ của mình với tốc độ không bền vững. Và quan trọng hơn, Nga đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động và tài nguyên, một phần nhờ vào sự kết hợp của các lệnh trừng phạt của phương Tây, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và chiến dịch ném bom của Ukraine đang hạn chế khả năng lọc dầu và bán dầu của Nga.

Mặc dù Nga có vẻ bề ngoài hùng mạnh, nhưng thực chất không phải là kẻ thù bất khả chiến bại. Những lợi ích nhỏ của Nga chỉ có thể đạt được nhờ lợi thế áp đảo về hỏa lực – điều này chỉ xảy ra do sự gián đoạn viện trợ từ phương Tây. Hệ thống pháo binh của họ dựa trên các mẫu cũ, thiếu độ chính xác và khả năng tấn công tầm xa, và các hệ thống rocket phóng loạt, xe tăng và thiết bị hàng không của họ không thể so sánh được với các mẫu cùng loại của phương Tây. Nếu Ukraine có thể gia tăng các cuộc tấn công chính xác bằng pháo tầm xa, họ có thể đảo ngược tình thế của cuộc chiến và áp đặt một tỷ lệ tiêu hao không thể chấp nhận được lên Moscow. Cuối cùng, Nga sẽ không thể thay thế nhân lực và vật chất đủ nhanh. Nền kinh tế của nước này đơn giản là không thể duy trì cuộc chiến tranh trước những tổn thất liên tục.

Nếu Ukraine có đủ nguồn cung cấp vũ khí, họ sẽ có thể kiềm chế sức mạnh pháo binh của Nga. Hệ thống phòng không được cải tiến, bao gồm cả máy bay tiêm kích F-16 được trang bị tên lửa không đối không tầm xa, sẽ giảm thiểu các cuộc tấn công của Nga vào các cơ sở hạ tầng quan trọng bên trong Ukraine cũng như các đơn vị đóng quân gần tiền tuyến. Với việc các lực lượng của Nga ngày càng bị tê liệt, Ukraine sẽ sớm có thể sử dụng các hệ thống tầm xa của phương Tây – chẳng hạn như Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (được biết đến nhiều hơn với tên ATACMS) – để hạ gục các trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Nga cũng như các loại khí tài phòng không.

Để hoàn thành tất cả các nhiệm vụ này, Kyiv cũng cần sử dụng drone với số lượng lớn hơn nhiều. Ukraine đã chứng minh rằng họ có thể sử dụng các phương tiện không người lái với hiệu quả tàn khốc ; ví dụ, nhờ các cuộc tấn công bằng drone, Hạm đội Biển Đen của Nga đã bị vô hiệu hóa. Drone cũng giúp ngăn chặn các cuộc huy động quy mô lớn của Nga trên bộ. Và chúng đang giúp Ukraine có thể tấn công sâu vào Nga, đánh vào các cơ sở dầu mỏ, căn cứ quân sự và nhà máy vũ khí của Nga. Để chống lại mối đe dọa đó, Moscow có thể cần phải đặt hầu hết các hệ thống phòng không của mình ở quê nhà. Nga đơn giản là quá rộng lớn để hệ thống phòng thủ của họ có thể đồng thời che chắn cho cả hậu phương và chiến trường. Nó sẽ càng dễ bị tổn thương hơn nếu Mỹ cho phép Ukraine tấn công các mục tiêu hợp pháp bên trong lãnh thổ Nga bằng vũ khí do Mỹ cung cấp.

Quá trình làm suy yếu các vị trí của Nga và làm giảm quyết tâm của Nga có khả năng sẽ mất khoảng một năm, sau đó Ukraine nên giành lại quyền chủ động. Kyiv nên một lần nữa phát động các cuộc phản công hạn chế, cho phép họ giành lại các địa hình quan trọng. Nếu cuộc phản công này thành công, chế độ của Putin có thể phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng do những tổn thất nặng nề và thất bại trên chiến trường. Rốt cuộc, hệ thống chính trị của Nga đã bắt đầu xuất hiện những vết nứt. Cuộc nổi dậy bất thành năm 2023 của lãnh đạo lính đánh thuê Yevgeny Prigozhin, việc giáng chức hoặc bắt giữ các quan chức quân sự cấp cao, bao gồm cả Tướng Sergei Surovikin, và thành công đáng kinh ngạc của những kẻ khủng bố Nhà nước Hồi giáo Iraq và Syria (ISIS) khi tấn công Moscow vào tháng 3 đều phản ánh tính dễ bị tổn thương ngày càng tăng của chế độ. Nếu Ukraine có thể đạt tới điểm mà Nga không thể giữ được lợi thế, Putin sẽ gặp rắc rối lớn. Hành động chiếm đóng Crimea vào năm 2014 có tác động quan trọng củng cố uy tín trong nước của Putin ; vì thể để mất kiểm soát bán đảo Crimea sẽ là một thất bại mang tính biểu tượng lớn.

Thành công của Ukraine trên bộ, trên không và trên biển phải song hành với áp lực rộng lớn trên các mặt trận kinh tế và thông tin. Mỹ và Châu Âu nên đưa ra các chiến dịch trừng phạt quyết liệt hơn, bao gồm cả các lệnh trừng phạt thứ cấp đối với bất kỳ công ty nào hoạt động ở Nga. Người Nga phải chứng kiến nguồn tài sản quốc gia của họ tan rã, và nền kinh tế của họ hướng tới tình trạng đình trệ vĩnh viễn, để hậu quả của cuộc xâm lược của Putin có thể ảnh hưởng đến họ. Phương Tây cũng phải tiến hành một chiến dịch thông tin hung hăng và mạnh mẽ hơn – tương đương với chiến dịch chống lại Đức Quốc xã trong Chiến tranh Thế giới thứ II hoặc Liên Xô trong thời kỳ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh – để gia tăng những chia rẽ về nhận thức đối với cuộc chiến tranh bên trong và bên ngoài nước Nga. Người dân Nga đã chấp nhận chiến tranh một cách thụ động : họ cần được nhắc nhở, thông qua một loạt các kỹ thuật bao gồm cả tuyên truyền công khai và bí mật, về những chi phí con người và xã hội không thể chấp nhận được của cuộc chiến. Putin có quá nhiều điều để mất nếu tự mình chấm dứt chiến tranh, nhưng điều đó không đúng với những người xung quanh ông ta, những người không mong muốn thấy nước Nga bị thụt lùi vĩnh viễn ; cạn kiệt nguồn lực vật chất, nhân lực và tài năng ; và bị chi phối bởi Trung Quốc. Putin và ban lãnh đạo của ông ta là trọng tâm của nỗ lực chiến tranh của Nga ; bất kỳ nỗ lực nào để chấm dứt chiến tranh đều phải bắt đầu bằng việc làm suy yếu chế độ của ông ta, cùng với hình ảnh thành công và không thể sai lầm của nó.

Chiến lược quân sự của Ukraine phải được tích hợp với chương trình nghị sự chính trị của họ. Lịch sử Nga cho thấy những cuộc chiến tranh thảm khốc của nước này thường dẫn đến thay đổi chính trị. Thất bại của Nga trước quân đội Ottoman và Châu Âu trong Chiến tranh Crimea 1853-1856 đã khiến Nga không thể triển khai hải quân ở Biển Đen và giới hạn các mục tiêu bành trướng trong nhiều năm. Thất bại đẫm máu trong cuộc chiến tranh Nga-Nhật 1904-1905 đã dẫn đến sự tan rã đáng kể chế độ chuyên chế độc tài của Sa hoàng. Một sự ô nhục về mặt quân sự ở hiện tại có thể thúc đẩy các biến động chính trị tương tự. Chế độ Putin có thể không yếu kém nếu nhìn từ bề ngoài, nhưng sự ổn định của nó chỉ là một ảo ảnh do đàn áp tạo ra.

Để giành chiến thắng, hãy ngừng sợ chiến thắng

Ukraine đã sẵn sàng để đương đầu với thách thức. Kyiv đang tăng cường khả năng huy động lực lượng dự bị bằng cách hạ độ tuổi nhập ngũ và hủy bỏ các miễn trừ nghĩa vụ quân sự. Bước đi này tuy khó khăn nhưng cần thiết, gợi nhớ đến việc thực hiện nghĩa vụ quân sự được nhiều quốc gia phương Tây áp dụng trong cả hai cuộc chiến tranh thế giới. Phương Tây, dẫn đầu là Mỹ, đang tiếp tục cung cấp huấn luyện và cố vấn, đặc biệt là cho các sĩ quan chỉ huy. Phương Tây nên tiếp tục cung cấp một lượng lớn vật chất – đặc biệt là sau khi chứng kiến việc chậm trễ viện trợ có thể mang lại cho Nga lợi thế lớn như thế nào trên chiến trường. Sự hỗ trợ như vậy là cần thiết cho thành công của Kyiv.

Nhưng có một đóng góp quan trọng khác mà phương Tây có thể thực hiện : hợp tác trực tiếp với ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine. Ngành này đã phát triển vượt bậc trong hai năm qua ; ví dụ, ngành công nghiệp drone đã phát triển từ việc chỉ sản xuất một số lượng nhỏ drone vào năm 2022 lên đến sản xuất hàng chục nghìn chiếc hiện nay. Các hệ thống do Ukraine sản xuất cũng trở nên tinh vi hơn, có thể tấn công các mục tiêu sâu bên trong nước Nga theo những cách không thể tưởng tượng vào năm 2022.

Thành công của Ukraine không phải là điều ngạc nhiên. Ukraine là trung tâm của ngành hàng không vũ trụ Liên Xô cũ, và ngày nay, họ có rất nhiều kỹ sư lành nghề và tinh thần khởi nghiệp. Nhưng họ cần công nghệ, linh kiện, thiết bị sản xuất, nguồn tài chính từ nhà cung cấp và quan hệ đối tác phương Tây để phát huy hết tiềm năng của mình. Nếu phương Tây có thể cung cấp những nguồn lực này, năng lực sản xuất của Ukraine sẽ tăng vọt, củng cố thành công trên chiến trường của đất nước. Với sự giúp đỡ của phương Tây, ví dụ, Kyiv có thể tăng sản lượng drone lên gấp mười lần và đưa chúng ra chiến trường nhanh hơn nữa. Một chiến lược công nghiệp chung giữa phương Tây và Ukraine cũng quan trọng như chiến lược quân sự.

Nếu phương Tây có thể giúp ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine hoạt động hết công suất, vị thế của Nga sẽ trở lung lay hơn bao giờ hết. Chiến lược của Nga dựa vào quy mô, khả năng phân bổ và tập trung lực lượng, và một số yếu tố tinh vi về kỹ thuật, chẳng hạn như chiến tranh điện tử. Nhưng Nga yếu kém về mặt chiến thuật, khiến họ dễ bị tổn thương trước một chiến dịch sử dụng drone quy mô lớn và kéo dài. Một cuộc tấn công trên không của Ukraine nhằm phá hủy hậu cần của Nga, gây thêm áp lực lên nền kinh tế và cơ sở hạ tầng quân sự của Nga, đồng thời phá hủy (chứ không phải vô hiệu hóa) Hạm đội Biển Đen của nước này sẽ tạo ra những cú sốc trong nước, có khả năng đe dọa đến chế độ của Putin.

Hiện tại, các nhân sự cấp dưới của Putin tin rằng Nga hoàn toàn có thể giành thắng lợi trong cuộc chiến. Chỉ bằng cách bẻ gãy niềm tin đó thông qua các thất bại của Nga, Ukraine và phương Tây mới có thể mở ra cánh cửa cho việc Putin rút quân hoặc cuối cùng bị lật đổ. Trong những điều kiện như vậy, Putin có khả năng sẽ chọn cách tự bảo vệ bản thân hơn là chiến thắng. Và nếu vì một lý do nào đó ông ta không làm vậy, những người khác có thể đưa ra lựa chọn đó thay cho ông ta. Trong mọi trường hợp, Ukraine nên tiếp tục chiến dịch giành lại lãnh thổ. Một kiểu tấn công trên bộ khác – kiểu tấn công diễn ra sau khi Kyiv đạt được ưu thế trên không với chiến dịch drone – có thể cô lập và giải phóng Crimea.

Một số nhà phân tích phương Tây, lo sợ leo thang hạt nhân, có thể e ngại trước một chiến thắng kiểu này của Ukraine. Putin chắc chắn đã cố gắng kích thích những lo ngại như vậy trong hai năm qua, gợi ý rằng ông ta có thể sử dụng vũ khí hạt nhân khi phương Tây cân nhắc cung cấp xe tăng, tên lửa và máy bay phản lực. Nhưng Putin chưa bao giờ hành động theo những lời lẽ hiếu chiến của mình, ngay cả khi phương Tây luôn vượt qua từng lằn ranh đỏ. Thay vào đó, Ukraine phải chịu những chi phí do sự do dự của Mỹ và Châu Âu tạo ra ; vào mùa hè năm 2022, trong khi các đối tác tranh luận về việc cung cấp hỗ trợ gì, Kyiv đã bỏ lỡ những cơ hội quan trọng để tận dụng các cuộc phản công thành công đầu tiên của mình bằng cách tiếp tục tiêu diệt lực lượng của Putin một cách nhanh chóng. Thực tế là một cuộc tấn công hạt nhân của Nga sẽ kích động một phản ứng khốc liệt từ phương Tây, đặc biệt là từ Mỹ, khiến Putin khó có khả năng mạo hiểm. Ông ta đặc biệt không thể sử dụng vũ khí hạt nhân vì những người bạn của Putin ở Bắc Kinh cũng kiên quyết chống lại các cuộc tấn công như vậy.

Nỗi lo sợ bất ổn nói chung của phương Tây là có cơ sở : một thất bại mang tính quyết định thực sự có thể đánh dấu sự kết thúc của chủ nghĩa Putin, khiến nước Nga rơi vào tình trạng bất ổn chính trị. Nhưng nhiệm vụ của phương Tây không phải là cứu một chế độ tội phạm khỏi sụp đổ. Nước Nga ngày nay là một quốc gia thường xuyên phạm tội giết người hàng loạt, tra tấn và hiếp dâm ; nó tiến hành các hoạt động phá hoại và giết người trên lãnh thổ NATO ; và nó thực hiện các chiến dịch thông tin sai lệch và can thiệp chính trị. Nga đã tiến hành các hoạt động thù địch không ngừng chống phương Tây không phải vì những gì phương Tây đã làm mà bởi vì bản chất của chế độ. Nói cách khác, chế độ của Putin từ lâu đã rời bỏ cộng đồng các quốc gia văn minh. Cơ hội duy nhất để Nga trở lại bình thường là thông qua thất bại, điều này sẽ nghiền nát tham vọng bành trướng của Putin và cho phép đất nước này tỉnh táo đánh giá lại con đường của mình và cuối cùng gia nhập lại xã hội của các quốc gia văn minh. Điều này không có nghĩa là chiến lược của phương Tây nên công khai nhắm vào việc thay đổi chế độ. Nhưng điều đó có nghĩa là Ukraine và các đối tác của họ không nên sợ sự tự hủy hoại của Putin và bộ máy kiểm soát của ông ta.

Trong cuộc chiến này, tài nguyên, tiền bạc và công nghệ đều nghiêng hẳn về phía phương Tây. Nếu chúng được cung cấp cho Ukraine với số lượng đủ, bao gồm cả ngành công nghiệp quốc phòng của đất nước, Kyiv có thể giành chiến thắng. Nga đơn giản là không đủ sức mạnh quân sự để đánh bại một nước Ukraine được phương Tây hậu thuẫn, vì vậy hy vọng duy nhất của họ là thao túng những lo ngại của phương Tây. Do đó, đã đến lúc các chính phủ NATO ngừng rơi vào bẫy của Putin. Để phương Tây giành chiến thắng, họ phải ngừng sợ hãi chiến thắng. Làm như vậy, phương Tây có thể đạt được an ninh cho bản thân và cho Ukraine – quốc gia đã hy sinh rất nhiều, cả cho chính nghĩa của mình và cho lý tưởng tự do rộng lớn hơn.

Andriy Zagorodnyuk & Eliot A. Cohen

Nguyên tác : "‘A Theory of Victory for Ukraine", Foreign Affairs, 21/05/2024

Viên Đăng Huy biên dịch

Nguyễn Thế Phương hiệu đính

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 27/05/2024

ANDRIY P. ZAGORODNYUK điều hành Trung tâm Chiến lược Quốc phòng. Từ năm 2019 đến 2020, ông là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine và là một thành viên Hội đồng Đại Tây Dương ;

ELIOT A. COHEN là Chủ tịch Arleigh Burke về Chiến lược tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Hoa Kỳ.

Vì sao dù chịu áp lực ở Kharkiv, Crimea vẫn là ưu tiên của Ukraine ?

Le Monde ngày 27/05/2024 giải thích "Vì sao Crimea vẫn là ưu tiên của Kiev". Hầu như hàng đêm hỏa tiễn và drone của Ukraine đều nhắm vào các mục tiêu quân sự Nga tại bán đảo bị Moskva chiếm năm 2014, nhưng Kiev không hề muốn để yên trong tay kẻ xâm lược.

Ảnh vệ tinh cho thấy kho chứa nhiên liệu của quân Nga bị phá hủy trong vụ tấn công vào căn cứ không quân Belbek, Crimea ngày 16/05/2024 via Reuters - Maxar Technologies

Crimea và ý nghĩa chính trị

Tờ báo kể ra : Alouchta, Perevalne, Saky, Simferopol... là những địa điểm bị hỏa tiễn tầm xa ATACMS tấn công vào cuối tuần qua, đánh vào trạm radar, trung tâm viễn thông... làm hai người chết. Trước đó phi trường Belbek bị oanh tạc hai đêm liên tiếp, nhiều chiến đấu cơ và hệ thống phòng không bị phá hủy hoặc hư hại ; một tàu phóng hỏa tiễn bị đánh chìm ở cảng Sevastopol… Tuy ám ảnh về Crimea là chính đáng, nhưng liệu có nên lãng phí sức lực trong khi đang chịu áp lực nặng nề ở miền bắc và miền đông hay không ?

Theo các nhà phân tích phương Tây, Ukraine không thể bỏ rơi bán đảo. Thibault Fouillet, Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng giải thích, Crimea được tổng thống Volodymyr Zelensky coi là ưu tiên chiến lược trong năm 2024. Thành công tại Crimea, nhất là việc đuổi được Hạm đội Hắc Hải khỏi cảng Sevastopol, giúp cân bằng lại những thua thiệt ở Donbass và Kharkiv, nâng cao tinh thần binh sĩ và dân chúng.

Chặn đường tiếp tế của Nga, chuẩn bị đón F-16

Tuy các trận đánh chủ yếu diễn ra trên đất liền, Crimea vẫn là cơ sở hậu cần quan trọng của quân Nga ở miền nam. Những chuyến xe lửa tiếp tục đi qua cầu Kerch dù chiếc cầu này bị hư hại một phần nên phải giảm tải, và nhiều chuyến tàu xuyên qua biển Azov đến tiếp tế cho quân Nga. Như vậy đánh vào hậu cần Nga là quan trọng, nhưng theo chuyên gia Stéphane Audrand trên Le Monde, trong tương lai có thể thay đổi, vì Moskva đang cho xây dựng những đường xe lửa mới xung quanh Mariupol.

Tấn công thường xuyên Sevastopol, Ukraine cũng chận trước việc Nga quay lại phía đông Hắc Hải, để tiếp tục xuất cảng ngũ cốc. Kiev đã xuất được 45 triệu tấn hàng bằng hành lang nối cảng Odessa với eo biển Bosphore trong 9 tháng qua, giúp tái thúc đẩy kinh tế. Đối với giới quân sự phương Tây, nhắm vào radar và phòng không Nga ở Crimea còn nhằm chuẩn bị đón các chiến đấu cơ phương Tây.

Khoảng 60 chiếc F-16 được Đan Mạch, Na Uy, Hà Lan, Bỉ hứa chuyển giao, những chiến đấu cơ đầu tiên sẽ đến nơi vào đầu mùa hè. Stéphane Audrand cho biết, nhất thiết không thể để cho Moskva biết được lúc nào F-16 có mặt để có thể tấn công. Còn về đạn dược, các hỏa tiễn tầm xa SCALP-Storm Shadow hay ATACMS hữu dụng hơn để xử lý các mục tiêu chiến lược thay vì những nhóm nhỏ lính, tác động cũng lớn hơn so với Donbass, nơi bị hạn chế tầm bắn.

Cuộc xâm lăng khiến Ukraine thiệt hại 56 tỉ đô la về môi trường

Les Echos chú ý đến "Môi trường, một nạn nhân khác của chiến tranh ở Ukraine". Một phần lãnh thổ của đất nước này đầy những mìn, đạn pháo, rốc-kết sẵn sàng phát nổ khiến những chất độc hại ngấm vào lòng đất. Đặc phái viên của tờ báo tại Dovhenke, ngôi làng có 800 dân nằm giữa Kharkiv và Donetsk, nhận thấy hiếm có ngôi nhà nào còn nguyên vẹn. Dù được quân đội Ukraine giải phóng từ tháng 9/2022, những con đường làng vẫn còn đầy mảnh đạn và ở một số nơi là các rốc-kết Grad.

Ihor Kniazev, một nông dân cho biết không thể trồng trọt vì Dovhenke và những khu vực xung quanh còn đầy mìn chống tăng và mìn chống cá nhân. Không tuần lễ nào không có những tiếng nổ vang lên trên cánh đồng. Bộ phận phụ trách gỡ mìn của nhà nước hết sức bận rộn, và bốn nhân viên suýt nữa đã bỏ mạng khi đến Dovhenke vì chiếc xe cán nhằm mìn chống tăng. Theo cơ quan khẩn cấp của Ukraine (DSNS), kể từ đầu cuộc xâm lăng họ đã vô hiệu hóa được gần 490.000 vật nổ trên toàn quốc, nhưng chỉ là một phần không đáng kể trong số mìn và đạn pháo chưa nổ đang hiện diện trên 30% lãnh thổ Ukraine.

Giáo sư Daniel Hryhorczuk của đại học Illinois cho biết mối nguy không chỉ ở đó, mà còn do mặt đất bị ô nhiễm vì hóa chất độc hại từ thuốc nổ như TNT, RDX, HMX, PFAS và các kim loại nặng có thể ngấm vào nước ngầm. Bên cạnh đó còn có dầu nhớt từ xe quân sự và nhiều chất độc khác. Báo cáo mới nhất trên "Journal of Occupational Medicine and Toxicology" ước tính cuộc xâm lăng của Nga gây thiệt hại đến trên 56 tỉ đô la cho môi trường.

Thanh trừng tại Nga : Giới an ninh chứng tỏ đứng trên quân đội

Về phía nội tình Moskva, Les Echos nhìn thấy "Thông qua các vụ bắt bớ trong quân đội Nga : Phía sau sự thất sủng là thông điệp của Kremlin". Chỉ trong vòng một tháng, thứ trưởng quốc phòng và bốn sĩ quan cao cấp đã bị tống giam vì gian lận hay tham nhũng - một sự tái khẳng định quyền hành của phe an ninh.

Nhật báo tả lại một ngày bình thường ở tòa án quân sự Moskva. Một thanh niên nghi ngờ phá hoại đường xe lửa để ủng hộ Ukraine, bị 25 năm tù vì tội phản quốc. Một đạo diễn nổi tiếng bị cáo buộc "cổ vũ khủng bố" vì một vở kịch tố cáo số phận của các phụ nữ được Hồi giáo tuyển mộ. Rồi bỗng dưng xuất hiện khuôn mặt của Yuri Kouznetsov, mới tháng trước còn là giám đốc nhân sự đầy quyền lực của bộ quốc phòng. Hôm thứ Năm 23/05, ông ta phải trả lời qua video, phía sau song sắt một nhà tù. Luật sư yêu cầu cân nhắc những huy chương trong quá khứ để chuyển sang quản thúc tại gia nhưng thẩm phán từ chối, Yuri Kouznetsov bị đối xử như bất kỳ tù nhân nào.

Bốn nhân vật cao cấp khác cũng bị sỉ nhục tương tự. Thứ trưởng quốc phòng Timur Ivanov, nổi tiếng với cách sống xa hoa, bị bắt hôm 23/04. Rồi đến tướng Vadim Shamarin, phó tổng tham mưu trưởng ; Vladimir Verteletski, giám đốc bộ phận hậu cần ; Ivan Popov, cựu tư lệnh quân đoàn 58. Vladimir Putin vẫn chưa lên tiếng về đợt thanh trừng này. Putin biết rằng phe "siloviki" muốn chứng tỏ quyền lực trước quân đội, nhưng ông ta không phải là Stalin, không kiểm soát được tất cả.

Nạn tham nhũng vẫn sẽ hoành hành

Theo một nguồn tin thân cận với giới quân sự ở Moskva, năm vụ bắt giữ trên đây có ý nghĩa khác nhau. Tướng Ivan Popov được binh sĩ yêu mến, được các blogger dân tộc chủ nghĩa ủng hộ, thường lên tiếng phê phán, làm bộ trưởng Sergey Shoigu bị mờ nhạt. Một chuyên gia Châu Âu nhận xét : "Popov lẽ ra nên im lặng. Trong hệ thống quân sự Nga, người ta không chỉ trích trong nội bộ, và lại càng không công khai. Ông ấy đã ký vào bản án tử về lâu về dài".

Còn về tham nhũng không phải là chuyện lạ trong quân đội, ai làm trong ngành tiếp vận càng có nhiều cơ hội. Timur Ivanov là giám đốc hậu cần, không chỉ ăn hối lộ quá nhiều mà còn phô trương sự giàu có. Theo chuyên gia trên, bây giờ là lúc chỉnh đốn, tuy không thay đổi gì về căn bản nhưng làm hài lòng dân chúng. Nhất là vào lúc quân Nga đang tiến được trên chiến trường Ukraine, Kremlin có thể vừa khoe chiến thắng vừa chứng tỏ quyết tâm chống tham nhũng.

Ukraine, Trung Quốc, Châu Âu : Ba hồ sơ lớn trong quan hệ Pháp-Đức

Bên cạnh chiến tranh ở Ukraine, dự luật trợ tử, trợ cấp thất nghiệp, sự kiện tổng thống Pháp sang Đức trong chuyến thăm chính thức cấp nhà nước lần đầu tiên kể từ 24 năm qua được báo chí chú ý nhất hôm nay. Chuyến công du ba ngày của tổng thống Emmanuel Macron bắt đầu từ tối qua, với 21 phát đại bác chào mừng khi bước xuống phi cơ. Ông tham dự "Ngày hội dân chủ" tại Berlin – nước Đức kỷ niệm 75 năm công bố Hiến Pháp và 35 năm bức tường Berlin sụp đổ. Tuy nhiên Les Echos cho rằng không nên ảo tưởng : Khó thể hâm nóng được quan hệ Pháp-Đức một cách lâu dài.

Tại Berlin cũng như Münster hay Dresden, sẽ có những bài diễn văn hùng hồn, sự xúc động thậm chí khơi dậy lòng nhiệt thành nơi giới trẻ Đức khi lắng nghe tổng thống Pháp phát biểu bằng ngôn ngữ nước mình. Nhưng như vậy chưa đủ. Khó thể hóa giải bất đồng giữa hai quốc gia chủ chốt của Châu Âu trước những hồ sơ quan trọng : chiến tranh ở Ukraine, thái độ trước Bắc Kinh và nhất là tương lai Châu Âu. Đôi bên phải tập trung vào ba chủ đề chính : phòng vệ quân sự trong một thế giới đang hỗn loạn, khoảng cách kinh tế và công nghệ của châu lục so với Hoa Kỳ và Trung Quốc, thành công của cực hữu tại Pháp và Đức.

Trong lúc tình hình đang trầm trọng, sẽ mất thì giờ vô ích nếu tranh cãi về nguyên tử lực, bảo hộ thương mại, ngân sách - những khác biệt lâu nay. Hai nước đã cùng lập ra đồng euro cách đây 25 năm, rồi quyết định duy trì Hy Lạp trong khu vực đồng tiền chung Châu Âu năm 2012, và tay trong tay chống lại khủng hoảng Covid. Tuy nhiên việc này đòi hỏi sự khiêm tốn của Emmanuel Macron để lắng nghe quan ngại của nước láng giềng, và tầm nhìn trung và dài hạn của Olaf Scholz thay vì ngắn hạn. Bên cạnh đó, những lãnh đạo lớp cũ yêu mến nước Pháp không còn nhiều, ảnh hưởng của Paris đã giảm sút tại Đức. Về kinh tế, vai trò của Pháp cũng bớt quan trọng hơn với Đức.

Cùng giúp Kiev, nhưng Paris và Berlin khác biệt quan điểm

La Croix nhấn mạnh đến "Viện trợ cho Ukraine, hồ sơ gây bất hòa giữa Pháp và Đức". Các nhà quan sát cho rằng cuộc tranh luận sẽ bớt gay gắt so với hồi đầu năm - khi thủ tướng Olaf Scholz từ chối cung cấp hỏa tiễn tầm xa Taurus cho Kiev, và sau đó bác bỏ đề nghị gởi quân sang Ukraine của ông Emmanuel Macron. Chưa kể đến việc Berlin liên tục đòi hỏi Paris gia tăng quân viện cho Kiev.  Là quốc gia Châu Âu viện trợ nhiều nhất cho Ukraine, chỉ sau Hoa Kỳ, Đức dựa vào báo cáo của Viện Kiel để chỉ trích vị trí thứ 9 của Pháp. Nhưng Paris nói rằng đó chỉ là ngắn hạn, và nhà nghiên cứu Jacob Ross ở Berlin cho là nên đặt bản báo cáo trong bối ảnh Pháp phải can thiệp tại nhiều nơi trên thế giới, còn Đức tập trung 100% vào Ukraine.

Chuyên gia Claire Demesmay của trung tâm Marc-Bloch ở Berlin nhận định, về căn bản, hai nước đều có mục tiêu chung là ủng hộ Kiev. Vấn đề là bằng cách nào và với những vũ khí nào. Nếu Pháp-Đức bớt căng thẳng, một phần là nhờ sự hòa giải của tân chính phủ Ba Lan, và cuộc gặp ba bên ở Berlin cuối tháng 3 giữa Olaf Scholz, Emmanuel Macron và Donald Tusk. Qua đó, ba nước đều đồng ý về một loạt biện pháp như gia tăng mua vũ khí ở các nước thứ ba, dùng tiền lời từ tích sản Nga tại Châu Âu để hỗ trợ về quân sự. Vấn đề tài trợ cho Ukraine trong trung và dài hạn thì vẫn gây tranh cãi : Paris ủng hộ việc Châu Âu cùng đứng ra vay nhưng Berlin chưa sẵn sàng.

Thụy My 

Nga mở chiến dịch tấn công Kharkiv từ hôm 10/5 và đã chiếm được khoảng 180 km vuông lãnh thổ Ukraine. Một trong những nguyên nhân buộc Ukraine phải chịu tổn thất này, đó là tình trạng tham nhũng trong quá trình xây dựng tuyến phòng thủ.

Ukraine dựng hệ thống phòng thủ "Răng Rồng" gần biên giới với Nga và tỉnh Kharkiv. Ảnh ngày 17/04/2024. AP - Evgeniy Maloletka

La Croix cho biết, ngày 22/05/2024, Nghị Viện Ukraine thông báo thành lập một ủy ban điều tra để làm sáng tỏ về việc sử dụng các nguồn quỹ để xây dựng công sự, nguồn cội mọi sự công kích từ phe đối lập và binh sĩ trên chiến trường từ nhiều tháng qua. Các cuộc tấn công do Nga phát động từ hôm 10/5 nhằm vào Kharkiv, đã làm lộ rõ những yếu kém của hàng công sự.

Ông Konstantin Nemichev, chỉ huy đơn vị Kraken, một đơn vị mang nặng chủ nghĩa dân tộc, đã tố cáo là hàng công sự được xây dựng "không đủ chắc chắn" và quá trễ, "hai hay ba tháng trước khi Nga bắt đầu tấn công", trong khi vùng Kharkiv đã "được giải phóng cách nay một năm rưỡi".

Trên thực tế, việc xây dựng chiến hào, hầm trú ẩn hay chứa đạn dược, bãi mìn và chướng ngại vật chống xe tăng đã được khởi động từ đầu năm 2024. Công trình đòi hỏi đào đất ba tuyến phòng thủ riêng biệt dài hơn 3.000 km trên mặt trận và giáp biên giới với Nga. Công trường khổng lồ này huy động cả phía quân đội, bên đào các chiến hào gần với mặt trận nhất, và các công ty xây dựng Ukraine, chịu trách nhiệm lập các công sự bằng bê-tông cho tuyến phòng thủ thứ ba.

Sự can dự của doanh nghiệp tư nhân đồng nghĩa với một loạt các hợp đồng được ký kết. Nhưng theo Nashi Groshi, tổ chức phi chính phủ chống tham nhũng Ukraine, các cuộc đấu thầu trị giá hơn 21 tỷ hryvnias (tương đương 485 triệu euro) dường như đã được đúc kết chỉ riêng trong tháng 2 và 3/2024 để xây công sự, cao gấp 30 lần cho toàn năm 2023.

Dòng vốn tài trợ này làm gia tăng nguy cơ tham nhũng. Ba ngày sau khi Nga mở màn chiến dịch đánh Kharkiv, tổ chức chống tham nhũng "Meja" đã chỉ trích cách thức chọn doanh nghiệp mà tổ chức này cho là đáng ngờ trong việc cung cấp gỗ xây dựng các chiến hào ở vùng Kharkiv.

Theo tiết lộ của "Meja" được báo Pháp Ouest France ngày 14/5 trích dẫn, 163 triệu euro cho việc xây dựng các tuyến phòng thủ được chính quyền vùng Kharkiv ký hợp đồng, nhưng các công sự vẫn chưa được hoàn toàn thực hiện, trong khi tiền đã được trả, đặc biệt là cho năm công ty ảo. Tổ chức chống tham nhũng này còn nêu lên nghi vấn, làm thế nào những doanh nghiệp đó có thể cung cấp một khối lượng khổng lồ lên đến 40 ngàn mét khối gỗ cho công trình.  

Trả lời chất vấn truyền thông Ukraine, thống đốc vùng, ông Oleh Syniehoubov, đã biện minh là do hạn chế về thời gian nên "khó thể tuân thủ các tiêu chuẩn do văn phòng tổng thống, văn phòng các bộ trưởng và nhất là quân đội, yêu cầu", để xác minh các doanh nghiệp, vừa được thành lập chỉ cách đó vài tháng.

Theo ông Anatoli Yarema, luật sư bên cạnh tổ chức "Meja", câu trả lời này là không thỏa đáng. "Nếu những doanh nghiệp này không thực hiện nghĩa vụ và không cung cấp gỗ, các chiến hào sẽ chẳng thể nào được hoàn thành"…

Trong trước mắt, vụ việc bị tiết lộ đã gây ra một nạn nhân. Viên chỉ huy quân sự vùng Kharkiv đã được thay bằng tướng Mykhailo Drapatyi, người đã giải phóng vùng Kherson hồi tháng 11/2022.

Tham nhũng trong lĩnh vực khai thác gỗ nếu từ lâu đã được công chúng biết đến như là vấn nạn, thì cuộc xâm lược Nga đã biến tệ nạn này thành vấn đề an ninh quốc gia. Cũng xin nói thêm rằng, theo xếp hạng TI – chỉ số Nhận thức Tham nhũng – do Tổ chức Minh bạch Thế giới thực hiện, dù có chút tiến bộ, Ukraine bị xếp hạng thứ 104 trong số 180 quốc gia, trên gần 40 bậc so với Nga, xếp thứ 141.

Minh Anh

Nguồn : RFI, 27/05/2024

Ukraine : Chiến tranh buộc Zelensky làm tổng thống vô thời hạn ?

Thu Hằng, RFI, 23/05/2024

Nhiệm kỳ 5 năm của ông Volodymyr Zelensky trên nguyên tắc đã kết thúc ngày 19/05/2024, nhưng cuộc xâm lược của Nga buộc tổng thống Ukraine đảm nhiệm chức vụ "vô thời hạn". Trong năm thứ 6 đứng đầu nhà nước, ông Zelensky phải đối mặt với những chỉ trích về tính chính đáng, cũng như những thách thức lớn trên chiến trường, vào lúc Nga đang thắng thế trong đợt phản công mới ở đông bắc Ukraine.

Tổng thống Volodymyr Zelensky thị sát các chiến tuyến tại vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 06/04/2024. AP

Ukraine sống trong tình trạng thiết quân luật từ năm 2022 và như vậy sẽ không được phép tổ chức bầu cử, chiếu theo Luật Bầu cử. Còn điều 108 của Hiến pháp Ukraine quy định người đứng đầu nhà nước phải đảm đương chức vụ cho tới khi một tổng thống mới được bầu lên. Trên thực tế, khả năng Zelensky tiếp tục nhiệm kỳ tổng thống đã được thảo luận từ mùa đông 2023 và nhìn chung được người dân chấp nhận.

Không thể tổ chức bầu cử công bằng

Đa số người dân cho rằng không thể tổ chức bầu cử vào thời chiến trong bối cảnh vài trăm nghìn người đang phục vụ trong quân đội và hàng triệu người phải rời đất nước để lánh nạn. Giáo sư khoa học chính trị Oleksi Haran, nhà nghiên cứu tại Quỹ Sáng kiến Dân chủ, được Le Monde trích dẫn ngày 22/05, nhận định bầu cử vào thời điểm này có thể sẽ là "nguồn cơn chia rẽ đất nước", trong khi Ukraine đang cần đoàn kết hơn bao giờ hết để chống quân xâm lược Nga. Cuộc bầu cử sẽ "không mang tính cạnh tranh thực sự trong khi cả nước bị oanh kích".

Diễn viên trẻ đầy hoài bão khi nhậm chức năm 2019 trở thành một vị chỉ huy quân sự đầy trăn trở, già đi trông thấy trong ba năm chiến tranh. Lên làm tổng thống năm 41 tuổi với 73,2% phiếu bầu, gương mặt mới trong chính trường Ukraine đã hứa rất nhiều cải cách : Chấm dứt "thời kỳ nghèo đói, dối trá, tham lam", chấm dứt chiến tranh ở miền đông và lấy lại những vùng đất bị Nga chiếm đóng. Trong những năm đầu, ông tiến hành cuộc chiến chống giới tài phiệt, chống tham nhũng và tập trung phát triển cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, uy tín của tổng thống giữ nhiều kỷ lục (chiến thắng áp đảo ở hầu hết các vùng miền đông và tây Ukraine, duy trì được tỉ lệ tín nhiệm cao trong thời gian dài chưa từng có) bắt đầu sụt giảm từ năm 2021, khi ông bị cáo buộc bổ nhiệm nhiều bạn bè thân hữu vào các vị trí quan trọng trong bộ máy nhà nước. Đến khi Nga xua quân xâm lược Ukraine, tỉ lệ tín nhiệm ông tăng mạnh trở lại, nhất là khi ông từ chối đề nghị của Mỹ đi lánh nạn ở nước ngoài, mà ở lại Kiev để chỉ huy cuộc kháng chiến.

Nhiệm kỳ mới đầy thách thức 

Chiến tranh càng kéo dài, danh tiếng của "thủ lĩnh thời chiến" và một số cơ quan nhà nước cũng giảm theo, theo ghi nhận của Volodymyr Fessenko, nhà phân tích chính trị, kiêm giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính trị Penta. Có thể thấy ông Zelensky tiếp tục chức vụ tổng thống năm thứ 6 trong bối cảnh không suôn sẻ. Trong nội bộ, ông bị chỉ trích vì cách sử dụng nhân sự, đặc biệt sau khi cách chức cựu tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Valeriy Zaluzhny, dù sau đó bổ nhiệm ông làm đại sứ ở Anh.

Trên chiến trường, Ukraine luôn trong thế thủ vì thiếu nhân lực, vũ khí. Nga mở chiến dịch phản công ở miền đông và đông bắc, chiếm nhiều khu vực ở tỉnh Kharkiv để "lập vùng đệm". Quân đội mệt mỏi sau hơn hai năm chiến tranh ròng rã buộc tổng thống hạ tuổi nghĩa vụ quân sự để huy động tân binh. Bộ Quốc phòng Nga chuyển hướng lãnh đạo sang nền "kinh tế chiến tranh", cho thấy cuộc xung đột chưa có hồi kết.

Dù đa số người dân Ukraine ủng hộ việc không tổ chức bầu cử tổng thống vào thời điểm này, nhưng vẫn có những ý kiến phản đối. Và đây cũng là cái cớ để Nga khẳng định ông Zelensky là tổng thống "bất hợp pháp" kể từ ngày 20/05. Theo phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov, người dân Ukraine sẽ sớm "đặt câu hỏi về tính hợp pháp" về chức vụ của tổng thống Zelensky.

Thay vì thắc mắc về việc kéo dài nhiệm kỳ tổng thống, trên trang Oukrainska Pravda, được Le Courrier international trích dẫn, nhà báo Mykhailo Doubynianskiy đặt câu hỏi ở một khía cạnh khác : Liệu Zelensky có chấp nhận làm tổng thống nếu lúc đó ông mường tượng ra được nhiệm kỳ 5 năm của ông sẽ như thế này hay không ? Từ một diễn viên, ông Zelensky trở thành "tổng thống chiến tranh" "với những nỗ lực khổng lồ, với tinh thần kháng cự không thể tưởng tượng nổi, với một ý chí sắt đá". Đối với cây bút xã luận này, "những nhà đối lập ở Ukraine hiện giờ cần quyết định xem ưu tiên của họ là gì ? Thanh toán hận thù chính trị, hay tránh để rơi vào cãi bẫy của Nga ?". 

Trọng Thành

**************************

Quân đội Nga tập trận vũ khí hạt nhân chiến thuật để đối phó với "đe dọa" phương Tây

Trọng Thành, RFI, 22/05/2024

Quân đội Nga bắt đầu tập trận với vũ khí "hạt nhân chiến thuật" từ ngày hôm qua, 21/05/2024, tại quân khu miền nam, giáp giới với Ukraine. Theo bộ Quốc Phòng Nga, cuộc tập trận là nhằm đáp trả "các đe dọa của một số lãnh đạo phương Tây".

Quân nhân Nga tham gia giai đoạn đầu của cuộc tập trận, bao gồm huấn luyện về chuẩn bị và sử dụng vũ khí hạt nhân phi chiến lược, tại một địa điểm không xác định ở Quân khu miền Nam của Nga. Ảnh trích từ video được bộ Quốc Phòng Nga công bố ngày 21/05/2024. via Reuters - Russian Defence Ministry

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, trong giai đoạn tập trận này, binh sĩ Nga được huấn luyện để "nạp các loại đạn đặc biệt" lên dàn phóng tên lửa Iskander, có thể mang đầu đạn hạt nhân, và bí mật di chuyển các phương tiện này đến những địa điểm phát hỏa.

Thông tín viên Anissa El Jabri từ Moskva cho biết cụ thể : 

"Nga đã thông báo trước đó về các cuộc tập trận này đúng vào ngày 06/05/2024, ngay trước lễ nhậm chức nhiệm kỳ tổng thống mới của Putin, và ba ngày trước cuộc diễu hành quân sự truyền thống ngày 09/05. Vào thời điểm đó, bộ Quốc Phòng Mỹ nói đến "đây là một ví dụ về lối tuyên truyền vô trách nhiệm mà chúng ta đã từng thấy từ phía Nga".

Điện Kremlin giờ đây đã biến lời nói thành hành động với những hình ảnh tuyên truyền rầm rộ. Từ cuối ngày hôm qua, kênh Telegram của bộ Quốc Phòng Nga đã phổ biến hình ảnh các chuyến xe tải hạng nặng, chở tên lửa Iskander và các bệ phóng tên lửa siêu thanh. Trên các kênh Telegram cá nhân, giới phóng viên quân sự Nga dĩ nhiên hòa cùng một nhịp với bộ Quốc Phòng, với nhiều bài viết dài về hệ thống vũ khí được quảng bá là hùng mạnh nhất thế giới.

Một thông điệp đe dọa khác là vị trí của cuộc tập trận, nằm trong "quân khu phía nam", với bộ tư lệnh nằm tại thành phố Rostov, nơi đặt tổng hành dinh của chiến dịch quân sự chống Ukraine của Putin. Các vùng lãnh thổ của Ukraine bị Nga sát nhập cũng thuộc phạm vi của Quân khu này".

Theo AFP, hôm nay, 22/05/2024, một quan chức Bộ Ngoại giao Nga, Artem Stoudennikov, nhấn mạnh là, nếu Pháp "đưa quân" đến Ukraine, phản ứng của Nga sẽ "không chỉ là về mặt chính trị". Ông Artem Stoudennikov nhắc lại rằng Matxcơva trước đó đã cảnh báo Paris, việc đưa quân Pháp đến Ukraine sẽ làm tăng nguy cơ đối đầu giữa hai cường quốc hạt nhân.

Về mặt chính thức, học thuyết hạt nhân của Nga chỉ cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân, bao gồm vũ khí hạt nhân chiến thuật, để "tự vệ" trong trường hợp nước Nga bị tấn công bằng vũ khí hủy diệt hàng loạt, hay các cuộc tấn công bằng vũ khí quy ước "đe dọa sự tồn tại của Nhà nước Nga". Tuy nhiên, hồi tháng 2/2024 vừa qua, báo Anh Financial Times công bố một số tài liệu quân sự Nga rò rỉ cho thấy "ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân trước tiên của Nga" dường như thấp hơn so với giả định của giới chuyên gia quân sự phương Tây.

Trọng Thành

************************

Cho phép Ukraine dùng vũ khí phương Tây để tấn công Nga : Các đồng minh đã bớt e ngại

Thanh Phương, RFI, 22/05/2024

Trước chiến dịch tấn công ồ ạt của quân Nga tại Ukraine, chỉ trong vòng một tháng đã chiếm được hơn 600 km2 đất, đặc biệt là tại vùng Kharkiv, một số đồng minh phương Tây đã bắt đầu thay đổi quan điểm về vấn đề sử dụng những vũ khí viện trợ cho Kiev.

Tên lửa Storm Shadow - Scalp do Anh và Pháp cung cấp cho Kiev được điều chỉnh để lắp đặt trên chiến đấu cơ Su-24 của Ukraine. © Capture d'écran/ RFI

Từ đầu cuộc chiến đến nay, các nước đồng minh của Ukraine vẫn yêu cầu Kiev không được tấn công vào lãnh thổ Nga để hạn chế nguy cơ leo thang với một cường quốc hạt nhân. Nói cách khác là Ukraine chỉ được quyền dùng vũ khí viện trợ của phương Tây tự vệ chứ không được tấn công Nga. 

Nhưng vào đầu tháng 5, Anh Quốc, nước cung cấp cho Ukraine nhiều vũ khí, đặc biệt là tên lửa hành trình Storm Shadow, đã cho phép Kiev sử dụng vũ khí của Anh để tấn công vào lãnh thổ Nga. Khi đến thăm Kiev ngày 03/05, ngoại trưởng David Cameron đã tuyên bố công khai : "Các cuộc tấn công của Ukraine vào những mục tiêu ở Nga là hoàn toàn chính đáng".

Sau đó, đến lượt Hoa Kỳ cũng cho thấy đang thay đổi lập trường, tuy chưa rõ ràng như Anh Quốc. Đến thăm Kiev ngày 15/05, ngoại trưởng Antony Blinken đã gợi ý rằng lực lượng Ukraine có thể tấn công lãnh thổ Nga bằng vũ khí do Washington cung cấp. Lãnh đạo ngoại giao Mỹ tuyên bố : "Chúng tôi không khuyến khích hay tạo điều kiện cho các cuộc tấn công bên ngoài Ukraine, nhưng chính Ukraine quyết định về cách thức tiến hành cuộc chiến này". Tuy nhiên, ngay hôm sau, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ lại khẳng định rằng quan điểm của Mỹ về vấn đề này vẫn chưa thay đổi : "Chúng tôi không khuyến khích cũng như không cho phép các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga". 

Về các đồng minh khác của Ukraine, trả lời phỏng vấn trên đài truyền hình LCI của Pháp ngày 20/05, ông Gabrielius Landsbergis, ngoại trưởng của Litva, một trong ba nước vùng Baltic, cũng đã cho rằng Ukraine phải được quyền sử dụng vũ khí của phương Tây để tấn công nước Nga. Ông Landsbergis nhấn mạnh : "Từ đầu, chúng ta đã sai lầm khi hạn chế khuôn khổ hành động của Ukraine, vì sợ bị xem là leo thang. Chúng ta phải cho phép Ukraine sử dụng các vũ khí mà chúng ta cung cấp để họ có thể đạt được những mục tiêu chiến lược. Họ phải được quyền đánh vào lãnh thổ Nga, đánh vào các tuyến cung ứng, vào các đơn vị quân đội đang chuẩn bị tấn công Ukraine".

Trong khi đó, về mặt chính thức, Pháp hiện chưa thay đổi lập trường trên vấn đề này. Thế nhưng, hôm 17/05, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Hạ Viện Pháp, ông Jean-Louis Bourlanges, đã ra một thông cáo kêu gọi Paris nên ra một quyết định tương tự như của Anh và Mỹ. Đối với ông Bourlanges, "sự thay đổi về chủ thuyết này là hoàn toàn chính đáng, bởi vì nó chấm dứt tình trạng bất đối xứng không thể chấp nhận được giữa kẻ bị xâm lược và kẻ xâm lược". 

Kể từ khi nổ ra chiến tranh, toàn bộ lãnh thổ Ukraine trên thực tế đã bị Nga tấn công bằng các loại vũ khí tầm xa, cũng như bằng các loại vũ khí do các đồng minh của Moskva cung cấp, đặc biệt là tên lửa đạn đạo của Bắc Triều Tiên và drone của Iran. Lực lượng của Kiev cũng đang tấn công sâu vào trong lãnh thổ của Nga, nhưng cho đến nay chỉ sử dụng vũ khí sản xuất trong nước, đặc biệt là các drone, mà gần đây đã được dùng để oanh kích vào các cơ sở năng lượng của Nga. 

Trong thông cáo nói trên, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ Viện Pháp đặt vấn đề : "Nhân danh điều gì mà chúng ta từ chối cho Ukraine quyền đáp trả các cuộc tấn công mà họ là nạn nhân ?". Và ông Bourlanges trả lời : "Quyền tự vệ phải loại trừ quyền bảo vệ lãnh thổ của kẻ xâm lược". Tuy nhiên, vị dân biểu Hạ Viện Pháp nhấn mạnh "các nước bạn của Ukraine nhất quyết sẽ không là bên tham chiến". Vấn đề không phải là can thiệp vào chiến trường, mà là "dỡ bỏ một điều cấm kỵ phi lý". 

Từ nhiều tuần qua, điện Kremlin đã cảnh cáo các nước phương Tây về việc sử dụng vũ khí được giao cho Ukraine để tấn công vào lãnh thổ nước Nga. Hôm 18/05, Bộ Quốc phòng Nga cáo buộc rằng bom dẫn đường Hammer của Pháp đã được Kiev sử dụng để oanh tạc vùng Belgorod của Nga, giáp với tỉnh Kharkiv của Ukraine, nơi quân Nga đang mở một chiến dịch tấn công mới. Paris đã bác bỏ cáo buộc đó.

Thanh Phương

***************************

Ukraine : Thêm gần một triệu người đăng ký nghĩa vụ quân sự sau khi hạ tuổi nhập ngũ

Phan Minh, RFI, 22/05/2024

Luật hạ độ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25 để đáp ứng nhu cầu của quân đội trong cuộc chiến chống Nga được tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ký phê duyệt hồi đầu tháng 4 chính thức có hiệu lực hôm 18/05/2024. Từ 4 ngày qua, hàng trăm nghìn người đã tới phòng tuyển quân trên toàn quốc để đăng ký nhập ngũ.

Tân binh của lữ đoàn xung kích số 3 huấn luyện ở Kiev, Ukraine, ngày 17/05/2024. AP - Efrem Lukatsky

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan cho biết cụ thể :

Chính phủ của Volodymyr Zelensky từng nghĩ rằng luật huy động quân sự không được lòng dân, thế nhưng kể từ khi văn bản được ban hành hôm 18/05, đã có ít nhất một triệu người Ukraine đến phòng tuyển quân hoặc đăng nhập vào ứng dụng di động có tên Reserv+ để đăng ký với nhà chức trách, khẳng định sẵn sàng nhập ngũ.

Điều này không có nghĩa là tất cả mọi người sẽ đi chiến đấu, nhưng họ được cấp giấy tờ hợp lệ, cũng như thẻ quân nhân, xác nhận họ trở thành những tân binh tiềm năng, trong khi quân đội cần từ 300.000 đến 400.000 binh lính mới để tiếp sức cho những người lính đã kiệt sức sau 2 năm chiến tranh.

Điểm đáng lưu ý của đạo luật mới là tù nhân cũng có quyền ký hợp đồng đăng lính. Trong tháng 4, gần 4.500 tù nhân đã bày tỏ nguyện vọng gia nhập quân đội, và trong 4 ngày qua, 3.000 người trong số họ đã thực hiện các thủ tục đăng ký để được huy động, trong khi cơ quan chức năng dự báo có khoảng từ 10.000 đến 20.000 tù nhân có thể được động viên, theo đạo luật mới.

Tuy nhiên, quy định này không áp dụng với những tù nhân phạm tội giết người, hiếp dâm hoặc các tội chống lại an ninh quốc gia.

Về tình hình chiến sự, tổng thống Volodymyr Zelensky, hôm qua 21/05/2024, tuyên bố quân đội Ukraine đang có được những "kết quả rõ nét" ở khu vực Kharkiv, đông bắc đất nước, khi đẩy lùi thành công quân Nga xâm lược. Phát ngôn viên của lực lượng Ukraine trong khu vực, Nazar Volochyn, cũng cho biết trên truyền hình rằng Kiev đã "ổn định được tình hình ở khu vực, đặc biệt ở thành phố Vovchansk".

Phan Minh

Mối lo ngại của Washington về thị trường năng lượng là không hợp lý.

Một cơ sở năng lượng của Nga tại Yartsevo bị bốc cháy sau cuộc tấn công bằng drone của Ukraine hồi tháng 4 năm 2024 - Reuters

Vào ngày 19 tháng 1, một drone của Ukraine đã tấn công một kho dầu ở thị trấn Klintsy, vùng Bryansk phía tây nước Nga, khiến bốn bể chứa xăng bốc cháy và thiêu rụi khoảng 1,6 triệu gallon dầu. Cuối tuần đó, một cuộc tấn công khác đã gây ra hỏa hoạn tại nhà máy lọc dầu Rosneft ở Tuapse, một thành phố của Nga cách lãnh thổ do Ukraine kiểm soát khoảng 600 dặm. Vào tháng 3, drone Ukraine đã tấn công bốn nhà máy lọc dầu của Nga trong hai ngày. Tháng 4 bắt đầu với một cuộc tấn công bằng drone của Ukraine vào nhà máy lọc dầu lớn thứ ba của Nga, nằm sâu trong vùng Tatarstan, cách khoảng 800 dặm. Tháng 4 kết thúc với các cuộc tấn công vào các cơ sở ở hai thành phố khác của Nga, Smolensk và Ryazan.

Tổng cộng, Ukraine đã thực hiện ít nhất 20 cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu của Nga kể từ tháng 10. Các quan chức an ninh Ukraine cho biết mục tiêu của các cuộc tấn công là cắt giảm nguồn cung cấp nhiên liệu cho quân đội Nga và giảm doanh thu xuất khẩu mà Điện Kremlin sử dụng để tài trợ cho chiến tranh. Đến cuối tháng 3, Ukraine đã phá hủy khoảng 14% công suất lọc dầu của Nga và buộc chính phủ Nga phải ban hành lệnh cấm xuất khẩu xăng trong sáu tháng. Một trong những nhà sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới hiện đang phải nhập khẩu xăng.

Tuy nhiên, chính quyền Biden đã chỉ trích các cuộc tấn công này. Vào tháng 2, Phó Tổng thống Kamala Harris đã kêu gọi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kiềm chế tấn công các nhà máy lọc dầu của Nga vì lo ngại các cuộc tấn công sẽ đẩy giá dầu toàn cầu lên cao. Đồng tình với quan điểm đó, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã cảnh báo Ủy ban Quân vụ Thượng viện vào giữa tháng 4 rằng "các cuộc tấn công có thể có tác động dây chuyền đối với tình hình năng lượng toàn cầu". Thay vì tấn công cơ sở hạ tầng dầu mỏ, Bộ trưởng Austin nói với ủy ban, "Ukraine sẽ được hỗ trợ tốt hơn khi tấn công các mục tiêu chiến thuật và chiến dịch vốn có thể trực tiếp ảnh hưởng đến cuộc chiến hiện tại".

Những chỉ trích của Washington là sai lầm : các cuộc tấn công vào nhà máy lọc dầu sẽ không ảnh hưởng đến thị trường năng lượng toàn cầu theo cách mà các quan chức Mỹ lo ngại. Các cuộc tấn công này làm giảm khả năng của Nga trong việc chuyển đổi dầu của mình thành các sản phẩm hữu dụng ; chúng không ảnh hưởng đến khối lượng dầu mà Nga có thể khai thác hoặc xuất khẩu. Thực tế, với năng lực lọc dầu trong nước giảm, Nga sẽ buộc phải xuất khẩu nhiều dầu thô hơn chứ không phải ít hơn, do đó đẩy giá toàn cầu xuống thay vì tăng lên. Thật vậy, các công ty Nga đã bắt đầu bán nhiều dầu mỏ chưa tinh chế hơn ra nước ngoài. Miễn là các cuộc tấn công chỉ giới hạn ở các nhà máy lọc dầu của Nga, chúng khó có thể làm tăng giá dầu ở phương Tây.

Tuy nhiên, chúng vẫn có thể gây ra thiệt hại cho nước Nga, nơi giá các sản phẩm dầu tinh chế như xăng và dầu diesel đã bắt đầu tăng vọt. Các cuộc tấn công đang đạt được chính xác mục tiêu mà các đối tác phương Tây của Ukraine đặt ra, vốnphần lớn không thể đạt được thông qua các lệnh trừng phạt và giới hạn giá dầu của Nga : đó là làm suy giảm khả năng tài chính và hậu cần của Nga trong việc tiến hành chiến tranh đồng thời hạn chế thiệt hại rộng hơn cho nền kinh tế toàn cầu. Kyiv phải tận dụng những chiến thắng ở bất cứ nơi nào có thể, và chiến dịch phá hủy năng lực lọc dầu của Nga mang lại lợi ích cho Ukraine với rủi ro hạn chế.

Các cuộc tấn công có mục tiêu

Ukraine cho đến nay tập trung tấn công vào các nhà máy lọc dầu của Nga, không phải các mỏ dầu hoặc cơ sở hạ tầng xuất khẩu dầu thô. Sự khác biệt này rất quan trọng. Sau khi được khai thác từ giếng, dầu được vận chuyển qua đường ống và các cơ sở hạ tầng khác đến nhà máy lọc dầu, nơi nó được chuyển đổi thành các sản phẩm để phân phối cho người dùng cuối.

Ước tính năm 2023, Nga khai thác khoảng 10,1 triệu thùng dầu mỗi ngày. Trong số này, khoảng 50% được xuất khẩu sang các nhà máy lọc dầu ở nước ngoài, và 50% còn lại được lọc trong nước, tạo ra các sản phẩm như xăng, dầu diesel, nhiên liệu máy bay và nguyên liệu hóa học. Một nửa trong số các sản phẩm tinh chế này được tiêu thụ trong nước, với một phần đáng kể được chuyển hướng để cung cấp năng lượng cho cỗ máy chiến tranh của Nga. Nga cũng bán các sản phẩm dầu mỏ tinh chế ra nước ngoài – nước này chiếm khoảng 10% tổng kim ngạch xuất khẩu đường biển của thế giới vào năm 2023 – nhưng hầu hết các quốc gia phương Tây đã ngừng nhập khẩu nhiên liệu tinh chế của Nga. Các điểm đến hàng đầu cho các sản phẩm dầu tinh chế của Nga là Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Brazil, mặc dù Nga cũng đã bán nhiên liệu cho Triều Tiên, vi phạm các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc, để đổi lấy đạn dược.

Các cuộc tấn công của Ukraine đã giáng một đòn mạnh vào năng lực lọc dầu của Nga, loại bỏ tới 900.000 thùng mỗi ngày. Việc sửa chữa sẽ chậm chạp và tốn kém, một phần vì các tháp phân dầu (nơi dầu được chưng cất thành các thành phần cấu tạo khác nhau) là những thiết bị khổng lồ và phức tạp, mất nhiều năm để thiết kế và xây dựng, và một phần vì các lệnh trừng phạt của phương Tây đang cản trở các công ty Nga tiếp cận các linh kiện chuyên dụng.

Khả năng lưu trữ dầu của Nga bị hạn chế. Do đó, khi một nhà máy lọc dầu bị phá hủy hoặc hư hại, dầu thô khai thác không thể đơn giản được dự trữ để sử dụng sau. Điều này khiến các nhà sản xuất Nga chỉ còn hai lựa chọn : tăng xuất khẩu dầu thô hoặc đóng giếng và giảm sản lượng.

Cả hai lựa chọn đều gây thiệt hại cho Nga, nhưng việc tăng xuất khẩu ít thiệt hại hơn so với việc giảm sản lượng khai thác. Nga chỉ có thể bán dầu của mình cho một số quốc gia được nhất định, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, khi những nước nay sở hữu các cơ sở lọc dầu được trang bị phù hợp để có thể sử dụng các loại dầu thô cụ thể do Nga sản xuất. Do đó, các quốc gia này có lợi thế để mua dầu của Nga với giá thấp hơn giá thị trường. Tuy nhiên, một khi dầu thô đã được tinh chế, các sản phẩm cuối cùng có thể được bán ra thị trường quốc tế – nghĩa là Nga phải trả giá thị trường để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu trong nước và nhu cầu quân sự.

Nếu Nga chọn đóng giếng thay vì tăng xuất khẩu, giá dầu toàn cầu thực sự sẽ tăng – kết quả mà chính quyền Biden muốn tránh. Nhưng sau đó, Nga sẽ phải đối mặt với việc giá các sản phẩm tinh chế tăng thậm chí còn mạnh hơn, chỉ với doanh thu xuất khẩu thấp hơn để giảm bớt thiệt hại. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi Thứ trưởng Thứ nhất Bộ Năng lượng Nga Pavel Sorokin gợi ý vào tháng 3 rằng Moscow sẽ chọn lựa chọn đầu tiên và gia tăng thêm dầu thô để xuất khẩu.

Dữ liệu từ những tháng gần đây xác nhận rằng, như dự đoán, Nga đang xuất khẩu nhiều dầu thô hơn cùng lúc với việc xuất khẩu nhiên liệu tinh chế của họ giảm xuống gần mức thấp nhất trong lịch sử. Moscow chỉ xuất khẩu hơn 712.000 tấn dầu diesel và các sản phẩm dầu mỏ khác trong tuần cuối cùng của tháng 4, giảm từ hơn 844.000 tấn trong cùng tuần của năm 2023. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu dầu thô hàng tháng đã tăng 9% từ tháng 2 sang tháng 3, đạt mức cao nhất trong 9 tháng và là mức cao thứ ba kể từ khi các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với dầu thô của Nga có hiệu lực vào tháng 12 năm 2022. Các cuộc tấn công không có tác động rõ ràng đến giá dầu thô quốc tế, vốn vẫn ổn định cho đến cuối tháng 3, khi Nga cắt giảm sản lượng theo thỏa thuận trước đó với OPEC.

Các thị trường phương Tây có thể không bị ảnh hưởng, nhưng Nga đang cảm thấy khó khăn. Kể từ khi các cuộc tấn công của Ukraine bắt đầu, sản lượng diesel đã giảm 16% và sản lượng xăng giảm 9%. Giá bán buôn trung bình theo tuần của xăng và diesel ở miền tây nước Nga đã tăng lần lượt 23% và 47% trong khoảng thời gian từ cuối năm 2023 đến giữa tháng 3. Vào tháng 4, giá xăng chạm mức cao nhất trong 6 tháng, tăng hơn 20% so với đầu năm. Nga đã nhập khẩu 3.000 tấn nhiên liệu từ Belarus trong nửa đầu tháng 3 – tăng từ con số 0 vào tháng 1 – và Điện Kremlin buộc phải yêu cầu Kazakhstan chuẩn bị 100.000 tấn xăng để cung cấp trong trường hợp thiếu hụt.

Cho đến nay, người tiêu dùng Nga phần lớn được bảo vệ trước những đợt tăng giá bán này. Nhưng trong tuần cuối cùng của tháng 4, giá bán lẻ diesel đã tăng vọt 10%. Sự chậm trễ này cho thấy các công ty dầu mỏ đang có lợi nhuận thấp hơn, ảnh hưởng đến các chủ sở hữu là các nhà tài phiệt, hoặc Điện Kremlin đã tăng trợ cấp nhiên liệu công cộng, chuyển hướng tiền vốn có thể được chi cho chiến tranh ở Ukraine. Theo một số báo cáo, chính phủ Nga cũng có thể cân nhắc việc dỡ bỏ các hạn chế đối với việc sử dụng xăng chất lượng thấp để tránh thiếu hụt nhiên liệu, một động thái có nguy cơ làm hỏng động cơ, gây thêm căng thẳng cho khả năng bảo trì phương tiện quân sự vốn đã yếu và khiến các chính sách bảo hành của các loại xe máy sản xuất ở nước ngoài trở nên vô giá trị. Nhìn chung, các chi phí chính trị, kinh tế và quân sự đang gia tăng đối với Điện Kremlin khi các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu vẫn đang tiếp tục.

Chiến lược hiệu quả

Chiến dịch của Ukraine đang có hiệu quả. Chiến dịch này đang gây ra thiệt hại cho thị trường năng lượng của Nga và tạo áp lực lên Moscow theo đúng hướng mà chế độ trừng phạt do Mỹ dẫn đầu được thiết kế nhưng chỉ đạt được thành công hạn chế.

Trong những tháng đầu của cuộc chiến, chính quyền Biden đã tập hợp một liên minh các quốc gia để áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế lên Nga, bao gồm cả việc giới hạn giá đối với dầu thô xuất khẩu của Nga. Ý tưởng đằng sau việc giới hạn giá là đặt nó ở mức đủ cao để Nga tiếp tục xuất khẩu dầu, giúp tránh suy thoái toàn cầu, nhưng đủ thấp để giảm thu nhập xuất khẩu của Nga. Trong thực tế, việc thực thi và giám sát không nhất quán đã làm suy yếu hiệu quả của việc giới hạn giá : thu ngân sách liên bang của Nga đạt mức kỷ lục 320 tỷ USD vào năm 2023. Giới hạn giá cũng có thể được đặt quá cao. Một đánh giá gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, một tổ chức tư vấn của Phần Lan, cho rằng mức trần giá thấp hơn có thể cắt giảm 25% doanh thu xuất khẩu dầu của Nga từ tháng 12 năm 2022 đến tháng 3 năm 2024 mà không buộc các công ty Nga phải đóng van. Trong khi đó, ngành vận tải biển của EU và G-7 vẫn gắn bó chặt chẽ với hoạt động xuất khẩu của Nga. Vào tháng 3 năm nay, 46% lượng dầu của Nga được vận chuyển trên các tàu do các nước G-7 và EU sở hữu hoặc bảo hiểm, và một số tàu chở dầu của phương Tây vẫn tiếp tục vận chuyển dầu với giá cao hơn mức giới hạn.

Các cuộc tấn công của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu của Nga hiện đang làm điều mà chế độ trừng phạt không làm được. Không gây tổn hại đến nguồn cung năng lượng toàn cầu hoặc đẩy giá lên cao, các cuộc tấn công đang làm giảm doanh thu của Nga và hạn chế khả năng chuyển đổi dầu thô của Nga thành các loại nhiên liệu cần thiết để vận hành xe tăng và máy bay. Miễn là các lực lượng Ukraine tránh tấn công các đường ống dẫn dầu thô hoặc các bến xuất khẩu dầu thô lớn, họ có thể duy trì sự cân bằng này.

Chiến lược hiện tại đi kèm với rủi ro hạn chế. Drone của Ukraine thường tấn công mục tiêu vào ban đêm, gây ra ít thương vong cho dân thường, nếu có. Miễn là Ukraine tiếp tục cân nhắc những thiệt hại tiềm ẩn đối với những dân thường mỗi khi phê duyệt một cuộc tấn công, họ có thể đứng vững trên nền tảng của luật pháp quốc tế. Nhắm mục tiêu vào một ngành công nghiệp trực tiếp đóng góp cho sức mạnh quân sự của Nga là một biện pháp hợp lý thời chiến – một biện pháp mà các bên tham chiến trong quá khứ, chẳng hạn như Mỹ, đã từng sử dụng trước đây, bao gồm cả các hoạt động gần đây chống lại Nhà nước Hồi giáo.

Các cuộc tấn công của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu của Nga dường như cũng khó có thể mở rộng cuộc xung đột. Ít nhất, Nga sẽ khó khăn để leo thang theo cách tương tự, xét tới các chiến dịch kéo dài và quy mô hơn nhằm phá hủy cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine : các lực lượng của họ đã phá hủy nhà máy lọc dầu Kremenchuk của Ukraine chỉ vài tuần sau cuộc xâm lược năm 2022, và bộ trưởng năng lượng Ukraine cho biết các cuộc tấn công của Nga đầu năm nay đã gây thiệt hại tới 80% các nhà máy nhiệt điện thông thường của Ukraine. Thay vì đe dọa leo thang để đáp lại các cuộc tấn công của Ukraine, Điện Kremlin có xu hướng giảm nhẹ tác động của chúng để tránh bối rối.

Để giảm thiểu rủi ro, Mỹ không nên giúp Ukraine tiến hành các cuộc tấn công này và cũng không nên khuyến khích chúng một cách công khai. Nhưng Mỹ cũng không nên cố gắng thuyết phục Kyiv từ bỏ hướng đi này. Bất chấp việc Quốc hội Mỹ gần đây phê duyệt khoản viện trợ quân sự trị giá 61 tỷ USD, Ukraine đang ở thời điểm mong manh nhất trong hơn hai năm qua. Chỉ riêng các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu của Nga sẽ không buộc Moscow phải đầu hàng, nhưng chúng khiến chiến tranh trở nên khó khăn và tốn kém hơn đối với Nga – và do đó, nếu không có gì khác, khi thời điểm đàm phán đến, chúng có thể thúc đẩy Điện Kremlin nhượng bộ.

Michael Liebreich, Lauri Myllyvirta và Sam Winter-Levy

Nguyên tác : "Why Ukraine Should Keep Striking Russian Oil Refineries", Foreign Affairs, 08/05/2024

Viên Đăng Huy biên dịch

Nguyễn Thế Phương hiệu đính

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 20/05/2024

Michael Liebreich là Người sáng lập và chuyên gia cấp cao Bloomberg New Energy Finance. Ông là cựu cố vấn cho Ủy ban Thương mại Anh và sáng kiến ​​Năng lượng bền vững cho tất cả mọi người của Liên Hiệp Quốc ;

Lauri Myllyvirta là Nhà phân tích chính tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch ;

Sam Winter-Levy là nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Princeton và là Giám đốc Sáng kiến Chiến tranh Phi chính quy.

Nga và Ukraine đã để vuột mất cơ hội đạt thỏa thuận hòa bình như thế nào ?

Minh Anh, RFI, 17/05/2024

Không lâu sau khi Nga khởi động cuộc chiến xâm lược Ukraine, các nhà đàm phán của hai bên đã soạn thảo một dự án thỏa thuận hòa bình. Tài liệu dài 17 trang mà báo Đức "Die Welt" độc quyền tham khảo được, và được báo Pháp Le Figaro thuật lại, cho thấy, Kiev và Moskva vào thời điểm đó gần như đã đồng ý một lệnh ngưng bắn. Nhưng tài liệu này cuối cùng đã bị chôn vùi. Theo Ukraine, thất bại đàm phán có một phần trách nhiệm của cựu thủ tướng Anh Boris Johnson.

Một phụ nữ đi qua những ngôi nhà bị hư hại ở Mariupol, ngày 08/04/2022. Ukraine cho biết đang điều tra về việc Nga thả chất độc hóa học xuống thành phố Mariupol bị vây hãm. AP - Alexei Alexandrov

Ngay sau khi chiến tranh bùng nổ, các nhà đàm phán Nga và Ukraine ngay lập tức đã bắt đầu đàm phán với nhau để chấm dứt chiến tranh. Vào lúc thế giới và người dân Ukraine bị sốc về cuộc xâm lược của Nga, thì chính quyền Moskva hy vọng sẽ có được sự đầu hàng của Kiev trên bàn đàm phán.

Tuy nhiên, sau loạt thành công của quân Ukraine trên chiến trường, Nga thậm chí đã chấp nhận xem xét lại vài quan điểm của mình. Đôi bên bắt đầu vòng đàm phán trực tiếp đầu tiên tại Istanbul, dưới sự chủ trì của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vào cuối tháng 3/2022.

Những hình ảnh về cuộc gặp này bên bờ biển Bosphore đã từng làm dấy lên niềm hy vọng về việc giải quyết nhanh chóng cuộc xung đột, khi mà cả hai bên đã ngay lập tức lao vào soạn thảo một dự thảo thỏa thuận.

Thế trung lập vĩnh viễn !

Trong văn bản này, đôi bên gần như đã đạt được sự nhất trí về những nét chính cho hòa bình. Trong dự thảo này, Ukraine cam kết một "thế trung lập vĩnh viễn", nghĩa là : Không tham gia vào một liên minh quân sự nào (kể cả NATO) ; Không "tiếp nhận, sản xuất hay sở hữu" vũ khí hạt nhân ; Không cho phép sự hiện diện vũ khí và quân đội nước ngoài trên lãnh thổ ; Không trao quyền sử dụng cơ sở hạ tầng quân sự, bao gồm sân bay và cảng biển cho một nước khác, và nhất là Không tổ chức tập trận với sự tham dự của các nước khác cũng như là Không tham dự vào bất kỳ cuộc xung đột quân sự nào.

Trong dự thảo thỏa thuận, Kiev dự trù thừa nhận quyền kiểm soát của Nga đối với bán đảo Crimea và cảng Sebastopol và cũng như là một phần lãnh thổ tại Donetsk và Luhanks mà Moskva đã kiểm soát trước khi nổ ra chiến tranh.

Quyền tự vệ

Đổi lại, Nga cam kết không tấn công Ukraine và an ninh của đất nước sẽ do năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc là Anh, Hoa Kỳ, Nga, Pháp và Trung Quốc, cùng bảo đảm, dựa theo mô hình điều khoản 5 của NATO. Theo đó, trong trường hợp Ukraine bị tấn công, các nước bảo lãnh sẽ cùng nhau trợ giúp Kiev thực hiện quyền tự vệ, như quy định trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc trong thời hạn tối đa là ba ngày.

Sự hỗ trợ này có thể được thực hiện dưới hình thức "hành động chung" của tất cả các cường quốc bảo lãnh hay một vài nước trong số này. Theo điều 15, thỏa thuận này lẽ ra phải được mỗi nước ký kết phê chuẩn nhằm bảo đảm tính chất ràng buộc theo luật pháp quốc tế.

Không chỉ dừng ở đó, việc bảo đảm an ninh được đặt trên bàn đàm phán hồi mùa xuân 2022 trong giai đoạn thứ hai, dường như đòi hỏi sự đồng thuận của Mỹ, Trung Quốc, Anh và Pháp. Hơn nữa, vào lúc đó, Nga và Ukraine mong muốn lần lượt bao gồm thêm cả Belarus và Thổ Nhĩ Kỳ. Mục tiêu hàng đầu của các nhà đàm phán tại Istanbul là đạt được một thỏa thuận giữa Kiev và Moskva nhằm sử dụng văn bản này như là một cơ sở cho các cuộc đàm phán đa phương.

Điều này rõ ràng được thực hiện theo yêu cầu của Ukraine nhằm chứng tỏ rằng Nga sẽ chấp nhận một cơ chế bảo vệ dựa trên mô hình của NATO. Trên thực tế, cho đến thời điểm đó, Ukraine đã thành công trong việc khẳng định các ý tưởng của mình trước Moskva. Cách diễn đạt của dự thảo thỏa thuận gần giống hoàn toàn với thông cáo Istanbul. Một tài liệu chỉ dài hai trang mà Die Welt đã được tham khảo một bản sao.

Trong văn bản này, Ukraine đã đưa ra các yêu cầu của mình trước cuộc họp của các nhà đàm phán được tổ chức tại Istanbul ngày 29/03/2022 dưới sự hòa giải của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. Kết thúc các cuộc thương lượng, hai phái đoàn đã soạn thảo một dự thảo thỏa thuận cho ngày 15/04 trong quá trình đàm phán được tiến hành qua mạng.

Những điểm bất đồng chưa giải quyết

Dù vậy, giữa Nga và Ukraine vẫn còn có nhiều điểm bất đồng chưa giải quyết được. Thứ nhất là vấn đề phi quân sự Ukraine. Trong cuộc đàm phán này, Nga báo hiệu sẵn sàng rút quân khỏi Ukraine, với điều kiện Kiev phải giảm quân số từ một triệu xuống còn 85 ngàn quân thấp hơn rất nhiều so với con số 250 ngàn do Ukraine đề xuất.

Moskva đề nghị Kiev giảm mạnh số xe tăng xuống còn 342 chiếc (800 theo phía Ukraine), xe bọc thép là 1029 (2400 theo Kiev), đại pháo là 519 (1900), bệ phóng rốc-kết tầm bắn đến 280 km còn 96 nhưng ở tầm 40 km (thay vì là 600 chiếc)… cùng nhiều loại vũ khí khác. Đặc biệt, không quân Ukraine là hầu như bị suy yếu hẳn. Nga yêu cầu chỉ duy trì 102 chiến đấu cơ và 35 trực thăng so với mức yêu cầu từ Ukraine là 160 và 144.

Thứ hai, Nga yêu cầu rằng tiếng Nga phải trở thành ngôn ngữ chính thức thứ hai tại Ukraine, các biện pháp trừng phạt lẫn nhau phải được dỡ bỏ và Kiev rút đơn kiện tại tòa án quốc tế cũng như là ra luật cấm "chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa quốc xã và chủ nghĩa dân tộc hung hăng".

Nhưng có lẽ điểm bất đồng lớn là việc phân định biên giới. Như đã trình bày ở trên, Kiev đồng ý gạt một số nơi do Moskva kiểm soát tại Luhansk và Donetsk ra khỏi sự bảo hộ của các nước bảo lãnh, phía Nga đòi hỏi việc phân định biên giới phải do đích thân Putin và Zelensky thực hiện và căn cứ trên một bản đồ.

Một đòi hỏi đã bị phái đoàn đàm phán Ukraine bác bỏ. Kiev đề nghị chính họ chỉ định nơi vạch biên giới theo cách diễn giải của Ukraine.

Một vấn đề khác, trong trường hợp bị tấn công, các nước bảo lãnh phải cùng kích hoạt cơ chế hỗ trợ, điều đó sẽ trao cho Nga một quyền phủ quyết cho phép nước này chặn cơ chế bảo hộ. Ngược lại, phía Nga cũng bác bỏ đề nghị của Ukraine cho thiết lập vùng cấm bay từ các nước bảo lãnh trong trường hợp bị tấn công.

Lỗi ở Boris Johnson ?

Trên nguyên tắc, Putin và Zelensky lẽ ra phải xử lý những điểm bất đồng còn lại này trong một cuộc hội đàm riêng. Nhưng sau cuộc họp cấp cao đầy hứa hẹn ở Istanbul, Moskva đã đặt ra những đòi hỏi khác mà Kiev không thể chấp nhận.

Cuối cùng, một chi tiết đáng chú ý : Trong một cuộc trả lời phỏng vấn truyền hình hồi tháng 11/2023, nhà đàm phán Ukraine David Arakhamia nhắc lại lý do vì sao Putin và Zelensky đã không bao giờ tham gia thượng đỉnh hòa bình đầy mong đợi. Theo ông, thủ tướng Anh lúc bấy giờ là ông Boris Johnson, có lẽ đã đến Kiev hôm 09/4 và có tuyên bố rằng Luân Đôn sẽ không ký "bất cứ điều gì" với ông Putin và Ukraine phải tiếp tục cuộc chiến này.

Đương nhiên, cựu thủ tướng Anh đã bác bỏ khẳng định này. Người ta có thể đoán rằng đề xuất này bảo đảm an ninh cho Ukraine trong khuôn khổ thỏa thuận với Nga đã thất bại ngay từ lúc đó !

Hơn hai năm sau, nhà đàm phán người Ukraine chua cay nhận định thỏa thuận năm đó dường như có lợi hơn bao giờ hết : "Đây là thỏa thuận tốt nhất mà lẽ ra chúng tôi đã có thể có !". Và ít nhất, người ta đã có thể chấm dứt chiến tranh, cứu sống được hàng trăm ngàn sinh mạng từ cả hai phía và nhất là Ukraine có lẽ sẽ không rơi vào tình trạng khó khăn và bi đát như hiện nay !

Minh Anh

**************************

Putin tuyên bố Nga đang thiết lập vùng đệm ở khu vực Kharkiv của Ukraine

Reuters, VOA, 17/05/2024

Tổng thống Vladimir Putin hôm thứ Sáu cho biết các lực lượng Nga tiến vào phía đông bắc Ukraine đang tạo ra một vùng đệm để bảo vệ Nga khỏi các cuộc tấn công và nói rằng phương Tây thật "bệnh hoạn" nếu họ nghĩ rằng họ có thể đưa ra các điều khoản cho Moscow.

Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Phát biểu với các phóng viên trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc sau khi thảo luận về Ukraine trong cuộc hội đàm với ông Tập Cận Bình, ông Putin nói rằng quân đội Nga đang tiến hành theo kế hoạch sau nhiều cuộc tấn công chết chóc của Ukraine vào khu vực Belgorod của Nga.

"Đối với những gì đang xảy ra ở hướng Kharkiv. Đây là lỗi của họ (Ukraine) vì họ đã pháo kích và thật không may, lại pháo kích vào các khu dân cư ở khu vực biên giới, bao gồm cả Belgorod", ông Putin nói.

"Thường dân đang chết ở đó. Đó là điều hiển nhiên. Họ đang bắn thẳng vào trung tâm thành phố, vào các khu dân cư. Và tôi đã nói công khai rằng nếu tình trạng này tiếp diễn, chúng tôi sẽ buộc phải tạo ra một vùng an ninh, một vùng đệm. Đó là những gì chúng tôi đang làm".

Khi được hỏi liệu quân đội Nga có kế hoạch giành quyền kiểm soát Kharkiv gần đó, thành phố lớn thứ hai của Ukraine hay không, ông Putin nói :

"Đối với Kharkiv, hiện nay chưa có kế hoạch nào như vậy".

Nga tuần trước đã mở một mặt trận mới trong cuộc chiến ở Ukraine bằng cách nhanh chóng đẩy nhanh qua biên giới vào phía đông bắc Ukraine với các nhóm nhỏ những đơn vị có tính cơ động cao, một động thái buộc Ukraine phải vội vã điều quân từ các khu vực khác tới.

Ông Putin đã điều hàng chục nghìn quân vào Ukraine vào năm 2022, gây ra cuộc chiến tranh trên bộ lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai. Xung đột ở miền đông Ukraine bắt đầu vào năm 2014 sau khi một tổng thống thân Nga bị lật đổ trong Cách mạng Maidan ở Ukraine và Nga sáp nhập Crimea, và những lực lượng được Nga hậu thuẫn đang chiến đấu với lực lượng vũ trang Ukraine.

Hòa bình ?

Ông Putin cho biết ông đã thảo luận nhiều câu hỏi quan trọng với ông Tập, trong đó có vấn đề Ukraine, và ông Tập đã tiết lộ chi tiết về các cuộc thảo luận mà ông đã tham dự trong chuyến đi tới châu Âu. Ông Putin ca ngợi ông Tập đã áp dụng cách tiếp cận linh hoạt để tìm ra giải pháp chấm dứt xung đột.

Trong khi đó, ông Putin chỉ trích phương Tây vì đã phá vỡ dự thảo lệnh ngừng bắn mà các nhóm đàm phán Nga và Ukraine đã đạt được ở Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2022.

"Họ muốn giành lợi thế trên chiến trường, gây ra thất bại chiến lược nhưng điều đó không thành công", ông Putin nói về phương Tây và Ukraine. "Đầu óc họ có vấn đề à ?"

Ông nói các cuộc đàm phán thất bại vào năm 2022 có thể là cơ sở cho hòa bình, mặc dù ông nói bất kỳ lệnh ngừng bắn nào cũng phải tính đến thực tế trên thực địa - nơi Nga kiểm soát khoảng 18% lãnh thổ Ukraine.

"Tất nhiên, chúng ta sẽ tiến hành từ thực tế đang hình thành trên thực địa. Điều đó là hiển nhiên", ông Putin nói.

Nhà lãnh đạo Nga nói thêm rằng Nga nghi ngờ hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra vào tháng 6 mà Thụy Sĩ hy vọng sẽ mở đường cho tiến trình hòa bình ở Ukraine là nhằm mục đích đưa ra tối hậu thư cho Nga.

Ông cho biết Nga đã sẵn sàng đàm phán nhưng chưa được mời. Khi được hỏi với những điều kiện nào ông sẽ sẵn sàng tham gia hội nghị Thụy Sĩ, ông nói rằng chính trị là về những thực tế cụ thể chứ không phải những tình huống giả định.

"Nhưng chúng tôi sẵn sàng thảo luận (hòa bình) - chúng tôi chưa bao giờ từ chối", ông Putin nói.

Theo ông, bất kỳ thỏa thuận nào có thể chỉ nên được ký kết với "nhà chức trách có thẩm quyền hợp pháp" của Ukraine.

Reuters

Nguồn : VOA, 17/05/2024

**************************

Ukraine : Kiev dồn dập oanh kích bán đảo Crimea

Thanh Hà, RFI, 17/05/2024

Theo thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga, Ukraine tiến hành một cuộc tấn công bằng drone trong đêm 16 rạng sáng ngày 17/05/2024 nhắm vào bán đảo Crimea đã bị Moskva thôn tính. Nhiều khu vực tại thành phố Sevastopol bị mất điện, một kho xăng ở vùng tây nam nước Nga bị đốt cháy.

Ảnh vệ tinh cho thấy một kho nhiên liệu tại căn cứ không quân Belbek bị drone Ukraine phá hủy, Crimea ngày 16/05/2024 via Reuters - Maxar Technologies

Thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã vô hiệu hóa được 51 drone của đối phương trong khu vực bán đảo Crimea, hơn 40 chiếc khác trong các vùng Krasnodar, Belgorod và Kursk thuộc lãnh thổ của Nga. Ít nhất 2 người thiệt mạng, một kho xăng bị đốt cháy. Thống đốc Krasnodar trên mạng Instagram xác nhận "nhiều cơ sở dân sự" tại hải cảng Novorossiik hướng ra Biển Đen bị tấn công. Nhiều khu vực trong thành phố cảng Sevastopol bị mất điện. Chính quyền Sevastopol ra lệnh đóng cửa các trường học và nhà trẻ trong ngày hôm nay. Trước mắt Ukraine chưa nhận trách nhiệm về các vụ tấn công nói trên. 

Hãng tin Anh Reuters căn cứ vào ảnh vệ tinh do tập đoàn Mỹ Maxar cung cấp, cho biết trong tuần các đợt tấn công của Ukraine đã gây thiệt hại cho căn cứ không quân của Nga Belbek. Ba chiến đấu cơ và một kho xăng gần đó đã bị hư hại. Hãng tin Anh nhắc lại Ukraine sử dụng ngày càng nhiều drone có khả năng bay xa và tên lửa để nhắm vào các mục tiêu chiến lược ở cách xa các đường chiến tuyến. 

Tại mặt trận miền đông, trong tuần quân Nga đã chiếm được hơn 270 km vuông. Tối qua, tổng thống Zelensky đến Kharkiv thị sát. Ông cho biết tình hình tại đây "tạm ổn định". Sáng nay, tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky trên mạng xã hội Facebook nhìn nhận quân Nga đã khởi động chiến dịch tấn công nhắm vào Kharkiv "sớm hơn dự báo" với mục đích buộc Kiev phải "huy động thêm lính dự bị". 

Tại Washington, hôm qua, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ bà Sabrina Singh trong cuộc họp báo nhắc lại, hiện thời Washington chống đối việc Ukraine sử dụng vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp để tấn công vào những mục tiêu trên lãnh thổ Nga. Tuyên bố này có phần trái ngược với quan điểm của ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Cách nay hai ngày, tại Kiev ông Blinken gián tiếp đề cập đến vấn đề nhạy cảm nói trên khi cho rằng "Ukraine là bên quyết định sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp như thế nào" để đối phó với cuộc xâm lược của Nga.

Thanh Hà

Tấn công Kharkiv, thay đổi nội các : Putin dốc toàn lực cho chiến tranh ở Ukraine

Le Figaro ngày 14/05/2024 nói về "Tầm quan trọng của trận đánh Kharkiv", cho rằng chiến lược của Vladimir Putin là chiếm được tối đa lãnh thổ. Khi bổ nhiệm nhà kinh tế Belousov làm bộ trưởng quốc phòng, Putin muốn đưa toàn thể bộ máy sản xuất vào phục vụ cho nền kinh tế chiến tranh. Les Echos nhận định "Chính phủ mới của Nga là biểu tượng cho việc quân sự hóa mạnh mẽ hơn nền kinh tế".

Rốc-kết của Nga từ Belgorod bắn vào Ukraine, nhìn từ Kharkiv, ngày 18/04/2024. AP - Evgeniy Maloletka

Putin chuyển sang tấn công và đe dọa Kharkiv, cách chức bộ trưởng quốc phòng, Liên hoan điện ảnh Cannes khai mạc trong bối cảnh căng thẳng, Choose France thành công với đầu tư kỷ lục, đó là những đề tài đáng chú ý hôm nay. Các báo đều có những bài phóng sự của đặc phái viên tại chỗ ở Kharkiv và ngôi làng biên giới Vovthansk, cho thấy sự ác liệt của trận đánh tại đây, và tinh thần chiến đấu của quân đội Ukraine.

Putin muốn chiếm đất tối đa để sau này thương lượng với Trump ?

Le Figaro nói về "Tầm quan trọng của trận đánh Kharkiv", cho thấy chiến lược của Vladimir Putin là chiếm được tối đa đất, trong đó một số sẽ được dùng để thương lượng. Câu hỏi đặt ra là ban tham mưu Nga muốn gì, chiếm hẳn Kharkiv rồi sau đó phải đối phó với chuỗi dài đẫm máu chiến tranh du kích đô thị, hay nhằm đánh lạc hướng để Ukraine buông lỏng các mặt trận khác như Donbass ? Moskva vẫn mong giành được toàn bộ tỉnh Donetsk ở miền đông. Trước mắt, Vladimir Putin không muốn thương lượng ngưng bắn trước tháng Giêng 2025 vì hy vọng Donald Trump quay lại Nhà Trắng. Nếu đàm phán với "ông bạn" Trump, Putin muốn đặt lên bàn cá cược tối đa jeton, chiếm được càng nhiều đất của Ukraine càng tốt để đặt điều kiện.

Liệu Trump có dễ hòa giải với Nga hơn Biden ? Không có gì là chắc chắn. Về đối ngoại, Trump thường bất nhất. Với Iran, trước hết ông ta từ chối oanh kích trả đũa sau khi một drone giám sát của Mỹ bị bắn rơi trên vịnh Ormuz, nhưng sau đó Trump ra lệnh tiêu diệt tướng Pasdarans Qasem Soleimani tại Iraq vì Iran xúi giục dân quân Shia tấn công vào lợi ích Mỹ ở vùng Lưỡng Hà. Thông điệp "Đừng giỡn mặt với Mỹ !" đã được Tehran lĩnh hội trăm phần trăm.

Nếu đắc cử, mục tiêu đầu tiên của Donald Trump chắc chắn sẽ là tạo dựng một tầm vóc đi vào lịch sử. Thế nhưng nếu nhượng bộ Nga quá đáng sẽ đi ngược lại "Make America great again". Tất cả những gì có vẻ là thất bại trước Nga đều bị loại trừ. Dân Mỹ ít bị thất bại trong lịch sử, và Trump thì ghét các "losers" (người thua cuộc). Trước Putin, một người có "cái tôi" to lớn như Trump hẳn không muốn xuất hiện như một loser. Người Mỹ đã đầu tư quá nhiều vào Ukraine độc lập, không thể để cho Kiev trở nên lệ thuộc vào Moskva. Thế nên đa số dân biểu Cộng hòa mới đứng về phía Dân chủ để thông qua gói viện trợ 61 tỉ đô la cho Ukraine. Được giới quân sự thông báo khả năng bại trận của Kiev, chủ tịch Hạ Viện Mike Johnson quyết định hành động.

Giá trị động viên tinh thần của gói viện trợ Mỹ

Dù có trễ, số viện trợ này đến đúng lúc để nâng cao tinh thần người Ukraine vốn đang đặc biệt cần đến. Hồi tháng 8/1918, quân Đức thua trên mặt trận Pháp, trong đó có yếu tố tinh thần suy sụp vì quân Mỹ bắt đầu tham chiến. Người Mỹ đang chuyển giao cho Ukraine các hỏa tiễn địa-không NASAMS có tầm bắn 160 kilomet, gây nguy hiểm cho các oanh tạc cơ Nga khi bay vào không phận Ukraine để thả những quả bom lượn có sức tàn phá khủng khiếp.

Cú đột phá này của Nga là một sự cảnh báo cho Kiev. Yaroslavski, người chỉ huy đơn vị từng đánh bại quân Nga trên sông Donets hồi tháng 9/2022 trước khi quay lại mặt trận đã viết trên Facebook, phê phán rằng những lãnh thổ tái chiếm đã không được bảo vệ bằng công sự và mìn, đồng thời nghi ngờ có nạn tham nhũng.

Hai bài học khác có thể rút ra, trước hết là Kiev động viên thanh niên quá trễ. Không thể bảo vệ chiến tuyến dài đến 1.200 kilomet mà không có đội quân đông đảo. Nước Pháp hồi năm 1918 đã huy động thanh niên từ 20 tuổi gia nhập quân đội, còn Ukraine chỉ mới hạ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25. Thiếu quân, Quốc hội vừa cho phép tuyển cả tù nhân, như Nga đã làm từ 2022.

Bài học thứ hai, đánh giá thấp đối thủ luôn nguy hiểm. Một số tướng phương Tây về hưu - chứ không phải tướng lãnh Ukraine - trên truyền hình, sau khi quân Nga phải rút khỏi Kherson tháng 11/2022 từng dự báo quân đội sẽ sụp đổ, nhưng trong lịch sử sau khi thua Ba Lan (thế kỷ 17), Thụy Điển (thế kỷ 18), Pháp (thế kỷ 19), Đức và Ý (thế kỷ 20), Nga vẫn gượng dậy được. Nga vẫn còn nhiều nguồn lực về người và phương tiện.

Nga đang dốc toàn lực vào chiến trường Ukraine

Trong bài xã luận "Nga dồn toàn lực cho chiến trường", Le Figaro cho rằng khi bổ nhiệm nhà kinh tế Belousov làm bộ trưởng quốc phòng, Putin muốn đưa toàn thể bộ máy sản xuất vào phục vụ cho nền kinh tế chiến tranh. Chưa đầy một tuần sau khi chính thức khởi đầu nhiệm kỳ thứ năm, Vladimir Putin thay đổi nội các và tung quân sang Kharkiv, thành phố lớn thứ nhì của Ukraine. Điều này cho thấy ưu tiên cấp thiết của ông ta là đối đầu với Kiev và phương Tây.

Dimitri Peskov, phát ngôn viên Kremlin khi loan báo việc bổ nhiệm Andrey Belousov đã nhấn mạnh "trên chiến trường, người chiến thắng là người cởi mở nhất trước sáng tạo". Không chỉ là phê phán lớp già như Sergei Shoigu, mà còn là sự tưởng thưởng cho người đã giúp Nga vượt qua trừng phạt của phương Tây. Sau khi tái thúc đẩy kỹ nghệ quốc phòng, nay Belousov huy động toàn lực nền kinh tế, thanh lọc các định chế quân sự tham nhũng.

Ngân sách dành cho quân đội chiếm đến 6% GDP, tương đương với thời chiến tranh lạnh. Trong khi đó Ukraine đang gặp khó khăn. Cuộc tấn công vào Kharkiv chừng như chưa thể làm sụp đổ thành phố trên một triệu dân này, nhưng dễ dàng xuyên qua hàng phòng ngự trong một loạt ngôi làng, tiến gần đến trục chiến lược của Kiev. Pháo của Nga từ đó có thể dội ồ ạt vào Kharkiv theo truyền thống Hồng quân.

Với số lượng đạn dược chỉ bằng 1/10 và binh sĩ kiệt sức vì không được nghỉ ngơi, bộ tham mưu Ukraine chỉ có những chọn lựa tồi tệ : tăng cường bảo vệ mặt trận và để hở sườn những nơi khác, hoặc để chốt chặn này bị tổn thương, mở ra hướng tiến về Kiev. Phương Tây đứng trước thách thức : Nếu Moskva "không thể và không được chiến thắng" như lời tổng thống Emmanuel Macron, "chiến lược can đảm" gởi quân sang Ukraine có lẽ sẽ phải cụ thể hóa.

"Hãy giúp bảo vệ bầu trời Ukraine !"

Trên trang Ý kiến của Le Monde có bài viết của một nhóm các nhà trí thức và giới quân nhân kêu gọi "Hãy giúp bảo vệ bầu trời Ukraine", đồng thời thay đổi một số quan điểm về quân sự. Từ đầu năm đến nay, trên 4.000 drone tầm xa và bằng ấy hỏa tiễn đạn đạo, hỏa tiễn hành trình đã đánh vào khu dân cư, bệnh viện, trường học… và cơ sở hạ tầng năng lượng, kinh tế của Ukraine. Các vụ tấn công này không nhắm vào vị trí quân sự, mà nhằm khủng bố người dân, làm kinh tế Ukraine sụp đổ dẫn đến đầu hàng. Chỉ riêng về điện, trên 60% năng lực sản xuất điện đã bị phá hủy kể từ đầu cuộc xâm lăng.

Mọi người đều ấn tượng với thất bại gần đây của Iran khi không kích Israel. Tuy lãnh thổ Ukraine rộng lớn hơn nhiều, nhưng không phải là không bảo vệ được, mà trước hết cần quyết tâm của các chính phủ. Nếu các nước Châu Âu phối hợp với nhau, có thể chi viện khẩn cấp các giàn hỏa tiễn địa không như Patriot (Mỹ), SAMP/T-Mamba (Pháp-Ý), radar giám sát tầm xa 250 kilomet… Nếu tham vọng hơn, một liên minh có thể tập hợp phương tiện để phát hiện hỏa tiễn Nga lúc đang bay và tiêu diệt bằng hỏa tiễn không đối không, từ tiêm kích hay các giàn phòng không.

Bộ trưởng quốc phòng bị cách chức : Không bất ngờ

Về việc bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu bị cách chức, các báo có những bình luận khác nhau. Đối với Le Figaro, đây không phải là điều ngạc nhiên ngay với bản thân ông Shoigu, dù là bộ trưởng từ 12 năm qua. Là một chính khách đơn thuần, bỗng dưng từ ngày 24/02/2022 phải lãnh đạo một bộ máy có nhiệm vụ xâm chiếm quốc gia láng giềng, Shoigu ngay từ đầu cuộc xâm lăng đã bị giới quân sự chỉ trích. Không thể đạt được một chiến thắng chớp nhoáng như Moskva mong muốn, dù không phải là người trực tiếp chỉ huy, ông càng bị phe dân tộc chủ nghĩa cực đoan đả kích. Tuy vậy quan chức luôn có mặt bên Vladimir Putin trong những chuyến săn bắn, nghỉ mát trong rừng taiga vẫn là bộ trưởng quốc phòng suốt hai năm qua.

Ngay cả thời điểm bão tố do cuộc nổi dậy của Yevgeny Prigozhin tháng 6/2023, và quân đội Nga lao đao trên chiến trường, Shoigu vẫn tại vị. Ông chủ điện Kremlin rốt cuộc đã cách chức bộ trưởng 68 tuổi vào lúc 22 giờ tối Chủ nhật. Vốn trọng hình thức, Putin đợi đến khi chính thức nhậm chức nhiệm kỳ thứ năm vào thứ Ba để thay đổi nội các. Theo chuyên gia Alexandre Baunov, thật ra Putin vẫn chưa quên vụ thủ lãnh Wagner nổi loạn, và việc để cho những tướng lãnh hàng đầu như Sergei Surovikin xích lại gần với Yevgeny Prigozhin. Người phó của Shoigu, thứ trưởng Timur Ivanov phụ trách các công trình xây dựng thì đã bị bắt hôm 23/04 vì tham nhũng, một cú sốc cho quân đội.

Nội các mới của Nga nhằm quân sự hóa nền kinh tế

Les Echos thì nhận thấy Sergei Shoigu được giao một nhiệm vụ khác không kém phần quan trọng, là chủ tịch Hội đồng An ninh, đồng thời làm phó cho Putin trong ủy ban phụ trách kỹ nghệ quốc phòng. Tờ báo cho rằng "Chính phủ mới của Nga là biểu tượng cho việc quân sự hóa mạnh mẽ hơn nền kinh tế".

Vladimir Putin vẫn giữ Sergei Lavrov làm ngoại trưởng, chức vụ mà ông này phụ trách từ 20 năm qua. Hai cột trụ của khối kinh tế cũng vậy : Anton Siluanov nắm bộ tài chánh và Maxim Reshetnikov bộ kinh tế. Mikhail Michustin, cựu giám đốc cơ quan thuế vẫn là thủ tướng và đặc biệt nhà kinh tế Andrei Belousov lên làm bộ trưởng quốc phòng thay Shoigu.

Vốn là cựu bộ trưởng phát triển kinh tế rồi cố vấn cho điện Kremlin, rồi phó thủ tướng, theo với thời gian, Belousov đã chiếm một vị trí đáng kể trong vòng thân cận của tổng thống. Chiếc ghế của ông nay dành cho Denis Manturov, cựu bộ trưởng kỹ nghệ và thương mại, đã tổ chức được việc tái thúc đẩy sản xuất để đối phó với cấm vận của phương Tây. Belousov được sự bảo trợ của Sergei Chemezov, ông chủ tập đoàn quốc phòng Rostec, cựu KGB và là bạn thân thiết của Vladimir Putin.

Bộ máy chiến tranh vẫn được duy trì

Trong lúc quân Nga đang tiến ở Kharkiv, những trụ cột khác của "chiến dịch quân sự đặc biệt" vẫn được duy trì : Valery Gerasimov, tổng tham mưu trưởng ; Sergey Narychkin, giám đốc tình báo ; Alexander Bortnikov, giám đốc an ninh. Một nhà quan sát phương Tây nhận định "Tất cả nhằm cải thiện hiệu quả về kinh tế và kỹ nghệ quốc phòng. Đây không phải là tin tốt lành cho Ukraine và phương Tây".

Trong nội bộ, việc tranh giành ảnh hưởng của các phe vẫn tiếp diễn, thủ tướng Mikhail Michustin khó thể dàn xếp. Chuyên gia Andrey Kolesnikov cho rằng Belousov khi chấp nhận trở thành đồng lõa trong cuộc xâm lăng Ukraine, đã làm hại cho tên tuổi của mình. Kremlin hy vọng nhà kinh tế này sẽ giúp tăng cường công nghệ cao cho nền kinh tế chiến tranh, và quân đội sẽ trở thành động lực của phát triển.

Trong khi chờ đợi các vụ bổ nhiệm ở văn phòng tổng thống - một loại chính phủ bis dưới sự kiểm soát trực tiếp của Vladimir Putin - Kremlin đã đưa vào một số quan chức trẻ hầu hết là con cái những người thân tín. Boris Kovaltchouk, con của tài phiệt Yury Kovalchuk lãnh đạo Viện Thẩm kế ; Dmitri Patruchev, con của Nikolai Patruchev lên làm phó thủ tướng ; Sergei Tsiviliov, tân bộ trưởng năng lượng là chồng một người cháu gái của Putin…

Thụy My

Ngoại trưởng Mỹ bất ngờ đến Ukraine trong lúc Nga huy động 30.000 quân tấn công Kharkiv

Trọng Thành, RFI, 14/05/2024

Chiến dịch của Nga tấn công vùng Kharkiv, đông bắc Ukraine, bước sang ngày thứ tư. Hôm 13/05/2024, ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken bất ngờ đến Kiev để chuyển đến chính quyền Ukraine "một tín hiệu hậu thuẫn mạnh mẽ" từ Washington, trong khi Ukraine đang ở vào một trong những thời điểm "khó khăn nhất kể từ năm 2022".

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đến Kiev, Ukraine, ngày 14/05/2024. © Brendan Smialowski / Reuters

Theo AFP, phát biểu với báo giới trên chuyến tàu đêm, từ Ba Lan, đưa ngoại trưởng Blinken đến Kiev, một quan chức cao cấp Mỹ nhận định : "Chuyến đi này trước hết có mục tiêu chuyển một tín hiệu mạnh để trấn an người Ukraine hiện đang trong một tình thế rất khó khăn, do chiến sự gia tăng về cường độ tại mặt trận phía đông, nhưng đồng thời do Nga đang chuyển sang tấn công vào các khu vực biên giới vùng Kharkiv".

Sự chậm trễ của Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ Ukraine đang gây lo ngại tại Kiev. Gói viện trợ 61 tỉ đô la chỉ được thông qua vào tháng 4/2024, sau 6 tháng bế tắc tại Hạ Viện. Chuyến công du Kiev trước đó của ông Blinken là vào tháng 9/2023. 

Đặc phái viên Stéphane Siohan có mặt tại Kharkiv cho biết diễn biến chiến sự tại chỗ :

"Ngoại trưởng Blinken công du Ukraine trong lúc đang bắt đầu một giai đoạn chiến tranh mới hết sức hỗn loạn, một biến chuyển chưa từng có kể từ năm 2022. Tại khu vực phía bắc Kharkiv này, tất cả đều biến động khó lường. Người ta không biết rõ đâu thực sự là chiến tuyến, trước khi có mặt tại chỗ. Mọi sự đều có thể xảy ra tại một khu vực có chiều rộng từ 10 đến 20 km, với sự hiện diện của các nhóm trinh sát, các cuộc oanh kích bất ngờ của không quân cùng các drone FPV mang thuốc nổ, có thể tấn công bất cứ phương tiện di chuyển nào. 

Tình hình biến chuyển rất khó lường này ắt sẽ là chủ đề thảo luận giữa ngoại trưởng Antony Blinken và tổng thống Volodymyr Zelensky. Bởi trước đợt tấn công này, từ một năm rưỡi nay, khu vực phía bắc vùng Kharkiv đã tương đối yên tĩnh, nhưng kể từ giờ, thành phố lớn thứ hai của Ukraine đang phải liên tục đối mặt với nguy cơ bị tấn công. 

Triển vọng sắp tới phụ thuộc vào khả năng kháng cự của quân đội Ukraine. Chúng ta biết hiện tại có khoảng 30.000 quân Nga đang tham chiến trên bộ tại vùng Kharkiv. Tuy nhiên, kịch bản có nhiều khả năng xảy ra nhất là việc thị xã Vovtchansk rơi vào tay Nga. Quân Nga sẽ lấn dần từng bước một. Pháo binh sẽ được điều đến khu vực cách thành phố Kharkiv khoảng từ 20 đến 30 km. Quân Nga chắc chắn sẽ không đưa bộ binh tấn công thành phố, vì địa bàn này quá lớn. Tuy nhiên suốt mùa xuân và mùa hè này, thành phố Kharkiv sẽ phải lãnh nhận hàng ngàn đạn pháo".

Trọng Thành

************************

Ngoại trưởng Mỹ : Viện trợ của Hoa Kỳ đến Ukraine vào thời điểm ‘thách thức’

Reuters, VOA, 14/05/2024

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken nói với Tổng thống Volodmyr Zelenskyy trong chuyến đi tới Kyiv hôm thứ Ba rằng một phần của gói viện trợ lớn của Hoa Kỳ đã đến Ukraine và nhiều gói viện trợ khác đang trên đường tới để "tạo ra một sự khác biệt thực sự".

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy chào Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken trước cuộc gặp của họ ở Kyiv, Ukraine, vào ngày 14/5/2024.

Chuyến đi của ông Blinken là chuyến đi đầu tiên của một quan chức cấp cao Hoa Kỳ kể từ khi Quốc hội vào tháng trước thông qua gói viện trợ trị giá 61 tỷ USD bị trì hoãn rất lâu trước đó. Lực lượng quân binh thiếu thốn của Kyiv đang phải đương đầu với một cuộc tấn công mới của Nga ở phía đông bắc cũng như các cuộc tấn công ở phía đông.

"Chúng tôi biết đây là thời điểm đầy thử thách. Nhưng chúng tôi cũng biết rằng trong thời gian tới, sự hỗ trợ hiện đang được xúc tiến, một số đã đến và sẽ còn nhiều hơn nữa", ông Blinken nói.

"Và điều đó sẽ tạo ra sự khác biệt thực sự trước cuộc xâm lược đang diễn ra của Nga trên chiến trường".

Ukraine đã chiếm lại các vùng lãnh thổ trong năm đầu tiên sau cuộc xâm lược của Nga vào năm 2022, nhưng một cuộc phản công của Ukraine đã bị thất bại vào năm ngoái và trong những tháng gần đây, Nga đã giành lại thế chủ động ở tiền tuyến.

Viện trợ quân sự từ Washington, nước hỗ trợ chính cho Kyiv, đã bị trì hoãn trong nhiều tháng, bị đảng Cộng hòa tại Quốc hội Hoa Kỳ chặn lại cho đến khi cuối cùng họ cho phép bỏ phiếu vào tháng trước, và nó được thông qua với sự ủng hộ của cả hai đảng.

Nói với ông Blinken bằng tiếng Anh, Tổng thống Zelenskyy nói nguồn cung cấp phòng không là "sự thiếu hụt lớn nhất đối với chúng tôi" khi Nga mở các cuộc tấn công trên không tầm xa kể từ tháng 3, phá hủy các cơ sở điện lực và gây mất điện.

"Thực sự bây giờ chúng tôi cần hai hệ thống phòng không Patriots cho Kharkiv, cho khu vực Kharkiv vì ở đó người dân đang bị tấn công. Thường dân, chiến binh, tất cả mọi người đều đang hứng chịu tên lửa của Nga".

Ông Blinken đến Kyiv bằng tàu hỏa vào sáng sớm thứ Ba trong chuyến thăm không được tiết lộ trước đó, diễn ra vài ngày sau khi Nga tiến hành một cuộc tấn công trên bộ vào phía bắc khu vực Kharkiv, mở ra một mặt trận mới khiến binh sĩ Ukraine phải dàn trải ra.

Kyiv đã ở thế yếu trên chiến trường trong nhiều tháng khi quân đội Nga từ từ tiến tới, lợi dụng tình trạng thiếu nhân lực và đạn pháo của Ukraine.

Một quan chức Mỹ giấu tên nói với các phóng viên đi cùng ông Blinken rằng chuyến đi nhằm mục đích "gửi một tín hiệu trấn an mạnh mẽ tới người Ukraine, những người rõ ràng đang ở trong thời điểm rất khó khan".

Quan chức này nói : "Nhiệm vụ của Bộ trưởng ở đây thực sự là nói về cách thực hiện hỗ trợ bổ sung của chúng tôi theo phương cách giúp củng cố khả năng phòng thủ của họ (và) cho phép họ ngày càng giành lại thế chủ động trên chiến trường".

Quan chức này cho biết pháo binh, tên lửa tầm xa ATACMS và các hệ thống đánh chặn phòng không được Tổng thống Joe Biden phê duyệt vào ngày 24/4 đã được chuyển tới lực lượng Ukraine.

Hôm thứ Hai, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan cho biết Washington đang cố gắng đẩy nhanh "tiến độ giao" vũ khí cho Ukraine để giúp nước này đảo ngược tình thế bất lợi.

"Sự chậm trễ đã đẩy Ukraine vào một cái hố và chúng tôi đang cố gắng giúp họ thoát ra khỏi cái hố đó nhanh nhất có thể", ông Sullivan nói và cho biết thêm rằng một gói vũ khí mới sẽ được công bố trong tuần này.

Tại cuộc gặp với ông Blinken, ông Zelenskyy cảm ơn Hoa Kỳ vì sự hỗ trợ của "lưỡng đảng" và cho biết ông cũng muốn thảo luận về những đảm bảo an ninh và hội nghị thượng đỉnh hòa bình sắp tới, đồng thời yêu cầu ông Blinken giúp đảm bảo có sự tham gia của nhiều quốc gia hơn. Moscow không được mời tham dự hội nghị thượng đỉnh ở Thụy Sĩ vào tháng tới.

Reuters

************************

Ngoại trưởng Ukraine "lặng lẽ" đến Serbia, Nga phản ứng mạnh mẽ

Minh Anh, RFI, 14/05/2024

Ngoại trưởng Ukraine Dmitro Kuleba hôm qua, 13/05/2024, bắt đầu chuyến thăm chính thức Serbia hai ngày. Đi cùng ông còn có bà Olena Zelenska, phu nhân tổng thống Zelensky. Chuyến công du bất ngờ đầu tiên của ngoại trưởng Ukraine đến Beograd kể từ khi Nga xâm lược Ukraine đã khiến Moskva có những phản ứng mạnh mẽ.

Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic (phải) tiếp ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba, tại Beograd, Serbia, ngày 13/05/2024. AP - Marko Drobnjakovic

Theo AFP, ngoại trưởng Ukraine có cuộc gặp với tổng thống Serbia Aleksandar Vucic, thủ tướng Milos Vucevic cùng nhiều quan chức cao cấp khác. Trong khi đó, phu nhân tổng thống Ukraine, Olena Zelenska, đã ký kết một thỏa thuận hợp tác với một trường đại học Serbia và có cuộc gặp với đại diện cộng đồng người Ukraine tại quốc gia vùng Balkan.

Chuyến công du Beograd của ngoại trưởng Ukraine diễn ra chưa đầy một tuần sau khi Serbia trải thảm đỏ long trọng đón chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tuy nhiên, chuyến thăm Serbia của ngoại trưởng Kuleba và bà Zelenska diễn ra lặng lẽ. Nội dung cuộc trao đổi giữa ngoại trưởng Ukraine với các lãnh đạo Serbia đã không được tiết lộ.

Từ thủ đô Serbia, thông tín viên đài RFI, Laurent Rouy giải thích :

Truyền thông thân chính phủ Serbia vẫn tỏ ra kín tiếng về chuyến thăm bất ngờ, chuyến thăm đầu tiên của giới chức Ukraine đến Beograd. Không có chuyện phơi bày việc Olena, phu nhân tổng thống Zelensky, và ngoại trưởng Dmytro Kuleba có cuộc gặp với giới chức Serbia. Điều đó có nguy cơ khiến người dân – đa phần là thân Nga –phải sửng sốt trong khi Serbia luôn từ chối trừng phạt Nga vì cuộc chiến xâm lược này.

Chính quyền Beograd vẫn giữ kín về mục đích chuyến thăm. Beograd chỉ tái khẳng định sự gắn bó với toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, và Kuleba cũng tuyên bố tương tự đối với lãnh thổ Serbia. Người ta không biết gì hơn. Xin nhắc lại rằng Beograd đã bí mật cung cấp vũ khí cho Ukraine từ năm ngoái (2023).

Trong mọi trường hợp, chuyến thăm này diễn ra không thể không gây sự chú ý từ Nga. Thủ tướng Serbia đã phải gặp đại sứ Nga ngay sau cuộc gặp với phía Ukraine. Một lần nữa, người ta không biết được hai người này nói với nhau về điều gì. Chỉ biết rằng, trong khoảng thời gian này, báo chí Nga lại nhắm vào Serbia, cáo buộc một nước anh em, dường như đã đâm dao sau lưng Moskva nhân chuyến thăm này.

Minh Anh

Nga khẳng định chiếm được 10 làng của Ukraine, Kiev tăng cường oanh kích vào lãnh thổ Nga

Thùy Dương, RFI, 12/05/2024

Bộ Quốc phòng Nga hôm nay 12/05/2024 tuyên bố đã chiếm thêm được 4 làng ở vùng Kharkiv, miền đông bắc Ukraine, gần biên giới với Nga, và tiến sâu thêm vào vùng này của đối phương. Hôm qua, quân đội Nga loan báo "giải phóng" được 5 làng tại vùng Kharkiv và 1 làng ở vùng Dotnesk. Theo Moskva, như vậy đã có tổng cộng 10 làng của Ukraine rơi vào tay quân Nga kể từ khi họ tiến hành chiến dịch tấn công vào vùng Kharkiv hôm thứ Sáu 10/05.  

Bà Tetiana, 82 tuổi, cùng con gái sơ tán khỏi thành phố Vovchansk, Ukraine, ngày 11/05/2024. AP - Evgeniy Maloletka

Về phía Ukraine, theo AFP, cũng trong ngày hôm qua, nhà chức trách cho biết các lực lượng vẫn đang chiến đấu kháng cự nhưng thừa nhận tại vùng Kharkiv, ở khu vực gần biên giới với Nga đang diễn ra những trận giao tranh ác liệt. Quân Nga đã nhắm bắn đạn pháo vào 30 địa điểm trong vùng Kharkiv trong vòng 24 giờ. Hôm nay 12/05, thống đốc vùng Kharkiv, Oleg Synegubov, cho biết hơn 4.000 người Ukraine đã được sơ tán khỏi khu vực này.

Riêng về thành phố Kharkiv, thống đốc vùng Kharkiv, Oleg Synegubov, trấn an là không có "mối đe dọa về một đợt tấn công trên bộ" của quân Nga nhắm vào thành phố này.

Tối hôm qua, trong video thường nhật, tổng thống Zelensky nhấn mạnh là nhiệm vụ số 1 của các lực lượng Ukraine hiện nay là phá hỏng kế hoạch tấn công của quân Nga.

Ukraine tăng cường oanh kích vào lãnh thổ Nga và các vùng bị Nga chiếm đóng

Song song với các cuộc kháng cực tại vùng Kharkiv, các lực lượng Ukraine cũng tăng cường các vụ oanh kích nhắm vào lãnh thổ Nga, cũng như vào các vùng của Ukraine hiện đang bị Nga chiếm đóng và chủ yếu nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của những vùng này.

Hôm qua, chính quyền vùng Lugansk của Ukraine, hiện do Nga kiểm soát, thông báo vụ tấn công của Kiev bằng tên lửa do Mỹ chế tạo nhắm vào một kho trữ dầu lửa đã khiến 3 người chết và 8 người bị thương. Còn tại thành phố Donetsk, trong vùng cùng tên, cũng nằm dưới quyền kiểm soát của Moskva, cũng có 3 người chết và 9 người bị thương khi lực lượng Ukraine oanh kích vào một nhà hàng.

Nhìn sang Nga, theo AFP, sáng hôm 12/05, một cuộc tấn công của Ukraine bằng tên lửa vào vùng Belgorod khiến ít nhất 7 người chết và 15 người bị thương. Một tòa nhà hơn 10 tầng đổ sập. Hôm qua, truyền thông Nga cho biết các vụ oanh kích của Ukraine vào vùng biên Belgorod và Kursk cũng khiến 2 người thiệt mạng.

Thùy Dương

***************************

Nga tăng cường tấn công miền bắc Ukraine nhằm tiêu hao lực lượng của Kiev

Chi Phương, RFI, 11/05/2024

Kể từ hôm 10/05/2024, quân đội Nga đã tấn công vào vùng Kharkiv của Ukraine. Trong bối cảnh thiếu đạn dược và nhân lực, các lực lượng Ukraine vẫn tiếp tục kháng cự, nhưng thừa nhận rằng các cuộc giao tranh ngày càng căng thẳng và quân Nga tiếp tục tiến sâu vào khu vực mà Kiev từng giành lại quyền kiểm soát hồi tháng 9/2022. Sáng nay 11/05, gần 2.000 người dân Ukraine đã phải sơ tán khỏi vùng Kharkiv, giáp biên giới Nga.

Một địa điểm bị Nga tấn công bằng tên lửa, Kharkiv, Ukraine, ngày 10/05/2024. Reuters - Vyacheslav Madiyevskyy

Từ Moskva, thông tín viên Jean-Didier Revoin tường trình :

"Điều Kiev lo ngại cuối cùng đã được họ xác nhận vào hôm qua : Quân đội Nga đã bắt đầu cuộc tấn công, vượt qua biên giới ở phía bắc của Kharkiv. Moskva vẫn chưa đưa ra bất cứ xác nhận chính thức nào nhưng có thể hiểu rằng Nga có một mục tiêu kép.

Trước tiên, Moskva muốn đẩy lùi quân đội Ukraine khỏi biên giới với Nga trong khu vực vùng biên này, để tạo một vùng đệm nhằm bảo vệ thành phố Belgorod và vùng Belgorod của Nga khỏi các vụ tấn công của Ukraine, buộc Kiev phải tấn công từ phía xa hơn.

Mục tiêu thứ hai là tạo ra áp lực mới trên chiến tuyến, buộc Kiev phải bố trí lại một phần lực lượng để bảo vệ vùng Kharkiv. Chiến dịch này nhằm kìm chân một phần lực lượng Ukraine ở đó, khiến Kiev không thể triển khai quân lực ở những mặt trận khác. Như vậy, Moskva cũng có thể gây áp lực tại những mặt trận khác, nhất là ở vùng Donbass, nhằm xác định được các điểm yếu của Ukraine để tạo ra một bước đột phá thực sự.

Dường như điều này đã được xác nhận qua các thông báo của tổng thống Ukraine Zelensky vào tối hôm qua về cường độ của các cuộc giao tranh trên toàn bộ các chiến tuyến. Những tuần vừa qua, quân Nga cũng đã chiếm được nhiều khu vực của Nga, nhất là gần Avdiivka và vùng Donetsk".

Hiện giờ, 4 ngôi làng ở vùng biên giới với diện tích khoảng 30 km2 đã rơi vào tay quân Nga. Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho rằng chiến dịch tấn công của Nga không phải là để chiếm Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, mà là một chiến dịch nhằm phân tán, tiêu hao lực lượng của Kiev. Trả lời RFI Pháp ngữ, chuyên gia quân sự Peer de Jong khẳng định rằng Nga đang muốn bao vây Kharkiv, buộc người dân phải di tản, để họ có thể tiếp tục tiến về phía Dniepr một cách thuận lợi, chiếm lại vùng này và giành quyền kiểm soát tại các mặt trận khác.

Chi Phương

****************************

Chiến tranh Ukraine : Hoa Kỳ thông báo khoản viện trợ mới cho Kiev

Minh Anh, RFI, 11/05/2024

Chính quyền Biden ngày 10/05/2024 loan báo một đợt viện trợ quân sự mới cho Kiev trị giá 400 triệu đô la, trong bối cảnh Nga tiến hành đợt tấn công trên bộ tại vùng Kharkiv, miền đông bắc Ukraine.

Tên lửa chống tăng Javelin mà Mỹ viện trợ cho Ukraine, tại sân bay Boryspil, ngoại ô Kiev, ngày 11/02/2022. AP - Efrem Lukatsky

Từ Miami, thông tín viên đài RFI, David Thomson, tường trình :

"Khoản viện trợ quân sự mới trị giá 400 triệu đô la của Mỹ sẽ được cung cấp ngay lập tức. Đây là đợt viện trợ thứ ba trong chưa đầy ba tuần. Được trích ra từ nguồn dự trữ của Bộ Quốc phòng Mỹ, khoản viện trợ đã được thông báo khẩn cấp giữa lúc Nga tấn công miền đông bắc Ukraine. Một cuộc tấn công trên bộ mà theo Washington là sẽ còn gia tăng cường độ.

Đợt viện trợ mới này được lãnh đạo ngoại giao Mỹ, Anthony Blinken, đánh giá là cấp bách, bao gồm các loại vũ khí mà Ukraine đang cần. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, John Kirby, nêu rõ đây là một gói viện trợ khá lớn với đủ loại vũ khí : đạn dược, hệ thống phòng không Patriot, tên lửa và bệ phóng tên lửa Stinger và Javelin, pháo 155 và 105 ly, cũng như nhiều loại xe bọc thép.

Tuy nhiên, Nhà Trắng dự báo Nga sẽ có những đà tiến đáng kể trong những tuần sắp tới, cho dù John Kirby nêu rõ đó chưa phải là những bước tiến lớn.

Trong suốt gần tám tháng, viện trợ quân sự của Mỹ đã bị các nghị sĩ đảng Cộng hòa chặn lại ở Hạ Viện. Cuối tháng Tư rồi, sau nhiều cuộc đàm phán kéo dài, các dân biểu ở Quốc hội cuối cùng cũng đã thông qua gói viện trợ 61 tỷ đô la theo yêu cầu của tổng thống Mỹ, quốc gia đã chi gần 50 tỷ đô la trong cuộc chiến tranh tại Ukraine".

Minh Anh

*****************************

Ukraine : Lãnh đạo cơ quan bảo vệ tổng thống Zelensky bị cách chức

Thùy Dương, RFI, 10/05/2024

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm qua, 09/05/2024, đã cách chức lãnh đạo Cục Bảo vệ Nhà nước Ukraine, cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh cho tổng thống và các quan chức Nhà nước. Sắc lệnh của Zelensky được ban hành hai ngày sau khi 2 sĩ quan của cơ quan này bị bắt giữ với cáo buộc hợp tác với Nga để mưu sát tống thống Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến một chiến hào ở vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 09/04/2024. AP

Sergiy Leonidovich Rud, 47 tuổi, giữ chức Cục trưởng Cục Bảo vệ Nhà nước Ukraine kể từ năm 2019. Theo AFP, sắc lệnh của tổng thống Ukraine không nêu lý do cách chức lãnh đạo Cục Bảo vệ Nhà nước Ukraine, cũng như không nêu tên người được chỉ định thay thế quan chức này. Nhưng sắc lệnh được loan báo sau khi chính quyền Ukraine hôm thứ Ba 07/05 khẳng định đã phá vỡ được một vụ mưu sát của Nga.

Cơ quan an ninh Nga (FSB) nhắm đến việc ám sát tổng thống Ukraine Zelensky và nhiều quan chức chính trị và quân sự cấp cao của Ukraine giữ các vai trò chủ chốt trong cuộc chiến chống quân Nga xâm lược, trong đó có lãnh đạo cơ quan an ninh quân sự Ukraine, Kyrylo Boudanov. 

Theo Kiev, tham gia vào âm mưu nói trên có hai đại tá thuộc đội cận vệ của tổng thống Ukraine. Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) khẳng định hai người này đã bị FSB của Nga mua chuộc từ trước chiến tranh nên đã chuyển các tin mật cho FSB. Một trong hai sĩ quan này bị cho là đã đích thân cung cấp tên lửa, drone và mìn sát thương cho một điệp viên để thực hiện các cuộc tấn công ám sát.

Kể từ khi Putin điều quân xâm lược Ukraine, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đặc biệt trở thành mục tiêu ám sát. Năm ngoái, ông từng nói đã có ít nhất "5 hoặc 6" vụ mưu sát ông bị phá vỡ.

Cũng về nhân sự, phủ tổng thống Ukraine thông báo cựu tổng tư lệnh quân đội Ukraine, Valery Zalujny, hôm 09/05 chính thức được bổ nhiệm làm đại sứ Ukraine tại Vương quốc Anh, một đồng minh chủ chốt của Kiev trong cuộc chiến chống quân Nga xâm lược.

Quân Nga tấn công trên bộ vào vùng Kharkiv

Về tình hình chiến sự, hôm nay 10/05/2024, Nga tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ vào vùng Kharkiv (miền đông bắc Ukraine) và tìm cách "chọc thủng các tuyến phòng thủ của Ukraine".

Bộ Quốc phòng Ukraine, được AFP trích dẫn, hôm nay cho biết : "Khoảng 5 giờ sáng, quân địch đã tìm cách chọc thủng tuyến phòng thủ của chúng tôi bằng xe bọc thép", nhưng không nêu rõ địa điểm của cuộc tấn công này. Bộ Quốc phòng Ukraine khẳng định đợt tấn công của quân Nga đã bị "đẩy lùi", nhưng "các cuộc giao tranh với cường độ khác nhau" vẫn tiếp diễn và "các đơn vị quân dự bị" đã được triển khai để "tăng cường phòng thủ" cho khu vực. Trong khi đó, một nguồn tin cấp cao trong bộ tổng tư lệnh Ukraine lại cho biết lực lượng Nga đã tiến sâu thêm 1km vào lãnh thổ Ukraine và đang cố gắng tiến xa hơn nữa.

Riêng tại thành phố Kharkiv, trong đêm qua, lực lượng Ukraine đã bắn chặn được 10 drone của Nga, nhưng các mảnh vỡ của drone khiến hai người bị thương và gây hỏa hoạn khiến nhiều ngôi nhà bị hư hại, hoặc bị phá hủy. Kharkiv là thành phố lớn ở miền đông bắc Ukraine, cách biên giới Nga khoảng 30 km.

Oleh Sinehubov, thống đốc vùng Kharkiv, cho biết vụ tấn công của Nga nhắm cả vào cơ sở hạ tầng và khu dân cư.

Thùy Dương

Phá vỡ cấm kỵ vũ khí hóa học, bước leo thang mới của Putin ở Ukraine

Le Point nhận định Vladimir Putin đã phá vỡ điều cấm kỵ xưa nay, cho dùng vũ khí hóa học trên mặt trận Ukraine, bất chấp các thỏa thuận quốc tế đã ký kết. Đáng ngạc nhiên là Châu Âu ít phản ứng trước sự vi phạm trầm trọng lằn ranh đỏ này.

Một phụ nữ đi qua những ngôi nhà bị hư hại ở Mariupol, ngày 08/04/2022. Ukraine cho biết đang điều tra về việc Nga thả chất độc hóa học xuống thành phố Mariupol bị vây hãm. AP - Alexei Alexandrov

Trong tháng 5, tháng có nhiều ngày nghỉ nhất trong năm tại Pháp, tuần này chỉ có Le Point ra báo, những tuần báo khác đã ra số đúp kỳ trước. Trên trang mạng của các báo, thời sự vẫn được cập nhật, nhất là hai cuộc chiến tranh đang diễn ra ở Ukraine và Trung Đông.

Lần đầu tiên từ một thế kỷ, vũ khí hóa học xuất hiện ở Châu Âu  

Le Point chú ý đến sự kiện "Vladimir Putin đã phá vỡ cấm kỵ vũ khí hóa học", khi quân Nga bất chấp các thỏa thuận quốc tế đã sử dụng khí độc trên mặt trận Ukraine. Lần đầu tiên để từ hơn một thế kỷ, vũ khí hóa học vừa được quân Nga sử dụng trên một chiến trường ở Châu Âu là Donbass. Người Ukraine đã tố cáo từ nhiều tháng qua, nhưng Hoa Kỳ chỉ vừa mới xác nhận. Trong thông cáo ngày 01/05, Washington công nhận việc Nga dùng chloropicrine, một hóa chất vô cùng độc hại được quân Đức sử dụng trong Đệ nhất Thế chiến.

Công ước về vũ khí hóa học ký tại Paris năm 1993 cấm các Nhà nước dùng đến và buộc phải tiêu hủy số dự trữ. Nga đã phê chuẩn văn bản quan trọng này, là công ước đầu tiên cấm tất cả vũ khí phi quy ước trên toàn cầu. Nhưng Vladimir Putin chẳng hề quan tâm đến những hiệp ước mà nước mình đã ký kết. Hàng ngày ông ta đang dẫm đạp lên bản ghi nhớ Budapest năm 1994, trong đó Nga cam kết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine kể cả Crimea.

Đáng ngạc nhiên là Châu Âu ít phản ứng trước sự vi phạm trầm trọng lằn ranh đỏ này. Sau khi hủy diệt toàn bộ các thành phố như Mariupol, Bakhmut, những vụ hãm hiếp, tra tấn, bắt cóc trẻ em, cố ý tấn công thường dân, phá hủy bệnh viện, nhà máy điện, hành quyết tùy tiện tù nhân, Kremlin vừa có bước leo thang mới. Điều này chứng tỏ Vladimir Putin ngày càng ngoan cố, biết rằng số phận của ông ta nay gắn liền với kết cuộc của chiến tranh.

Răn đe không tác dụng do nhiều lần "nói mà không làm"

Thái độ của Putin là do răn đe của phương Tây không hiệu quả. Hôm 19/04, các ngoại trưởng G7 đã cảnh báo Nga là "mọi việc sử dụng vũ khí hóa học, sinh học hay nguyên tử đều sẽ dẫn đến hậu quả trầm trọng". Ngay từ tháng 3/2022, vài tuần sau khi quân xâm lăng Nga tràn sang, tổng thống Joe Biden cũng đã cảnh cáo Vladimir Putin về cái giá "nghiêm trọng" nếu dùng vũ khí hóa học. Có thể nghĩ rằng những lời cảnh báo đã bị coi thường, kể từ hôm 30/08/2013, khi Barack Obama nuốt lời, không tấn công chế độ Bachar Al-Assad vì dùng vũ khí hóa học.

Tại Ukraine, theo Kiev, mấy trăm vụ dùng khí độc đã diễn ra trong tháng 4. Bị những quả lựu đạn chứa chloropicrine, chất độc hại cho phổi, da và mắt, các chiến binh trong chiến hào không có chọn lựa nào khác là phải chạy trốn để tránh bị chết ngạt, nhờ đó quân Nga giành được ưu thế mà ít tốn kém. Khoảng 500 chiến sĩ Ukraine đã được chữa trị vì nhiễm khí độc, ít nhất một quân nhân đã tử vong.

Ngày 01/05, Washington đã trừng phạt ba định chế Nga liên quan đến một chương trình vũ khí hóa học và sinh học (gồm một đơn vị đặc biệt và hai viện nghiên cứu), bốn công ty Nga đã hợp tác ; tuy nhiên hiệu quả không cao. Trước hết, phần nào do một loạt sự kiện : Tấn công Iraq năm 2003, nhân nhượng trước Damascus, rút quân khỏi Afghanistan năm 2021… Nhưng cũng do Nga cảm thấy đang ở thế mạnh, chủ yếu nhờ Trung Quốc tiếp tay. Tổng thống Emmanuel Macron rốt cuộc đã hiểu ra, vấn đề còn lại là huy động các đồng nhiệm nhất là Đức. Le Point cho rằng điều này là khẩn cấp, trước khi Vladimir Putin chuyển sang giai đoạn mới.

Tấn công Kharkiv, Nga mở chiến dịch mới ?

Phải chăng giai đoạn đó đã đến rồi ? Trước việc quân Nga tấn công vào gần Kharkiv, Courrier International tự hỏi liệu có phải đây là khởi đầu cho một chiến dịch lớn hay không, khi Moskva loan báo đã "giải phóng" sáu ngôi làng ở miền đông Ukraine. Tổng thống Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo ở Kiev hôm thứ Sáu cùng với đồng nhiệm Slovakia cho biết Nga đang có đợt tấn công mới vào Kharkiv. Trước đó, bộ trưởng quốc phòng Ukraine nói rằng từ sáng sớm những xe thiết giáp của quân Nga đã cố xuyên thủng phòng tuyến ở nhiều điểm, và không kích những vùng gần biên giới. Chính quyền đã cho sơ tán thường dân ở một số nơi.

Tờ Kyiv Independent cho rằng cuộc tấn công này nằm trong khuôn khổ một chiến dịch rộng lớn hơn trong những tháng tới. Tương tự, Newsweek nhận định đây có thể là khởi đầu cho mục tiêu chiếm Kharkiv, thành phố chiến lược lớn thứ nhì Ukraine, tạo ra một "vùng đệm" và tránh được những vụ tấn công của lực lượng Ukraine vào Belgorod. Tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung dẫn một số nguồn tin ước tính quân đội Nga tập trung khoảng mấy chục ngàn binh lính vào đây. Sự kiện Bộ Quốc phòng ở Kiev phát biểu về việc này thay vì Bộ Tổng tham mưu như thường lệ cho thấy tình hình là trầm trọng.

Từ Luân Đôn, nhật báo The Guardian nêu ra một giả thiết khác : "Các chuyên gia khẳng định Nga triển khai nửa triệu quân trên lãnh thổ Ukraine, có thể tấn công nhiều địa điểm khác nhau, dựa vào ưu thế pháo binh trong khi phòng không của Ukraine không đáng kể. Các hoạt động ở Kharkiv có thể chỉ nhằm buộc Ukraine phải huy động lực lượng vào đây, nhưng Nga chủ yếu nhắm vào Donbass và tây nam Ukraine". Còn theo thông tin của Politico được Courrier International trích dẫn, Hoa Kỳ hôm qua viện trợ thêm 400 triệu đô la bằng hỏa tiễn Patriot, hỏa tiễn địa-không Stinger, chiến xa Bradley, thiết giáp MRAP và hỏa tiễn chống tăng Javelin.

Nga giành lợi thế trước Ukraine do viện trợ phương Tây quá chậm

Trả lời phỏng vấn The Economist, tư lệnh lục quân Ukraine nhận định quân Nga tiếp tục tập trung vào Donetsk, nhưng muốn kéo giãn quân Ukraine về Kharkiv và Sumy. Tuần báo Anh lấy làm tiếc rằng việc phương Tây chi viện chậm trễ đã giúp Vladimir Putin khai thác lợi thế quân đông hơn Ukraine.

Đặc phái viên của tờ báo tại Kostiantynivka, một ngôi làng nhỏ ở Donbass, gặp gỡ trung tá Alexander Timshenko, chỉ huy đơn vị phòng không Ukraine. Lực lượng của ông không sở hữu phương tiện nào để tiêu diệt phi cơ hay bom lượn của Nga, có nhiệm vụ cảnh báo cho các đơn vị pháo binh và các nhóm cơ động trên mặt trận. Là người nói tiếng Nga sống ở Kharkiv, người sĩ quan vốn là độc giả trung thành của Aleksandr Solzhenitsyn nói rằng ông chiến đấu để không phải sống trong một "quần đảo ngục tù" mới.

Mục tiêu của các trận đánh xung quanh Chasiv Yar không phải để giữ từng centimet đất, mà nhằm cầm chân quân Nga không tràn xuống phần còn lại của Ukraine và chiếm các thành phố chính như Kharkiv, Dnipro, Odessa và Kiev. Tuần trước khi trả lời phỏng vấn The Economist, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cảnh báo "mọi sự có thể diễn biến nhanh hơn chúng ta nghĩ nhiều". Từ lính trơn đến tướng lãnh Ukraine đều nói với tuần báo Anh rằng Kiev không có đủ nguồn lực để quay về với biên giới năm 1991. Trung tá Timchenko đề nghị những ai nói về việc này "hãy đến tận Bakhmut".

"Nếu họ không về, có thể sẽ không còn Tổ quốc để mà trở về"

Vấn đề không còn là toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine mà là sự tồn tại. Lo sợ leo thang, phương Tây chưa bao giờ chuyển giao tất cả những loại vũ khí mà Kiev cần đến. Sau sáu tháng phải đếm từng viên đạn do phe Cộng hòa ở Quốc hội Mỹ cản trở, nay nhiều vũ khí đã đến được Ba Lan. Tuy Nga chiếm ưu thế về quân số và đạn pháo, đại tá Fedosenko cho rằng có thể họ đã nỗ lực tối đa.

Mới cách đây vài tuần bộ binh Nga còn được 10 đến 20 xe tăng, thiết giáp hộ tống, cứ hai đến ba tiếng đồng hồ lại có một đợt xung phong. Nhưng nay khoảng năm ngày quân Nga mới tấn công một lần, dùng mô tô và xe địa hình với những nhóm nhỏ. Theo ông, khoảng 70% lính Nga trong các vụ tấn công này là tù nhân, bên cạnh đó là lính đánh thuê người Tadjikistan, Uzbekistan, Turkmenistan, Cuba, Somalia.

Dù không bị vỡ trận, nhưng mỗi tuần Ukraine mất khoảng 20 kilomet vuông lãnh thổ. Đồng thời Putin bóp nghẹt kinh tế Kiev bằng cách đánh vào các nhà máy điện, oanh kích các thành phố để làm kiệt lực dân chúng. Kharkiv đã phải định lượng điện sử dụng, ngày nào cũng bị bom lượn đe dọa. Nhưng thành phố một triệu dân này vẫn bình tĩnh, người ta vẫn đi dạo công viên, nhân viên vệ sinh vẫn chăm chỉ quét rác. Giữ cho thành phố sạch sẽ và hoạt động bình thường cũng là một cách kháng chiến.

The Economist nhận thấy cho đến nay, chiến sự chỉ tập trung ở một số nơi, nhưng Nga càng mở rộng tấn công, càng ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Mọi nam giới từ 25 đến 60 tuổi sống tại Ukraine biết rằng sẽ có ngày đến lượt mình cầm súng. Áp lực tăng dần lên những người đàn ông Ukraine đã chạy ra nước ngoài. Trung tá Timchenko nói : "Nếu họ không quay về, có thể họ sẽ không còn Tổ quốc để mà trở về nữa !".

Đổ bộ Normandy : Câu chuyện về cựu quân nhân da đỏ 100 tuổi

Tại Châu Âu, sống trong hòa bình quá lâu, người ta ngỡ rằng an ninh, thịnh vượng có được là điều đương nhiên, quên mất phải trả giá bằng máu. Nhân kỷ niệm 80 năm đồng minh đổ bộ, khởi đầu công cuộc giải phóng nước Pháp, Le Nouvel Obs chọn lựa 18 câu chuyện đặc sắc để thuật lại, trong đó có chuyện "Một người da đỏ ở Omaha Beach".

Ngày 06/06/1944, y tá Charles Norman Shay đi vào lịch sử khi xông pha dưới màn lưới lửa cứu được nhiều đồng đội bị thương. Ông là một trong số 500 người da đỏ Mỹ tham gia cuộc đổ bộ. Trong những giấc mơ của ông Shay ở tuổi 100, những viên đạn vẫn bắn như mưa trên một vùng biển đỏ máu. Người lính mới 19 tuổi thuộc một bộ lạc da đỏ ở bang Maine, không giống chút nào với những chú GI cao lớn trong túi đầy những gói thuốc Lucky Strike và chewinggum.

Vào lúc 6 giờ 35 sáng, đơn vị The Big Red One do tướng Huebner chỉ huy thuộc những toán đầu tiên trong số 160.000 quân nhân đổ bộ xuống bãi biển Colleville-sur-Mer ở Normandy, bằng những chuyến phà từ các tàu đậu ngoài khơi. Shay lao xuống nước dưới những làn mưa đạn của quân Đức, xung quanh có những đồng đội bị trúng đạn hay chết đuối. Ông nhớ lại "một vùng biển loang đỏ máu của những người lính tử thương và bị thương".

Tìm được một góc an toàn trên bờ biển, Shay cứu chữa khoảng mấy chục thương binh. Thấy những đợt sóng có thể kéo các quân nhân bị thương khác trở lại biển, anh y tá trẻ vội vàng chạy đến kéo từng người lên, dưới trận mưa đạn và những khẩu đại bác 75 ly của quân Đức trên đồi cát gần đó. Big Red One mất đến 30% quân số trong những giờ đầu tiên. Trong số 34.250 quân nhân Mỹ đổ bộ xuống Omaha Beach, 2.500 người đã tử trận chỉ trong vòng một ngày. Người bạn thân của Shay thở hơi cuối cùng trên tay anh.

Charles Norman Shay được Hoa Kỳ tặng huy chương Silver Star và Pháp tặng Bắc Đẩu bội tinh. Kể từ 2007, hàng năm ông đều trở lại Normandy. Mặc chiếc áo khoác bằng da hươu trên lưng gắn hình một con rùa, biểu tượng của bộ lạc, ông đốt những điếu thuốc quấn bằng lá thơm, dùng một chiếc lông đại bàng quạt lên "để tiếp xúc với linh hồn những người lính can đảm còn ở lại".

Giám đốc CIA Bill Burns và các "điệp vụ bất khả thi"

Quay lại với chiến tranh ở Ukraine, L’Express đề cập đến một nhân vật nhiều ảnh hưởng ở Hoa Kỳ : Bill Burns, giám đốc CIA. Chính ông đã thuyết phục Mike Johnson bằng những báo cáo cụ thể, khiến chủ tịch Hạ Viện Mỹ rốt cuộc đã thay đổi ý kiến, ủng hộ viện trợ quân sự cho Kiev.

Tác giả Chris Whipple nhận xét, một lần nữa người đứng đầu cơ quan tình báo CIA đã chứng tỏ có thể thực hiện những nhiệm vụ bất khả thi. Trong ba năm qua, Bill Burns đã tiến hành 50 chuyến đi bí mật để gặp gỡ các nhà lãnh đạo trên khắp thế giới. Cựu đại sứ Pháp ở Liên Hiệp Quốc và Washington Gérard Araud nhận xét "ông ấy là người Mỹ tử tế nhất mà tôi từng làm việc cùng".

Vào lúc chiến tranh đang diễn ra ở Ukraine và Gaza, kinh nghiệm của Bill Burns về thế giới hậu xô-viết và Cận Đông trở nên vô cùng quý giá. Ông là nhà ngoại giao chuyên nghiệp đầu tiên được bổ nhiệm làm lãnh đạo CIA. Đội ngũ này khoảng 22.000 người gồm điệp viên, chuyên viên tin học, nhà khoa học, luật sư, nhà ngôn ngữ học, nhà kỹ trị, quân nhân. Điều hành đội quân trong bóng tối này vốn là điều không dễ dàng vì phải đưa ra những quyết định mang tính sống còn.

Những thông tin làm thay đổi cục diện chiến trường

Ông Burns có thế mạnh là được tổng thống tin tưởng hoàn toàn. Thành công bắt đầu từ tháng 11/2021, khi Joe Biden gởi Bill Burns làm nhiệm vụ bí mật ở Moskva. Ông kinh ngạc khi thấy mình biết nhiều hơn đồng nhiệm Nikolai Patruchev : do sợ Covid, ông chủ điện Kremlin ở ẩn trong dacha, chỉ nói chuyện qua điện thoại với giám đốc tình báo. Burns cảnh báo về hậu quả nếu xâm lăng Ukraine, và khi trở về Washington ông khẳng định với Biden : Chiến tranh nhất định sẽ xảy ra. Với sự đồng ý của tổng thống, giám đốc CIA quyết định công khai những thông tin về ý định xâm lược Ukraine của Putin.

Việc "giải mật chiến lược" này là sự kiện chưa từng thấy, hóa giải hết những cái cớ mà Kremlin định đưa ra. Vào thời đại mạng xã hội, đây là vũ khí răn đe hiệu quả. Không dừng lại ở đây, Burns sang Kiev để thông báo cho Volodymyr Zelensky cách mà tình báo Nga dự định ám sát ông. Chưa hết sững sờ, tổng thống Ukraine còn được biết kế hoạch chi tiết của đặc nhiệm Nga chiếm phi trường Antonov, nhờ đó Kiev đã "tiên hạ thủ vi cường".

Giờ đây CIA đã trở thành hấp dẫn với số người ứng tuyển cao kỷ lục trong năm 2023. Bill Burns tăng gấp đôi ngân sách dành cho Trung Quốc – điểm yếu hiện nay, bộ phận chuyên về Trung Quốc chiếm hẳn một tòa nhà trong trụ sở CIA bên bờ sông Potomac. Ông đã trở thành nhân vật chủ chốt trong chính quyền Biden, ảnh hưởng vượt lên cả ngoại trưởng Antony Blinken và cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan, nhưng vẫn có quan hệ tốt đẹp. Bí quyết của Bill Burns ? Không hề kiêu căng, thực sự lắng nghe người khác.

Thụy My