 | Tổng quan: | 3636691 |
Đại sứ Hoa Kỳ tại Nga phản ứng việc Moscow buộc 9 hãng truyền thông được chính phủ Mỹ tài trợ phải đăng ký nhân viên làm việc ở Nga là "các điệp viên nước ngoài". Nhà ngoại giao Hoa Kỳ nói rằng việc ép đăng ký như vậy là "vượt xa" quá mức mà chính phủ Mỹ yêu cầu hãng truyền thông Nga RT phải đăng ký tương tự cho nhân viên của họ ở Mỹ.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Nga Jon Huntsman.
Đại sứ Jon Huntsman hôm thứ Sáu 17/11 nói trong chuyến thăm Văn phòng của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ VOA và Đài Âu Châu Tự do rằng phản ứng của Nga không "cân xứng chút nào", động thái của Moscow nhằm đặt ra các quy định cho cơ quan thông tấn báo chí, mà nếu được thực hiện, sẽ khiến "các cơ quan truyền thông Mỹ hầu như không thể hoạt động được" ở Nga.
Ông Huntsman cho biết Đạo luật đăng ký điệp viên nước ngoài (FARA) đã ra đời 8 thập niên qua, trong đó hãng RT đã đăng ký nhân viên của họ là điệp viên nước ngoài, nhằm mục đích thúc đẩy tính minh bạch, nhưng không hạn chế hoạt động của hãng tin này tại Hoa Kỳ.
Nga hôm 16/5 đã nêu tên 9 cơ quan báo chí được chính phủ Mỹ bảo trợ, trong đó có Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA), trong danh sách nhiều khả năng sẽ bị coi là "điệp viên nước ngoài".
Theo Reuters, một luật mới đã nhanh chóng được đưa ra tại Quốc hội Nga để trả đũa điều Moscow nói là áp lực không chấp nhận được của Mỹ lên truyền thông Nga.
Hạ viện Nga hôm 14/11 đã thông qua dự luật cho phép Moscow buộc truyền thông nước ngoài phải đăng ký công việc là "điệp viên nước ngoài" ở Nga và phải tiết lộ các nguồn ngân quỹ.
Bộ Tư pháp Nga hôm 16/11 công bố danh sách 9 cơ quan báo chí được chính phủ Mỹ bảo trợ có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong tương lai gần này.
Bộ này cho biết đã viết thông báo cho các tổ chức này, trong đó có Đài Tiếng nói Hoa Kỳ.
Reuters dẫn lời Giám đốc VOA Amanda Bennett nói rằng đài sẽ vẫn cam kết tiếp tục cung cấp các thông tin độc lập tới khán giả toàn cầu.
Các quan chức tình báo Mỹ cáo buộc Kremlin sử dụng các tổ chức truyền thông nhà nước Nga tác động tới các cử tri ở Mỹ.
Tuần trước, Washington yêu cầu hãng truyền hình RT phải đăng ký công việc là "điệp viên nước ngoài" cho chi nhánh của cơ quan này ở Mỹ.
Chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã kết thúc cách đây một tuần, nhưng dư âm của chuyến đi này vẫn còn, nhất là từ một buổi thưởng trà của ông Tập và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Ông Nguyễn Phú Trọng và nguyên thủ Trung Quốc trong buổi tiệc trà hôm 13/11.
Theo tin của Truyền hình Việt Nam, lãnh đạo Đảng cộng sản hai nước đã uống trà trong khuôn viên nhà sàn của ông Hồ Chí Minh.
"Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng mời Tổng bí thư Tập Cận Bình thưởng thức theo lễ nghi của người Việt các loại trà nổi tiếng của Việt Nam, giới thiệu với Tổng bí thư Tập Cận Bình về trà mộc Tân Cương nổi tiếng của tỉnh Thái Nguyên và trà ướp sen Tuyết San cổ thụ của tỉnh Hà Giang", theo bản tin của VTV hôm 13/11.
Không ngon bằng trà Trung Quốc.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói với ông Tập Cận Bình khi thưởng thức trà của Việt Nam.
Phóng viên của Đài truyền hình Việt Nam còn đưa tin rằng "hai bí thư cùng ôn lại tiệc trà thân mật tại Đại lễ đường Nhân dân Trung Quốc", khi ông Trọng tới Trung Quốc vào tháng Một năm 2017.
Trong bản tin truyền hình, lúc hai người thưởng trà, ông Trọng quay sang Tổng bí thư Tập và nói rằng "không ngon bằng trà Trung Quốc". Hiện chưa rõ vì sao ông Trọng lại nhận xét như vậy về trà của Việt Nam.
Sau đó, nguyên thủ Trung Quốc cũng đáp lại bằng tiếng Hoa, nhưng không rõ là nói gì trong bản tin của VTV.
Lời nhận xét này của ông Trọng sau đó đã được cắt ra và đăng trên các trang mạng xã hội.
Trên trang Con đường Việt Nam, một Facebooker có tên Đình Bảo viết : "Bao nhiêu năm vận động người Việt Nam dùng hàng Việt nam đến giờ này ngài tổng phán câu coi như xong…"
Hình ảnh bắn đại bác được truyền trực tiếp tại buổi lễ đón ông Tập Cận Bình tại Phủ Chủ tịch hôm 12/11.
Một người khác tên Tot Tran viết : "Nói rằng trà Việt Nam không ngon bằng trà Trung Quốc, nhưng hai ông vẫn uống ngon lành, chứng tỏ trà Việt Nam cũng có tầm cỡ trên thế giới và ông Tập Cận Bình cũng phải công nhận điều này !"
Còn Facebooker Nguyễn Xuân Toàn hôm 19/11 viết rằng "dù Việt Nam có kém Trung Quốc muôn phần, nhưng nói gì thì cũng phải mang tính chất tinh thần dân tộc".
Sau khi dự hội nghị APEC ở Đà Nẵng, ông Tập đã thăm chính thức Việt Nam hôm 12/11 và Việt Nam đã bắn 21 phát đại bác để chào mừng.
VTV cũng đưa tin về lễ đón nhà lãnh đạo Trung Quốc ngay đầu bản tin thời sự, trước cả tin về buổi tiếp đón Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn diễn ra trước buổi lễ dành cho ông Tập vài giờ đồng hồ.
Theo cổng thông tin chính phủ Việt Nam, trong buổi hội đàm với ông Tập, lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định rằng "đảng, nhà nước và nhân dân Việt Nam coi trọng và chân thành mong muốn thúc đẩy quan hệ láng giềng hữu nghị, đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc phát triển ổn định, ngày càng đi vào chiều sâu".
Một hội đồng thành phố ở Anh đã phải chi trả 1 triệu bảng Anh để giúp một nhóm thanh thiếu niên người Việt bị bỏ rơi tại một ngôi làng của nước này.
Tư liệu : Người di dân bất hợp lệ đeo túi xách đựng cả tài sản của mình rời một trại tạm trú trong rừng gần Calais, Pháp, ngày 24/10/2016. (AP Photo/Thibault Camus)
Nhóm thanh thiếu niên gồm cả nam lẫn nữ, tuổi từ 13 đến 16, bị bỏ rơi tại vùng nông thôn Shropshire sau khi được đưa lậu vào vương quốc Anh từ nước Pháp trên một xe tải.
Nhóm này đã được hội đồng địa phương đưa về chăm sóc sau khi các em được phát hiện thoát ra từ sau một chiếc xe tải hồi tháng Ba, nhưng chính quyền nói họ không có đủ tài chính để trang trải chi phí cho các nhu cầu phức tạp của nhóm thanh thiếu niên này.
Ông Peter Nutting, Chủ tịch Hội đồng Shropshire và là người của đảng Tory bảo thủ, nói tình huống bất ngờ này đã khiến chính quyền địa phương tốn kém 1 triệu bảng Anh, và là một trong những lý do cần thiết để hội đồng phải tiết kiệm thêm 5 triệu bảng Anh trước cuối năm tài chính này.
Những đứa trẻ, trước đó thuộc một nhóm gồm có 6 người lớn, được tin là nạn nhân của những kẻ buôn người và đã trải qua những kinh nghiệm gây chấn động. Các em được phát hiện tại làng Battlefield, gần Shrewsbury, vào ngày 11 tháng Ba.
Những người lớn bị các giới chức di trú cầm giữ, nhưng trẻ em được giao lại cho chính quyền địa phương chăm sóc.
Hơn 4,300 trẻ tị nạn đã được các Hội đồng địa phương chăm sóc năm ngoái, tăng 54% so với năm trước. Nhiều người trong số trẻ em có phần chắc bị chấn động tâm lý vì những điều khủng khiếp mà các em đã chứng kiến tại nước nhà, cũng như trên cuộc hành trình tới vương quốc Anh
Việt Nam và Hoa Kỳ đạt thỏa thuận về một lô đất có mã số "D30" để xây dựng đại sứ quán Mỹ mới, thu hút sự chú ý của dân chúng về địa điểm quan trọng trong quan hệ song phương này.
Một nhân viên ngoại giao Mỹ ở Hà Nội đã chỉ tay vào một điểm đánh dấu gần Công viên Cầu Giấy trên bản đồ của Quận Cầu Giấy, trong khi ngoại trưởng Mỹ chăm chú lắng nghe, hôm 11/11.
Tuyên bố chung Việt – Mỹ sau chuyến thăm chính thức của Tổng thống Donald Trump tới Hà Nội có đoạn nói rằng nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và Chủ tịch Trần Đại Quang "hoan nghênh hai bên trao đổi biên bản thảo luận về ý định dành cho Hoa Kỳ thuê lô đất ‘D30’ tại Hà Nội để xây mới Đại sứ quán Hoa Kỳ, phù hợp với luật pháp mỗi nước".
Hai bên đạt thỏa thuận về "D30" trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Trump.
Nguồn tin tại phái đoàn ngoại giao Mỹ ở Việt Nam cho VOA tiếng Việt biết rằng "D30" nằm ở phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy ở Hà Nội, cách không xa công viên Cầu Giấy, một trong những những khu vui chơi được coi là "đẹp nhất thủ đô".
Địa điểm này nằm đối diện Viện Huyết học Truyền máu Trung ương trên đường Phạm Văn Bạch. Quan sát bản đồ vệ tinh của Google, phóng viên VOA tiếng Việt thấy rằng "D30" là một khoảnh đất rộng vẫn còn nhiều chỗ trống và có các nhà hàng dựng tạm ở mặt phố.
VOA Việt Ngữ đã đề nghị Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội cho biết thêm chi tiết về "D30" cũng như lý do chọn địa điểm này, nhưng tới tối ngày 15/11 (giờ Hà Nội), chúng tôi vẫn chưa nhận được hồi đáp.
Địa điểm nơi được cho là "D30".
Tin cho hay, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã tháp tùng Tổng thống Donald Trump trong chuyến công du chính thức tới Hà Nội tuần trước.
Một bức ảnh đăng trên trang web Flickr của Bộ ngoại giao Mỹ cho thấy rằng ông Tillerson đã tới thăm đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội hôm 11/11.
Một nhân viên của cơ quan ngoại giao này đã chỉ tay vào một điểm đánh dấu gần Công viên Cầu Giấy trên bản đồ của Quận Cầu Giấy, trong khi ngoại trưởng Mỹ chăm chú lắng nghe.
Trước đó vài tháng, sau khi Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tới thăm Nhà Trắng, hai nước cũng đã ra thông cáo chung, trong đó đề cập tới việc "hai bên nhất trí tích cực cùng nhau làm việc để hoàn tất thỏa thuận về việc chọn vị trí đất phù hợp và thỏa thuận thuê đất cho trụ sở mới của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội".
Trong khi có ý kiến cho rằng "D30" nằm ở khu vực hay tắc nghẽn giao thông cũng như có thể bị ngập lụt, ông Phạm Viết Hướng, một người môi giới nhà đất ở quận Cầu Giấy, lại nói với VOA Việt Ngữ :
"Ở đấy, nói chung giao thông cũng thuận tiện, gần khu Duy Tân, tập trung rất nhiều văn phòng, từ văn phòng của Việt Nam cho đến văn phòng nước ngoài. Khu công viên Cầu Giấy thì nó không bị ngập. Khu vực này đông dân cư nên tỷ lệ trộm cắp và cướp giật rất là hiếm".
Trụ sở Đại sứ quán Mỹ hiện nay ở Láng Hạ, Hà Nội.
Phía Hoa Kỳ hiện có đại sứ quán ở Hà Nội (với trụ sở chính ở phố Láng Hạ và một địa điểm khác ở phố Ngọc Khánh) và một lãnh sự quán ở TP Hồ Chí Minh.
Còn Việt Nam hiện có một đại sứ quán nằm trong một tòa nhà ở thủ đô Washington DC của Mỹ và các lãnh sự quán ở Houston, Texas ; ở thành phố New York ở tiểu bang New York và ở San Francisco, tiểu bang California, nơi có nhiều người gốc Việt sinh sống.
Trong chuyến thăm Châu Á mới kết thúc hôm 14/11, nhà lãnh đạo Mỹ luôn nhấn mạnh tới từ "có đi có lại" trong quan hệ với các quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Tuyên bố chung Việt – Mỹ cũng viết rằng "Tổng thống Donald Trump tái khẳng định Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ để Việt Nam có được các cơ sở vật chất ngoại giao và lãnh sự tốt hơn tại Hoa Kỳ".
Vấn đề tìm nơi xây đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội đã râm ran lâu nay, nhất là sau năm 2008, khi Đại sứ Michael Michalak, cho biết rằng đó là một trong bốn ưu tiên của ông trong nhiệm kỳ ở Việt Nam sau thương mại, giáo dục và nhân quyền.
Ông nói rằng "đại sứ quán hiện thời quá chật chội và chúng tôi muốn có một tòa đại sứ mới rộng rãi hơn" và cho biết thêm rằng "thông thường việc xây dựng sứ quán sẽ mất từ 2 tới 5 năm".
Tòa nhà ở thủ đô Washington DC nơi đặt Đại sứ quán Việt Nam.
Theo trang web của Bộ ngoại giao Mỹ, các đại sứ quán và lãnh sự quán của nước này trên thế giới, cũng như các cơ quan đại diện ngoại giao của nước khác ở Hoa Kỳ được trao quy chế đặc biệt, và "trong khi khu vực ngoại giao vẫn là lãnh thổ của nước chủ nhà, một đại sứ quán hoặc lãnh sự quán được coi là một quốc gia có chủ quyền".
Bộ này nói rằng "tòa nhà chính của đại sứ quán thường được bổ sung bởi các tòa nhà khác là nơi hoạt động của bộ phận lãnh sự, trung tâm thông tin, phòng họp hay văn phòng của các cơ quan khác [thuộc chính phủ Mỹ]".
"Là một bộ mặt của nước Mỹ ở quốc gia chủ nhà, tòa nhà đại sứ quán thường ấn tượng về mặt kiến trúc, đó có thể là một tòa nhà lịch sử hay một kết cấu mới ấn tượng", Bộ ngoại giao Mỹ cho hay.
Một cựu nhân viên phái bộ ngoại giao của Hoa Kỳ ở Việt Nam cho VOA Việt Ngữ biết rằng nhiều năm qua, phía Hà Nội và Washington vấp phải trở ngại về thương thuyết khu vực xây đại sứ quán mới, nhất là về giá và thời hạn cho thuê đất.
Theo Luật Đất đai của Việt Nam năm 2013, "thời hạn cho thuê đất để xây dựng trụ sở làm việc của tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao không quá 99 năm".
Trả lời báo chí trong nước đầu năm nay, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh nói rằng "Mỹ cũng có ý định mở tổng lãnh sự quán" ở Đà Nẵng, và phía Việt Nam "hoan nghênh vì điều này có lợi cho việc thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước với nhau".
Trung Quốc mới đây đã chính thức khai trương tổng lãnh sự quán ở thành phố biển, nơi nhiều du khách quốc gia láng giềng tới thăm, và cũng là nơi vừa tổ chức Hội nghị thượng đỉnh APEC với sự tham dự của tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Viễn Đông
Cùng ngày sau khi Tổng thống Mỹ rời Việt Nam hôm 12/11, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới thăm lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và ký kết 12 văn kiện với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Chủ tịch Tập Cận Bình được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đón tiếp tại Hà Nội với 21 phát đại bác. Trong chuyến thăm 2 ngày kết thúc hôm 13/11, ông Tập đến thăm lăng Bác Hồ, dự khai trương Cung hữu nghị Việt-Trung và Trung tâm Văn hóa Trung Quốc ở Hà Nội.
Trước đó người đứng đầu nhà nước Trung Quốc đã tham dự lễ cắt băng khánh thành Cung hữu nghị Việt-Trung ở Hà Nội. Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cùng ông Tập khai trương biển tên Trung tâm Văn hóa Trung Quốc cùng trong buổi lễ này.
Mặc dù chuyến đi của ông Tập lần này được truyền thông trong nước ca ngợi là làm phát triển thêm mối quan hệ toàn diện và chiến lược, nhưng mục tiêu của chủ tịch Trung Quốc được các chuyên gia cho rằng có mục đích tăng cường sức mạnh mềm ở Việt Nam để phục vụ mục tiêu bành trướng trên Biển Đông.
Nhận định về mục đích của Trung tâm Văn hóa Trung Quốc ở Hà Nội, tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện của Viện nghiên cứu Hán-Nôm cho rằng nó chỉ là một trung tâm để Trung Quốc tiếp thị văn hóa của họ.
"Các trung tâm văn hóa ở Hà Nội như của Nhật Bản, Viện Goethe của Đức, Alliance Francaise của Pháp góp phần làm giàu thêm văn hóa cho Việt Nam nhưng trung tâm văn hóa của Trung làm dấy lên lo ngại đối với người Việt Nam. Cũng như Viện Khổng tử, trung tâm văn hóa Trung Quốc chỉ nhằm mục đích truyền bá du học, du lịch và ngôn ngữ của họ để bành trướng sức mạnh mềm của Trung Quốc".
Biểu tình trước Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc ngày 17/5/2014. Ngườ Việt luôn quan ngại sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc để lấn chiếm biển Đông. (ảnh Bùi Văn Phú)
Tiến sĩ của Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam cho rằng đằng sau đó sẽ là "sự tụ tập nhiều hơn của người Trung Quốc" và nhận định rằng gần đây người Trung Quốc ở Hà Nội đang có dấu hiệu gia tăng. Quan sát từ việc chào đón ông Tập đến Hà Nội, Tiến sĩ Diện cho biết rằng mặc dù báo chí trong nước cho rằng người dân Việt Nam ra chào đón nhưng thực tế phần lớn trong số họ là người Trung Quốc – gồm nhiều sinh viên, lưu học sinh.
Trước khi ông Tập Cận Bình tới Việt Nam tham dự APEC tại Đà Nẵng, một nhà hoạt động trẻ trong nước đã kêu gọi phản đối chuyến thăm này của người đứng đầu nhà nước Trung Quốc vì những hành động mà anh gọi là "phi pháp" trên Biển Đông.
Kể từ khi Trung Quốc đặt dàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và nhất là khi quốc gia láng giềng này được cho là gây sức ép buộc Việt Nam ngừng khoan thăm dò dầu khí với tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha trên Biển Đông mới đây, người dân Việt càng quan ngại về Trung Quốc, theo giới quan sát.
Luật sư Hoàng Việt chuyên nghiên cứu về luật biển đảo cho VOA biết rằng dư luận Việt Nam không thích Trung Quốc và nước này đang muốn bành trướng sức mạnh của mình thông qua sự ảnh hưởng về văn hóa.
"Quan điểm của Trung Quốc vẫn là muốn bắt Việt Nam phải thực hiện cái gọi là ‘gác tranh chấp cùng khai thác’. Phương án này của Trung Quốc có những điểm rất bất lợi cho Việt Nam. Tên đầu đủ của nó là ‘chủ quyền của ta, gác tranh chấp cùng khai thác’. Tuy vậy nếu (Việt Nam) chấp nhận ‘gác tranh chấp cùng khai thác với Trung Quốc tức là vô hình chung đã chấp nhận chủ quyền của Trung Quốc".
Theo Tiến sĩ Hoàng Việt, Chủ tịch Tập và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có bàn về vấn đề Biển Đông tại Hà Nội cuối tuần qua nhưng chỉ nhất trí chung chung về việc đảm bảo hòa bình ổn định trong vùng biển có tranh chấp này "như trước đây họ vẫn nói". Trong khi đó Tổng thống Mỹ trong chuyến thăm tới Hà Nội đưa ra tuyên bố chung với Chủ tịch Trần Đại Quang nhắc đến vấn đề Biển Đông mạnh mẽ hơn.
Theo tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện và luật sư Hoàng Việt, trong khi mối quan hệ với Trung Quốc tiến triển tốt đẹp, nhưng Trung Quốc tiếp tục xây đảo nhân tạo và quân sự hóa Biển Đông thì người Việt Nam sẽ tiếp tục lo ngại và tinh thần bài Trung Quốc sẽ tăng lên.
Tổng thống Trump trong bài phát biểu trước phóng viên báo chí tại Phủ Chủ tịch hôm 11/11 nói ông sẵn sàng làm trung gian hòa giải cho tranh chấp Biển Đông.
Trong một phỏng vấn trước đây với VOA, cựu trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ David Shear cho rằng Việt Nam đang rất cẩn trọng trong quan hệ với Trung Quốc và Mỹ và ông cho rằng Hà Nội nên phát triển mạnh mẽ hơn nữa mối quan hệ với Washington để cân bằng và đối chọi với sự ảnh hưởng của Trung Quốc.
Ông Trump chào bán ‘máy bay, tên lửa’ ở Việt Nam (VOA, 12/11/2017)
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã trực tiếp mời chào lãnh đạo Việt Nam mua thiết bị quân sự của Mỹ, nhất là máy bay và tên lửa.
Tàu tuần tra Morgenthau của Mỹ.
"Chúng tôi mong muốn nước ngài mua thiết bị từ Hoa Kỳ. Chúng tôi sản xuất thiết bị tốt nhất. Chúng tôi sản xuất máy bay và thiết bị quân sự tốt nhất. Các tên lửa thì thuộc loại không ai có thể cạnh tranh nổi", ông Trump nói với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hôm 12/11.
"Như tôi đã nói, một quả tên lửa gần đây đã được bắn từ Yemen vào Saudi Arabia. Và một trong những hệ thống tên lửa của chúng tôi đã bắn hạ nó… như không có chuyện gì xảy ra. Chúng tôi sản xuất các tên lửa tốt nhất trên thế giới, các máy bay [quân sự] tốt nhất trên thế giới, các máy bay thương mại tốt nhất trên thế giới".
Tổng thống Mỹ nói tiếp rằng "vì thế, chúng tôi muốn Việt Nam mua của chúng tôi, và chúng ta phải xóa bỏ việc mất cân bằng thương mại", mà ông Trump nói là lên tới 32 tỷ đôla.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 12/11.
Còn trong cuộc gặp với Chủ tịch Trần Đại Quang, Tổng thống Trump nói rằng "quan hệ quốc phòng của chúng ta thật tuyệt vời".
Ông nói : "Chúng tôi có nhiều giao dịch với nước ngài liên quan tới mua vật liệu và mua một số lượng đáng kể thiết bị quân sự. Và chúng tôi trân trọng điều đó. Nó tạo công ăn việc làm cho nước Mỹ, và nước ngài có được thiết bị tốt nhất thế giới".
Nhà lãnh đạo này cũng nói thêm về việc "hồi tháng Năm năm nay, Hoa Kỳ đã chuyển giao tàu tuần tra Morgenthau của lực lượng tuần duyên Mỹ cho Việt Nam".
"Được đặt theo tên của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Henry Morgenthau Jr., con tàu này từng tuần tra các bờ biển ở Việt Nam trong thời Chiến tranh Việt Nam. Ngày nay, cũng con tàu Mỹ này, món quà cho đối tác, lại ra khơi ở vùng biển Thái Bình Dương để tuần tra bờ biển cho người dân Việt Nam", ông Trump nói trong buổi họp báo chung.
Viễn Đông
************************
Khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trần Đại Quang tiến bước xuống thảm đỏ giữa tiếng quân nhạc hùng tráng tại Phủ Chủ tịch ở Hà Nội, một nỗ lực ngoại giao có thể là lớn nhất của Việt Nam trong năm nay đang thành tựu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump được Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tiếp đón tại Văn phòng Chính phủ ở Hà Nội, ngày 12 tháng 11, 2017.
Việt Nam đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho khoảnh khắc trọng đại này – một chuyến thăm cấp nhà nước của một vị tổng thống Mỹ trong năm đầu nhiệm kỳ của ông.
Kể từ khi được bình thường hóa vào năm 1995, mối quan hệ Mỹ-Việt hơn hai mươi năm qua không chỉ phát triển về bề rộng mà còn chiều sâu, và Việt Nam đã tràn trề hy vọng cho một viễn cảnh còn tươi sáng hơn với thỏa thuận thương mại Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) - liên kết Mỹ với các nền kinh tế quanh vành đai Thái Bình Dương trong chiến lược xoay trục về Châu Á của chính quyền Obama.
Nhưng sự đắc cử của Donald Trump, tỉ phú bất động sản lôi cuốn quần chúng bằng khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết", đã làm đảo lộn những kỳ vọng của Việt Nam và khiến Việt Nam báo động.
Trong chiến dịch tranh cử, Việt Nam vài lần bị ông Trump nêu đích danh là nước "đánh cắp" công ăn việc làm của người lao động Mỹ. Ngay khi vừa nhậm chức, sắc lệnh hành pháp đầu tiên mà ông Trump ký là rút Mỹ ra khỏi TPP.
Việt Nam, nước được cho là sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ thỏa thuận này, biết rõ mình không thể thụ động trong mối quan hệ mới đầy rủi ro với Mỹ.
Những nỗ lực ngoại giao ráo riết của Việt Nam bắt đầu một tháng trước khi ông Trump nhậm chức đã đưa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Mỹ trong chuyến thăm chính thức của ông vào cuối tháng 5, tạo điều kiện cho ông bắt đầu nỗ lực vun đắp một mối quan hệ hữu hảo với nhà lãnh đạo Mỹ tâm tính khó lường.
Ông Phúc đã không bỏ lỡ cơ hội.
Ông hết sức niềm nở khi gặp lại ông Trump tại một buổi hòa nhạc trong ngày đầu tiên của hội nghị thượng đỉnh G-20 ở thành phố Hamburg ở Đức hồi tháng 7. Ông chủ động tiếp cận và thu hút sự chú ý của ông Trump và sau những cử chỉ xã giao, ông hồ hởi vỗ liên tục lên cánh tay ông Trump.
Giống như những người bạn cũ.
Khi ông Trump tới Văn phòng Chính phủ để hội đàm song phương hôm Chủ nhật, ông Phúc ra tận xe đón và nắm tay dẫn ông Trump bước lên những bậc thang.
Mặt đối mặt trong cuộc hội đàm, ông Phúc không tiếc lời khen ngợi bài phát biểu của ông Trump tại hội nghị thượng đỉnh CEO APEC ở Đà Nẵng hôm thứ Sáu.
"Ngài đã có một bài phát biểu tại APEC rất tuyệt vời", ông Phúc nói, nhắc tới việc ông Trump đề cập tới cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng để nêu bật ý thức độc lập và chủ quyền của người Việt Nam trong bài phát biểu.
"Cũng như Ngài không dùng từ ‘Châu Á-Thái Bình Dương’ mà Ngài sử dụng ‘Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương,’" ông Phúc nói tiếp, cho biết thêm rằng ông đã "nghiên cứu" bài diễn văn này của ông Trump.
Nhưng ông Trump chưa bao giờ từ bỏ bản ngã của mình là một doanh nhân, ngay cả trên cương vị tổng thống. Các cuộc tiếp xúc với các nhà lãnh đạo thế giới đối với ông như những giao dịch với các đối tác làm ăn. Các mối quan hệ quốc tế được ông nhìn nhận qua lăng kính thắng-thua hoặc như những cuộc đổi chác, mua bán.
Dân chủ và nhân quyền, những vấn đề mà các vị tổng thống Mỹ tiền nhiệm thường hay nêu lên khi họ gặp gỡ các nhà lãnh đạo chuyên quyền, không được nhắc tới trong những phát biểu công khai của ông Trump tại Việt Nam, và chỉ được nhắc tới đúng một lần trong một câu ngắn ngủi trong Tuyên bố chung Mỹ-Việt.
"Nhà lãnh đạo hai nước công nhận tầm quan trọng của việc bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền", thông cáo viết.
Các tổ chức nhân quyền vẫn thường xuyên chỉ trích Việt Nam hạn chế các quyền tự do dân sự và tăng cường bắt giữ những người bất đồng chính kiến.
Một nhóm 20 nhà lập pháp lưỡng đảng của Mỹ trước đó trong tuần này đã viết thư hối thúc ông Trump thảo luận "thành tích nhân quyền tồi tệ của Việt Nam" khi gặp Chủ tịch Trần Đại Quang ở Hà Nội.
Nói chuyện với các nhà báo trên chuyên cơ Air Force One trên đường ra Hà Nội hôm thứ Bảy, ông Trump nói dù ông cảm thấy cần phải bàn về vấn đề nhân quyền ở Việt Nam, ông cũng tập trung lên tiếng về "nhiều thứ khác".
Hay, thương mại.
Sau khi khen đáp lễ nước chủ nhà, ông Trump thẳng thừng nêu vấn đề với phái đoàn Việt Nam - đúng như phong cách quen thuộc của ông trên thương trường địa ốc New York thời tiền chính trị gia.
"Điều quan trọng đối với tôi là thương mại, bởi vì bây giờ chúng tôi bị mất cân bằng thương mại đáng kể với Việt Nam, gần 32 tỉ đôla", ông nói.
Trước đó trong phát biểu mở đầu cuộc họp báo chung với ông Quang, ông Trump nhấn mạnh rằng Mỹ cần thương mại "công bằng và đối ứng" và lâu nay thương mại của Mỹ không được như vậy.
"Chúng tôi đang thay đổi điều đó, và chúng tôi đang thay đổi điều đó một cách nhanh chóng", ông nói.
Thông điệp của ông Trump là không thể nhầm lẫn và Việt Nam đã dự liệu ông Trump sẽ nói gì.
Trong một nỗ lực dường như để giành sự thông cảm của phía Mỹ, ông Phúc chỉ ra rằng Việt Nam đã ký hợp đồng mua thiết bị của Mỹ đạt trên 20 tỉ đôla và nhấn mạnh đây là một cố gắng rất lớn của Việt Nam để mối quan hệ thương mại giữa hai nước "cân bằng và cùng có lợi".
Nhưng đối với ông Trump, điều đó dường như vẫn chưa đủ. Ông tranh thủ quảng cáo cho hệ thống phòng thủ phi đạn của Mỹ mà Saudi Arabia dùng để bắn rơi phi đạn từ Yemen trong tuần này.
"Thế nên chúng tôi muốn Việt Nam mua của chúng tôi, và chúng tôi phải loại bỏ sự mất cân bằng thương mại", ông Trump lái về điểm trình bày chính. "Chúng tôi không thể để bị mất cân bằng thương mại".
"Ngoài chuyện đó ra, tôi nghĩ chúng ta sẽ có một mối quan hệ tuyệt vời", ông Trump kết luận.
Hoàng Long
Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Hội nghị APEC
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương ở Đà Nẵng, 10/11/2017.
Xem tiếp :
https://www.voatiengviet.com/programs/tv
Nguồn : VOA, 10/11/2017
Một kinh tế gia chuyên tư vấn cho các quan chức của Liên Hiệp Châu Âu về hiệp định thương mại tự do với Việt Nam cho rằng nếu Hà Nội tìm được "một con dê tế thần" để chịu trách nhiệm vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ở Berlin thì hiệp định thương mại này có thể được tiếp tục.
Alicia Garcia-Herrero, chuyên gia kinh tế ở Hồng Kong, nhận định như vậy với New York Times và gợi ý rằng "con dê tế thần" đó có thể là đại sứ Việt Nam tại Berlin, Đoàn Xuân Hưng.
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) mà Việt Nam rất mong chờ, nhất là sau khi TPP đổ bể vì sự rút lui của Mỹ, đã bị hoãn lại kể từ khi chính phủ Đức yêu cầu Hà Nội xin lỗi vì vụ bắt cóc ngay giữa thủ đô Berlin mà Đức gọi là "hoàn toàn không thể chấp nhận được".
Doanh nhân và nhà nghiên cứu Nguyễn Quang A cho rằng : "(Vụ bắt cóc) làm cho quan hệ ngoại giao giữa 2 nước xấu đi một cách trông thấy và đúng là nó có khả năng ảnh hưởng đến hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EU. Nếu việc đó có ảnh hưởng thật thì sẽ là một tai họa đối với nền kinh tế Việt Nam".
Năm ngoái, Liên Hiệp Châu Âu nhập khối hàng hóa trị giá 39 tỷ USD từ Việt Nam. EU là nhà đầu tư lớn nhất ngoài Châu Á và đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam sau Trung Quốc. Đó là lý do vì sao hiệp định thương mại với EU rất hấp dẫn đối với Việt Nam.
Nhưng Việt Nam có thể mất nhiều hơn là một hiệp định thương mại tự do nếu họ không cải thiện được quan hệ với Đức, chuyên gia nghiên cứu của Viện Chính sách Toàn cầu ở London Đoàn Xuân Lộc nói với New York Times trong bài viết của nhật báo Mỹ đăng tải hôm 2/11 với tựa đề "Một sự biến mất ở Berlin làm che phủ hiệp định thương mại với Việt Nam".
"Nó sẽ làm cho Việt Nam suy yếu cả về mặt ngoại giao lẫn chiến lược", theo Tiến sĩ Đoàn Xuân Lộc, người chuyên nghiên cứu về các mối quan hệ của EU với các nước Đông Nam Á.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A đồng tình với gợi ý của kinh tế gia Garcia-Herrero về việc Hà Nội nên tìm một "con dê tế thần" để giải quyết mối căng thẳng trong quan hệ với Đức.
"Dùng một ‘con dê tế thần’ nào đấy. Đấy là 1 giải pháp mà tôi cũng khuyến nghị ngay từ ngày đầu. Họ không chịu nghe. Nhưng mà bây giờ thì bên EU họ cũng nói rằng nếu mà dùng một dê tế thần nào đấy ví dụ như ông đại sứ Việt Nam ở Đức chẳng hạn thì hiệp định tự do thương mại song phương giữa Việt Nam và EU có thể không bị ảnh hưởng".
Sau khi Việt Nam cương quyết khẳng định ông Trịnh Xuân Thanh tự về đầu thú và không đưa ra lời xin lỗi như Bộ Ngoại giao Đức yêu cầu, Berlin đã trục xuất 2 nhân viên ngoại giao của Việt Nam và đình chỉ mối quan hệ đối tác chiến lược với quốc gia Đông Nam Á.
Kinh tế gia Garcia-Herrero nhận định với New York Times rằng thiệt hại cho nền kinh tế Việt Nam từ sự căng thẳng kéo dài trong quan hệ với Đức có thể vượt xa những lợi nhuận chính trị có được từ việc đem ông Trịnh Xuân Thanh trở về. Cựu lãnh đạo ngành dầu khí được cho là đã làm thất thoát hơn 3.000 tỷ đồng và được coi là một mắt xích quan trọng trong chiến dịch chống tham nhũng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia, Việt Nam đang tìm cách có được các hiệp định thương mại lớn để thoát dần sự lệ thuộc kinh tế vào Trung Quốc. Cả EVFTA và TPP mà Việt Nam mong chờ đều chưa có được.
Cách đây vài tháng, Bộ Ngoại giao Đức cho VOA biết Việt Nam đã chủ động tiếp xúc để đàm phán và giải quyết mối căng thẳng nhưng từ đó đến nay Việt Nam vẫn chưa đáp ứng những yêu cầu mà phía Đức nêu ra. tháng trước nhiều đại sứ các nước Châu Âu đã hậu thuẫn Đức trong nỗ lực buộc Việt Nam phải "xin lỗi" vì "phá vỡ lòng tin".
Điều này gây lo ngại về hệ lụy kinh tế với Đức, đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam trong khối EU và làm các doanh nghiệp và người kinh doanh Việt Nam lo lắng. Nhưng họ tin rằng Hà Nội sẽ làm điều gì đó để giải quyết vấn đề này.
"Họ sẽ đánh đổi cái gì đó", Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ thành phố Hồ Chí Minh có các doanh nghiệp thành viên xuất khẩu hàng sang thị trường Châu Âu vào thập niên 1990 nói với New York Times.
Blogger Nguyễn Xuân Diện so sánh tình thế khó khăn trong quan hệ Việt Nam và Đức với con ếch ngồi trong nồi lẩu nóng. "Con ếch đã thực sự cảm thấy hơi nóng", tiến sĩ của viện Hán Nôm nói với New York Times.
Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Đức tại Việt Nam Marko Walde cho rằng vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh "chắc chắn sẽ được xem xét" trong việc thông qua Hiệp định thương mại Việt Nam-EU được bắt đầu từ 2015 và dự kiến hoàn tất vào 2018.
Nhà phân tích kinh tế Garcia-Herrero cảnh báo về việc EU sẽ đàm phán với Trung Quốc thay vì Việt Nam.
Đức sẽ không bỏ qua những lợi nhuận tiềm năng từ các nhà sản xuất hay đòn bẩy giúp các nhà đàm phán ở Châu Âu có thể tiếp tục thương thảo về thương mại với Trung Quốc.
"Các ông dành nhiều năm trời để đàm phán thứ mà các ông không thể thông qua ? Trung Quốc sẽ cười vào mặt các ông", bà Garcia-Herrero nói 1 cách mỉa mai.
Nguồn : VOA tiếng Việt, 06/11/2017
Tân đại sứ Mỹ Daniel Kritenbrink đến Hà Nội lúc nửa đêm hôm thứ Bảy, 4/11, và cho báo giới biết ông sẽ trình quốc thư lên chủ tịch nước Việt Nam trong ngày thứ Hai, 6/11.
Tân Đại sứ Mỹ Kritenbrink đến Hà Nội lúc gần nửa đêm hôm 4/11
Nhiệm vụ quan trọng đầu tiên của ông Kritenbrink trên cương vị đại sứ là tháp tùng Tổng thống Trump từ 10-12/11 tại Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương ở Đà Nẵng và khi ông Trump thăm chính thức ở Hà Nội.
"Chuyến thăm của Tổng thống là cơ hội lớn để thúc đẩy hơn nữa quan hệ song phương của chúng ta, cùng lúc tăng cường các mối quan hệ của chúng tôi trong khắp khu vực năng động này", Đại sứ Kritenbrink cho biết qua bài phát biểu được gửi đến một số phóng viên Việt Nam sau khi ông đến sân bay ở Hà Nội.
Tân đại sứ Mỹ nói nước ông và Việt Nam "có nhiều lợi ích chung, bao gồm an ninh, thương mại và đầu tư và giao lưu nhân dân" và cho rằng đối với ông "hiện nay là một thời điểm tuyệt vời để làm việc tại Việt Nam".
Ông Kritenbrink, được Thượng viện chuẩn thuận làm đại sứ hôm 26/10, là nhà ngoại giao chuyên nghiệp cấp cao có nhiều kiến thức và kinh nghiệm làm việc ở Châu Á, trải dài từ 1994 đến nay.
Trước khi trở thành người đứng đầu phái bộ ngoại giao Mỹ ở Việt Nam, chức vụ gần đây nhất của ông là Cố vấn Cao cấp về Chính sách đối với Triều Tiên tại Bộ Ngoại giao Mỹ.
Nhiều nhà quan sát chỉ ra có sự liên quan giữa chức vụ cũ của ông Kritenbrink, cương vị đại sứ sắp tới của ông ở Việt Nam, và những động thái cứng rắn của Tổng thống Trump đối với Triều Tiên.
Nhận định về điều này, ông David Shear, từng giữ chức đại sứ Mỹ ở Việt Nam từ 2011-2014, nói với VOA hồi tháng 7 rằng ông tin chắc chắn rằng "Mỹ đã thảo luận với Việt Nam về tầm quan trọng của việc thực thi các biện pháp trừng phạt của Hội đồng Bảo an đối với Triều Tiên", và ông trông đợi tân đại sứ Kritenbrink "sẽ tiếp tục theo đuổi lợi ích sống còn đó của Mỹ".
Trong cùng ngày 4/11, vài giờ trước khi đón ông Kritenbrink, Đại sứ quán Mỹ đã tiễn ông Ted Osius rời nhiệm sở sau khi kết thúc nhiệm kỳ vào ngày hôm trước.
Cựu đại sứ Osius cho hay ông sẽ trở lại Việt Nam đảm nhiệm cương vị Phó Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam từ tháng 1/2018.
Năm 2016 là năm kỉ niệm 90 năm Ngày mất của Nhà cách mạng, Nhà văn hóa kiệt xuất Phan Châu Trinh (24/3/1926-24/3/2016). Trong quá trình hoạt động cứu Nước, cứu Dân, Phan Châu Trinh đã viết một khối lượng tác phẩm đồ sộ bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ và chữ Pháp, với nhiều thể loại khác nhau : thơ chữ Hán và thơ tiếng Việt, nghị luận chính trị, tiểu thuyết diễn ca, các bài báo, các bài diễn thuyết, thư từ, v.v… (1).
Chí sĩ Phan Châu Trinh.
Nhân dịp đón năm mới 2016, chúng ta cùng đọc lại một số thi phẩm của Ông để hiểu được phần nào lòng yêu Nước thương Dân đậm đà, sâu sắc, tinh thần cách mạng kiên cường, gang thép và tư tưởng tiên tiến của vị Lãnh tụ Phong trào Duy Tân, của một Người mà "Ba tấc lưỡi mà gươm mà súng, nhà cường quyền trông gió cũng gai ghê ; Một ngòi lông vừa trống vừa chiêng, cửa dân chủ khêu đèn thêm rạng chói" ("Văn tế Phan Châu Trinh"– Phan Bội Châu).
1. Chí thành thông thánh
a. Nguyên tác :
至誠通聖
世 事回頭已一空,
江山無淚泣英雄.
萬民奴隸強權下,
八股文章睡夢中.
長此百年甘唾駡,
更知何日出牢籠.
諸君未必無心血,
試向斯文看一通.
b. Phiên âm :
Chí thành thông thánh
Thế sự hồi đầu dĩ nhất không,
Giang sơn vô lệ khấp anh hùng.
Vạn dân nô lệ cường quyền hạ,
Bát cổ văn chương thụy mộng trung.
Trường thử bách niên cam thóa mạ,
Cánh tri hà nhật xuất lao lung.
Chư quân vị tất vô tâm huyết,
Thí hướng tư văn khán nhất thông.
c. Dịch thơ :
Lòng chí thành cảm đến cả thần thánh
Việc đời ngoảnh lại hết trông mong,
Vắng mặt anh hùng, tủi núi sông..
Tám vế văn chương mê mệt ngủ,
Muôn nhà tôi tớ xót xa trông.
Cứ cam chịu mãi người mắng nhiếc,
Biết tới ngày nào thoát cũi lồng ?
Thử hỏi ai người bầu máu nóng,
Văn này xem hết, nghĩ sao không ?
(Người dịch : Nguyễn Văn Dương)
Trong những ngày ra bắc, vào nam để nắm bắt tình hình, tìm kiếm người cùng chí hướng, khi đến Bình Định (năm 1905), nhân có một kì sát hạch, Phan Châu Trinh cùng với Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quí Cáp lấy tên giả Đào Mộng Giác để dự thi. Bài thơ "Chí thành thông thánh" và bài phú "Danh sơn lương ngọc" ra đời trong dịp này. Theo Huỳnh Thúc Kháng, cả hai bài đều do Phan Châu Trinh làm. Như vậy, người đọc mà tác giả hướng đến là các sĩ tử và giới trí thức.
Dòng 1 và 2 đã nêu khái quát hình ảnh của Đất nước : Đất nước tan hoang, chẳng còn gì, một con số không. Nói thế là có phần nói quá nhưng cũng rất chính xác. Đất nước đã bị thực dân Pháp chiếm đóng, cả Dân tộc là nô lệ, mất hết nhân quyền, nhân phẩm, … thì đúng là một con số không to tướng ! Sông núi không có nước mắt để khóc người anh hùng hay nói khác đi là cả Dân tộc đã trở nên vô cảm, không còn biết, không còn dám ngưỡng mộ, yêu quí những con người dũng cảm, quên mình vì Nước, vì Dân. Đó quả là một tình cảnh bi đát của Đất nước ta lúc bấy giờ.
Dòng 3 và 4 đã nêu cụ thể tình cảnh bi đát nói trên. Đó là một tình cảnh trớ trêu, một nghịch lí bi hài : Nhân dân rên xiết dưới ách thống trị tàn bạo của cường quyền thực dân và phong kiến mà sĩ tử, trí thức thì say sưa, mê mẩn với thứ văn chương lẩm cẩm, xa rời thực tế. Tác giả vừa lên án bọn thống trị vừa phê phán sĩ tử, giới trí thức thờ ơ, vô trách nhiệm.
Dòng 5 và 6, với kiểu câu vừa là nghi vấn vừa là cảm thán, tác giả nêu lên một vấn đề hệ trọng của Đất nước vừa để thức tỉnh vừa để kêu gọi các sĩ tử, giới trí thức : Chúng ta cam phận để cho bọn thống trị mắng chửi, nhục mạ suốt cả trăm năm hay sao ? Như vậy, ngày nào Dân tộc ta mới ra khỏi nhà tù để được sống đời tự do !
Dòng 7 và 8 kết lại bằng niềm tin của tác giả đối với các sĩ tử, giới trí thức : Các anh không phải là những kẻ không có tâm huyết. Đọc xong bài thơ này, các anh sẽ hiểu được tất cả.
Bài thơ đã gây nên một chấn động lớn, tác động mạnh mẽ, tích cực đến tâm trạng xã hội nói chung và tâm trạng của các sĩ tử, giới trí thức nói riêng. Bọn thống trị thực dân, phong kiến cũng vô cùng lo sợ tác động của bài thơ.
2. Xuất đô môn
a. Nguyên tác :
出都門
纍纍鐵鎖出都門,
慷慨悲歌舌尚存.
國土沈淪民族瘁,
男兒何事怕崑崙.
b. Phiên âm :
Xuất đô môn
Luy luy thiết tỏa xuất đô môn,
Khảng khải bi ca thiệt thượng tồn.
Quốc thổ trầm luân dân tộc tụy,
Nam nhi hà sự phạ Côn Lôn ?
c. Dịch thơ :
Ra khỏi cửa đô thành
Xiềng gông cà kệ biệt đô môn,
Khảng khái ngâm nga lưỡi vẫn còn.
Đất nước đắm chìm, nòi giống mỏn,
Thân trai nào sợ cái Côn Lôn ?
(Người dịch : Huỳnh Thúc Kháng)
Trong sách "Phan Tây Hồ tiên sinh lịch sử", Huỳnh Thúc Kháng kể rằng : Phan Châu Trinh bị thực dân Pháp bắt tại Hà Nội, đem vào Huế, giao qua giam ở Hộ thành, rồi lập Hội đồng xét xử, gồm cả quan Tây, quan Nam. Các quan Nam muốn kết án tử hình, các quan Tây không chịu, mới gảm đẳng (hạ mức hình phạt), kêu án xử tử"phát Côn Lôn ngộ xá bất nguyên" (đày Côn Lôn, gặp dịp ân xá không được hưởng). Khi bị giam tại Hộ thành, Phan Châu Trinh nghĩ rằng mình chắc phải chết, khi bị giải ra cửa Thượng Tứ, mới hay là đi đày ra Côn Lôn, ông bèn làm bài thơ tuyệt cú trên đây (ngày 24-4-1908).
Bài thơ biểu hiện rõ khí phách của một người yêu Nước, một người anh hùng, sẵn sàng đón nhận gian khổ, tù đày. Bởi tác giả đã nhận thức được hệ quả của hành động yêu Nước, chống lại cường quyền thống trị. Thật vậy, khi "Đất nước đắm chìm, Dân tộc mòn mỏi" thì người con trai, người đàn ông đích thực, người đàn ông đúng nghĩa không thể là kẻ "sợ Côn Lôn", sợ gian khổ, sợ tù đày và sợ chết !
3. Quê cha đất tổ
Dầu ai ngang dọc cả bầu trời,
Đất tổ quê cha cũng có nơi.
Tấc cỏ ngọn rau từng lắm thuở,
Chôn nhau cắt rún (rốn) biết bao đời.
Trăm năm sống thác nhờ che chở,
Muôn kiếp cao xanh khó đổi dời.
Nợ nước ơn non chưa dễ trả,
Phụ phàng sao nỡ, ớ ai ơi !
("Santé thi tập" - bài 100)
Bị giam trong nhà ngục Santé (Paris, Pháp), Phan Châu Trinh càng thấy nhớ thương non nước, quê nhà. Đúng là dù đi đâu, ở đâu, mỗi người chỉ có một quê cha đất tổ duy nhất. Bởi thế, Phan Châu Trinh nhớ đến cả những "tấc cỏ ngọn rau" từng nuôi sống mình, nhớ đến nơi "chôn nhau cắt rún (rốn)" của bao đời ông bà, cha mẹ, con cháu. Quê cha đất tổ là nơi ta được che chở, nương náu trọn đời.
Bài thơ khép lại bằng một lời nhắn nhủ nhẹ nhàng, thắm thiết :
Nợ nước ơn non chưa dễ trả,
Phụ phàng sao nỡ, ớ ai ơi !
"Nợ nước ơn non" là cái nợ, cái ơn không phải ai cũng cảm nhận được một cách sâu sắc như Phan Châu Trinh, không phải ai cũng suốt trọn cuộc đời lo toan đáp đền cái nợ cái ơn ấy như Phan Châu Trinh !
4. Tỉnh quốc hồn ca II (trích)
Thương cảnh sống hiểm nguy và nỗi khổ vì sưu cao thuế nặng của Dân chúng
Nào là kẻ đầu binh ứng mộ,
Vòng đạn tên ruột đổ thây rời !
Sa trường một giấc như chơi,
Giá chôn, tuyết dập, nắng phơi, mưa vùi.
Nào là kẻ mồ hôi nước mắt,
Xưởng công binh nấu sắt nung đồng !
Xiết bao độc nhiễm thuốc xông,
Rủi ro phút chốc, bỏ không một đời !
Nào là kẻ vận dời binh khí,
Cuộc tử sinh một tỉ rủi may ;
Bất kì đạn lạc tên bay,
Còn ai biết đến chút thây lạc loài !
(Từ câu 97 đến câu 108)
Thương những kẻ nghèo nàn thiếu thốn,
Thuế cùng sưu khốn đốn quanh niên.
Vẳng nghe lệnh xuống quyên tiền,
Ít nhiều tom góp nộp liền cho quan.
Vợ con chịu cơ hàn lạc phách,
Anh em đều đói rách khó khăn.
Vì ai nhịn mặc, nhịn ăn,
Vì ai nên nỗi đành quăng của tiền ?
(Từ câu 133 đến câu 140)
Bằng những lời lẽ chân thành, bằng những chi tiết, sự việc cụ thể, Phan Châu Trinh đã phơi bày cuộc sống hiểm nguy-"Cuộc tử sinh một tỉ rủi may" - và nỗi khốn khổ của Dân chúng vì sưu cao thuế nặng. Và "tức nước vỡ bờ", người dân Trung kì đã nổi dậy chống sưu thuế quyết liệt vào năm 1908.
5. Tỉnh quốc hồn ca I (trích)
X. Không mê tín dị đoan
Người ta biết tạo ra thời thế,
Giựng (dựng) cho nên mới kể anh hùng.
Miễn mình cố sức, cố công,
Nên hư cũng chác (chắc) ở trong tay mình.
Chấp tất cả thiên đình định số,
Cùng phước nhà đất nhỏ, đất to,
Cốt mình cầm vững tay co,
Dời non tát biển cũng cho làm thường.
Càng thua sút lại càng phấn trí,
Chẳng chút nào thối (thoái) chí sờn gan.
Xưa nay hào kiệt muôn vàn,
Đem thân đổi lấy giang san (sơn) là thường.
Người mình không tự cường, tự miễn,
Chỉ mơ màng những chuyện hư vô.
Đổ cho tại mả, tại mồ,
Đổ cho số phận, đổ cho tại thời.
Việc gì cũng cầu Trời, khấn Phật,
Còn mình thì tính quất toan quanh.
Thượng lương, giá thú, xuất hành, …
Trăm đều (điều) giữ lấy ngữ (ngũ) hành khư khư.
Việc nhỏ nhen còn hư như thế,
Chuyện bằng trời bằng bể biết sao ?
Bỏ mình chẳng hỏi thí (tí) nào,
Hỏi ma, hỏi quỉ, tin vào lỗ đâu !
Sao không nhớ những câu kinh thánh,
"Quốc tương hưng tắc thính chư dân" (2)
Dân ta là thánh, là thần,
Bền gan, chắc giạ (dạ) quỉ thần cũng kiêng.
Khuyên khắp cả thị thiềng (thành), thôn dã,
Đừng tin càn, tin chạ mà bây (bày đặt).
Thử xem các nước đông tây,
Xưa nay Trời giúp loài ngây bao giờ ?
(Từ câu 345 đến câu 376)
Với một lập luận chặt chẽ, một ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, dễ hiểu, Phan Châu Trinh đã mạnh mẽ phê phán thói mê tín dị đoan của Dân ta. "Tỉnh quốc hồn ca I" được Phan Châu Trinh viết năm 1907, theo thể thơ song thất lục bát và được dùng làm tài liệu giảng dạy tại Đông Kinh Nghĩa Thục.
Hiện nay, thói mê tín dị đoan không những không bị loại bỏ mà ngược lại sách bói toán, sách tử vi, sách phong thủy, … nhảm nhí được in và bán tràn lan ! Nhiều kẻ phạm pháp, làm điều ác, điều xấu rồi lại lên đền, vào miếu cầu khấn thần linh. Họ tưởng rằng với nải chuối, con gà, nắm xôi, họ có thể mua chuộc được thánh thần !
Trên đây, chúng ta đã đọc lại một phần rất nhỏ trong kho tàng thi ca đồ sộ của Phan Châu Trinh. Qua đó, chúng ta đã phần nào thấy được lòng yêu Nước thương Dân sâu đậm, tinh thần sắt đá và những tư tưởng tiên tiến của Nhà cách mạng, Nhà văn hóa kiệt xuất Phan Châu Trinh. Những tư tưởng, tình cảm đúng đắn, tiến bộ đó đã được nói ra từ hơn 100 năm trước. Và đến hôm nay, những tư tưởng, tình cảm đó vẫn còn mới mẻ, vẫn còn cần thiết biết bao !
Ninh Thuận, 01/01/2016
Phan Thành Khương
Chú thích :
(1) Riêng phần thi ca, hiện nay còn 6 di cảo chính :
- Quốc âm tạp vịnh : 31 bài thơ chữ Nôm và chữ Hán,
- Tây Hồ thi tập : 57 bài thơ Quốc ngữ, theo thể thất ngôn luật Đường,
- Tỉnh quốc hồn ca I : 467 câu thơ Quốc ngữ, theo thể song thất lục bát,
- Giai nhơn (nhân) kì ngộ : thơ Quốc ngữ, hơn 7500 câu lục bát, diễn ca,
- Santé thi tập : thơ Quốc ngữ, 228 bài thất ngôn luật Đường,
- Tỉnh quốc hồn ca II : thơ Quốc ngữ, 500 câu thơ song thất lục bát.
(2) Sử Ngân, người nước Quắc, thời Đông Chu, nói : "Quốc tương hưng, thính ư dân ; tương vong, thính ư thần". (Nước sắp thịnh, vua nghe theo dân ; nước sắp mất, vua nghe theo quỉ thần).
