Tháng 1/2017, sau khi Tổng thống Donald Trump nhận chức, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) lưỡng đảng đã công bố một báo cáo khuyến nghị rằng Chính phủ Mỹ dưới thời Donald Trump nên thông qua một chiến lược kinh tế toàn diện đối với khu vực Châu Á -Thái Bình Dương năng động.

Sau đó, nhân buổi điều trần hôm 17/04/2018 trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện Hoa Kỳ, Đô đốc Philip Davidson, Tư lệnh Thái Bình Dương, đã đưa ra một bản tuyên bố bằng văn bản, nói rằng tại Biển Đông, Trung Quốc đã xây dựng hàng loạt các trạm radar, hệ thống tác chiến điện tử, hệ thống phòng thủ trên những thực thể đang tranh chấp như Đá Châu Viên, Đá Chữ thập, Đá Gaven, Đá Tư Nghĩa, Đá Gạc Ma, Đá Vành Khăn và Đá Xu bi. Ông nhận định : "Nói một cách ngắn gọn, Trung Quốc giờ có khả năng kiểm soát Biển Đông trong mọi tình huống, trừ khi gây chiến với Mỹ".

Bản đồ Vòng đai và Con đường của Trung Quốc

Hai bản phúc trình này được đưa ra nhằm lưu ý chính phủ Donald Trump về tầm quan trọng của vùng Châu Á - Thái Bình Dương và những gì đang xảy ra ở đó, nhưng với chính sách "Nước Mỹ trước hết" Trump đang làm gì để đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông và vùng Đông Nam Á Châu ?

Trước khi nhận định về kế hoạch đối phó với Trung Quốc của chính phủ Donald Trump, chúng tôi xin trình bày qua đường lối và chính sách của chính phủ Hoa Kỳ trong thập niên vừa qua.

Chính sách thời Obama

Ngày 7/5/2009, phái đoàn Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc đã gửi đến Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc công hàm về ranh giới thềm lục địa của Trung Quốc kèm theo bản đồ "đường 9 đoạn". Như vậy Trung Quốc đã chính thức nêu yêu sách khu vực nằm trong đường đứt khúc 9 đoạn thuộc về Trung Quốc, mặc dầu không được luật pháp quốc tế công nhận. Kể từ đó, Trung Quốc công khai mở cuộc lấn chiếm trên Biển Đông. Chính quyền Obama đã đưa ra nhiều kế hoạch để đối phó lại.

1. Tuyên bố xoay trục về Châu Á - Thái Bình Dương

Ngày 17/11/2011, khi phát biểu trước Quốc hội Úc ở Canberra, Tổng thống Obama tuyên bố chiến lược "Quay trục về vùng Châu Á - Thái Bình Dương" (Pivot to Asia Pacific regional strategy). Ông nói : "Hoa Kỳ là cường quốc Thái Bình Dương và chúng tôi sẽ mãi hiện diện ở đây".

2. Hình thành Hiệp định TPP

Để đối phó với chiến lược "Made in China 2025" do Trung Quốc ban hành ngày 19/5/2015, ngày 4/2/2016 Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership Agreement - viết tắt TPP) đã được 12 nước ký kết tại Auckland, New Zealand, sau 5 năm đàm phán. Mục tiêu chính của Hiệp định này là xóa bỏ các rào cản trong việc phát triển kinh tế, cắt giảm thuế quan và các hàng rào phi thuế, điều chỉnh toàn bộ các lĩnh vực về thương mại, gồm thương mại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư.

Các thành viên của Hiệp định gồm có Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Hoa Kỳ và Việt Nam. Trung Quốc bị loại ra ngoài.

3. Ngăn chặn Viêt Nam đứng hẵn về phía Trung Quốc

Việt Nam có một vi thế chiến lược quan trọng trong vùng Đông Nam Á, vì thế cả Mỹ, Trung Quốc lẫn Nga đều quan tâm đến Việt Nam. Cả Mỹ lẫn Nga đang biến Việt Nam thành một tiền đồn ngăn chận Trung Quốc tràn xuống Đông Nam Á.

3/01/ Tuyên bố đối tác toàn diện : Ngày 25/3/2013, tại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang đã ký Tuyên bố chung về "Đối tác Toàn diện" (Comprehensive Partnership) giữa hai nước.

3.2. Viện trợ cho Việt Nam phát triển kinh tế : Mỹ đã giao việc yểm trợ Việt Nam phát triển kinh tế cho các đồng minh trong vùng. Trong 30 năm qua, tổng số vốn đầu tư FDI mà Việt Nam đã nhận được là 315,72 tỷ USD, trong đó Nam Hàn đứng đầu với 48,6 tỷ USD, Nhật Bản đúng thứ nhì với 39,8 tỉ USD, Singapore đứng thứ 3 với 38 tỉ USD… Hoa Kỳ đứng thứ 8 với 10,9 tỉ USD, còn Trung Quốc đứng thứ 9 với 10,7 tỷ USD.

3.3. Ưu đãi Việt Nam về thương mại : Hoa Kỳ cũng đã dành cho Việt Nam một định số xuất cảng cao với phần thâm hụt mậu dịch lớn về phía Hoa Kỳ. Năm 2015 Hoa Kỳ bị thâm hụt 30,91 tỷ USD ; năm 2016 : 31,99 tỷ USD ; năm 2017 : 38,35 tỷ USD... Nhờ sự ưu đãi này, Việt Nam mới có một số ngoại tệ đủ để trang trải các nhu cầu cần thiết.

Nhìn lại, chúng ta thấy mặc dầu được Mỹ ưu đãi, về chính trị và phát triển kinh tế, Việt Nam vẫn đi theo mô thức của Trung Quốc, còn về vũ khí Việt Nam đã mua đa số của Nga. Như vậy, Việt Nam đang "bắt cá ba tay" để thủ lợi. Mỹ cũng chấp nhận đường lối này để Việt Nam đừng đứng hẳn về phía Trung Quốc.

Donald Trump chủ trương phá bỏ

Sau khi lên nắm chính quyền, Donald Trump đưa ra chủ trương "Nước Mỹ trước tết" và quyết tâm phá sập tất cả các chính sách của nước Mỹ có từ trước, về đối nội cũng như đối ngoại, trong đó có kế hoạch bảo vệ Châu Á - Thái Bình Dương khỏi lọt vào tay Trung Quốc.

Donald Trump đang bỏ rơi Biển Đông và Đông Nam Á ?

1. Rút khỏi Hiệp định TPP

Khi đang tranh cử, Đonald Trump đã tuyên bố sẽ hủy bỏ Hiệp Định TPP ngay sau khi đắc cử. Mới nhận chức ba ngày, ngày 23/01/2017, ông đã ký sắc lệnh hành pháp (executive order) rút khỏi hiệp định TPP. Số 11 quốc gia còn lại phải họp và điều chỉnh lại thành Hiệp định TPP-11, bỏ Mỹ ra ngoài, với cái tên mới là "Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương" (CPTPP - Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership). Nhưng thiếu Mỹ, hiệu quả của hiệp định yếu đi nhiều. Các nước trong vùng tin rằng Mỹ sẽ trở lại sau khi Trump ra đi.

2. Hủy bỏ "chính sách xoay trục" về Đông Á

Ngày 14/3/2013, chính phủ Donald Trump tuyên bố "chính thức chấm dứt chính sách xoay trục" và sẽ có chính sách mới thay thế.  Nhưng cho đến nay vẫn chưa thấy chính sách nào được công bố.

Trung Quốc thừa cơ lấn tới

Lợi dụng chủ trương bỏ ngỏ vùng Châu Á - Thái Bình Dương của Donald Trump, Trung Quốc đã đẩy mạnh chủ trương lấn chiếm Biển Đông và vùng Đông Nam Á Châu.

1. Đẩy mạnh lấn chiếm Biển Đông

Một nguồn tin của CNBC ngày 3/5/2018 cho biết, Trung Quốc đã âm thầm lắp đặt tên lửa hành trình YJ-12B và tên lửa đất đối không tầm xa HQ-9B trên ba bãi Đá Chữ Thập, Đá Subi và Đá Vành Khăn. Bản phúc trình ngày ngày 16/08/2018 của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho biết Bắc Kinh "có thể tiếp tục mở rộng tầm hoạt động xa khỏi chuỗi đảo đầu tiên, chứng tỏ khả năng tấn công các lực lượng Mỹ và đồng minh tại Thái Bình Dương, kể cả đảo Guam". 

Năm ngoái, lần đầu tiên các máy bay ném bom H-6K của Trung Quốc đã bay sát đảo Okinawa của Nhật, nơi đồn trú của phân nửa trong số 47.000 quân Mỹ tại Nhật Bản.

2. Mở rộng vùng ảnh hưởng ở Nam Á ?

Để thực hiện chính sách "Vòng đai và Con đường", Trung Quốc đã kết hợp với 21 quốc gia trong vùng đã thành lập "Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á" (AIIB - Asian Infrastructure Investment Bank) có trụ sở tại Bắc Kinh với số vốn điều lệ lên tới 100 tỷ USD. Trước tiên, Trung Quốc bỏ ra 40 tỷ USD. Đến nay đã có 57 quốc gia tham gia. Mỹ và Nhật đứng ngoài. Ngân hàng này sẽ tài trợ cho các công tác xây dựng đường bộ, đường sắt, nhà máy điện và các mạng lưới viễn thông cần thiết cho sự phát triển của các nền kinh tế trong khu vực. Trung Quốc sẽ chi ra hơn 1.000 tỷ USD để đầu tư xây dựng đường sắt, đường cao tốc và cảng nối liền Châu Âu và Châu Á.

Tính đến tháng 4/2017, Trung Quốc đã xây dựng 77 đặc khu tại 36 quốc gia, với 56 đặc khu nằm tại 20 quốc gia dọc theo tuyến "vành đai". Hơn 1.000 công ty Trung Quốc đã đầu tư 18,55 tỷ USD tại các đặc khu này. 

Phản ứng của Donald Trump

1. Những tiếng báo động đáng lo ngại

Trên The National Inteterest, Robert D. Blackwill, chuyên gia của Đại Học Harvard, đã đặt câu hỏi : "Liệu chính quyền Trump có phát triển chiến lược lớn đúng đắn để đối phó với Trung Quốc và bảo vệ những lợi ích sống còn của Hoa Kỳ hay không ?".

Ông Gregory B.Poling, Giám đốc tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á, nói rằng "chưa bao giờ cán cân ở Biển Đông nghiêng hẳn về Bắc Kinh như lúc này". CIA, FBI và nhiều chuyên gia đã cảnh báo Biển Đông và Miền Nam Châu Á đang rơi vào tay Trung Quốc.

Cựu Bộ trưởng quốc phòng của Mỹ Ashton Carter nói : "Có tới 1/2 dân số toàn cầu và gần 50% nền kinh tế thế giới tập trung tại Châu Á - Thái Bình Dương (APAC - Asia Pacific). Vì những lý do đó, khu vực này có một ý nghĩa hàng đầu đối với tương lai của Mỹ và của toàn thế giới".

2. Những giải pháp vô vọng

Trước những lời báo động nói trên, ông Alex Wong, Phó trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương, tuyên bố thành lập "Vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở rộng" với lời giải thích rằng vùng này sẽ là một "hệ thống kinh tế quốc tế công bằng, bền vững và dựa trên luật lệ, các nguyên tắc của thị trường". Nhưng ông không đưa ra kế hoạch hành động cụ thể nào.

Ngày 30/5/2018, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis tuyên bố Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương, viết tắt là PACOM (Pacific Commant) nay được đổi tên là Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương, viết tắt là IPCOM (Indo Pacific Commant). Nhưng một số nhà phân tích nói rằng đây chỉ là một hình thức nới rộng hoạt động của Hạm Đội 7 trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, chứ không có sự tăng cường lực lượng nào cả.

Nhiều nhận định cho rằng việc Mỹ hình thành Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương không phải để bảo vệ khu vực này mà chỉ nhắm thuyết phục ba cường quốc trong vùng là Nhật Bản, Ấn Độ và Úc hình thành một tổ chức đối đầu với Trung Quốc và mua võ khí của Mỹ, nhất là hỏa tiễn tầm xa THAAD. Nhưng Nhật từ chối mua hỏa tiễn THAAD của Lockheed Martin và chỉ mua tượng trưng 2 hệ thống Aegis có giá khoảng 2 tỷ USD, Úc từ chối không mua vì không có nhu cầu, còn Ấn Độ chẳng những không mua mà còn đi thương lượng để mua hỏa tiễn S-400 của Nga !

Trước tình trạng này, ngày 30/07/2018 tại một diễn đàn của Phòng Thương mại Mỹ ở thủ đô Washington, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo công bố một số sáng kiến đầu tư của Mỹ ở Châu Á, tập trung vào kinh tế, năng lượng và cơ sở hạ tầng. Ngoại trưởng Pompeo nhấn mạnh : "Mỹ không tìm kiếm vai trò thống trị trong khu vực và sẽ chống lại bất kỳ nước nào có ý đồ này". Ông thông báo gói đầu tư trị giá 113 triệu USD cho các sáng kiến phát triển công nghệ mới, năng lượng và cơ sở hạ tầng ở Ấn Độ - Thái Bình Dương. Ông khẳng định : "Đây là một minh chứng cho sự cam kết của Mỹ đối với hòa bình và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương".

Hôm 24/07/2018, trong một cuộc họp báo sau khi gặp Ngoại trưởng Úc Julie Bishop, Ngoại trưởng Pompeo nói rằng ông tin các nước Nam Thái Bình Dương sẽ chọn Mỹ làm đồng minh chứ không phải Trung Quốc, bất chấp Bắc Kinh đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng tại khu vực.

Không ai tin rằng với một gói đầu tư trị giá 113 triệu USD, Hoa Kỳ có thể làm cho các nước Nam Thái Bình Dương từ bỏ Trung Quốc và quay trở lại làm đồng minh với Mỹ. Phòng Thương mại Hoa Kỳ cho biết, khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương có thể chiếm 1/2 nền kinh tế toàn cầu trong vòng nhiều thập kỷ tới, song vẫn cần đầu tư gần 26.000 tỷ USD để hoàn thiện tiềm năng này.

Các nước sẽ đứng về phía Trung Quốc ?

Trong Báo cáo về Chiến lược Quốc phòng của Mỹ 2018, Tướng Mattis, Bộ trưởng quốc phòng, nhận định rằng Trung Quốc đang sử dụng các hoạt động gây ảnh hưởng, hiện đại hóa quân sự và kinh tế để xâm lấn các nước láng giềng nhằm tạo một trật tự mới ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Ông Christopher Wray, Giám đốc FBI của Hoa Kỳ nói tại Diễn đàn An ninh Aspen ở Colorado : "Trung Quốc đang là một mối đe doạ lớn nhất mà Hoa Kỳ đang phải đối mặt". Còn ông Michael Collins, Phó Trợ lý Giám đốc thuộc Trung tâm nhiệm vụ Đông Á của CIA, đã đi đến kết luận rằng "cuối cùng các nước trên thế giới khi quyết định các lợi ích của họ trong các vấn đề chính sách sẽ chọn về phía Trung Quốc thay vì Mỹ".

Trong thực tế, các nước Đông Nam Châu Á là Lào, Campuchia, Thái Lan, Miến Điện, Bangladesh, Sri Lanka, Philippines và Brunei đã đi theo Trung Quốc. Malaysia đang thương lượng lại với Trung Quốc về kế hoạch đầu tư, còn Indonesia bỏ mặc. Việt Nam chơi trò đu dây bằng cách "bắt cá ba tay". Mỹ gần như không còn ảnh hưởng bao nhiêu trong vùng này.

Ngày 24/08/2018

Lữ Giang

Tổng thống Donald Trump rắn như thép

Do ngày lễ Đức Mẹ Thăng Thiên, tất cả báo chí Pháp đều nghỉ, trừ Le Monde phát hành chiều hôm trước : Air France, chuyện dài khủng hoảng không hồi kết, Thị trường tài chính lo âu vì nguy cơ khủng hoảng tiền tệ Thổ Nhĩ Kỳ lan rộng đến các nước đang phát triển, Ninh Hạ căng thẳng do hệ quả của chính sách "Trung Hoa hóa" tôn giáo của Tập Cận Bình là một số thông tin tiêu biểu.

Tổng thống Donald Trump gặp mặt nhóm những người hâm mộ Trump tại bang New Jersey, Mỹ, ngày 11/08/2018. Reuters/Carlos Barria

Trên trang "Ý kiến", Le Monde giới thiệu bài tiểu luận của nhà báo Guy Sorman phân tích vì sao ông Donald Trump vẫn lên điểm trong công luận.

Trong thập niên 1980, tổng thống Ronald Reagan có biệt danh là "đốt không cháy". Cho dù có một số tuyên bố lẫn lộn và một vài tai tiếng, tổng thống Reagan vẫn được công luận ngưỡng mộ đến hết nhiệm kỳ. Liệu Donald Trump có được tôi luyện tốt như thế chăng ?

Theo tác giả, tổng thống thứ 45 của Mỹ làm là chuyện đáng để bị chửi nhưng lại là thép tốt không bị rỉ sét : Tác phong "ngông nghênh", phát biểu "điên rồ", khinh khi tư pháp, kỳ thị màu da, xem thường phụ nữ, khiêu khích phóng viên, quyết định chính trị "thiếu xuyên suốt". Thế mà sau 18 tháng nắm quyền, uy tín của chủ nhân Nhà Trắng vẫn không suy suyển.

Từ khi đắc cử, thái độ của nhà doanh nghiệp không đổi một ly : "Ông tiếp tục chống tất cả mọi người, phản bác mọi trào lưu xã hội, môi trường, diễn giải tình hình thế giới theo thông tin chủ quan của truyền thông bảo thủ…" Thế nhưng, cử tri của ông, nay lập thành những "câu lạc bộ người ái mộ" vẫn phấn khởi, vẫn khoan khoái với tác phong ngông nghênh của thần tượng : Tổng thống suy nghĩ và sử dụng cùng ngôn từ như họ, kể cả ngôn ngữ kỳ thị.

Cách phát biểu của Donald Trump là chìa khóa thành công của ông. Trong nước, đảng Dân Chủ đối lập "co rúm" chưa có lãnh đạo mới khả tín. Đã thế, ở nước ngoài, thế giới bị chao đảo, mất hướng vì thái độ không xu thời, những tuyên bố lừa dối và hung hăng của Donald Trump đến mức mà các chính phủ Tây phương không biết phản ứng ra sao từ 18 tháng qua. Vuốt ve để hạ nhiệt ông Trump không xong mà liên kết chống cự lại thì không đủ khả năng. Trong các hồ sơ quốc tế từ NATO, thương mại, Iran, Trung Quốc hay Bắc Triều Tiên, chính Donald Trump đóng vai nhạc trưởng và những lãnh đạo khác phải tìm một vị trí tương hợp.

Sức mạnh của lời nói

Điểm tín nhiệm cao của Donald Trump trong công luận Mỹ đúng là một phần do kết quả kinh tế khả quan mang lại. Nhưng một phần mà thôi vì tỷ lệ tăng trưởng lịch sử 4% trong những tháng qua không phải do Donald Trump tài giỏi. Trong một nền kinh tế thị trường đúng nghĩa như của Mỹ, hành động của chính phủ không có ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, diễn văn của Donald Trump có tác động tạo hưng phấn giới doanh nghiệp chống chính sách bảo vệ môi trường và quyền lợi người lao động.

Thành phần này muốn Hoa Kỳ nối lại với chủ nghĩa tư bản hoang dại, với chủ nghĩa kinh tế quốc dân. Do vậy, họ đầu tư và tuyển dụng nhân viên nhiều hơn là nếu tổng thống không phải là Donald Trump. Chủ trương này sẽ đào sâu thêm bất công xã hội không thế chấp nhận được tại Châu Âu nhưng ở Mỹ, cử tri ủng hộ Donald Trump, cho dù thuộc thành phần có thu nhập thấp lại vui vẻ chấp nhận bởi vì họ tin có cơ may sẽ trở thành tỷ phủ như tổng thống .

Nhưng nếu tình hình biến đổi thì sao, khi kinh tế Mỹ theo vòng luân hồi hết thịnh lại suy ?

Nhà báo Guy Sorman cho rằng lúc đó Donald Trump không chắc bị chỉ trích mà trái lại, những người ủng hộ ông tiếp tục ủng hộ và quy hết trách nhiệm cho… thị trường chứng khoán Wall Street.

Với tình hình hiện nay, từ nay đến hết nhiệm kỳ, con đường chính trị của Donald Trump chắc chắn sẽ hanh thông. Ước mơ của đối lập muốn truất phế tổng thống tan thành mây khói vì sau nhiều tháng điều tra tội thông đồng với Nga trong cuộc bầu cử 2016 vẫn không nắm đủ bằng chứng để truy tố. Điều này cho phép suy đoán ông sẽ kết thúc nhiệm kỳ một một cách dễ dàng.

Ghét hay thương Donald Trump, cả thế giới này phải sống chung với ông trong nhiều năm nữa. Liệu điều này có nghiêm trọng hay không ?

Theo tác giả thì cho dù Donald Trump có cường điệu nhưng ông không gây ra, hoặc chưa gây ra một cuộc chiến tranh nào, trái với những lãnh đạo ở Châu Âu có cùng cá tính trước đây gây ra thế chiến thứ hai.

Bởi lẽ, cho dù Donald Trump có muốn làm lãnh tụ quân phiệt, muốn làm Mussolini cũng không được. Hiến pháp Mỹ không cho phép. Ông muốn vi hiến cũng không được vì ở Hoa Kỳ không một lực lượng nào, một cơ quan nào từ quân đội, cảnh sát, Giáo hội Công giáo, chính quyền liên bang và địa phương tuân thủ thi hành một lệnh bất hợp pháp.

Tập Cận Bình tạo nghiệp trả nghiệp

Tại Trung Quốc, người Hồi chống chính quyền phá đền thờ. Căng thẳng tại Vi Châu, tỉnh Ninh Hạ minh họa hệ quả của chính sách "Trung Hoa hóa" tôn giáo mà Tập Cận Bình loan báo vào năm 2015.

Vụ việc hàng ngàn dân thuộc sắc tộc Hồi xuống đường chống kế hoạch phá Đền thờ lớn ở Vi Châu từ hơn một tuần nay đã mang lại kết quả đầu tiên theo tường thuật của Le Monde. Sau nhiều ngày đối đầu căng thẳng với dân Hồi giáo, chính quyền Ninh Hạ lùi một bước, cam kết "không phá đền" trước khi đạt được thỏa thuận với tín đồ tìm một địa điểm khác xây đền thờ mới. Đại giáo đường Vi Châu mới được tân trang cách nay một năm nhưng chính quyền muốn phá hủy "phần lấn thêm trái phép".

Để đặt Nhà nước Trung Quốc trước thế kẹt, người biểu tình lấy nguyên văn các khẩu hiệu chính sách và ghép lại trong biểu ngữ : "ủng hộ đảng, bảo vệ đoàn kết dân tộc, bảo vệ tự do tôn giáo".

Theo Le Monde, dự án phá đền thờ ở Vi Châu nằm trong chính sách chung của Tập Cận Bình nhắm vào hai tôn giáo "ngoại nhập" là Hồi giáo và đạo Thiên Chúa. Mục tiêu là cắt mối dây liên hệ giữa người dân theo đạo với các nước khác. Từ 2014, hàng trăm nhà thờ Tin lành ở Chiết Giang đã phải gỡ thánh giá, một số bị phá hủy trong sự phẫn nộ của tín đồ. Việc bán Thánh kinh cũng bị hạn chế.

Trường hợp Ninh Hạ, ảnh hưởng của các nước Ả Rập làm Bắc Kinh lo sợ. Hầu hết đền thờ, trường học đạo là do các nước vùng Vịnh tài trợ từ năm 1980. Lúc đầu, Trung Quốc không lo vì người Hồi, tức dân Trung Hoa theo đạo Hồi, được chính quyền sử dụng như là "những đại sứ" của Trung Quốc ở các nước Ả Rập. Bắc Kinh còn khuyến khích người Hoa theo đạo Hồi học tiếng Ả Rập và buôn bán với vùng Vịnh để phát triển Ninh Hạ.

Người Hồi còn đóng vai trò quan trọng, được xem là gương mẫu, làm gạch nối văn hóa và chính trị giữa chế độ do người Hán thống lĩnh và các sắc dân khác, nhất là ở miền Tây. Nhưng từ khi Tập Cận Bình lên cầm quyền, chế độ ngày càng tỏ ra nghi kị người nước ngoài một cách bệnh hoạn, nhìn đâu cũng thấy kẻ thù. Năm 2015, trong đại hội tôn giáo, Tập Cận Bình đề xuất chính sách "Trung Hoa hóa tôn giáo" với thí điểm là Tân Cương : Cấm tiếng Ả Rập, phá hủy các nóc vòm hình cầu, cấm dạy giáo lý.

Tình hình ở Ninh Hạ thật ra không là nghiêm trọng so với các vụ đàn áp sắc dân Duy Ngô Nhĩ và Kazakhstan ở Tân Cương nơi có tin một triệu người đang bị nhốt vào các trại "cải tạo". Nhưng tấn công vào dân Hồi sẽ khó tránh được những hệ quả nghiêm trọng. Đền Thờ lớn mà chính quyền muốn phá là niềm hãnh diện của dân Hồi, biểu tượng của thái độ hợp tác giữa cộng đồng Hồi giáo và Nhà nước. Nếu dự án phá đền thờ được thi hành, chính quyền sẽ mất đi sự ủng hộ của một bộ phận dân tộc.

Khủng hoảng tiền tệ ở Thổ Nhĩ kỳ sẽ lan rộng ?

Trong bài phóng sự "Istanbul thích nghi với cuộc luân vũ của giá hàng", Le Monde ghi nhận đa số dân chúng ở thủ đô kinh tế đồng ý với tổng thống Erdogan, theo đó Thổ Nhĩ Kỳ là nạn nhân của một âm mưu khuynh đảo từ nước ngoài.

Theo báo chí, mà 95% nằm trong tay chính phủ, Hoa Kỳ đang âm mưu biến Thổ Nhĩ Kỳ thành chư hầu. Nạn nhân đầu tiên là dân chúng, do vật giá leo thang, mãi lực bị giảm đến 30% trong vòng 7 tháng. Kế đến là thành phần xí nghiệp nhỏ và vừa, bị khủng hoảng tài chính đe dọa khánh tận. Thế mà nhật báo thân chính phủ Yeni Akit bình luận hùng hồn : Thổ Nhĩ Kỳ sẽ vượt qua khó khăn, chúng ta hãy đọc các đoạn kinh sau đây 246, 247, 248…

Tuy nhiên, theo Le Monde, không phải người dân nào cũng dễ tin. Một sĩ quan cảnh sát nói với một người bảo vệ khách sạn như sau : tôi không hiểu vì sao đô la lên giá mà lãnh đạo tối cao của chúng ta lại bảo đô la sẽ xuống ? Thế mà, trên Twitter, ông Berat Albayrak, con rể của tổng thống Erdogan và cũng là bộ trưởng tài chính viết liều như sau : Nếu chúng ta nói với dân chúng là mình đang xây xa lộ 4 làn đi đến cung trăng thì họ cũng tin.

Chờ xem tổng thống Erdogan sẽ xoay trở ra sao. Trong bài về hệ quả quốc tế, Le Monde trích các chuyên gia : "Chỉ có một liều thuốc mạnh mới có thể ngăn được đồng tiền Thổ Nhĩ Kỳ trược dốc không phanh. Nếu Ankara không tiền trả nợ, giới đầu tư sẽ bỏ Thổ Nhĩ Kỳ và những nước đang phát triển như Argentina, Venezuela, Nam Phi… để tập trung vào nơi an toàn nhất là… Mỹ".

Parkinson : Liệu pháp tái tạo tế bào thần kinh

Tại Nhật, một phương thức trị liệu mới chống bệnh Parkinson vừa bắt đầu sau một loạt kết quả khả quan thực hiện trên một loài khỉ. Một nhóm bác sĩ Nhật thuộc đại học Kyodo đã tuyển được 7 người tình nguyện để được điều trị theo pháp liệu mới từ nay đến 2022 : tái tạo tế bào não từ tế bào gốc.

Bệnh Parkinson do tình trạng thoái hóa của tế bào não (neurone) chế tạo Dopamine, chất dẫn truyền luồng thần kinh đến vùng não bộ điều khiển hành động. Hệ quả là bệnh nhân cử động khó khăn, run rẩy, tư thế bất thường không kiểm soát được.

Tú Anh

Trong quan hệ đối với các đối tác trên thế giới, Mỹ đang làm chủ tình hình.

Đó là một sự thật không thể chối cãi. Điều này không tự nhiên có và không phải luôn luôn có. Nó quay lại với sự xuất hiện của Donald Trump như một định mệnh. Chưa bao giờ lịch sử thế giới lại sôi sục với những hoạt động đàm phán như nhũng ngày này. Nó có nguồn gốc lịch sử chính trị, kinh tế và xã hội toàn cầu, nhưng lại cũng gắn với một năng lực đặc biệt của tân Tổng thống Mỹ, chứng minh nghệ thuật đàm phán của Donald Trump.

Trong cuốn sách “Nghệ thuật đàm phán” mà ông là tác giả, Trump khẳng định, “nếu phải đàm phán, tôi sẽ thắng”.

Thực tế đang có vẻ thể hiện rằng điều tự tin đó của ông Trump là hoàn toàn xác đáng.

Trong vụ việc NATO, Trump đã thắng Châu Âu khi đạt được liên minh thương mại chống Tàu. Trump đã hóa giải nguy cơ hủy diệt đến từ Bắc Hàn. Trump đã buộc Trung Quốc phải im lặng chỉ bằng chiến tranh thuế. Trump sẽ biến Putin thành bạn. Trump đang trên đường kết thúc với Iran. Trump sẽ tiêu hủy ảo tưởng bá chủ của Trung Quốc. Trump đang chứng minh rằng Mỹ có thể quyết định tất cả, sắp đạt tất cả.

Trump đối diện trực tiếp với những vấn nạn lớn nhất của hành tinh, và hình như đang hóa giải tất cả các vấn đề ấy cùng một lúc. Đó phải là việc của một người khổng lồ, một siêu nhân. Có phải Lịch sử cần và đã sinh ra Trump ?

Với tất cả những đối tượng khác nhau đó, Trump vẫn chỉ dùng một loại chiến thuật. Đó là tấn công áp đảo, bằng mọi cách đẩy đối phương vào lựa chọn hoặc chết hoặc thương lượng, nhưng chỉ thương lượng song phương và trực tiếp với Trump, không có thành phần thứ ba. Trump rút ra hoặc hủy bỏ mọi loại hiệp định hình thành từ kết quả thương lượng đa phương, hiểu chúng như một thứ chia chác lợi ích, cắt xén mục tiêu để thủ lợi cá nhân. Không thể có gì tốt với một Hiệp định được ký bởi rất nhiều kẻ có lợi ích khác nhau, thậm chí đối nghịch và thù địch với nhau. Mỹ là người quyết định mọi chuyện, cần và chỉ cần thương lượng với Mỹ, theo điều kiện mà Mỹ có thể chấp nhận.

Trump nói NATO bảo vệ Châu Âu bằng tiền và sức mạnh của Mỹ. Mỗi Quốc gia của liên minh tìm cách gia nhập NATO chỉ để có an ninh cho mình mà không phải chi phí. Mỹ không có lợi ích và Mỹ không bắt buộc phải gánh trách nhiệm cho họ. Mỹ sẽ rút ra hoặc NATO phải giải tán.

Dưới áp lực này, NATO đã được cải tổ bằng sự đồng thuận chi tiêu 2% GDP của mọi quốc gia thành viên. Trump đã làm cho NATO không những không chết mà với 2% ngân sách quốc gia của tất cả 28 quốc gia, chi phí quân sự của NATO sẽ vượt trên con số 75% ngân sách quân sự thế giới, gấp khoảng 3,5 lần ngân sách dành cho quân sự của Nga, hai lần Trung Quốc. Không có gì dập tắt tham vọng và ảo tưởng phiêu lưu của Nga và Trung Quốc hơn con số đó. Đó là nhân tố đảm bảo hòa bình thế giới.

Trump tác động để Liên Hợp Quốc áp lệnh trừng phạt lên Bắc Hàn, dồn ép Trung Quốc và Nga vào thế bắt buộc phải cách ly với Bắc Hàn và thực hành lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc. Trump đưa máy bay B52 tới, lắp dựng hệ thống THAAD tại Nam Hàn, thử bom mẹ xuyên phá bunker, điều đến cùng lúc cả hai tầu sân bay trang bị tên lửa hạt nhân, liên tục tập trận quy mô lớn, tuyên bố hủy diệt chế độ, xóa tên Bắc Hàn trên bản đồ thế giới trong vòng 15 phút... Bắc Hàn chỉ có một lựa chọn là thương lượng, nhưng chỉ cần thương lượng tay đôi với Mỹ. Thượng đỉnh Singapore đã hóa giải đe doạ hạt nhân của Bắc Hàn, ít nhất cũng đối với Mỹ. Hạt nhân của Bắc Hàn sẽ được triệt thoái đủ mức để đảm bảo an toàn cho Mỹ, nhưng không nhất thiết phải triệt thoái hoàn toàn. Đó là quá trình từng bước, vì nó đang còn cần để răn đe ai đó.

Chiến thuật này đang lặp lại, dạo những khúc nhạc đầu tiên đối với Iran. Trump rút Mỹ ra khỏi hiệp đình hạt nhân Iran, quay lại cấm vận và trừng phạt. Trump chuyển sứ quán Mỹ tới Jerusalem, công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Trump biết, kẻ thù không đội chung trời với Iran là Israel, chiến tranh với Iran nếu xảy ra, thì Mỹ đánh, nhưng bằng cánh tay không thể thiếu của Israel.

Cuộc khẩu chiến thượng đỉnh Mỹ-Iran đang lặp lại. Nhưng ở đây, chắc chắn điều xảy ra sẽ không giống với Bắc Hàn. Nếu Trump giữ được thắt lưng Nga, thì chiến tranh Iran- Israel sẽ thật sự xảy ra, khởi đầu bằng một cuộc tấn công tiêu diệt các cơ sở hạt nhân Iran, và sẽ kết thúc chóng vánh. Trung tâm gây rối và khủng bố toàn cầu sẽ bị tiêu diệt.

Chính sách chiến lược Mỹ công bố tháng 12/2017 xác định Trung Quốc là kẻ thù số một. Đương nhiên, những kẻ thù chiến lược khác, như Nga, như Liên Hiệp Châu Âu sẽ tự động phải chuyển dịch thành bạn, thành đồng minh. Và Trump đã và đang làm như vậy, bất chấp những tiếng ồn ào nhặng xị của những kẻ “mắt bột mì” mà lúc nào, ở đâu cũng có mặt để quấy rối.

Ông tuyên bố tăng thuế từ 34 tỷ lên 200 tỷ, rồi sẵn sàng lên 505 tỷ đôla, giá của toàn bộ hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Soạn luật để rút toàn bộ các doanh nghiệp Mỹ rời bỏ Trung Quốc. Trừng phạt tất cả những doanh nghiệp còn làm ăn mua bán với Trung Quốc. Thông qua luật để ngăn chặn mọi nguy cơ ăn cắp, mua bán hoặc sao chép bản quyền công nghệ Mỹ. Tạo áp lực gây khủng hoảng thị trường vốn dẫn đến sụp đổ thị trường chứng khoán của Trung Quốc. Hợp lực với Liên Hiệp Châu Âu chỉnh sửa và cải cách Luật thương mại của WTO, nhằm tiến tới xét xử lại tư cách thành viên của Trung Quốc, không thừa nhận nền kinh tế tư bản nhà nước của Trung Quốc là kinh tế thị trường. Chấm dứt các giao dịch buôn bán thương mại với Trung Quốc. Chấm dứt mọi nguồn vốn tới thị trường nội địa của Trung Quốc. Nếu tất cả những biện pháp này có hiệu lực thì sự sụp đổ của nền kinh tế Trung Quốc chỉ là vấn đề thời gian. Người Trung Quốc là loại người vốn thiếu can đảm nhưng lại quá thừa thực dụng, nên cuối cùng sẽ là sự đầu hàng.

Ngay từ khi chưa nhậm chức tổng thống, Trump đã nhiều lần khẳng định “Nga không phải là kẻ thù của Mỹ”. Trước cuộc gặp Putin có vài ngày, Trump nhắc lại trước các đồng minh NATO rằng, "Tổng thống Putin không phải là kẻ thù". Sau khi gặp Putin ngày 16/07/2018, ông vẫn tiếp tục khẳng định : “Ông ta không phải là kẻ thù của tôi, và một ngày tốt đẹp nào đó, ông ta có thể là bạn. Đó là một điều hạnh phúc” (He’s not my enemy. And hopefully, someday, maybe he’ll be a friend. It could happen”).

Nếu sự thật là Trump không hề có kinh nghiệm chính trị, thì quả thực Trump có sự linh cảm thần diệu. Bản chất thuộc tính của văn hóa Nga khác hoàn toàn với văn hóa của người Tàu. Văn hóa đó có cùng nguồn gốc với nền văn minh Châu Âu. Sự biến dạng của nó có tính lịch sử. Khi bụi của lịch sử tan đi, nó sẽ trở về nó. Giữa bão táp phản đối của gần như toàn bộ thế giới các chính trị gia cả Mỹ lẫn quốc tế, Trump không thay đổi cảm nhận của ông. Đó là sự kỳ diệu.

Hai con người gần giống nhau về cá tính khác thường này sẽ có hai lần gặp nhau, một tại Washington, một tại Moscow. Họ sẽ cùng hướng tới một mục tiêu toàn cầu. Đó là bổn phận của họ, có một phận như sứ mệnh của vũ trụ. Những loại luật lệ hình thành từ đạo đức truyền thống, hay mang tính tập quán sẽ trở thành vô nghĩa.

Đó là điều mà Henry Kissinger mới nói ngày 26/07 vừa rồi, rằng : "Donald Trump là nhân vật lịch sử, xuất hiện để kết thúc những điều cũ kỹ và giả dối".

Paris, 30/07/2018

Bùi Quang Vơm

Kim Jong-un thử độ kiên nhẫn của Donald Trump

Sau loạt ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy Bắc Triều Tiên bắt đầu tháo dỡ khu thử tên lửa Sohae, tổng thống Mỹ Donald Trump đã hoan nghênh thiện chí của Kim Jong-un và tin rằng tiến trình giải trừ hạt nhân Bắc Triều Tiên đang có "những tiến bộ lớn" dù trên thực tế vẫn chưa có gì cụ thể.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un tại thượng đỉnh Singapore, ngày 12/07/2018. Anthony Wallace/Pool via Reuters

Theo nhật báo Le Figaro (26/07/2018), tổng thống Mỹ "Donald Trump đang bám chặt vào ván bài Bắc Triều Tiên".

Trong suốt 40 ngày sau thượng đỉnh với Kim Jong-un ở Singapore, tổng thống Mỹ đã phải kiên nhẫn chờ đợi tín hiệu từ phía Bình Nhưỡng. Kim Jong-un như muốn nắn gân tổng thống Mỹ. Nhiều người bắt đầu nghi ngờ thực tâm của lãnh đạo Bắc Triều Tiên. Bình Nhưỡng đã khôn khéo đưa ra một cử chỉ đúng lúc, bằng việc tháo dỡ khu Sohae, nhằm xoa dịu tâm trạng sốt ruột của tổng thống Mỹ, trong khi ông đang đánh cược vào canh bài Bắc Triều Tiên để vận động cử tri cho cuộc bầu cử bán phần Nghị Viện sắp tới.

Victor Cha, từng là nhà thương lượng về hạt nhân, hiện là giáo sư tại đại học Georgetown, cho rằng tổng thống Mỹ "đã dấn quá sâu để lùi bước. Ông còn bị kẹt cho đến kỳ bầu cử Nghị Viện vào tháng 11".

Thực vậy, chủ nhân Nhà Trắng tin vào phương pháp của ông, kết hợp từ những lời đe dọa hiếu chiến, bóp nghẹt kinh tế và đàm phán thẳng thừng. Dường như ông cũng đang tin vào ván bài chắc thắng, hiện được áp dụng với Iran, sau khi đã thử với Bắc Triều Tiên.

Tuy nhiên, người chịu trận lại là ngoại trưởng Mỹ. Ông Mike Pompeo bị Kim Jong-un "phớt lờ" trong chuyến công du Bình Nhưỡng vào đầu tháng 07/2018. Sau đó, trong một thông cáo, những yêu cầu của Washington bị Bình Nhưỡng lên án là "mầm bệnh ung thư" và "đúng kiểu gangster".

Cũng vào thời điểm đó, Bắc Triều Tiên bị nghi là tiếp tục làm giầu uranium, vi phạm trừng phạt quốc tế với việc bán than cho Trung Quốc, mua dầu lậu với khối lượng gấp 3 lần quota cho phép của năm 2018. Ngoại trưởng Mỹ tố cáo với Liên Hiệp Quốc 89 lần vi phạm của Bình Nhưỡng, nhưng lời tố cáo lại bị Bắc Kinh và Moskva bác bỏ tại Ủy ban Trừng phạt. Chiến lược "gây áp lực tối đa" của Mỹ hứng một vố đau.

Mọi cử chỉ, thông điệp này cho thấy tổng thống Mỹ dường như đang phải nhân nhượng lãnh đạo Bắc Triều Tiên, để ông Kim tiến theo nhịp độ riêng. Nhưng chí ít, lòng kiên nhẫn của ông Donald Trump cũng được trả giá : "không một tên lửa nào được Bắc Triều Tiên phóng đi từ 9 tháng nay, không có bất kỳ vụ thử hạt nhân nào. Nhật Bản hài lòng, toàn Châu Á hài lòng" và ông cũng "rất hài lòng", theo tin nhắn của tổng thống Mỹ trên Twitter ngày 23/07.

Ông Donald Trump vẫn đặt trọn niềm tin vào"deal" với lãnh đạo Bắc Triều Tiên, trong khi Kim Jong-un muốn Hoa Kỳ phải có "hành động táo bạo" trước khi cam kết cụ thể vào tiến trình giải trừ vũ khí. Cụ thể, Bình Nhưỡng muốn có một thỏa thuận hòa bình giấy trắng mực đen với Washington để đảm bảo sự sống còn của chế độ. Chính quyền Mỹ cần có ít nhất 2/3 thượng nghị sĩ bật đèn xanh để kí được thỏa thuận trên, trong khi Thượng Viện tuân theo điều kiện Bình Nhưỡng phải cam kết giải trừ hạt nhân "hoàn toàn, kiểm chứng được và không thể đảo ngược được".

Trong khi chờ đợi, Washington lại đang hy vọng vào việc Bắc Triều Tiên trao trả hơn 200 hài cốt lính Mỹ hy sinh trong cuộc chiến Triều Tiên. Thế nhưng, các cuộc đàm phán cũng đang gặp nhiều trở ngại vì phía Bình Nhưỡng yêu cầu "bồi thường", trong khi điều này lại trái với lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc. Từ năm 1996 đến 2005, sau khoảng 30 cuộc đàm phán song phương, 220 hài cốt lính Mỹ đã được hồi hương, còn Bình Nhưỡng nhận được 28 triệu đô la.

Sự năng động trên con đường ngoại giao vẫn có vẻ yếu ớt : Nếu tổng thống Mỹ hết kiên nhẫn và cảm thấy bị coi thường, có thể ông sẽ quay lại biện pháp đe dọa gây chiến với Bình Nhưỡng. Khi gặp lãnh đạo Bắc Triều Tiên tại Singapore, theo ông Jeffrey Bader, thuộc Brooking Institution, "lẽ ra tổng thống Mỹ phải đưa ra nền tảng của một cuộc thương lượng hạt nhân thực sự". Thượng đỉnh Singapore sẽ luôn được coi là lễ đăng quang của Bắc Triều Tiên thành một cường quốc hạt nhân mới.

Bầu cử Cam Bốt : Thủ tướng Hun Sen lấy lòng các nữ công nhân

Bầu cử Quốc hội tại Cam Bốt ngày 29/07 là chủ đề được nhật báo Le Monde quan tâm : "Tại Cam Bốt, các nữ công nhân được triệu tập đến phòng phiếu". Ngành công nghiệp dệt may chiếm đến 70% hàng xuất khẩu của Cam Bốt và phụ nữ chiếm đa số nhân công hoạt động trong lĩnh vực này (với khoảng 850.000 người).

Năm 2013, như giới trẻ, giới công nhân cũng đã bỏ phiếu đông đảo cho đảng đối lập. Nhưng năm nay, đối lập bị giải thể và bị cấm tại Cam Bốt vì "câu kết với Hoa Kỳ và các thế lực nước ngoài khác" nhằm xúi giục một "cuộc cách mạng". Rất nhiều công nhân, như trường hợp của Nay Yang, tỏ ra lo ngại trước một chế độ ngày càng gắn chặt về mặt kinh tế với Trung Quốc, hiện là nhà đầu tư chính vào Cam Bốt. Vương quốc Đông Nam Á này cũng là đồng minh thân cận nhất của Trung Quốc trong khối ASEAN.

Theo phóng sự của Le Monde, mức lương của người lao động Cam Bốt đã được tăng trong những năm vừa qua, đặc biệt sau cuộc biểu tình rầm rộ vào tháng 01/2014, nhưng vẫn không giúp cải thiện được đời sống của công nhân. Tại một số nhà máy, vẫn tồn tại cảnh bóc lột trá hình đối với người lao động. Đốc công, thường là người Trung Quốc, vẫn quát mắng thợ, còn phiên dịch thì tìm cách đốc thúc công nhân vì họ được hưởng hoa hồng trên tổng số sản phẩm.

Để "ép" công nhân đi bỏ phiếu, chính quyền Phnom Penh đã phối hợp với lãnh đạo các nhà máy. Người lao động được nghỉ ba ngày để về địa phương bầu cử. Khi trở lại làm việc, họ phải trình ngón tay có vết mực điểm chỉ để chứng minh đã làm nghĩa vụ công dân. Vì không thể bỏ phiếu cho đối lập, một số người cho Le Monde biết sẽ gạch xóa phiếu bầu để lá phiếu không hợp lệ, thay vì phải bỏ phiếu cho đảng cầm quyền của thủ tướng Hun Sen.

Lào và dự án "pin của Châu Á"

Năm tỉ mét khối nước ào xuống và nhấn chìm ít nhất 7 ngôi làng, ít nhất 27 người chết, 130 người mất tích, 6.600 người mất nhà ở là hậu quả của vụ vỡ đập Xe-Pian Xe Namnoy trên sông Mekong, nằm tại một vùng hẻo lánh ở Lào.

Trong bài viết về thảm họa trên, nhật báo Le Monde cho biết 90% khối lượng điện được dự kiến sản xuất tại đập thủy điện này là dành cho Thái Lan. Đây là công trình liên kết giữa chính phủ Lào, một công ty của Thái Lan và hai tập đoàn Hàn Quốc, trong đó có một nhánh của tập đoàn SK nổi tiếng. Dự án 410 megawatt, theo kế hoạch, sẽ đi vào hoạt động năm 2019, gồm 2 đập chính và 5 đập trữ nước phụ.

Sau thảm họa, nhiều cây hỏi đặt ra về sự yếu kém của hệ thống báo động cho dân địa phương, dù tập đoàn SK khẳng định đã báo động ngay lập tức cho chính quyền và đã bắt đầu di dời người dân.

Thảm họa này cũng tác động đến tham vọng trở thành "pin của Châu Á" vì Lào có tiềm năng đáng kể về thủy điện. Từ khoảng 10 năm nay, chính quyền Lào liên tục xây nhiều đập trên dòng chảy chính sông Mekong cũng như các chi lưu. Tổng cộng có 45 đập đang được xây dựng, trong đó khoảng 10 đập đã đi vào hoạt động.

Tai nạn vỡ đập không phải là chưa từng xảy ra ở Lào, như các vụ vỡ đập năm 2017 (ở miền trung) và 2016 (ở miền nam) vì các công trình này được xây trên nền đất không chắc. Hậu quả đối với môi trường do việc lạm dụng xây đập thủy điện cũng được cảnh báo : thay đổi hệ sinh thái sông, sự đa dạng của các loài cá bị tác động... Tuy nhiên, Lào vẫn tiếp tục theo dự án này vì ngành công nghiệp ở Lào không phát triển. Các dự án đồ sộ này thường huy động nguồn vốn lớn và đây lại là cơ hội thăng tiến, cũng như tham nhũng cho nhiều quan chức địa phương.

Vụ Benalla : Tổng thống Pháp nhận hết trách nhiệm

Vụ Benalla, phụ trách an ninh của tổng thống Pháp hành hung người biểu tình trong ngày Lễ Lao Động 01/05, tiếp tục làm tốn nhiều giấy mực của các nhật báo. Tưởng nhận hết trách nhiệm về mình là xong, tổng thống Pháp không ngờ bị phản ứng dữ dội như vậy.

Nhật báo Le Monde trích lại tuyên bố của tổng thống Pháp : "Người duy nhất chịu trách nhiệm trong vụ này là tôi và chỉ mình tôi". "Nếu họ muốn một người chịu trách nhiệm, người đó đang đứng trước mặt các vị, họ đến mà tìm", Libération, trong bài viết "Năm câu hỏi cho người chịu trách nhiệm" lại trích câu nói này của tổng thống Pháp với chỉ trích "Emmanuel Macron thích thách thức hơn là làm sáng tỏ rất nhiều điểm tối" trong vụ Benalla.

Theo nhật báo Le Figaro, hiện đang thăm vùng Pyrénées, miền nam nước Pháp, ông "Macron phản công", khẳng định"tự hào vì đã tuyển Benalla", nhưng coi "lỗi" của người phụ trách an ninh"như một sự phản bội". Trong khi đó, vẫn theo Le Figaro, "cả cánh tả và cánh hữu đều chỉ trích tuyên bố trong nội bộ đảng cầm quyền". Còn nhật báo kinh tế Les Echos cho rằng trong vụ "Benalla : chính phủ trông đợi vào mùa hè để dập đám cháy".

Pháp trải qua thời kỳ nắng nóng

Hôm qua và hôm nay, vùng Ile de France và nhiều tỉnh miền bắc Pháp chịu đợt nắng nóng gay gắt.

"Làm thế nào để thích nghi với nắng nóng ?" là câu hỏi được nhật báo La Croix nêu trong mục "Thảo luận". Theo ông Erwan Cordeau, trưởng dự án tại viện Quy hoạch đô thị, giải pháp lâu dài"phủ xanh các thành phố là một ưu tiên". Một số biện pháp trước mắt được nêu lên là mở cửa công viên vào buổi đêm, đóng cửa sổ… Điều hòa lại không phải là một ý tưởng hay, vì nó thải khí nóng ra ngoài và càng làm gia tăng nhiệt độ ngoài trời. Nhật báo Le Figaro thì đưa ra dự báo "đợt nắng nóng thứ hai sẽ đến Pháp vào tuần tới do khí nóng từ Bắc Phi tràn lên".

Riêng thành phố Paris, theo Libération, tìm cách ngăn chặn hiện tượng "ốc đảo nóng bất thường" vì nhiệt độ tại Paris thường cao hơn những khu vực khác trong vùng Ile de France. Trong kế hoạch khí hậu, thành phố Paris đề ra hai cách : chống tình trạng khí thải gây hiệu ứng nhà kính ; làm xanh và làm mát thành phố để đối phó với hiện tượng nhiệt độ tăng dần với mục tiêu là phủ xanh được 40% diện tích thủ đô từ nay đến năm 2050. Ngoài ra, những biện pháp hàng ngày được thành phố triển khai là cây phun mưa hoạt động ở một số khu vực nóng nhất ở Paris hoặc vòi phun nước được chôn ngầm dưới đất…

Thu Hằng

Câu chuyện của cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Vladimir Putin ở Helsinki khởi đầu với một tuyên bố của tổng thống Hoa Kỳ. Tình trạng tệ hại của liên hệ Nga-Mỹ hiện nay, ông tweet, không phải là lỗi do chính phủ Nga chiếm đoạt Crimea, bắn hạ một chuyến bay hàng không dân sự, can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ hay sử dụng những độc chất bị cấm để giết công dân của một đồng minh thân cận của Hoa Kỳ ngay trên đất mình. Không, đó, theo tổng thống là lỗi của “sự ngu ngốc và đần đồn và nay, cuộc Săn Phù Thủy Gian Lận”.

Sẽ có những người có trách nhiệm lo ngại về những hứa hẹn mà tổng thống đã đưa ra. Ảnh minh họa

Cuộc gặp gỡ đó kết thúc với một cuộc họp báo chung vốn đã khiến cả thế giới sửng sốt, những nhà báo lão luyện của nền báo chí Hoa Kỳ, những thông tín viên Tòa Bạch Ốc, ngơ ngác sững sờ, và khiến Thượng nghị sĩ John McCain, một thượng nghị sĩ Cộng Hòa cùng đảng với tổng thống, diễn tả là “một trong những mà trình diễn xấu hổ nhất của một tổng thống Hoa Kỳ trong giai đoạn gần đây”.

Giữa cái tweet mở đầu và cuộc họp báo kết thúc là một khoảng trống. Chúng ta không biết trong gần hai tiếng đồng hồ hai ông gặp nhau với chỉ có thông dịch viên, họ nói với nhau về điều gì. Sẽ có những người có trách nhiệm lo ngại về những hứa hẹn mà tổng thống đã đưa ra. Sẽ có những nhân viên tình báo mất ngủ vì không biết những điều gì ông Putin đã nói ra để “dụ dỗ” tổng thống.

Nhưng ngoài điều đáng lo ngại đó, những gì xảy ra ở cuộc họp báo chỉ là xác nhận những điều mà Hoa Kỳ và thế giới đã biết về tổng thống Hoa Kỳ. Ông Trump nghĩ là thế giới hưởng lợi khi Hoa Kỳ và Nga có liên hệ thân thiết, và rằng “Hoa Kỳ đã ngu dốt” về điểm này. Ông coi phán xét của các cơ quan tình báo Hoa Kỳ là Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 là một sự sỉ nhục cá nhân, một cáo buộc là ông đã cần phải có sự giúp đỡ từ bên ngoài để đánh bại cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton. Ông sẵn sàng tin vào lời của một cựu điệp viên KGB (i.e. ông Putin) hơn là lập trường của CIA hay FBI về điểm này. Những người Mỹ nào đặt câu hỏi về sự việc này sẽ bị diễn tả bởi tổng thống của mình là kẻ thù của nhân dân. Cuộc điều tra của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller là “một thảm họa cho đất nước chúng ta.” Thật là chướng tai gai mắt khi thấy tổng thống nói những điều này đứng trên cùng một diễn dàn kế bên ông Putin, nhưng cũng phải xin đây là những điều ông đã nói rồi, rất nhiều lần. Đây không phải là một màn trình diễn. Ông thực sự tin vào những điều đó.

Tờ The Economist ghi nhận là có một đoạn vào cuối cuộc họp báo, mà theo tờ báo đáng được chép lại nguyên văn bởi nó cho chúng ta một thí dụ điển hình của lối suy nghĩ của tổng thống.

Phóng viên, Associated Press : Tổng thống Trump chỉ tay, anh trước. Vừa qua, Tổng thống Putin bác bỏ liên hệ gì với việc can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016. Mỗi cơ quan tình báo Hoa kỳ đã kết luận là Nga đã can thiệp. Câu hỏi đầu tiên cho ông, sir, là : ông tin ai ? Câu hỏi thứ nhì là : liệu ông nay, với toàn thế giới đang xem, nói với Tổng thống Putin, liệu ông có lên án chuyện đã xảy ra năm 2016 và liệu ông có muốn ông ta không bao giờ lập lại hành động đó nữa ?

Tổng thống Trump : Để tôi chỉ nói là chúng ta có hai ý nghĩ. Chúng ta có những nhóm đang tự hỏi tại sao FBI chưa bao giờ lấy máy chủ. Tại sao họ không lấy máy chủ ? Tại sao FBI được bảo rời khỏi văn phòng của Ủy Ban Quốc gia đảng Dân chủ ? Tôi đã nghĩ về điều dó. Tôi đã hỏi từ nhiều tháng và nhiều tháng và tôi đã tweet về nó và nêu nó trên truyền thông xã hội. Máy server đó đâu rồi ? Tôi muốn biết cái server đó ở đâu và cái server đó nói gì ? Với điều đó nói rồi, tất cả tôi chỉ có thể là hỏi những câu hỏi. Những người của tôi đến với tôi, Dan Coats [giám đốc tình báo quốc gia], đến với tôi và một vài người nữa và họ nói họ nghĩ là Nga. Tôi có Tổng thống Putin. Ông ta chỉ nói nó không phải là Nga. Tôi sẽ nói điều này : Tôi không thấy bất cứ lý do nào nó phải là vậy. Nhưng tôi thực sự muốn thấy cái server, nhưng tôi có, tôi tin tưởng vào cả hai phe. Tôi thực sự nghĩ là việc này sẽ tiếp tục một thời gian nhưng tôi không nghĩ là nó có thể tiếp tục mà không tìm xem chuyện gì xảy ra cho server. Chuyện gì xảy ra cho cái server của ông Pakistani làm cho Đảng Dân chủ ? Những cái servers dó đâu rồi ? Chúng biến mất. Chúng ở đâu ? Chuyện gì xảy ra cho emails của Hillary Clinton ? 33,000 emails biến mất, chỉ biến mất. Tôi nghĩ ở Nga chúng sẽ không biến mất dễ dàng như vậy. Tôi nghĩ đó là một sự sỉ nhục là chúng ta không thể có 33,000 emails của Hillary Clinton. Tôi có tin tưởng lứon vào những người tình báo của tôi nhưng tôi sẽ bảo với quý vị là Tổng thống Putin là rất mạnh và rất cương quyết trong việc bác bỏ hôm nay và ông đã đưa ra một đề nghị đáng kinh ngạc. Ông đề nghị cho những người làm việc về vụ này đến và làm việc với những nhà điều tra của họ, về cái vụ 12 người [ý ông nói đến các sĩ quan tình báo quân đội GRU của Nga đã bị chính bộ Tư Pháp cáo buộc]. Tôi nghĩ đó là một đề nghị đáng kinh ngạc. Ok ? Cảm ơn.”

Thật khó mà có thể tuởng tuợng sự mỉa mai trong đề nghị của ông Putin mà tổng thống coi là “thật kinh ngạc đó.”

Nếu quý vị độc giả đang dụi mắt để xem có phải mình đọc lầm hay không, thì xin chuẩn bị kiên nhẫn thêm một chút bởi quý vị không đọc lầm và câu chuyện chưa hết.

Ngày thứ ba 17 vừa qua, một ngày sau cuộc họp báo đó, tổng thống tiếp tục câu chuyện :

Tổng thống Trump : Tôi chấp nhận kết luận của cộng đồng tình báo của chúng ta là việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 có xảy ra. Cũng có thể có những người khác nữa. Có rất nhiều người ở ngoải. Trong một câu quan trọng trong lời nói của tôi, tôi nói chữ sẽ thay vì sẽ không (would thay vì wouldn’t). Câu đó phải là ‘Tôi không thấy có lý do nào tại sao nó không phải là Nga.’ Một thứ hai lần phủ định. Thành ra quý vị có thể cho vào đó, và tôi nghĩ điều đó sẽ làm rõ mọi sự.”

Nếu quý vị tự hỏi là chuyện gì cái máy chủ của ban vận động của bà Clinton cũng như của Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ dính líu gì đến chuyện tổng thống tin vào ông Putin hay tin vào cộng đồng tình báo Hoa Kỳ thì xin thưa nó là cái lối nói đánh lạc hướng của tổng thống. Một câu hỏi có thể trả lời bằng một câu đơn giản : “Tôi tin hay tôi không tin” đã thành một câu trường giang đại hải không ra đầu mà cũng chẳng ra đuôi gì cả.

Và ngay cả khi ông đính chính nói là “chấp nhận kết luận của cộng đồng tình báo” ông cũng vẫn phải thêm “Cũng có thể có những người khác nữa. Có rất nhiều người ở ngoải.”

Thật mỉa mai là tổng thống đã không thể chấp nhận được là công nhận Nga có can thiệp vào cuộc bầu cử không có nghĩa là : thứ nhất, tổng thống và ban vận động của ông đồng lõa với Nga ; và thứ nhì, việc can thiệp của Nga không dính líu gì đến chiến thắng của ông trong cuộc bầu cử. Có lẽ ở một khía cạnh nào đó, tổng thống không đủ tự tin để nghĩ là mình có thể thắng cử nên ông cương quyết không chấp nhận là có thể có một sự can thiệp của Nga.

Dầu sao chăng nữa chúng ta cũng đừng bị tổng thống đánh hỏa mù mà quên mất những chuyện quan trọng đang xảy ra mà hội nghị Helsinki rồi không có ý nghĩa gì cả. Cuộc điều tra của ông Mueller đã thu thập được chi tiết về các hoạt động của Quân báo GRU đến mức mà các hoạt động tương lai của họ bây giờ khó khăn hơn nhiều nếu không nói là khó xảy ra. Lần tới ông Putin như vậy có lẽ phải chọn những điệp viên khác. Điều cũng quan trọng không kém là nền kinh tế Nga yếu kém, và cấm vận của Hoa Kỳ sẽ không được Thượng viện sớm hủy bỏ, nếu không nói là sẽ còn có thêm những biện pháp trừng phạt mới.

Một số định chế của Hoa Kỳ không hoạt động đúng công việc của họ. Nhưng một số định chế đang lặng lẽ thực hiện đúng nhiệm vụ của mình.

Mừng lắm thay.

Lê Phan

(24/07/2018)

Chúng ta không biết hai ông Donald Trump và Vladimir Putin nói gì với nhau trong cuộc gặp gỡ riêng kéo dài hai tiếng đồng hồ của họ. Nhưng những lời mà ông Trump đưa ra để ca tụng vị cựu nhân viên tình báo KGB một cách công khai cũng đáng đủ để người ta ngạc nhiên. Và ông tổng thống Hoa Kỳ kết thúc cuộc họp báo chung – một thể hiện nịnh nọt nhất của một vị tổng thống Hoa Kỳ đối với một đối thủ nước khác – giống hệt như những lần trước bằng cách la lên với các nhà báo “total witch hunt” (hoàn toàn săn phù thủy) khi ông rời phòng họp báo.

Chúng ta không biết hai ông Donald Trump và Vladimir Putin nói gì với nhau trong cuộc gặp gỡ riêng kéo dài hai tiếng đồng hồ của họ.

Đó là những lời cuối cùng của ông. Ông mở đầu và kết thúc cuộc họp báo với đầu óc chỉ lo đến chính trị nội bộ của ông. Khi đuợc hỏi phải chăng Nga phải chịu trách nhiệm cho sự suy thoái trong quan hệ giữa hai nuớc, ông Trump trả lời : “Tôi nghĩ cuộc điều tra của Robert Mueller là một tai họa cho đất nước”.

Ông không nói gì đến việc Nga sáp nhập vùng Crimea của Ukraine vào nước mình, việc đầu độc những công dân Anh trên chính đất Anh hay là sự kiện rằng chính người cầm đầu tình báo của ông Trump đã so sánh các cuộc tấn công trên mạng của Nga giống như những chuẩn bị của nhóm khủng bố quốc tế trước sự kiện 9/11.

Michael Hayden, một cựu giám đốc cơ quan CIA nói rằng những lời rên rỉ tại CIA, bộ ngọai giao hoặc cơ quan FBI có thể nghe thấy cách xa cả cây số. Ông Hayden nói : “Những tiếng la tại Langley (trụ sở CIA), Foggy Bottom (trụ sở bộ ngọai giao) và Hoover Building (trụ sở FBI) nghe giống như một quán rượu tại Luân Đôn khi Croatia làm bàn”.

Những người khác thì không nhẹ nhàng như vậy. John Brennan, một cựu giám đốc CIA khác, “tweet” lên mạng rằng hành động của ông Trump là :hòan tòan phản quốc”.

Ngay cả nếu khả năng bị đàn hạch của ông Trump không cao, hành động của ông Trump trong chuyến đi này đã ném phương tây vào một cuộc khủng hoảng có tính cách sinh tồn. Ông chỉ mới đến Brussel vào thứ tư tuần rồi cho hội nghị thương đỉnh của minh ước NATO. Kể từ đó, chỉ trong vòng năm ngày ông đã làm một cuộc tàn sát ngọai giao đối với những đồng minh thân cận nhất của Mỹ. Ông tố cáo bà Angela Merkel, lãnh tụ của Đức là “tù nhân của Nga”. Ông diễn tả châu Âu là “kẻ thù” hàng đầu của Hoa Kỳ. Ông phá họai những cố gắng của bà Theresa May, thủ tuớng Anh, trong việc đạt được một thỏa hiệp với châu Âu sau Brexit ngay trong chuyến viếng thăm nước Anh. Thế nhưng ông không có một cái gì khác ngoài việc ca tụng lãnh tụ độc tài của Nga. Ông Vladimir Putin là người độc nhất không bị ông Trump chỉ trích cũng như không có bị một lời bình luận tiêu cực nào về chính sách nội bộ của ông.

Kết quả của chuyến đi năm ngày vừa qua của ông Trump là một Minh ước NATO trong tình trạng hỗn lọan và một quan hệ mới với Nga hoàn toàn có lợi cho ông Putin.

Vậy thì chuyện gì sẽ xảy ra trong tương lai ?

Quan ngại đầu tiên của người ta là về NATO. Cơ sở then chốt của liên minh này là “Một cuộc tấn công vào một thành viên là môt cuộc tấn công vào tất cả”. Điều khỏan số 5 của hiến ước NATO là nhằm răn đe các kẻ thù tiềm tàng. Không ai biết ông Trump nói gì trong cuộc gặp gỡ riêng với ông Putin, nhưng có nhiều khả năng rằng ông Putin đã cảm thấy khích lệ bởi những gì xảy ra trong tuần rồi.

Không ai biết khả năng ông Trump sẽ đến trợ giúp cho một quốc gia vùng Baltic nếu ông Putin tung ra một cuộc tấn công kiểu tại Ukraine là bao nhiêu ? Và ai biết là có bao nhiêu khả năng ông Putin sẽ gia tăng cường độ các cuộc tấn công trên mạng vào các quốc gia dân chủ như Đức và Anh cũng như là Hoa Kỳ ? Ông Trump đã để các quốc gia hội viên NATO tại châu Âu đặt câu hỏi là không biết họ còn có một đồng minh ở bên kia đại duơng hay không. Trên phương diện đá banh, ông Trump đã cho Nga cái tương đương với một cú phạt đền.

Quan ngại thứ hai là tương lai của cuộc điều tra của ông Mueller. Hầu hết các câu trả lời của ông Trump với những câu hỏi trực tiếp của các ký giả về việc Nga can thiệp vào nội bộ chính tgrị Hoa Kỳ là chỉ trích những người chống ông trong nước, từ đảng Dân Chủ cho đến tóan của ông Mueller và các môi trường truyền thông. Khi được hỏi liệu ông tin ông Putin hay là ông Dan Coats, giám đốc tình báo của ông và môt cựu dân biểu Cộng Hòa, ông Trump né không trả lời, nhưng ông nói thêm rằng ông đã nhận được những lời bảo đảm rất mạnh của ông Putin. Ông cũng nói thêm rằng ông Putin đã đề nghị “một ý tưởng rất hay” cho một cuộc điều tra chung Mỹ-Nga về những lời đồn đại rằng Nga can thiệp vào cuộc bầu cử trổng thống Mỹ. Thật khó mà có thể tuởng tuợng sự mỉa mai trong đề nghị của ông Putin.

Tương tự như vậy, thật khó có thể tưởng tuợng sự kiện – khó tin nhưng có thật – một vị tổng thống Mỹ tỏ ra nghi ngờ lời nói của chính giám đốc tình báo của mình trong lúc đứng cạnh lãnh tụ của đất nước đối thủ chính của mình trên phương diện địa lý chính trị. Tương lai của liên minh phương tây nay mong manh như ngọn đèn trước gió, đó chính là công lao của ông Trump.

Lê Mạnh Hùng

(24/07/2018)

Chiến tranh thương mãi ngày càng leo thang, ông Trump tuyên bố sẵn sàng đánh thuế trên toàn bộ hàng hóa Trung Quốc nhập cảng vào Mỹ trị giá lên đến 500 tỷ Mỹ kim.

Về tiền tệ và tín dụng, ông chỉ trích Trung Quốc, Liên Hiệp Châu Âu và các nước khác thao túng tiền tệ và ghìm lãi suất thấp hơn, trong khi Mỹ lại tăng lãi suất, ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ.

Ông nhận xét không có một sân chơi công bằng cho nước Mỹ và liên tục đưa ra nhưng chỉ trích thế giới làm nhiều người lo sẽ dẫn đến thế chiến thứ ba.

Donald Trump va Vladimir Putin muốn bình thường hóa quan hệ hai nước trên cơ sở bình đẳng và hai bên cùng có lợi.

Chiến tranh hạt nhân

Tổng thống Trump phát biểu trước cuộc họp riêng với Tổng thống Nga Putin như sau : "Tôi thực sự nghĩ là thế giới muốn thấy chúng ta hòa hợp. Chúng ta là hai cường quốc hạt nhân. Chúng ta sở hữu 90% vũ khí hạt nhân, và đó là điều không tốt. Đó là điều xấu”.

Chiến tranh hạt nhân nỗi ưu tư hàng đầu thúc đẩy hai ông Putin và Trump có cuộc gặp riêng này. Trong cuộc họp họ cũng chia sẻ quan tâm về Kim Jong-un, về Bắc Hàn và về Trung Quốc hai quốc gia có vũ khí hạt nhân khác.

Trở lại chuyện Bắc Hàn, cuộc họp giữa ông Trump và ông Kim tại Singapore đã kết thúc bằng Tuyên bố chung Bắc Hàn cam kết nhanh chóng phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.

Đó là cớ để Mỹ luôn kêu gọi ông Kim từ bỏ vũ khí hạt nhân và nhắc nhở các quốc gia trên thế giới phải tiếp tục thi hành các biện pháp chế tài cho đến khi nào Bắc Hàn thực hiện lời hứa.

Nga và Trung Quốc ở ngay cạnh Bắc Hàn nếu chiến tranh hạt nhân xảy ra hai quốc gia này sẽ nhận lãnh hậu quả khó lường.

Với Bắc Hàn chiến thuật cây gậy và củ cà rốt xem ra có hiệu quả. Ông Kim đã tỏ ra xuống nước không dám đe dọa Mỹ như trước đây còn bày tỏ mong muốn cải cách kinh tế nhưng giữ nguyên thể chế chính trị như khối trục Bắc Kinh - Hà Nội hiện nay.

Điều đó cho thấy ông Trump dành mọi nỗ lực để giảm thiểu khả năng xảy ra chiến tranh hạt nhân và nếu có chiến tranh quân sự Nga ít nhất giữ vị thế trung lập không đứng về phe đối phương.

Tiếp tục cuộc gặp thượng đỉnh Nga Mỹ tuần qua, ngày 21/7/2018 Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã cùng nhau thảo luận về triển vọng bình thường hóa quan hệ hai nước trên cơ sở bình đẳng và hai bên cùng có lợi.

Trong thời điểm hiện nay đây là một dấu hiệu vô cùng tích cực không chỉ riêng cho nước Mỹ mà cho toàn thế giới. Thế đối đầu Mỹ Nga cần thay đổi để Mỹ có thể tập trung giải quyết tàn dư cộng sản.

NATO tăng ngân sách quốc phòng

Trái với thái độ vồn vã khi gặp ông Putin, trước đó ông Trump liên tục công kích một số quốc gia NATO vì không chịu gia tăng ngân sách quốc phòng.

Mỹ phải chi ra hơn 3,5% GDP và đến nay Mỹ đã đóng góp 70% chi phí NATO. Trong khi đó đến cuối năm 2018 chỉ có 5 quốc gia NATO chi 2% GDP. Hầu hết các cường quốc Âu Châu chỉ chi khoảng 1% GDP, Pháp 1,8%, Đức 1,2%, và Ý 1,2%.

Ông Trump cho biết trong tình trạng đối đầu giữa khối NATO và Nga chiến tranh quân sự rất dễ dàng xảy ra.

Nếu có chiến tranh xảy ra với ngân sách quốc phòng hạn hẹp các nước trong khối NATO không có khả năng chống đỡ, Mỹ lại sẽ phải điều quân trợ giúp và như thế là không công bằng cho nước Mỹ.

Ông Trump thậm chí còn nói rõ nếu được Quốc Hội cho phép ông sẽ rút Mỹ khỏi khối NATO vì ngày nay các cường quốc Âu Châu đã đủ mạnh để tự phòng vệ.

Đầu tháng 7/2018 trước khi sang Châu Âu ông Trump nhận định : “Liên minh Châu Âu tồi tệ như Trung Quốc, chỉ có điều ở quy mô nhỏ hơn. Những gì họ làm với Mỹ thật tồi tệ”.

Ông cho biết : “Năm ngoái, với Mỹ Châu Âu đạt 151 tỉ Mỹ kim thặng dư thương mại. Mỹ chịu thâm hụt nặng với EU trong khi vẫn chi một khoản lớn vào NATO để bảo vệ họ”.

Chỉ vài tháng trước ông Trump từng ca ngợi Ba Lan khi chi hơn 10 tỷ Mỹ Kim mua hệ thống Patriot của Mỹ.

Đương nhiên Mỹ hưởng lợi từ việc bán vũ khí cho Ba Lan, nhưng đến khi Ba Lan cần trợ giúp quân sự thì Mỹ cũng sẵn sàng. Đôi bên cùng có lợi.

Khi toàn khối NATO gia tăng khả năng phòng thủ thì Nga sẽ phải cân nhắc kỹ hơn trước khi nghĩ đến chuyện chiến tranh.

Khi đó Mỹ đễ dàng chuyển quân sang khu vực Thái Bình Dương, mặt trận chiến lược mà Mỹ cần gia tăng bảo vệ và kiểm soát.

Đơn giản thủ tục bán vũ khí…

Ngày 19/4/2018 Tòa Bạch Ốc công bố chính sách đơn giản hóa thủ tục bán vũ khí cho các nước đồng minh. Thủ tục sẽ rút ngắn việc mua vũ khí Mỹ từ vài năm xuống còn vài ngày giúp cho các đồng minh có được vũ khí một cách nhanh chóng.

Trở về Á Châu từ khi nhậm chức ông Trump liên tục thúc đẩy Nhật và Nam Hàn gia tăng ngân sách quốc phòng và tăng trả chi phí đóng quân Mỹ tại hai quốc gia này.

Ngày 18/4/2018 vừa qua, Tổng thống Trump và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tái khẳng định đảo Senkaku được áp dụng cho Hiệp ước bảo đảm an ninh Mỹ - Nhật và cam kết quân đội Mỹ tiếp tục trách nhiệm phòng vệ cho Nhật.

Riêng Đài Loan ông Trump mở rộng quan hệ ngoại giao, ký thêm nhiều hợp đồng bán khí giới, tập trận chung và gần đây nhất là việc đưa tàu chiến qua eo biển Đài Loan.

Ấn Độ một quốc gia luôn đối đầu với Trung Quốc và là một đồng minh mới của Mỹ được ông Trump đặc biệt quan tâm.

Ông Trump đã điện thoại trao đổi với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ngay sau ngày nhậm chức. Thời gian qua Ấn Độ cũng chuyển sang mua nhiều vũ khí của Mỹ hơn mua vũ khí Nga.

Ông Trump vốn xuất thân là một thương gia nên việc gì cũng cần phải có hợp đồng với những con số rõ ràng, nên từ khi nhậm chức, ông đã bán được nhiều vũ khí cho Mỹ.

Ngân sách quốc phòng Mỹ

Cuối năm 2017, Quốc Hội Mỹ thông qua ngân sách dự chi 692 tỷ Mỹ kim chừng 3,5% GDP cho quốc phòng năm 2018. Con số này vượt quá 37 tỷ Mỹ kim chính phủ Mỹ đề nghị và hơn 100 tỷ so với năm 2016 thời Tổng Thống Obama.

Điều này chứng tỏ không riêng ông Trump mà Quốc Hội đã nhận thấy nước Mỹ cần gia tăng quốc phòng để ngăn chặn chiến tranh và bảo đảm một trật tự mới cho thế giới.

Trong hai cuộc thế chiến trước đây Mỹ đứng ngoài vòng chiến đến phút cuối. Nhưng lần này nếu chiến tranh xảy ra Mỹ sẽ phải tham dự từ ngay phút đầu và có khi cũng là nước đầu tiên bị tấn công.

Rõ ràng chiến lược của ông Trump là giảm thiểu xảy ra chiến tranh, tăng phòng thủ để giảm thiểu chiến tranh, giảm thiểu tổn thất, nhanh chóng giành chiến thắng và tăng sản xuất vũ khí để sẵn sàng khi xảy ra chiến tranh.

Tổng Thống Reagan và cuộc chạy đua vũ trang

Ngày 8/1/1979 Việt Nam đánh chiếm Campuchia. Sang ngày 17/2/1979 Trung Quốc đánh chiếm một số tỉnh phía Bắc Việt Nam sau đó rút quân.

Chiến tranh Việt – Trung và Việt – Campuchia kéo dài 10 năm, Việt Nam duy trì chiến tranh dựa trên viện trợ Liên Xô và Khối Đông Âu. Cuối cùng Việt Nam phải rút quân khỏi Campuchia và phải sang Trung Quốc ký hiệp ước Thành Đô đầy tai tiếng.

Đến tháng 12/1979, Liên Xô đổ quân vào Afghanistan giúp chính phủ theo phe cộng sản, trấn áp các lực lượng chống cộng. Trong 10 năm Liên Xô sa lầy trong cuộc chiến tranh cuối cùng phải rút quân.

Cộng sản ở Phi Châu lúc bấy giờ cũng đang hồi thắng thế. Mối đe dọa thế giới tự do sẽ bị cộng sản dùng vũ lực thôn tính chưa bao giờ cao như giai đoạn đầu thập niên 1980.

Tháng 1/1981, Tổng thống Ronald Reagan nhậm chức ông cho tăng cường kho võ khí của Mỹ ở mức khủng khiếp. Liên Xô phải chạy đua vũ trang, nhưng kinh tế không đủ sức chịu đựng nên sụp đổ.

Khi ấy khá nhiều người đã công khai lo ngại thế chiến thứ ba sẽ bùng nổ và Mỹ - Liên Xô sẽ sử dụng vũ khí nguyên tử.

Cựu Thủ Tướng Anh Margaret Thatcher cho rằng : “Tổng thống Ronald Reagan đã giành chiến thắng trong chiến tranh lạnh mà không cần bắn một phát đạn nào”.

Phải chăng ông Trump đang đưa Trung Quốc vào chiến tranh thương mãi, chiến tranh tiền tệ và chiến tranh tín dụng cùng một lúc để đánh đổ Trung Quốc và các nước cộng sản còn lại mà không cần bắn phát đạn nào ?

Bất ổn nội bộ đảng Cộng sản

Nhìn chung Trung Quốc chưa bao giờ nghĩ tới chiến tranh thương mãi nên xây dựng một thể chế kinh tế hoàn toàn dựa vào xuất khẩu sang Mỹ và ra thế giới.

Tập Cận Bình mặc dù đã biết trước việc Mỹ trừng phạt kinh tế từ khi ông Trump nhậm chức nhưng khá bị động trước tình thế liên tục bị tấn công.

Việc trả đũa của Trung Quốc bị nhiều người nhận xét là thất sách vì cán cân chiến thắng nghiêng hẳn về phía Mỹ và chọc giận ông Trump đưa ra những quyết định ngày một mạnh hơn.

Trong nội bộ đảng Cộng sản lại luôn tồn tại tranh giành quyền lực vì thế chiến tranh thương mãi là cơ hội để các cánh trong đảng quy trách nhiệm cho Tập Cận Bình.

Ông Tập từng đưa ra các học thuyết như Tư tưởng Tập Cận Bình, Giấc mộng Trung Quốc, Dung nạp Thái Bình Dương, Một vành đai – Một con đường hay đeo đuổi chủ thuyết Nắm vững Trung, hướng về Nam, mở rộng Hải của Mao Trạch Đông.

Giờ là lúc ông bị chỉ trích là tự tạo ra sức mạnh ảo tưởng, tinh thần sung bái cá nhân, biểu lộ ý đồ xưng bá thế giới, gây chiến với Mỹ và thế giới.

Giới quan sát cho biết mâu thuẫn nội bộ đảng Cộng sản được đưa ra công khai, nhiều biểu hiện bất thường cũng xuất hiện trong công tác tuyên truyền, ăn khớp các thông tin nêu trên.

Cũng có tin cho rằng Hội nghị Bắc Đới Hà thuộc tỉnh Hà Bắc vào đầu tháng 8 sẽ tập trung thảo luận về ba yếu tố chính : Thứ nhất, làm thế nào để đối phó cuộc chiến thương mại ; thứ hai, quản lý và kiểm soát rủi ro tài chính và tín dụng ; và thứ ba, điều chỉnh phong cách lãnh đạo từ bỏ tệ sùng bái cá nhân, thay vào đó là làm nổi bật vai trò lãnh đạo tập thể.

Cũng cần biết sau Hội nghị Bắc Đới Hà năm trước 2017 Trung Quốc quyết định kềm chế các địa phương đi vay, kiểm soát nợ công, nguồn rủi ro lớn cho sự ổn định tài chính và kinh tế Trung Quốc. Nghĩa là đã giảm chi tiêu.

Nay cuộc chiến thương mại Trung – Mỹ làm tăng trưởng kinh tế trên đà tụt dốc, việc thu chi bắt buộc phải tính toán lại. Trung Quốc không có lựa chọn nào khác hơn phải thắt lưng buộc bụng không còn tung tiền mua ảnh hưởng như trước đây.

Nói tóm lại chỉ có trong cơn điên Trung Quốc mới khai chiến quân sự với Mỹ và nếu có cũng chỉ được hậu thuẫn bởi thành phần bán mình cho giặc đang nằm trong đảng Cộng sản Việt Nam hậu thuẫn.

Như bạn đọc đã thấy Trung Quốc đang bị Mỹ bao vây và sẽ bị xé ra thành nhiều nước độc lập như Tây Tạng, Tân Cương, Mông Cổ, Mãn Châu, Hong Kong, Ma Cao…

Việt Nam và thế giới khi đó mới có thể nghĩ đến hòa bình thay vì luôn phải đối đầu với tham vọng bành chướng bá quyền của nhà cầm quyền cộng sản Bắc Kinh.

Melbourne, Úc Đại Lợi, 23/7/2018

Nguyễn Quang Duy

Nước Anh mà Tổng thống Donald Trump đặt chân tới hôm 12/7 quả là ‘rối bời’ như lời ông nói khi rời Mỹ. Ngoại trưởng và bộ trưởng phụ trách việc tách Anh khỏi EU vừa từ chức được vài hôm vì bất bình với thủ tướng. Đội tuyển Anh lại vừa bị dội gáo nước lạnh khi giấc mơ vào chung kết World Cup đã bị Croatia cuỗm mất.

Ông Trump không muốn ở London và hầu hết các sự kiện quan trọng trong chuyến đi đều không diễn ra ở trung tâm.

Nhưng chẳng vì đang rối bời thế mà người ta quên đón tiếp ông cho thật kỹ càng và ‘hoành tráng’. Thủ tướng Theresa May sẽ đãi cơm tối, Nữ hoàng mời trà chiều và ông cũng sẽ thăm Scotland thơ mộng nơi ông sở hữu sân golf.

Những người phản đối ông cũng đã sẵn sàng. Người ta quyên tiền để làm ra một em bé Trump mặc bỉm trong hình dạng một quả bóng cao tới hơn 6m. Bé Trump tay phải cầm điện thoại, bỉm cài kim băng và ngực đã kịp có lông. BBC đưa tin số tiền quyên được lên tới 18.000 bảng trong khi 10.000 người ký đơn đề nghị thị trưởng London cho phép thả bóng bay bé Trump ngay trung tâm London và họ được toại nguyện.

Bóng bay bé Trump cộng thêm với các cuộc biểu tình đã lên kế hoạch của hàng ngàn người khiến ông Trump không muốn ở London và hầu hết các sự kiện quan trọng trong chuyến đi đều không diễn ra ở trung tâm. Thủ tướng mời cơm tối tại nhà nghỉ của bà cách trung tâm London 65 km. Cuộc gặp với Nữ hoàng diễn ra tại Lâu đài Windsor nơi nếu lái xe từ Điện Buckingham ở London cũng mất cả tiếng. Và Scotland thì rõ ràng là xa rất xa rồi.

Chuyện chính quyền London cho phép bóng bay bé Trump mặc bỉm xuất hiện ở trung tâm London cũng gây chia rẽ. Nhà báo có tiếng Piers Morgan đã chất vấn Thị trưởng Sadiq Khan trên truyền hình và nói rằng ông Khan đã "đạo đức giả" vì ông sẽ chẳng bao giờ cho phép bóng bay Hillary Clinton hay Barack Obama mặc bỉm bay giữa London. Còn ông Khan nói ông tôn trọng quyền tự do của mọi nhóm và nếu họ thể hiện quyền của họ một cách ôn hoà và an toàn.

Đại sứ quán Hoa Kỳ hôm 10/7 cũng đã cảnh báo các công dân tránh để bị chú ý và phải cẩn thận nếu chẳng may bị kẹt tại nơi biểu tình đông người vốn có thể dẫn tới bạo lực.

Nhưng chính một công dân Hoa Kỳ mà tôi biết đã thúc giục mọi người xuống đường và tham gia cuộc biểu tình chính vào lúc 14 :00 ngày thứ Sáu từ toà nhà BBC tới Quảng trường Trafalgar. "Và đừng có quên nhìn quả bóng bay", ông nhắc trong thư gửi những người ông biết.

Anh và Hoa Kỳ từ trước tới nay vẫn xem nhau như đồng minh nhưng Anh cũng từng bị tố cáo là theo đuôi Mỹ. Hồi ông Tony Blair còn là tổng thống người ta từng đùa ông chỉ như chú cún và khi ông chủ Toà Bạch Ốc bảo nhảy câu hỏi duy nhất là "nhảy cao chừng nào".

Giờ quan hệ của Thủ tướng May và ông Trump cũng khá gượng gạo. Ông Trump có vẻ thân với ông Boris Johnson, người vừa mới từ chức ngoại trưởng trong nội các của bà May và cũng là người luôn chẳng coi bà thủ tướng ra gì. Nhưng Anh đang rời khỏi EU và họ cần xích lại gần hơn với Hoa Kỳ nếu có thể được. Chẳng phải vì tôn kính hay yêu quý gì nhau mà là quan hệ ‘ông có chân giò bà thò chai rượu’.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 12/07/2018

"Donald Trump, vị tổng thống giữ lời hứa"

Lần đầu tiên trong vòng hai thế kỷ lịch sử, nước Mỹ có một vị tổng thống "lạ đời", tính khí khó lường, ngẫu hứng. Ông "gây sự" với đồng minh phương Tây hay Trung Quốc trên mặt trận thương mại, nhưng lại "ngọt ngào" với lãnh đạo Bắc Triều Tiên.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại buổi họp Hội Đồng Không Gian Quốc Gia tại Nhà Trắng ngày 18/06/2018. Reuters/Jonathan Ernst

Donald Trump khiến giới chuyên gia phải "vò đầu bứt tóc", có nguy cơ mắc bệnh "xói đầu" như nhận xét hóm hỉnh của Les Echos, nhưng ông làm hài lòng cử tri Mỹ.

Thật ra tổng thống Mỹ hiện nay, ông là người như thế nào ? Nhật báo kinh tế dẫn lời một doanh nhân Đức tại Mỹ nhận xét : trước hết, "Donald Trump là một vị tổng thống biết giữ lời hứa".

Cây bút xã luận Jean-Marc Vittori cho rằng chỉ cần nhìn ngược thời gian có thể hiểu được thâm ý của tổng thống Mỹ hiện nay. Từ 30 năm qua, ông luôn ấp ủ một niềm mơ ước : Đưa nước Mỹ trở lại với những năm tháng hùng cường, hưng thịnh, đầy ánh hào quang của những năm 1960.

Ước mơ đó được ông thể hiện rõ qua khẩu hiệu vận động tranh cử nổi tiếng : "Make America Great Again". Giới chuyên gia cười khẩy. Nhưng người dân Mỹ lại rất thích. Và ông thực hiện đúng như những gì ông nói. Điều này dẫn đến hai hệ quả chính.

Đầu tiên, tổng thống Mỹ đoạn tuyệt với truyền thống chính trị của Mỹ có từ 100 năm qua. Từ sau Đệ Nhất Thế Chiến, những người tiền nhiệm một khi bước chân vào Nhà Trắng, hoặc do mặc nhiên, hoặc dưới áp lực của các sự kiện quốc tế (Châu Âu, Triều Tiên, Cuba, Việt Nam, Trung Đông…) đều chọn tập trung vào chính sách đối ngoại. Nhưng Donald Trump thì ngược lại, ông muốn điều hành đất nước theo lợi ích duy nhất của Hoa Kỳ.

Tiếp đến là ông nhìn về quá khứ. Nước Mỹ vĩ đại mà ông khao khát không phải là một đất nước của nền công nghệ Silicon Valley mà ông căm ghét. Ông mơ về một nền công nghiệp nặng đã tôn vinh nước Mỹ thời trai trẻ của ông trong suốt những năm 1950-1960.

Vì vậy mà ông rút Hoa Kỳ ra khỏi thỏa thuận khí hậu Paris để khởi động lại ngành công nghiệp than, ông áp thuế nhập khẩu lên các mặt hàng nhôm và thép, và sau cùng là xe ô-tô nhập khẩu. Dưới góc nhìn này, người ta không mấy khó khăn hiểu được đòn tấn công của ông nhắm vào lĩnh vực ô tô, từ lâu là biểu tượng của sức mạnh Hoa Kỳ.

Hạn chế quyền lực

Nhưng Donald Trump hiểu rất rõ là quyền hạn tổng thống Mỹ ở trong nước bị hạn chế. Đó cũng chính là một trong những nguyên do thúc đẩy các đời tổng thống trước hoạt động nhiều trong lĩnh vực ngoại giao. Hiến Pháp Mỹ trao quyền chủ yếu cho Quốc Hội, một định chế có cơ chế co cụm và bị thao túng bởi các nhóm vận động hành lang.

Ngược lại, chủ nhân Nhà Trắng được rộng quyền trên hồ sơ thương mại quốc tế. Điều này lại càng có lợi cho ông. Bởi vì, thương mại quốc tế là một nỗi ám ảnh từ lâu của tổng thống Mỹ. Năm 1987, ông tự đăng một trang quảng cáo trên New York Times để tố cáo "thặng dư mậu dịch thái quá" của Nhật Bản. Đồng thời hối thúc các đồng minh Mỹ phải đóng góp thêm cho quốc phòng của họ, đó cũng chính là những gì ông Trump vừa làm với Đức.

Thương lượng thô bạo : Công cụ ngoại giao hữu hiệu ?

Từ những chi tiết đó người ta sẽ dễ dàng hiểu được vũ khí của Trump là gì và khó có thể mà ngăn cản. Lập luận của tổng thống Mỹ rất đơn giản : "Tôi là người mua lớn nhất thế giới. Bởi vì tôi là một khách hàng lớn, tôi phải thương lượng lại với mỗi nhà cung cấp".

Mục tiêu là không phải để được bớt giá và cũng không phải để gây chiến thương mại. Điều duy nhất khiến tổng thống Mỹ phải bận tâm chính là mở lại các nhà xưởng ở Mỹ hay như là thúc đẩy xuất khẩu tăng trưởng trở lại, những điều mà ông có thể phô bày trước mặt cử tri Mỹ.

Trước loại vũ khí này, lãnh đạo các nước lớn như bị vô hiệu hóa. Chẳng ai được học nghệ thuật thương lượng thô bạo như thế. Tại đại học, Angela Merkel và Tập Cận Bình nghiên cứu về hóa học, Emmanuel Macron học về triết và khoa học hành chính, Theresa May về địa lý, Giuseppe Conte học về luật…

Donald Trump chuyên gia về bất động sản và trải qua hơn nửa đời người vật lộn với giá từng mét vuông hay mức thuế nộp cho địa phương. Trong cuộc chơi này, ông ấy là một người đáng gờm. Ông ấy sẽ thu được kết quả thật sự.

Dĩ nhiên cuộc đọ sức chưa từng có này có nguy cơ gây ra những căng thẳng ngoại thương chưa từng xảy ra từ một thế kỷ nay, làm phát sinh một cơn bão tài chính toàn cầu, cũng như là tạo ra những cú sốc địa chính trị. Tác giả bài viết lưu ý : Tất cả những điều đó ông cười khẩy, không quan tâm. Ông muốn là một vị tổng thống luôn giữ lời hứa trong con mắt cử tri Mỹ. Do đó, ai có thể làm gì được ông ?

Trang nhất : Angela Merkel trong vòng xoáy thuyền nhân

Hồ sơ di dân đang thủ tướng Đức tiến thoái lưỡng nan giữa một bên là CSU đồng minh trong liên minh chính phủ và bên kia là Pháp, liên minh hợp tác cho các dự án cải cách Liên Hiệp Châu Âu. Les Echos trên trang nhất đưa tít lớn : "Đồng euro, Thuế khóa, Quốc Phòng : Hiệp ước Macron-Merkel".

Tuy nhiên, Le Figaro trên trang nhất có hàng tựa lưu ý : "Khủng hoảng tại Đức cản trở các dự án Châu Âu của Macron". Nguyên thủ Pháp hy vọng có thể "đúc kết một thỏa thuận quan trọng" với thủ tướng Đức về cải cách khu vực đồng euro nhân cuộc gặp giữa đôi bên dự kiến diễn ra tại cung điện Meseberg (Đức) hôm nay.

Thế nhưng, phạm vi hoạt động của bà Angela Merkel đã bị thu hẹp do nhiều hồ sơ đang gây chia rẽ các thành viên trong lòng chính phủ liên minh, đặc biệt là về hồ sơ di dân. Trong bối cảnh này, Paris có thể buộc phải xem lại và giảm bớt các tham vọng của mình.

Pháp : Cánh hữu "nồi da xáo thịt"

Còn tại Pháp, tình hình nội bộ đảng cánh hữu LR bị chia rẽ sâu sắc là chủ đề được các nhật báo tập trung phân tích nhiều nhất. Le Figaro trên trang nhất đưa tít lớn : "Bị phản đối, Laurent Wauquiez muốn tái khẳng định quyền uy của mình".

Nội bộ đảng cánh hữu lục đục từ mấy tháng qua. Nhân vật số hai của đảng bà Virginie Calmels đã bị bãi nhiệm chỉ vì dám chỉ trích đường lối chính sách của ông Laurent Wauquiez, chủ tịch đảng là ngày càng thiên về cực hữu.

Về chủ đề này, các nhật báo Pháp đều có bài viết nhận định và phân tích. Les Echos thì có bài : "Wauquiez bị cáo buộc thu hẹp cánh hữu nhiều hơn nữa". La Croix có bài xã luận : "Cánh hữu sẽ về đâu ?" Riêng Libération trên trang nhất nói thẳng "Wauquiez đã thất bại". Uy tín sụt giảm, bị chỉ trích trong nội bộ, nay lại sa thải nhân vật số hai của đảng. Nhật báo thiên tả tự hỏi : Phải chăng chủ tịch đảng LR là kẻ đào mồ chôn đảng của mình ?

World Cup : "Bên hội, bên thiền"

Bầu không khí World Cup tại Nga đã từ từ được hâm nóng nhờ vào lượng cổ động viên nước ngoài bất chấp các biện pháp an ninh cực kỳ nghiêm ngặt là ghi nhận của báo Le Monde.

Thế nhưng, bầu không khí náo nhiệt lễ hội đó không nơi nào giống một nơi nào. Đường phố Moskvanhững ngày đầu mùa giải ngợp toàn mầu cờ đỏ và trắng, mầu cờ của Peru, khiến du khách như có cảm giác đang ở tại Peru. Nguyên nhân là vì từ 36 năm qua, hậu thế của đế chế Inca chưa một lần nào được vào World Cup. Theo số liệu thống kê của FIFA, hơn 43.580 vé đã được bán ra tại Peru, một lượng fan hâm mộ đông thứ 8 của mùa Cúp Thế Giới năm nay. Đó là chưa tính đến số lượng người hâm mộ Peru đến từ những nước khác.

Trái với bầu không khí lễ hội tại Moskva, khu thể thao Istra, nơi nghỉ ngơi của đội tuyển Pháp, nằm cách Moskva 60 km tĩnh lặng đến lạ thường, đến một con ruồi bay ngang cũng nghe được. Không sôi sục, không một lá cờ lam trắng đỏ, cũng không một bích chương ảnh cầu thủ. Không có gì cho thấy có sự hiện diện của đội bóng áo lam tại khách sạn Hilton Garden, ngoại trừ vài thực đơn được ghi bằng tiếng Pháp, hay thi thoảng xuất hiện vài người chuyên trách việc đi lại của các phóng viên.

Châu Á "khan hiếm" phụ nữ ?

Le Monde trên mục giải trí có câu hỏi : "Tại Châu Á, đâu rồi phụ nữ ?" Một câu hỏi mà bộ phim tài liệu của kênh truyền hình Arte tối nay cố gắng tìm lời giải đáp.

Ngay sau khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc, một làn sóng chống sinh nở mạnh mẽ đã hình thành ở Hoa Kỳ. Nhiều người đàn ông da trắng quan niệm rằng số lượng người nghèo đông đúc trên hành tinh là một mối nguy hiểm đáng lo. Và thế là họ quyết định thông qua các chương trình được tài trợ đến hàng triệu đô la bởi các quỹ dồi dào ngân sách (Ford, Rockefeller…) khuyến khích người dân ở các nước đang đà phát triển bớt sinh con.

Trong suốt những năm 1960, Quỹ Dân Số của Liên Hiệp Quốc (Fnuap) tiến hành nhiều chiến dịch kiểm soát sinh nở tại Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc hay Việt Nam. Cho đến lúc này, Quỹ Dân Số của Liên Hiệp Quốc vẫn dành đến 60% ngân sách cho chương trình này. Theo Arte, bên cạnh những chiến dịch đôi khi bạo lực (cưỡng chế phá thai) còn có yếu tố văn hóa : tại nhiều gia đình Châu Á, sinh con trai được xem như là một điều may mắn, còn con gái là một nỗi bất hạnh lớn.

Hậu quả ngày nay hình bóng phụ nữ ngày càng thưa dần. Theo phỏng tính, để có thể cân bằng về giới tính, thế giới có lẽ cần đến 177 triệu phụ nữ, chủ yếu là tại Châu Á. Cho đến lúc này ước tính có khoảng 20 nước vẫn còn hiện tượng chọn giới tính con cái.

Thiếu hụt phụ nữ dẫn đến việc gia tăng bạo lực, nạn buôn người, bắt cóc phụ nữ. Thế giới sẽ phải đợi thêm nhiều thập niên nữa trước khi tỷ lệ nam – nữ mới lại quân bình. Nhiều nước trên thế giới đã có những thay đổi về chính sách. Tại Trung Quốc chính sách một con đã được bãi bỏ. Còn ở Hàn Quốc, từ năm 1960 – 2010, tỷ lệ sinh con ở phụ nữ trong thời kỳ sinh nở đã giảm mạnh từ 6 trẻ xuống còn một trẻ cho một phụ nữ và việc nạo phá thai được kiểm soát nghiêm ngặt. Ngược lại, tại Ấn Độ, chính phủ khuyến khích hỗ trợ tài chính cho những gia đình nào sinh con gái.

Thông qua các hình ảnh tư liệu, liên quan đến các chính sách có quy mô lớn, cũng như qua trao đổi với các hiệp hội đấu tranh, gặp gỡ những chàng trai trẻ đang trong hành trình tìm kiếm một người bạn đời hay những cô gái trẻ kể lại nỗi gian truân (bị cưỡng chế phá thai hay cưỡng ép hôn nhân), bộ phim tài liệu của Antje Christ và Dorothe Dorholt hứa hẹn mang đến cho người xem những góc nhìn lý thú !

Minh Anh

Trump và Putin, hai chuyên gia nói dối hàng đầu thế giới

Tác giả Alain Frachon trong bài viết "Hai chuyên gia nói dối hàng đầu thế giới"đăng trên Le Monde đã chỉ ra trong số những điểm chung, tổng thống Mỹ Donald Trump và đồng nhiệm Nga Vladimir Putin có cùng "sự nghi hoặc trước thực tế" - một cách diễn đạt lịch sự, thay vì nói họ "nói dối một cách trắng trợn".

Tổng thống Nga Vladimir Putin và đồng nhiệm Mỹ Donald Trump có vẻ "tâm đầu ý hợp". Ảnh chụp ngày 11/11/2017. ReutersS/Jorge Silva

Dối trá là chuyện thường tình trong chính trị, tuy nhiên đây lại là nguyên thủ của hai cường quốc nguyên tử, đã nhào nặn lại thực tế ở mức bậc thầy. Theo tác giả, cả hai ông Putin và Trump đã làm cho biên giới giữa sự thật và giả trá trở nên nhập nhằng một cách đáng ngại.

Vladimir Putin dối trá để đóng vai nạn nhân

Tổng thống Nga thì nói dối theo kiểu chối bay chối biến. "Tất nhiên là không !". Hỏa tiễn đã bắn vào chuyến bay MH17 của Malaysia Airlines hôm 17/07/2014 làm cho 298 người thiệt mạng "không phải là của Nga". Vào thời đó, tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc Nga đã phản đối việc lập tòa án quốc tế để điều tra nghi án này. Hà Lan bèn đứng ra mở điều tra quốc tế, và kết luận đã được công bố vào tuần trước.

Các nhà điều tra khẳng định "không còn nghi ngờ gì nữa", thủ phạm là một hỏa tiễn Buk bắn đi từ vùng đất do phe nổi dậy thân Nga kiểm soát. Hỏa tiễn này được đưa từ căn cứ quân sự của lữ đoàn phòng không 53 đặt tại thành phố Kursk của Nga sang Đông Ukraine, rồi lại được đưa trở về Nga sau thảm kịch. Tại La Haye, ngoại trưởng Hà Lan tuyên bố có thể vẽ lại chính xác đường đi của hệ thống hỏa tiễn này, với các bằng chứng có sẵn trong tay.

Steve Rosenberg, thông tín viên BBC tại Moskva giải thích, chối cãi sự thật là một phần của "hệ thống Putin"".Cho dù đó là vụ bắn rơi MH17, ám sát cựu điệp viên nga Alexander Litvinenko sống lưu vong ở Luân Đôn, mưu toan đầu độc điệp viên hai mang Skripal và con gái mới đây, hay doping cấp nhà nước nơi các vận động viên Nga, can thiệp vào bầu cử của các nước khác, Putin đều có cùng một tuyên bố : ‘Chúng tôi không làm điều đó’". Có nghĩa, Nga là "nạn nhân bị phương Tây vu khống".

Donald Trump nói dối như cơm ăn nước uống

Còn nơi ông Trump thì sự dối trá ít tinh tế hơn. Tổng thống Mỹ nói dối, lăng mạ, sáng tác… rồi lại chối rằng chưa bao giờ phát ngôn như thế. Ông mô tả "những người Ả Rập" gào lên sung sướng trước các vụ tấn công ngày 11/9, khẳng định Barack Obama không sinh ra trên đất Mỹ, tố cáo cha của địch thủ Ted Cruz có liên quan đến vụ ám sát tổng thống Kennedy… Tờ Washington Post thống kê từ khi bước vào Nhà Trắng, Donald Trump đã nói dối gần 2.000 lần.

Vladimir Putin không ưa bị đối diện với sự thật mà mình muốn che giấu : ông cau có, mắng mỏ người đặt câu hỏi hay đơn giản là làm ngơ. Nhưng đối với Donald Trump thì chẳng có vấn đề gì khi sự thật được chứng minh rõ ràng là ngược lại.

"Ông Trump đã biến dối trá thành việc hoàn toàn bình thường" - Michael V. Hayden, cựu giám đốc CIA nói. Trên 80% cử tri của Donald Trump vẫn trung thành với ông, chẳng hề quan tâm đến. New York Times viết, Trump "nói dối một cách thoải mái như lang băm".

Moskva dối trá nhằm viết lại sự kiện theo kiểu của mình, quy cho "phương Tây" tất cả mọi cái xấu của đất nước. Nếu ở Putin, nói dối là tính toán chính trị, thì nơi Trump lại mang màu sắc bệnh lý, và theo tác giả Alain Frachon, thì cả hai đều nguy hiểm.

Dàn dựng vụ nhà báo Babtchenko bị ám sát, Ukraine làm lợi cho Nga

Cũng liên quan đến dối trá, nhưng lần này lại ở phía Ukraine. Bài xã luận của Le Monde bực tức lên án "Ukraine, một thủ đoạn tai hại". Đó là vụ nhà báo đối lập Nga Arkadi Babtchenko đang tị nạn ở Ukraine được loan tin là bị Nga ám sát chết, rồi lại xuất hiện bình an vô sự.

Theo như tình báo Ukraine và công tố viên trưởng Iouri Loutsenko hôm thứ Tư 30/05/2018, thì có âm mưu thực sự ám sát nhà báo Babtchenko, nhưng một người Ukraine được Moskva giao cho công việc này đã cho biết thông tin. Thế là Kiev quyết định giăng bẫy, ngụy tạo ra vụ ông Babtchenko bị giết chết, nhờ đó đã bắt được kẻ trung gian người Ukraine làm việc cho Nga.

Le Monde đặt câu hỏi, có nên tin hay không ?

Từ mùa hè 2016, đã xảy ra nhiều vụ nổ súng hoặc tấn công bằng xe gài chất nổ, nhằm sát hại các nhân viên an ninh Ukraine và cựu chiến binh Donbass, nhất là người Tchetchenya. Tháng 3/2017, Denis Voronenkov, cựu dân biểu Nga tị nạn tại Kiev bị bắn chết ngay tại trung tâm thủ đô Ukraine. Tháng 7/2016, đến lượt giám đốc trang tin tức Oukrainska Pravda là Pavel Cheremet, quốc tịch Nga, bị chết khi chiếc xe ông cầm lái nổ tung. Như vậy việc sát hại nhà báo Arkadi Babtchenko không có gì đáng ngạc nhiên.

Nhưng hậu quả của vụ dàn dựng trên là sự khả tín của cơ quan cảnh sát và tư pháp Ukraine đã bị tổn hại nghiêm trọng. Người ta có thể hiểu được việc giăng bẫy kẻ sát nhân, nhưng việc dàn cảnh mà nhà báo trên cùng với gia đình và báo chí là đồng lõa, thì khó thể chấp nhận.

Trước hết, "fake news" này tạo cơ hội cho những người theo thuyết âm mưu và không ưa giới truyền thông đắc thắng tố cáo báo chí. Kế đến, nó tăng cường sức mạnh cho chiến lược dối trá của điện Kremlin. Tình báo Ukraine được đào tạo cùng một sách vở với tình báo Nga : từ KGB. Trong cuộc chiến giữa các nhà dân chủ cải cách và bảo thủ tại Kiev, vào lúc còn một năm nữa là đến kỳ bầu cử tổng thống, Le Monde cho rằng thật đáng tiếc khi vụ nhào nặn thông tin về Babtchenko lại phục vụ cho Vladimir Putin.

Thép : Donald Trump gây thù chuốc oán

Sự kiện tổng thống Mỹ áp đặt thuế về thép lên Châu Âu, Canada và Mexico được tất cả các báo Pháp chú ý. "Trump gây thù chuốc oán về thép", "Trump kích hoạt cuộc chiến thương mại", theo Le Figaro. "Thép : Trump tạo thù địch", theo Les Echos. Libération chơi chữ "Hoa Kỳ - EU, thép đã tôi", nhưng thay chữ "trempé" (cứng rắn) bằng tên tổng thống Mỹ "trumpé". La Croix tố cáo "Chủ nghĩa đơn phương thô bạo của Donald Trump".

Libération ghi nhận, vì Donald Trump vẫn hay nói rồi làm ngược lại, nên nhiều người vẫn hy vọng tổng thống Mỹ chỉ đe dọa mà thôi. Nhưng rốt cuộc quyết định này đã được đưa ra, bất kể nguy cơ làm tăng trưởng thế giới sụt giảm và gây hoảng loạn trên các thị trường chứng khoán.

Cho dù hiện nay việc nhập khẩu xe hơi lắp ráp tại Châu Âu vẫn chưa bị ảnh hưởng, nhưng Washington cho rằng 65 tỉ đô la thặng dư thương mại giữa Đức và Mỹ là không thể chấp nhận được, nên hồ sơ xe hơi sắp tới sẽ nằm trong tầm ngắm. Chính quyền Đức hôm qua cảnh báo, lời đáp trả cho "Nước Mỹ trước hết" sẽ là "Châu Âu đoàn kết".

Các đồng minh của Hoa Kỳ đang sẵn sàng trả đũa. La Croix dẫn lời ông Sébastien Jean, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Viễn cảnh và Thông tin Quốc tế (CEPII) nhận định : "Sự leo thang này có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại tai hại cho tất cả các bên, nhưng hiện giờ chưa đến mức đó. Nguy cơ thực sự là cách thức Hoa Kỳ hoàn toàn dựa vào sức mạnh đơn phương, có thể phá vỡ các khung luật pháp mà cho đến nay vẫn giúp giải quyết những tranh chấp thương mại".

Tuổi thọ : Dân Trung Quốc có hy vọng sống lâu hơn Mỹ

Về mặt xã hội, Le Monde báo động "Tuổi thọ, một bi kịch Mỹ". Ai có thể tin được rằng lần đầu tiên trong lịch sử, nếu sinh ra ở Trung Quốc sẽ có hy vọng sống lâu và khỏe mạnh hơn ở Hoa Kỳ ? Theo thống kế mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới, một em bé Trung Quốc có hy vọng sống đến 68,7 tuổi với sức khỏe tốt, còn Mỹ chỉ có 68,5 tuổi.

Hiện nay Hoa Kỳ vẫn còn đứng trên Trung Quốc, với tuổi thọ bình quân lần lượt là 78,5 và 76,4 ; nhưng từ vài năm qua xu hướng này đang bị đảo ngược. Trên thế giới, chỉ có năm nước đi thụt lùi trong năm 2016 : Mỹ, quốc gia giàu mạnh nhất thế giới nay bị xếp cạnh Somalie, Afghanistan, Gruzia và quần đảo Saint-Vincent-et-les-Grenadines !

Vì đâu nên nỗi ? Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh của Mỹ (CDC), đó là do sự bùng nổ các trường hợp tử vong do sử dụng ma túy quá liều. Với 63.000 trường hợp trong năm 2016, đây là nguyên nhân gây chết người đứng thứ ba tại Hoa Kỳ, sau bệnh tim và ung thư. Tỉ lệ chết vì ma túy nơi thanh niên 25-34 tuổi đã tăng 50% từ 2014 đến 2015. Và do xu hướng này còn tiếp tục năm 2017, đây sẽ là lần đầu tiên tuổi thọ ở nước Mỹ bị giảm sút kể từ sau dịch cúm Tây Ban Nha hoành hành trên thế giới trong thập niên 20.

Bất bình đẳng tăng cao, bảo hiểm y tế yếu kém và chất lượng giáo dục ở cấp học ban đầu kém cỏi, cũng đóng vai trò nhất định trong "bi kịch Mỹ" này. Tuy vậy kế hoạch chống ma túy mà ông Donald Trump hứa hẹn vẫn chẳng thấy tăm hơi.

Yemen, cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa Hồi giáo Sunni và Shia

Tựa chính của các báo Paris hôm nay khá đa dạng. Les Echos chạy tít trang nhất "Thương mại : Trump tuyên chiến với Châu Âu". Le Monde quan tâm đến việc "Bruxelles muốn giảm hẳn trợ cấp cho nhà nông", còn La Croix tập trung cho chủ đề "Châu Âu trước thách thức di dân". Libération đòi hỏi "Một chỗ đứng (trong xã hội) cho những người béo mập". Riêng Le Figaro cám cảnh "Yemen : Trong hỗn loạn, một cuộc chiến bị lãng quên".

Trong bài xã luận mang tựa đề "Ở trung tâm bóng tối", Le Figaro nhận định, đó là một trong những cuộc xung đột mà tiếng súng không vượt qua khỏi đường biên giới. Người dân bị giết hại, bị chết vì thiếu ăn, thiếu thuốc men và cả vì tuyệt vọng. Trên 10.000 người đã chết trong bốn năm qua, ba triệu người di tản, đất nước bị cắt làm đôi, nhưng thảm kịch này diễn ra trong sự dửng dưng của một thế giới đã bị bão hòa bởi các cuộc khủng hoảng và bạo lực.

Tình trạng Yemen gợi nhớ đến thời kỳ chiến tranh lạnh trước đây, khi hai khối đối địch lao vào những cuộc chiến tranh ủy nhiệm. Nay ở Yemen là hai địch thủ Trung Đông đối đầu : Saudi Arabia và Iran, hai nước dẫn đầu khối Hồi giáo Sunni và Shia. Theo tờ báo, cần rút ra bài học Afghanistan, tránh đẩy đất nước này vào bóng tối âm u của địa ngục.

Việt Nam ngấp nghé thị trường chứng khoán các nước mới nổi

Cuối cùng là những thông tin hiếm hoi về Việt Nam trên báo Pháp. Nhật báo kinh tế Les Echos khi nói về thị trường chứng khoán dành cho các quốc gia mới nổi MSCI Emerging Markets đã nêu ra triển vọng của ba quốc gia : Saudi Arabia, Argentina, Việt Nam.

Riêng Việt Nam được cho là đang ngấp nghé ngưỡng cửa thị trường này, với thị trường chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh có mức tăng trưởng đến 31% trong vòng một năm, trong ba tháng đầu năm nay, đã thu hút được 440 triệu đô la đầu tư, theo Bloomberg. Tăng trưởng mạnh (7,4% trong quý I) nhờ xuất khẩu, Nhà nước mở cửa thị trường vốn trong các lãnh vực hấp dẫn (bia, dầu khí, tài chính), và thanh khoản cao hơn Philippines. Tuy nhiên điểm yếu là năm loại cổ phiếu chính đến đã chiếm đến gần 40% chỉ số của thị trường này.

Về xã hội, La Croix thường đăng tấm hình độc đáo nhất trong ngày trên trang cuối, hôm nay chọn bức ảnh một chiếc xe lửa đang luồn qua một ngõ hẹp tại một khu phố cổ kính ở Hà Nội. Ảnh được chụp hôm 30/05/2018, chú thích bằng một câu của cố nhà văn Pháp Gilbert Cesbron : "Những căn nhà xây dọc theo đường rầy xe lửa có vẻ tiều tụy vì chúng bị mất ngủ".

Thụy My