Trong quan hệ đối ngoại và ngoại giao, ngoài các chính trị gia chuyên nghiệp xung quanh, người ta còn thấy lực lượng truyền thông hùng hậu luôn sẵn sàng chĩa hàng trăm ống kính, máy quay về mình, do đó, mỗi chính khách khi xuất hiện cần luôn thấu hiểu vai trò quan trọng để bảo đảm "lời ăn tiếng nói" không bị coi là hớ hênh.

Tại Bắc Kinh, hai ông Tổng bí thư – Chủ tịch nước Việt Nam và Trung Quốc, Tô Lâm và Tập Cận Bình, dự Lễ ký kết các văn kiện hợp tác giữa hai nước ngày 19/08/2024.

"Nhân vô thập toàn", do đó đôi khi các chính khách hoặc các nguyên thủ quốc gia cũng có lúc bị coi là sơ xuất khi phát ngôn. Nguyên nhân làm điều này xảy ra thì rất nhiều, có thể do sức khỏe không tốt lắm vào lúc xuất hiện trước công luận và rất nhiều lý do chủ quan, khách quan khác. Tuy nhiên, đó là những phát ngôn hoặc những cuộc phỏng vấn tức thời, vốn khác với những diễn văn được chuẩn bị sẵn.

Ngày 23/09/2024, Tổng bí thư - Chủ tịch nước Tô Lâm có bài phát biểu nhân một năm Đối tác chiến lược toàn diện Việt - Mỹ tại Viện nghiên cứu Asia Society, New York. Bài nói chuyện của ông Lâm được báo Tuổi trẻ đăng tải toàn văn, trong có đoạn [1] : "Trong Cách mạng Tháng 8, những người bạn Mỹ là lực lượng nước ngoài duy nhất bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã được mời tham dự Lễ Tuyên ngôn độc lập ngày 2-9-1945 và chứng kiến Hồ Chủ tịch trích dẫn Tuyên ngôn độc lập Mỹ. Hôm đó, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, trên khán đài nổi bật khẩu hiệu "Hoan nghênh phái đoàn Mỹ". Rất đáng lấy làm lạ, ngày 27/09/2024, khi ông Tô Lâm đã về nước, đoạn văn quan trọng nêu trên đã bị cắt bỏ, không một lời giải thích hay đính chính.

Ngày 25/10/2024, báo Quân Đội Nhân Dân cho biết [2] : Thủ tướng Phạm Minh Chính kết thúc tốt đẹp chuyến tham dự lần đầu tiên đến Hội nghị các quốc gia kinh tế mới nổi - BRICS (Brazil - Russia - India - China - South Africa). Trước khi chia tay, ông Thủ tướng Việt Nam đã nói với Tổng thống Putin [3] : Chúng tôi có niềm tin chiến thắng ở các đồng chí và sẽ không bao giờ khuất phục trước bất cứ một kẻ thù nào.

Cả thế giới đều hiểu rõ căng thẳng giữa Nga và Hoa Kỳ thông qua cuộc chiến Nga - Ukraine, kéo dài gần 3 năm qua. Cuộc chiến chưa hề có dấu hiệu giảm bớt mà ngày càng căng thẳng, với hàng trăm tỉ USD bỏ ra, cùng hàng chục ngàn mạng người ngã xuống. Toàn thế giới âu lo trước vô số động thái của cả đôi bên. Cho đến nay, về đối ngoại chánh thức, Việt Nam vẫn giữ vị trí trung lập đối với cuộc chiến Nga - Ukraine, bằng lá phiếu tại Liên Hiệp Quốc và chánh sách ngoại giao Bốn Không.

Bài nói chuyện của ông Tô Lâm - trên cương vị Tổng bí thư và Chủ tịch nước - tại Hoa Kỳ và lời cầu chúc của ông Phạm Minh Chính - trên cương vị Thủ tướng - tại Nga, đều mang tính ĐẠI DIỆN cho Việt Nam.

Dư luận ngạc nhiên về sự "bất đồng chính kiến" qua bài nói chuyện của ông Tô Lâm bị cắt xén, so với lời cầu chúc của ông Phạm Minh Chính, dù cả hai vị đều mang trọng trách quốc gia - Một quốc gia với chủ trương "muốn làm bạn với thế giới" (!) Chủ trương này xem ra rất khó xoay trở, trong hiện tình thế giới ngày càng căng thẳng.

***

Trung Hoa có câu : "Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy". Việt Nam có tục ngữ "Lời nói như đinh đóng cột". Cả hai đều nhằm để nhắc nhở mọi người luôn cẩn trọng cho bất kỳ lời phát ngôn nào. Có lẽ, các chính khách, các nguyên thủ cũng như các nhà quân sự thừa biết điều này. Tất nhiên, còn nhiều câu tục ngữ Việt Nam khác, mặc dù không nhẹ nhàng cho lắm, chẳng hạn "Một lời nói một đọi máu", nhưng cũng nên dẫn ra để thấy người Việt Nam cũng biết lấy chữ "Tín" làm trọng và cũng hiểu rõ đạo lý làm người ra sao.

Theo thời gian, với hành tinh nhỏ bé có tên "Trái Đất", con người ngày càng giao lưu nhiều hơn thông qua giao thương và giao thoa về văn hóa và có lẽ cả từ chiến tranh, để từ đó xã hội cần đến một khái niệm bao quát hơn nhưng cụ thể hơn và cũng để diễn đạt được mọi vấn đề tranh chấp một cách khoa học, văn minh, ôn hòa khả dĩ. Cũng từ đó, "Luật Pháp Quốc Tế" được sinh ra để mưu cầu công lý và sự thật cho tất cả các bên nhằm tránh nạn "động binh đao". Tất nhiên, lý lẽ và luật pháp quốc tế chỉ có ý nghĩa thực tiễn, khi đôi bên đều yêu chuộng hòa bình và biết tự trọng cũng như tôn trọng lẫn nhau. Pháp luật quốc tế, dù sao, vẫn mang tính tương đối trong một hành tinh vẫn còn quá nhiều tranh chấp ác liệt và ngày càng khó tương nhượng.

Mới đây - ngày 2/11/2024 - trang fanpage của RFA có clip cho biết : Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Lâm Kiến kêu gọi Việt Nam [4] "giáo dục và quản lý ngư dân" vì cái mà Lâm Kiến gọi là "hoạt động phi pháp ở vùng biển thuộc quyền tài phán của Trung Quốc", sau khi phía Việt Nam phản đối hành vi đánh đập và tịch thu đồ nghề của ngư dân Quảng Ngãi, vốn đang hành nghề tại Hoàng Sa. Ngôn ngữ ngoại giao của Lâm Kiến nhẹ nhàng nhưng rất nặng nề và mang đầy tính sỉ nhục cho phía nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam.

Lịch sử về Hoàng Sa vô cùng phức tạp và rắc rối giữa Việt Nam và Trung Quốc với cuộc hải chiến Hoàng Sa 50 năm về trước, lúc nhà nước Việt Nam Cộng Hòa còn tồn tại và trực tiếp quản lý danh chánh ngôn thuận trước toàn thế giới. Bởi một nhà nước tiêu vong nhưng lịch sử lại không phải "cuốn tự truyện của kẻ chiến thắng".

Tạm kết :

Một quốc gia muốn tồn tại độc lập, nhứt thiết cần có hai yếu tố tối quan trọng và căn bản nhứt :

1. Tự lực tự cường về kinh tế cho đến các lãnh vực khác, bằng khả năng nội trị có thật.

2. Khi thế lực nước ngoài bằng phương tiện nào đó đã nhúng mũi vô quốc gia, tức cần hiểu lợi ích phải có của thế lực nước ngoài tại quốc gia đó.

Nam Gia

Nguồn : RFA, 04/11/2024

[1] https://www.facebook.com/RFAVietnam/posts/pfbid0346LccEWRvSRXf6a3XT28y31...

[2] https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc/thu-tuong-pham-minh-chinh-du-hoi-n...

[3] https://www.facebook.com/100092971395582/videos/448739407822189

[4] https://www.facebook.com/RFAVietnam/videos/563660442880269

‘Cộng đồng chung vận mệnh’, Biển Đông, Cửu Long, và nhân tố thứ 3

Tùng Phong, VOA, 13/12/2023

Trong chuyến tuần du phương Nam của Hoàng đế Đỏ có xuất hiện một nhân vật phụ rất đáng quan tâm : Thủ tướng Cambodia Hun Manet.

Giới chức Trung Quốc dường như có vẻ rất coi trọng văn hóa truyền thống và hay trích dẫn các tác phẩm kinh điển của các nhà văn hóa, đạo đức nổi tiếng trong các văn bản ngoại giao của họ. Ông Tập không phải ngoại lệ.

Từ diễn ngôn mơ hồ

Báo chí Việt Nam và Trung Quốc trong những ngày qua tràn ngập tin bài về chuyến công du của ông Tập Cận Bình tới thăm Việt Nam với những lời lẽ hoa mỹ, đậm màu sắc văn hóa cộng sản.

Tờ Hoàn Cầu viết"Trung Quốc và Việt Nam là láng giềng tốt, bạn bè tốt, núi liền núi, sông liền sông, có mối quan hệ môi hở răng lạnh, là đồng chí tốt, đối tác tốt, cùng chí hướng, cùng con đường, có chung vận mệnh, là cộng đồng cùng tương lai... Phía Việt Nam, 800 tờ báo đồng loạt đăng tải tin tức, hình ảnh về nghi lễ đón tiếp trang trọng nhất dành cho Chủ tịch Trung Quốc cùng phu nhân, với 21 phát đại bác, tiệc trà, quốc yến và36 văn bản thỏa thuận hợp tác được ký kết... Tờ báo Nhân Dân, tờ báo đảng có địa vị chính trị lớn nhất trong hệ thống tuyên giáo hôm 12/12 có đăng nguyên văn bài viết của ông Tập Cận Bình về "tình hữu nghị Việt Trung" trong đó có nhiều diễn ngôn và nội dung đáng quan tâm.

"...Năm nay là 10 năm kể từ khi tôi đề xuất khái niệm cộng đồng chia sẻ tương lai nhân loại, Sáng kiến cùng nhau xây dựng "Vành đai và Con đường" và chính sách ngoại giao láng giềng "Thân, Thành, Huệ, Dung". Để xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai nhân loại, trước hết phải bắt đầu từ Châu Á... Châu Á là ngôi nhà chung của chúng ta, các nước láng giềng không thể tách rời nhau, giúp đỡ láng giềng chính là giúp đỡ bản thân. Người thân mong người thân tốt, láng giềng mong láng giềng tốt.

....

Phát huy ưu thế bổ sung lẫn nhau, tăng cường nền tảng hợp tác thực chất chocộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam... hai bên cần phát huy đầy đủ ưu thế vị trí địa lý gần gũi và ngành nghề bổ sung cho nhau, đẩy nhanh hợp tác và kết nối giữa sáng kiến "Vành đai và Con đường" và "Hai hành lang, một vành đai", không ngừng mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực như kết nối giao thông, cải cách doanh nghiệp nhà nước, năng lượng sạch, khoáng sản then chốt, v.v, nhằm phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của mỗi nước, mang lại càng nhiều lợi ích hơn cho nhân dân hai nước.

..."Bán anh em xa, mua láng giềng gần", gốc rễ, huyết mạch, sức mạnh của quan hệ Trung-Việt đều bắt nguồn từ nhân dân. Chúng ta nên tăng cường hợp tác giao lưu hữu nghị, phát huy đầy đủ hiệu quả của các cơ chế giao lưu tương ứng giữa cơ quan truyền thông Trung ương, các cơ quan nghiên cứu, văn hóa và du lịch, nhà xuất bản, cơ quan điện ảnh, truyền hình và phát thanh của hai nước, làm sâu sắc hợp tác trên các lĩnh vực đào tạo tiếng Trung, giáo dục nghề nghiệp, thể dục thể thao, y tế, v.v.

Kiểm soát thỏa đáng bất đồng, mở rộng nềntảng nhận thức chung cho cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam. Hai bên nên thực hiện tốt nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước,kiểm soát thỏa đáng bất đồng trên biển, cùng tìm giải pháp hai bên đều có thể chấp nhận được...

...

Lịch sử đã nhiều lần khẳng định, một quốc gia, một khu vực muốn chấn hưng thì phải tiến lên theo logic của tiến trình lịch sử và phát triển theo xu thế của thời đại. Tương lai của Châu Á nằm trong tay người dân Châu Á chúng ta... ; chỉ có kiên trì hợp tác cùng thắng, cùng bàn bạc, cùng xây dựng và chia sẻ thành quả của "Vành đai và Con đường"...

"Vạn vật đắc kỳ bản giả sinh. Bách sự đắc kỳ đạo giả thành" (Vạn vật sinh ra khi tìm được bản chất thực sự, trăm sự được thành công khi tìm được đạo lý của mình). Bất cứ thế giới có những thay đổi như thế nào, Trung Quốc luôn kiên trì đi theo con đường chính nghĩa. Trung Quốc đang thúc đẩy toàn diện xây dựng cường quốc, thực hiện công cuộc phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa thông qua hiện đại hóa kiểu Trung Quốc, sẽ không ngừng thúc đẩy phát triển chất lượng cao, kiên trì mở cửa đối ngoại với trình độ cao, đẩy nhanh xây dựng cục diện phát triển mới...

(Trích bài viết của ông Tập đăng trên báo Nhân dân ngày 12/12/2023)

Có thể thấy, trong bài viết của ông Tập và nhiều phát biểu của giới chức Trung Quốc đã nhắc lại cụm từ "cộng đồng cùng chung vận mệnh", "cộng đồng cùng chia sẻ tương lai" với tần suất đặc biệt. Diễn ngôn mang tính biểu tượng mơ hồ được Trung Quốc rất chú trọng, nhấn mạnh nhưng đối tác thì không rõ nó bao hàm nội dung cụ thể là gì. Nhiều học giả và giới ngoại giao quốc tế muốn phân tích về nội hàm cụm từ có phần khó hiểu này.

Trong bài viết gửi đăng báo Nhân Dân của ông Tập, có trích dẫn một câu cổ ngữ, từ sách Thuyết Uyển của Lưu Hướng (劉向 ; 77 trước công nguyên - 6 trước công nguyên), đời Hán "萬物得其本者生,百事得其道者成 – Vạn vật đắc kỳ Bản giả sinh. Bách sự đắc kỳ Đạo giả thành. Nghĩa là : Vạn vật bảo tồn được bản chất thì sinh trưởng. Trăm sự đạt được Đạo (tuân theo Qui luật) thì mới có thành tựu. Câu dịch nghĩa trong báo Nhân Dân đã không dịch sát ý và gây khó hiểu. Ý của ông Tập muốn nhấn mạnh ở đây là Trung Quốc sẽ luôn theo "con đường chính nghĩa", xây dựng trở thành cường quốc, phục hưng dân tộc Trung Hoa vĩ đại. Còn các nước như Việt Nam tham gia vào "cộng đồng chia sẻ tương lai" – có nghĩa là "tuân theo qui luật, theo Đạo" thì mới có thành tựu và cơ hội phát triển được.

Giới chức Trung Quốc dường như có vẻ rất coi trọng văn hóa truyền thống và hay trích dẫn các tác phẩm kinh điển của các nhà văn hóa, đạo đức nổi tiếng trong các văn bản ngoại giao của họ. Tuy vậy, trên thực tế, đường lối và chính sách thi hành của Trung Quốc lại triệt để tuân theo sách lược của những mưu lược gia như Tôn Tử, Bạch Khởi, Tư Mã Ý... – những bậc thày trước Machiavelli hàng ngàn năm. "Binh bất yếm trá", "lộng giả thành chân", "tá đao sát nhân", "tằm thực"...những thủ đoạn chính trị được các hậu nhân ở xứ "đèn lồng đỏ treo cao" nằm lòng từ khi còn đeo huy hiệu đoàn.

Đến nội hàm thực tế

Thực ra, diễn ngôn "Cộng đồng cùng chung vận mệnh" hay "Cộng đồng cùng chia sẻ tương lai" không phải là mới. Khi những nhà lãnh đạo Việt Nam bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc bằng hội nghị Thành Đô thì câu khẩu hiệu"Sơn thủy tương liên. Lý tưởng tương thông. Văn hóa tương đồng. Vận mệnh tương quan" đã bao gồm cả cụm từ "Vận mệnh tương quan" rồi. Chỉ có điều, mối quan hệ của Việt Nam - Trung Quốc chưa bao giờ bằng phẳng và dễ đoán, nóng lạnh thất thường giống như khí hậu gió mùa của miền Bắc Việt Nam.

Mỗi năm, hàng trăm tàu thuyền ngư dân Việt Nam bị tàu hải cảnh, kiểm ngư và dân quân biển Trung Quốc xua đuổi, cướp phá ngư lưới cụ và hải sản. Đơn cử trường hợp gần đây, 28/08/2023,tàu cá QNg 90495 TS từ đảo Phú Lâm về bãi Xà Cừ thuộc vùng biển Hoàng Sa của Việt Nam thì bị tàu Trung Quốc số hiệu 4201 truy đuổi và sử dụng vòi rồng phun nước vào tàu. Vụ tấn công làm cháy hỏng các thiết bị điện tử trên tàu QNg 90495 TS, 1 ngư dân bị gãy tay phải, 1 ngư dân bị thương vùng đầu. Ngư dân Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa... thường xuyên phải chịu đựng sự khủng bố tàn bạo từ các lực lượng kiểm ngư, hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc. Còn phía giới chức Việt Nam chỉ duy nhất có Hội nghề cá và bộ đội biên phòng làm công tác thống kê, ghi chép số lượng thương vong sau các đợt tàu thuyền ngư dân bị tấn công mà thôi.

Các dự án khảo sát và khai thác tài nguyên dầu khí trên thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế biển của Việt Nam luôn bị Bắc Kinh gây áp lực, buộc phải hủy bỏ. Dưới thời ông Nguyễn Phú Trọng cầm trịch chính trường Việt Nam, Hà Nội đã liên tục nhượng bộ Bắc Kinh ở Biển Đông.Dự án liên doanh với Repsol của Tây Ban Nha và Mubadala của các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất đã bị hủy bỏ trước áp lực của Bắc Kinh năm 2020 khiến Hà Nội phải đền bù 1 tỷ 200 triệu USD cho đối tác liên doanh.

Con số 1,2 tỷ USD là một khoản tiền rất lớn mà Petrovietnam phải trả dần trong 3 năm nhưng đó không đơn thuần là tổn thất kinh tế trong tình cảnh khó khăn như dân gian ví von "chó cắn áo rách", mà đồng nghĩa với việc Việt Nam đã đánh mất chủ quyền trên thực tế những vùng biển giàu tài nguyên, tạo ra hiện trạng cực kỳ nguy hiểm cho toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia. Trước đó, các đối tác như BP, ConnocoPhillips cũng đã rút lui vàExxonMobil cũng nản lòng trước sự bạc nhược và chậm trễ của Hà Nội. Ngay cả những dự án liên doanh với Nga, Nhật Bản giờ đây cũng bị Trung Quốc quấy nhiễu.

Trong một bối cảnh tệ hại như thế, ông Nguyễn Phú Trọng luôn nhắc nhở phải đảm bảo "đại cục" và "nếu đụng độ trên biển, chúng ta có ngồi đây được không ?". Có lẽ, chính vì sự kiên định đó, ông đã được đích thân chủ tịch Tập trao tặng tấm huân chương Hữu nghị bằng vàng, rất to, ngay tại Đại lễ đường nhân dân vào tháng 10/2022. Nhìn cách thức hai nhà lãnh đạo này đón tiếp nhau thật nồng hậu, không rõ cảm xúc của hàng ngàn ngư dân ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, Khánh Hòa, Bình Định... là nạn nhân thê thảm của hải quân, hải cảnh Trung Quốc nghĩ gì ?

36 văn bản thỏa thuận hợp tác có gì ?

Trong 36 văn bản thỏa thuận hợp tác vừa ký kết giữa hai bên, thực chất có thể chia ra làm 2 nhóm nội dung :

Một là "phần cứng" : bao gồm các thỏa thuận đầu tư tập trung vào mạng lưới giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không và mạng lưới thông tin phục vụ cho hợp phần"Hai hành lang, một vành đai kinh tế Bắc Bộ",kết nối với hệ thống BRI ; Dự án hợp tác khai thác"Khoáng sản then chốt". Trong đó, dự án đường sắt Hà Khẩu – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng sẽ là trọng tâm, quan trọng nhất. Người viết sẽ có bài nói rõ về vai trò tác động của đường sắt Côn Minh -Hà Khẩu - Hải Phòng cũng như vị trí địa lý đặc biệt của cảng Hải Phòng và khu vực ven biển Quảng Yên, Quảng Ninh đối Bắc Bộ và tỉnh Vân Nam ra sao.

Theo ông Hùng Ba, đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam cho báo giới Việt Nam biết "Phía Trung Quốc sẵn sàng thông qua nguồn vốn vay ưu đãi giúp Việt Nam thực hiện nâng cấp và cải tạo tuyến đường sắt từ Quảng Tây qua Đồng Đăng đến Hà Nội, cũng như đẩy nhanh quy hoạch tuyến đường sắt từ Móng Cái, Quảng Ninh đến Hải Phòng". Các bản đồ liên hệ cho thấy, theo qui hoạch sẽ có hai tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn 1,435m, được điện khí hóa là Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng và Hải Phòng – Móng Cái.

Việt Nam nhập siêu từ Trung Quốc 60 tỷ USD năm 2022. Con số này đã tăng đột biến trong những năm thương chiến Mỹ - Trung gia tăng. Rõ ràng, một tuyến đường sắt chiến lược sẽ càng khiến cho hàng hóa Trung Quốc có được lợi thế vượt trội về logictics. Trong tương lai không xa, hệ thống đường sắt, đường bộ hiện đại của "Hai hành lang, một vành đai kinh tế Bắc Bộ" sẽ trở thành những siêu lộ giúp cho kinh tế Vân Nam cất cánh và Hải Phòng trở thành hải cảng có qui mô bậc nhất Đông Nam Á. Tất nhiên, "không có buổi ăn trưa nào miễn phí cả" và các nhà lãnh đạo Việt Nam có đủ bản lãnh để chơi ván cờ này ra sao thì còn là câu hỏi và cả sự ngờ vực lớn.

Hai là "phần mềm", đã được ông Tập Cận Bình mô tả rất rõ ràng trong bài viết đăng trên báo Nhân Dân và được cụ thể hóa qua các thỏa thuận hợp tác về tuyên giáo, xuất bản, truyền thông... :

"Bán anh em xa, mua láng giềng gần"...Kiểm soát thỏa đáng bất đồng, mở rộng nền tảng nhận thức chung cho cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam. Hai bên nên thực hiện tốt nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, kiểm soát thỏa đáng bất đồng trên biển, cùng tìm giải pháp hai bên đều có thể chấp nhận được...

Việc mới đâyBộ giáo dục đào tạo Việt Nam bỏ tiếng Anh là môn thi bắt buộc từ 2025 và sau đó nhanh chóng có những văn bản chỉ đạođưa tiếng Trung vào môn học chính khóa từ lớp 3 có lẽ là câu trả lời rõ ràng nhất cho lộ trình"...làm sâu sắc hợp tác trên các lĩnh vực đào tạo tiếng Trung, giáo dục nghề nghiệp, thể dục thể thao, y tế, v.v.

Diễn cảnh "Biển Đông dậy sóng, Cửu Long cạn dòng" và nhân tố thứ ba

Trong khi hai vị lãnh đạo cao nhất của hai đảng cầm quyền thể hiện tình hữu nghị nồng thắm, thưởng trà trong bầu không khí mùa đông giá buốt ở Hà Nội thì ngoài biển Đông, các chiến hạm Trung Quốc đang bao vây, tấn công những chiếc tàu hậu cần nhỏ bé của Philippines ở Bãi Cỏ Mây và bãi cạn Scarborough. Một chiêu "giết gà dọa khỉ" khá quen thuộc của những hậu nhân Tôn Tử. Có lẽ, ông Nguyễn Phú Trọng và giới chức Việt Nam đang cảm thấy may mắn vì "Nếu có đụng độ ngoài biển thì ta có ngồi đây uống trà được không !"

Chủ tịch Tập hẳn muốn đưa một thông điệp nhắc nhở những người cộng sản anh em rằng cho dù có là "đối tác chiến lược, toàn diện" với Hoa Kỳ và các nước trong liên minh QUAD nhưng nếu Hà Nội không ngoan ngoãn tuân phục và hợp tác tham gia vào "Cộng đồng cung chung vận mệnh" thì hãy cứ nhìn Philippines. Sóng biển Đông sẽ cuốn vào tận Ba Đình ngay tức khắc.

Trong chuyến tuần du phương Nam của Hoàng đế Đỏ có xuất hiện một nhân vật phụ rất đáng quan tâm : Thủ tướng Cambodia Hun Manet. Sự xuất hiện của vị nguyên thủ trẻ tuổi này trong bối cảnh giới chức Việt Nam bận rộn đón tiếp phái đoàn quan trọng từ thiên triều có vẻ như không đúng lúc. Tuy vậy, đó lại là sự "tình cờ đầy hữu ý". Cambodia đã gia tăng các hoạt động quân sự với Trung Quốc trong thời gian gần đây khiến Hoa Kỳ lo ngại. Việc thường xuyên các tàu khu trục hiện đại của PLA ra vào và sử dụng dịch vụ ở quân cảng Ream đã cho thấy Cambodia ngày càng gắn bó chặt chẽ hơn với Bắc Kinh và việc cho quân đội Trung Quốc xây dựng các căn cứ quân sự ở đây chỉ còn là vấn đề thời gian không xa.

Sự kiện Cambodia sắp chuẩn bị xúc tiến con kênh đào "đế chế Phù Nam" đang gióng lên hồi chuông báo tử cho đồng bằng sông Cửu Long. Cambodia đã không che dấu tham vọng phục hưng ánh vinh quang từ quá khứ của đế chế từng bao trùm khắp miền Nam bán đảo Đông Dương. Nếu nhìn kỹ ánh mắt và thần thái của vị quân vương trẻ Hun Manet, có lẽ những nhà lãnh đạo Việt Nam nếu có chút linh cảm chính trị, chắc sẽ phải "không rét mà run". Không rõ, ông Nguyễn Phú Trọng cảm thấy ngụm trà đáng giá cả lượng vàng ngon đến đâu nhưng những người dân Việt Nam có lương tri và trí tuệ đang cảm thấy đắng ngét và mặn chát vị máu.

Tùng Phong

Nguồn : VOA, 13/12/202

*************************

Việt Nam-Trung Quốc nhất trí xây dựng "Cộng đồng chia sẻ tương lai"

Trọng Nghĩa, RFI, 13/12/2023

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã rời Hà Nội vào hôm nay, 13/12/2023, kết thúc chuyến công du hai ngày. Trong một bản tuyên bố chung, hai bên cam kết thúc đẩy quan hệ song phương theo hướng xây dựng một cộng đồng chung mà cách gọi theo phía Việt Nam là "Cộng đồng chia sẻ tương lai", khác với từ ngữ của phía Trung Quốc là "Cộng Đồng Chung Vận Mệnh".

Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Văn phòng chính phủ Việt Nam ở Hà Nội, ngày 13/12/2023. AP - Nhac Nguyen

Trong bản tuyên bố chung tổng kết chuyến thăm của chủ tịch Trung Quốc được báo chí Việt Nam công bố hôm nay, hai bên đã nhất trí "tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ Đối Tác Hợp Tác Chiến Lược Toàn Diện Việt Nam-Trung Quốc", đồng thời ''xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược, nỗ lực vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và tiến bộ của nhân loại".

Về cộng đồng chung mà hai bên đồng ý hướng tới, trong lúc phía Việt Nam gọi đó là "Cộng đồng chia sẻ tương lai", thì theo các bản tin trên Tân Hoa Xã, từ ngữ phía Trung Quốc dùng là "Trung Việt Mệnh Vận Cộng Đồng Thể", tức là "Cộng Đồng Chung Vận Mệnh".

Theo nhận định của hãng tin Mỹ AP, đây là một nhượng bộ ngoại giao từ phía Việt Nam, vốn cho đến gần đây vẫn tránh dùng khái niệm đó. Tuy nhiên lần này, Hà Nội đã đồng ý nhằm xoa dịu những lo ngại của Bắc Kinh sau khi Việt Nam nâng cấp quan hệ với cả Hoa Kỳ lẫn Nhật Bản lên hàng "Đối Tác Chiến Lược Toàn Diện".

AP trích lời một chuyên gia nghiên cứu tại Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, cho rằng nhượng bộ trên ngôn từ của Hà Nội "không có nghĩa là Việt Nam ủng hộ các sáng kiến chính trị do Trung Quốc lãnh đạo, mà là một hành động phòng ngừa tế nhị, đặc biệt sau khi nâng cấp quan hệ với Mỹ và Nhật gần đây". Theo chuyên gia này, đây là "một động thái được chờ đợi trong bối cảnh ông Tập Cận Bình đã đích thân đến Hà Nội".

Theo ghi nhận của các nhà quan sát, khi chấp nhận cùng với Trung Quốc xây dựng một "Cộng đồng chia sẻ tương lai", Việt Nam đã nối gót một số quốc gia Đông Nam Á khác như Lào, Cam Bốt, Miến Điện, hay Thái Lan, Indonesia.

Nhân chuyến công du Việt Nam, lãnh đạo Trung Quốc cũng không quên nhắc nhở Việt Nam về quan hệ với Mỹ. Theo hãng tin Pháp AFP, phát biểu vào hôm nay tại Hà Nội, ông Tập Cận Bình cho rằng Trung Quốc và Việt Nam cần phải phản đối mọi "nỗ lực gây rối ở Châu Á-Thái Bình Dương". Ông Tập không nhắc đến nước nào, nhưng trong thời gian gần đây, Bắc Kinh liên tục tố cáo Mỹ là "kẻ gây rối tại vùng Châu Á" và không mấy thiện cảm với việc Mỹ mở rộng ảnh hưởng qua Việt Nam.

Trong chuyến đi của ông Tập Cận Bình, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết hơn 30 thỏa thuận, trong đó có kế hoạch phát triển các tuyến đường sắt giữa Việt Nam và Trung Quốc, hay trong lãnh vực viễn thông. Tuy nhiên, theo Reuters, không có thỏa thuận nào được công bố về đất hiếm, mặc dù ông Tập Cận Bình từng kêu gọi hợp tác rộng rãi hơn về các khoáng sản trọng yếu. 

Trọng Nghĩa

***************************

Tập Cận Bình thăm Việt Nam kỳ này : tên gọi gì cho mối quan hệ ?

RFA, 13/12/2023

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công du Việt Nam trong hai ngày 12 và 13/12/2023. Nhân chuyến thăm, hai bên đã ra Bản tuyên bố chung ; theo đó mối quan hệ "đối tác chiến lược toàn diện" của hai nước sẽ hướng tới xây dựng "Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược, nỗ lực vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và tiến bộ của nhân loại". Theo một số nhà nghiên cứu, sự thay đổi tên gọi này cho thấy nhiều điều thú vị đằng sau mối quan hệ của hai nước láng giềng này.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ở Hà Nội hôm 12/12/2023 - AP

Vì sao không còn tên gọi "chung vận mệnh" ? 

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương ở Đại học Canberra, Úc, việc đổi tên gọi quan hệ của hai nước rất thú vị. Không phải là "cộng đồng chung vận mệnh" mà là "chung tương lai". Và họ không chỉ "chung tương lai" mà cái tên này có bổ ngữ rất dài phía sau : "có ý nghĩa chiến lược, nỗ lực vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và tiến bộ của nhân loại". Theo ông Nguyễn Thế Phương, cái bổ ngữ rất dài phía sau tên gọi này là một chỉ dấu quan trọng để thấy những điều Việt Nam muốn có từ mối quan hệ. Điều đó cho thấy Việt Nam chính là bên chủ động, cố gắng thay đổi tên gọi, làm cho bản chất quan hệ sẽ thay đổi so với quan hệ của Trung Quốc với các nước khác, và quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc cũng khác quan hệ với các cường quốc khác. 

Nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Trường Đại học Luật Tp. HCM nhận xét rằng trong chuyến thăm này của Tập Cận Bình tới Việt Nam, có một số vấn đề mà Việt Nam quan tâm sâu sát : trước hết là kinh tế thương mại, đó là cái Việt Nam rất cần ; thứ hai là một loạt sáng kiến của Trung Quốc. 

Sáng kiến Cộng đồng chung vận mệnh là một sáng kiến lớn, trong đó có nhiều sáng kiến nhỏ, như BRI (vành đai con đường), Sáng kiến Văn minh toàn cầu, Sáng kiến an ninh toàn cầu... Khi "du hành" tới Việt Nam thì Trung Quốc đã phải đổi tên gọi "Sáng kiến" này thành "Cộng đồng chia sẻ tương lai". Theo ông Hoàng Việt, nếu dùng khái niệm "vận mệnh" thì Việt Nam có thể phản đối. Việt Nam có lẽ e ngại khái niệm này vì "vận mệnh" có khả năng dẫn tới cách diễn giải là "tôi sống thì anh sống, tôi chết thì anh chết". Trong đó khi đó, quan điểm của Việt Nam là "không chọn bên". Chiến lược của Việt Nam là "ngoại giao cây tre", tức phần gốc thì vững chắc, không đổi, nhưng phần thân và ngọn thì linh hoạt. Nếu nói hai nước "chung vận mệnh" thì sẽ bị diễn giải là Việt Nam chọn bên. 

Sáng kiến Vành đai con đường là một bộ phận của Sáng kiến Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc. Nhà nghiên cứu Hoàng Việt nhận định rằng tuyên bố của cả hai bên trước đây nói rất rõ là tiếp tục phát triển tuyến đường sắt kết nối Lào Cai - Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc) và Hải Phòng, đồng thời thảo luận về tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam. 

Nghi thức đón tiếp : ai hơn ai ?

Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Hoàng Việt cho rằng chuyến thăm của Tập Cận Bình thu hút nhiều sự quan tâm của cộng đồng quốc tế vì Việt Nam mới nâng cấp quan hệ với Mỹ và Nhật Bản. Dù sao thì Mỹ và Nhật cũng đang là đối thủ của Trung Quốc. 

Trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden, nghi thức được giảm thiểu tối đa, không trải thảm đỏ, không bắn 21 phát đại bác. Nhưng với Trung Quốc thì các biểu tượng nghi thức rất quan trọng. Ngoài ra, khi Việt Nam thăm Trung Quốc thì Trung Quốc cũng đón rất trọng thị. 

Các biểu tượng trong nghi thức đón tiếp ông Tập Cận Bình do đó cũng là cách mà Trung Quốc và Việt Nam muốn chứng tỏ là Trung Quốc đóng vai trò rất quan trọng, hơn Mỹ. Tất nhiên, đó mới là xét về nghi thức, vì còn nhiều vấn đề khác. 

Theo nhà nghiên cứu Hoàng Việt, trong bối cảnh ông Tập Cận Bình đang muốn cân bằng lại ảnh hưởng ở Việt Nam, có những vấn đề ẩn giấu bên trong quan hệ hai nước, trong đó có tranh chấp Biển Đông. Nhất là gần đây thì xung đột giữa Trung Quốc và Philippines vẫn đang dâng cao. 

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương ở Đại học Canberra, Úc, trao đổi với RFA rằng chuyến thăm của ông Tập Cận Bình khẳng định một điều là trong các quan hệ của Việt Nam thì quan hệ với Trung Quốc là quan trọng nhất.

Mặt khác, tên gọi rất dài của mối quan hệ hai nước cũng truyền đi thông điệp là quan hệ Việt Nam - Trung Quốc mặc dù cũng là quan hệ "đối tác chiến lược toàn diện", nhưng quan hệ với Trung Quốc là quan hệ cao nhất, hơn quan hệ với các "đối tác chiến lược toàn diện" khác. 

Học sinh vẫy cờ Việt Nam và Trung Quốc tại lễ đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Hà Nội hôm 12/12/2023. AP

36 hiệp định hợp tác 

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương nhấn mạnh rằng khác với Mỹ, Trung Quốc lại là nước đặt nặng vấn đề biểu tượng, thể diện. Trung Quốc đã đạt mục tiêu là truyền đi thông điệp là vị thế của họ là cao nhất trong các mối quan hệ của Việt Nam. Việt Nam cũng cho Trung Quốc thoả mãn điều đó về mặt biểu tượng. Nhưng đằng sau những điều đó, chúng ta thấy hai bên phải nhân nhượng lẫn nhau. 

Để Việt Nam chấp nhận tên gọi "chia sẻ tương lai" như vậy, Trung Quốc phải chấp nhận thả lỏng cho Việt Nam nhiều vấn đề khác, như hợp tác khai thác đất hiếm giữa Việt Nam và các nước đối thủ của Trung Quốc như Nhật Bản. 

Trong chuyến thăm của ông Tập Cận Bình, Việt Nam và Trung Quốc cũng đã ký kết 36 văn bản thỏa thuận hợp tác. Hiện nay hai bên mới chỉ công bố tên gọi của 36 văn bản này, thông tin chi tiết của các văn bản vẫn chưa được công bố. 

Hai nhà nghiên cứu Hoàng Việt và Nguyễn Thế Phương đều cho rằng 36 văn bản thỏa thuận hợp tác được nhắc đến trong Thông cáo chung  là những thỏa thuận mà giới quan sát sẽ tập trung nghiên cứu thêm để hiểu sâu hơn về mối quan hệ hai nước trong thực chất. 

Trong danh sách 36 thỏa thuận nói trên, các lĩnh vực hợp tác chủ yếu là kinh tế, thương mại, cơ sở hạ tầng. Về cơ sở hạ tầng, đáng chú ý là dự án đường sắt kết nối biên giới Việt Nam - Trung Quốc, từ Lào Cai nối về Hải Phòng và Lào Cai nối sang Trung Quốc. Không thấy nói đến dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam dù gần đây dư luận Việt Nam quan tâm nhiều. Tuy vậy, trong 36 văn bản, có một Bản Ghi nhớ  nói chung chung là hai bên sẽ "tăng cường hợp tác đường sắt Việt Nam - Trung Quốc".

Lĩnh vực an ninh - quốc phòng có đến bốn văn bản, tập trung vào phòng chống tội phạm, hợp tác trên biển và lĩnh vực tư pháp. 

Ngoài ra, có một điều đáng chú ý là văn bản hợp tác giữa Bộ Tài nguyên Môi trường hai nước chỉ thấy nói tập trung vào trao đổi số liệu thủy văn mùa lũ, không thấy thỏa thuận nào liên quan đến đất hiếm. Tuy nhiên, Thông cáo chung có nói đến khả năng hai bên "tích cực tìm kiếm khả năng tăng cường hợp tác song phương và đa phương trong lĩnh vực khoáng sản then chốt", dù không nói rõ khoáng sản then chốt là gì. Điều này lặp lại một nội dung trong Thông cáo chung  Việt Nam - Trung Quốc hồi tháng 6 năm 2023 nhân chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Trung Quốc có nói hai bên sẽ "tích cực tìm kiếm khả năng tăng cường hợp tác song phương và đa phương trong lĩnh vực khoáng sản then chốt". Điểm mới là Thông cáo chung ngày 13/12/2023 nhấn mạnh là hợp tác ở lĩnh vực khoáng sản then chốt sẽ tuân theo "nguyên tắc thị trường và tinh thần thực chất, bền vững". 

Nguồn : RFA, 13/12/2023

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng : Việt Nam ‘coi trọng cao độ’ và ‘ưu tiên hàng đầu’ quan hệ Việt – Trung

VOA, 01/12/2023

Lãnh đạo Đảng cộng sản cầm quyền Việt Nam Nguyễn Phú Trọng trong buổi tiếp nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Vương Nghị vào chiều 1/12 khẳng định Việt Nam coi trọng cao độ và ưu tiên hàng đầu mối quan hệ Việt Nam – Trung Quốc, ủng hộ một nước Trung Quốc xã hội chủ nghĩa, truyền thông Việt Nam đưa tin.

Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tại Hà Nội ngày 1/12/2023.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vừa đến Hà Nội hôm 1/12 trong chuyến thăm hai ngày để đồng chủ trì Phiên họp lần thứ 15 Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam – Trung Quốc, vốn là một diễn đàn truyền thống để hai nước thảo luận về hợp tác thương mại và kinh tế.

Chuyến đi của ông Vương được thực hiện theo lời mời của Phó Thủ tướng Việt Nam Trần Lưu Quang, theo lời Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân nói hôm 30/11.

Chuyến đi diễn ra vào thời điểm mà một số nguồn tin nói nói với hãng thông tấn Reuters rằng hai quốc gia láng giềng đang chuẩn bị cho chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể diễn ra trong tháng này.

Trung Quốc và Hoa Kỳ đang tranh giành ảnh hưởng với các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, quốc gia vừa nâng cấp mối quan hệ với Washington lên mức đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9 vừa qua. Việc nâng cấp này đã đưa Mỹ, là cựu thù của Hà Nội, lên ngang hàng với Bắc Kinh và Moscow.

Trong quá trình trước và sau khi nâng cấp mối quan hệ lên mức cao nhất với Washington, Hà Nội được cho là đã không quên thực hiện các động thái xoa dịu Bắc Kinh, với các chuyến thăm cấp cao diễn ra thường xuyên. Trong đó, ba trong số "tứ trụ" lãnh đạo cao nhất của đảng cầm quyền Việt Nam đã lần lượt thăm chính thức Trung Quốc, mở màn là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 10/2022, kế đó là các chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng trong năm 2023 và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đã nhận được lời mời "sớm thăm Trung Quốc" gần đây.

Tại buổi tiếp ông Vương Nghị hôm 1/12, ông Nguyễn Phú Trọng cũng bày tỏ sự trân trọng những giúp đỡ của Trung Quốc "đối với sự nghiệp cách mạng và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, phát triển đất nước của Việt Nam", VnExpress đưa tin.

Trước đó trong ngày 1/12, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Phó thủ tướng Trần Lưu Quang khi đồng chủ trì phiên họp với Bộ trưởng Vương Nghị đã đề nghị phía Trung Quốc tạo điều kiện để nâng cao hiệu suất thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới Việt – Trung, đẩy nhanh tiến độ mở cửa thị trường Trung Quốc cho nông, thủy sản của Việt Nam.

Khi bàn về các vấn đề trên biển, hai bên được cho là đã "trao đổi ý kiến thẳng thắn". Trong đó, ông Trần Lưu Quang đề nghị hai bên cần kiểm soát và xử lý thỏa đáng những bất đồng, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhau phù hợp với luật pháp quốc tế, đồng thời đề nghị Trung Quốc cùng với ASEAN thúc đẩy đàm phán để sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử Biển Đông (COC), trang tin chính thức của chính phủ Việt Nam cho biết thêm.

Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và là nguồn nhập khẩu quan trọng cho lĩnh vực sản xuất của Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam là đối tác thương mại lớn lớn thứ 4 trên thế giới của Trung Quốc và lớn nhất trong khối ASEAN.

Thương mại song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc đã tăng 5,5% lên 175,5 tỷ USD vào năm ngoái, trong đó các chuyến hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam chiếm 67%, theo Bộ Công thương Việt Nam.

Nguồn : VOA, 01/12/2023

**************************

Trung Quốc, Việt Nam tính kết nối đường sắt xuyên qua trung tâm đất hiếm

Reuters, VOA, 01/12/2023

Trung Quốc và Việt Nam đang nỗ lực nâng cấp đáng kể các tuyến đường sắt còn kém phát triển để tăng cường tuyến đường đi qua trung tâm đất hiếm và đến cảng biển hàng đầu ở miền bắc của Việt Nam, Reuters dẫn lời các quan chức cấp cao và nhà ngoại giao cho biết hôm 1/12.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và Phó Thủ tướng Việt Nam Trần Lưu Quang, Hà Nội, ngày 1/12/2023.

Các quan chức và các nhà ngoại giao cho biết rằng cuộc đàm phán này là một phần trong quá trình chuẩn bị cho chuyến thăm Hà Nội trong vài tuần tới của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, điều này sẽ khẳng định thêm vai trò chiến lược ngày càng tăng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu khi các cường quốc, trong đó có Hoa Kỳ, tranh giành ảnh hưởng chuỗi cung ứng này.

Các nhà ngoại giao cho biết rằng mối quan hệ thương mại sâu sắc hơn và kết nối đường sắt dự kiến sẽ được thảo luận vào ngày 1/12 khi nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Vương Nghị gặp Phó Thủ tướng Việt Nam Trần Lưu Quang tại Hà Nội.

Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính kêu gọi nâng cấp tuyến đường sắt nối Côn Minh ở miền nam Trung Quốc với thành phố cảng Hải Phòng của Việt Nam trong một tuyên bố đưa ra vào tháng trước, sau khi Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào có chuyến thăm hiếm hoi tới Việt Nam.

Từ trước đến nay các quan chức Trung Quốc luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường kết nối cơ sở hạ tầng với nước láng giềng phía Nam.

Việt Nam có đường sắt kết nối với Trung Quốc nhưng hệ thống này cũ kỹ và năng lực vận chuyển từ phía Việt Nam còn hạn chế. Hai hệ thống này hiện không thể tương tác với nhau, nghĩa là các chuyến tàu phải dừng ở biên giới để hành khách và hàng hóa được chuyển sang dịch vụ nội địa.

Tuyến đường sắt được nâng cấp sẽ đi qua khu vực Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn nhất, mà Trung Quốc cho đến nay là nhà tinh chế đất hiếm lớn nhất thế giới.

Việt Nam đang cố gắng xây dựng ngành đất hiếm của riêng mình. Nhưng điều này có thể thách thức sự thống trị của Trung Quốc, và dường như sự đấu đá nội bộ đã phủ bóng đen lên những nỗ lực này.

Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, các chuyên gia ngành đất hiếm Trung Quốc và Việt Nam hồi tuần trước đã thảo luận vào về việc hợp tác mạnh mẽ hơn trong việc chế biến đất hiếm.

Không rõ Trung Quốc sẽ đóng góp bao nhiêu cho việc nâng cấp tuyến đường sắt ở Việt Nam và liệu Hà Nội có chấp nhận khoản tài trợ lớn từ Bắc Kinh cho việc này hay không.

Một nhà ngoại giao cho biết rằng tuyến đường này có thể được coi là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) hàng đầu của Trung Quốc nhằm hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng trên toàn thế giới, nhưng không rõ liệu nó có được gắn nhãn là dự án BRI hay không.

Tuyến đường sắt được tăng cường cũng có thể thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc, chủ yếu là các sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy du lịch Trung Quốc đến miền Bắc Việt Nam và hội nhập hơn nữa các ngành công nghiệp sản xuất của hai nước, điều mà các chuyên gia coi là sự cộng sinh, với các nhà máy ở Việt Nam chủ yếu lắp ráp linh kiện sản xuất tại Trung Quốc.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và từ đầu năm đến nay cũng là nhà đầu tư chính, bao gồm cả đầu tư từ Hong Kong, khi nhiều công ty Trung Quốc chuyển một số hoạt động sang Việt Nam trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và Washington.

Bất chấp các mối liên kết kinh tế đang bùng nổ, hai quốc gia cộng sản vẫn bị lôi kéo vào cuộc tranh chấp lãnh hải kéo dài nhiều năm ở Biển Đông và từng xảy ra một cuộc chiến ngắn vào năm 1979, cuộc chiến gần đây nhất của Trung Quốc.

Reuters

Nguồn : VOA, 01/12/2023

****************************

Bắc Kinh và Hà Nội xem xét nâng cấp tuyến đường sắt xuyên qua vùng giàu đất hiếm của Việt Nam

Trọng Nghĩa, RFI, 01/12/2023

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đến Hà Nội vào hôm nay 01/12/2023 để chuẩn bị cho cuộc họp lần thứ 15 của Ủy ban Chỉ đạo hợp tác song phương Việt-Trung. Theo hãng tin Anh Reuters, một nội dung được bàn thảo là nâng cấp một tuyến đường sắt giữa Trung Quốc và Việt Nam, đi ngang qua vùng giầu đất hiếm ở miền bắc Việt Nam.

Các nguồn tin từ giới quan chức cao cấp của Việt Nam và các nhà ngoại giao cho biết là Trung Quốc và Việt Nam đang bàn thảo vấn đề nâng cấp đáng kể tuyến đường sắt còn kém phát triển nối liền hai nước, đi xuyên qua khu trung tâm đất hiếm của Việt Nam và đến Hải Phòng, cảng lớn nhất ở miền Bắc Việt Nam. Ảnh minh họa VOA Express tiếng Việt 

Theo các nhà ngoại giao, kế hoạch nâng cấp đường sắt cùng với việc tăng cường quan hệ thương mại song phương dường như được thảo luận vào hôm nay nhân cuộc tiếp xúc giữa ngoại trưởng Trung Quốc với phó thủ tướng Việt Nam Trần Lưu Quang tại Hà Nội.

Vào tháng trước, thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã kêu gọi nâng cấp tuyến đường sắt nối liền thành phố Côn Minh ở miền nam Trung Quốc với thành phố cảng Hải Phòng của Việt Nam, sau khi bộ trưởng Thương mại Trung Quốc có chuyến thăm hiếm hoi tới Việt Nam.

Việt Nam đã có đường sắt kết nối với Trung Quốc, nhưng hệ thống này rất cũ kỹ nên khả năng vận chuyển từ phía Việt Nam còn hạn chế. Hai hệ thống này lại không thể kết nối với nhau, khiến cho các đoàn tàu phải dừng ở biên giới và hành khách cũng như hàng hóa phải chuyển qua sử dụng phương tiện của nước sở tại.

Theo Reuters, một khi được năng cấp, tuyến đường sắt sẽ đi qua khu vực Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn nhất, trong bối cảnh Trung Quốc là nước đứng đầu thế giới trong lãnh vực tinh lọc đất hiếm.

Việt Nam đang cố gắng xây dựng ngành công nghiệp của riêng mình, có thể thách thức sự thống trị của Trung Quốc, nhưng theo Reuters, dường như đấu đá nội bộ ở Việt Nam đã phủ bóng đen lên những nỗ lực đó.

Các quan chức và nhà ngoại giao cho biết các cuộc hội đàm tại Hà Nội của ngoại trưởng Vương Nghị nằm trong quá trình chuẩn bị cho chuyến thăm Hà Nội trong vài tuần tới của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, một sự kiện sẽ khẳng định thêm vai trò chiến lược ngày càng tăng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu với các cường quốc, bao gồm cả Hoa Kỳ, đang cố tranh giành ảnh hưởng.

Trọng Nghĩa

******************************

Bộ Kế hoạch và đầu tư Việt Nam bất đồng với hai bộ khác về đề án đường sắt tốc độ cao

An Tôn, VOA, 30/11/2023

Bộ Kế hoạch và đầu tư của Việt Nam vừa đưa ra đánh giá "không khả thi" đối với cả 3 phương án xây đường sắt tốc độ cao do Bộ Giao thông và vận tải đề xuất, trong đó 1 phương án được Bộ Xây dựng ủng hộ, theo tin của các báo Việt Nam hôm 30/11.

Tàu tốc độ cao Shinkansen của Nhật. Chưa rõ Việt Nam sẽ chọn công nghệ của nước nào.

Cách đây 2 ngày, theo tin của Thanh Niên và một số báo khác, Bộ Giao thông và vận tải trình chính phủ đề án xây đường sắt tốc độ cao, trong đó nêu ra 3 sự lựa chọn.

Phương án số 1 đề nghị chi hơn 67 tỷ đô la xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, dài 1.545 km, tốc độ thiết kế 350 km/h, chỉ để chạy tàu chở khách. Tuyến đường sắt Bắc-Nam hiện tại sẽ được nâng cấp để chở hàng.

Tiếp đến là ý tưởng xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc-Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, phục vụ cả tàu chở khách lẫn tàu chở hàng, tốc độ thiết kế 200-250 km/h, tốc độ tối đa để chạy tàu hàng là 120 km/h. Nếu chọn kịch bản này sẽ cần số vốn đầu tư khoảng 72 tỷ đô la.

Cuối cùng là phương án 3, cần đến xấp xỉ 69 tỷ đô la để xây tuyến đường sắt Bắc-Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, chủ yếu để tàu chở khách chạy và dự phòng cho tàu chở hàng khi có nhu cầu. Trong trường hợp đầu tư luôn để khai thác tàu hàng chạy Bắc-Nam, vốn đầu tư cho phương án sẽ là gần 72 tỷ đô la.

Tạp chí điện tử Đầu tư Tài chính và một số báo khác cho hay phương án 3 đã nhận được sự tán đồng từ Bộ Xây dựng.

Tuy nhiên, các bản tin hôm 30/11 trên VnExpress, VTC News và các trang tin khác nói rằng Bộ Kế hoạch và đầu tư đưa ra đánh giá "không khả thi" khi góp ý chính thức về đề án của Bộ Giao thông và vận tải.

Bộ Kế hoạch và đầu tư cho rằng phương án 1 không đáp ứng các yêu cầu của chính phủ và Bộ Chính trị thuộc Đảng cộng sản, phương án 2 không đúng với kiến nghị của Hội đồng Thẩm định nhà nước, còn phương án 3 vừa không đáp ứng được yêu cầu vừa bất hợp lý về số tiền đầu tư.

Vẫn bộ này bình luận thêm rằng "Liên hệ thực tiễn với kinh nghiệm quốc tế thì hiện nay trên thế giới chưa có tuyến đường sắt tốc độ cao nào có tốc độ thiết kế 350 km/h có thể vận tải hỗn hợp hành khách và hàng hóa", theo trích dẫn trên VTC News và một số trang tin.

Đánh giá của Bộ Kế hoạch và đầu tư có sự cộng hưởng với quan điểm của một loạt các chuyên gia, nhà khoa học am hiểu về đường sắt, theo quan sát của VOA.

Họ - cũng là thành viên của các hội khoa học kỹ thuật thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) - đã nêu ý kiến bằng văn bản gửi tới Tạp chí Kinh tế Việt Nam, tức VnEconomy.