Thông Luận

Mỹ "bật đèn xanh" để Ukraine tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga ?

Thu Hằng, RFI, 11/12/2022

Phải chăng Hoa Kỳ thay đổi lập trường về các vụ tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga ? Một quan chức Mỹ ẩn danh phát biểu với báo Anh The Times rằng Lầu Năm Góc không còn khăng khăng cho rằng Kiev không nên tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga, sau khi Moskva tăng cường oanh kích cơ sở hạ tầng dân sự Ukraine trong những tháng gần đây.

Khói bốc lên phía trên phi trường ở vùng Kursk của Nga ngày 06/12/2022. Thống đốc vùng cho rằng vụ hỏa hoạn xảy ra do bị drone Ukraine tấn công. AP

Theo nguồn tin của The Times, được Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) tại Washington trích dẫn ngày 10/12/2022, dường như Bộ quốc phòng Mỹ đã "bớt quan ngại về nguy cơ leo thang, kể cả leo thang hạt nhân", với Nga. Quan điểm này có lẽ đã "bật đèn xanh" cho các cuộc tấn công bằng drone của Ukraine vào các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga.

Một nguồn tin quân sự khác của Mỹ cho The Times biết cụ thể hơn về quan điểm của Washington, "chúng tôi không thể nói với Kiev rằng : ‘Hãy ngừng tấn công người Nga (ở Nga hoặc bán đảo Crimea)’. Chúng tôi không thể bảo họ phải làm gì. Việc họ sử dụng vũ khí như thế nào là quyền của họ. Nhưng khi họ sử dụng vũ khí do chúng tôi cung cấp, điều duy nhất chúng tôi nhấn mạnh là quân đội Ukraine phải tuân thủ luật pháp về chiến tranh quốc tế và các hiệp định Genève". Thông tin được báo Business Insider dẫn lại. Chính quyền Kiev luôn khẳng định quyết tâm giành lại những vùng đất đã bị Moskva chiếm đóng, kể cả bán đảo Crimea bị Nga đơn phương sáp nhập năm 2014.

Nga gia tăng dùng drone tấn công Ukraine

Theo Bộ Chỉ huy Không quân Ukraine, chỉ trong ngày 10/12, quân Nga đã tiến hành 15 vụ tấn công bằng drone Shahed-136 và 131 nhắm vào các vùng Kherson, Mykolaiv và Odessa, trong đó 10 drone đã bị lực lượng phòng không Ukraine bắn hạ. Sau ba tuần tạm ngừng (từ ngày 23/10), Nga lại sử dụng drone do Iran sản xuất để tấn công các thành phố của Ukraine từ hôm 07/12. Giới chức quân sự Mỹ cho rằng nhờ tích lũy được drone trong ba tuần, Nga đã gia tăng cường độ tấn công bằng phương tiện này.

Ngoài ra, Moskva cũng gia tăng hỗ trợ quân sự và kỹ thuật cho Iran ở mức chưa từng có để đổi lấy vũ khí, khí tài do Iran sản xuất, trong đó có drone. Dường như Moskva vừa nhận được hoặc sắp được Teheran giao một lô drone mới.

Trước đó, ngày 08/12, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố tiếp tục ưu tiên tấn công vào các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Ông Putin khẳng định những chỉ trích (của phương Tây) sẽ "không gây trở ngại cho các nhiệm vụ chiến đấu" của Nga.

Thu Hằng

**************************

Xung đột ở Ukraine : Kherson bị nã pháo ồ ạt, Nga lại dọa dùng "vũ khí hủy diệt"

Minh Anh, RFI, 11/12/20022

Chính quyền thành phố Kherson miền nam hôm 11/12/2022, cho biết Nga đã tiến hành 45 cuộc nã pháo, tên lửa vào vùng Kherson, làm 2 người và 5 người khác bị thương. Cùng ngày, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitri Medvedev khẳng định, Moskva đang thúc đẩy tiến độ chế tạo vũ khí "hủy diệt mạnh nhất", đồng thời đe dọa sử dụng chống phương Tây. Tuyên bố đưa ra sau khi tổng thống Nga hôm 09/12 thông báo Nga có thể thay đổi học thuyết quân sự, cho phép "đánh phủ đầu" đối phương.

Dân cư làng Posad-Pokrovske, vùng Kherson, miền nam Ukraine, chờ nhận cứu trợ. Ảnh chụp ngày 07/12/2022. © Reuters/Anna Voitenko

Theo AFP hôm 11/12/2022, hơn 1,5 triệu người dân thành phố cảng Odessa, miền nam Ukraine bị mất điện, tình hình trở nên "khó khăn", sau khi quân Nga đã dùng drone bắn phá các cơ sở và hệ thống mạng lưới điện khu vực này ngày hôm qua. Theo tập đoàn khai thác điện quốc gia, công tác sửa chữa đòi hỏi "mất nhiều tuần, thậm từ hai đến ba tháng". 

Trên chiến trường, quân Nga và Ukraine tiếp tục giao tranh dữ dội ở phía đông, vùng Donbass. Bộ quốc phòng Ukraine hôm qua, khẳng định quân Nga tiếp tục các cuộc tấn công tại vùng Donbass, hướng đến thành phố Lyman, cách Bakhmut 65 km ở phía bắc. Tuy nhiên, phát ngôn viên chính quyền Kiev, Oleksandr Shtupun, trấn an rằng các lực lượng Ukraine đã đẩy lùi được các cuộc tấn công của Nga ở Donetsk và Luhansk. Trước các cuộc tấn công dữ dội từ Nga, tổng thống Volodymyr Zelensky tố cáo Nga "biến thành phố Bakhmut thành đống đổ nát".

Nga loan tin gởi thêm 200 xe tăng T90M đến Donbass

Trong nỗ lực chiếm đóng hoàn toàn vùng Donbass, trang mạng kênh truyền hình BFMTV ngày 09/12 cho biết, Moskva quyết định tăng tốc chiến dịch khi cho gởi 200 xe tăng T90M, loại hiện đại nhất, theo như một đoạn video trên kênh truyền hình Nga NTV. Những loại xe tăng đáng gờm này có thể bắn phá các mục tiêu cách 5 km và có thể chống cự được với loại tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ.

Hôm qua, chính quyền thân Nga cho biết Ukraine đã nã tên lửa nhắm vào thành phố Melitopol, đông nam Ukraine, làm hai người chết, 10 người khác bị thương. Chính quyền thân Nga nói thêm đã bắn chặn được 2 trong số 6 tên lửa, giết chết được nhiều "quân xâm lược" Ukraine. Reuters khẳng định chưa thể kiểm chứng các nguồn tin này.

Minh Anh

***********************

Bakhmut : Wagner mang tân binh cựu tù nhân nhử quân Ukraine

Thu Hằng, RFI, 10/12/2022

Bakhmut trở thành chiến trường khốc liệt giữa quân Nga và Ukraine từ mùa hè. Giành thắng lợi ở Bakhmut trở thành nỗi ám ảnh đối với Moskva sau hàng loạt thất bại ê chề ở Kharkiv hay Kherson. Lực lượng lính đánh thuê Wagner được huy động yểm trợ.

Trụ sở của Wagner tại ngoại ô Saint-Petersbourg, Nga. Ảnh chụp ngày 04/11/2022. AFP – Olga Maltseva

Nhà sáng lập Wagner, Yevgeny Prigozhin, hứa biến Bakhmut thành "lò mổ". Phần lớn người dân phải rời thành phố bị đánh phá không ngừng từ 5 tháng qua. Nga vẫn theo chiến lược dùng pháo binh oanh kích thành phố, phá hủy mọi cơ sở hạ tầng với hy vọng quân và dân Ukraine rút lui. Tuy nhiên, trong phóng sự "Bakhmut đồng nghĩa với địa ngục" ngày 02/12, phóng viên chiến trường của đài truyền hình Pháp LCI/TF1 cho biết dường như Wagner thay đổi chiến lược, đưa tân binh là cựu tù nhân đi tiền trạm, thay vì sử dụng drone - có thể do cạn kiệt. Phía Ukraine "hứng chịu những cuộc tấn công không ngừng và tự sát từ các tù nhân Nga được Wagner tuyển mộ".

Trả lời đài LCI/TF1, một quân nhân Ukraine cho biết : "Thay vì sử dụng drone, quân Nga không ngại ném 20 đến 30 lính, đi trinh sát trên mặt trận để chúng tôi bắn và thế là họ phát hiện vị trí của chúng tôi và bắt đầu oanh kích chúng tôi".

Wagner dồn lực lượng về chiến trường Bakhmut, cố giành được "một chút thắng lợi để dâng lên bề trên", theo phát biểu của quân Ukraine trên chiến trường. Trong những tháng gần đây, công ty Wagner tuyển vài trăm tù nhân trên khắp nước Nga và đẩy họ ra những mặt trận gay go nhất, nguy hiểm nhất. Họ được hứa xóa án, được hưởng mức lương 3-4.000 đô la/tháng, trang bị đầy đủ, khác với tình trạng hỗn độn thiếu thốn của lính tình nguyện và động viên Nga.

Tuy nhiên, nhiều trường hợp đào tẩu đã diễn ra. Phải chăng do chiến trường quá tàn khốc ? Wagner từng dàn dựng cảnh hành quyết một người đào tẩu để dằn mặt đội tân binh. Gần đây nhất, ngày 06/12, một cựu tù nhân 38 tuổi, bị kết án "trộm cắp", được cho là do Wagner tuyển dụng chiến đấu ở Ukraine và đã đào tẩu, nổ súng vào cảnh sát, khiến một nhân viên cảnh sát bị thương, tại thành phố Novochakhtinsk, ở vùng Rostov trên sông Đông, gần biên giới với Ukraine. Người này bị bắt ở làng Kiselevo sau 24 giờ bị truy lùng.

Thu Hằng

************************

Belarus, láng giềng của Ukraine và là đồng minh của Nga, dịch chuyển quân

Reuters, VOA, 08/12/2022

Belarus, đồng minh của Nga, ngày 7/12 loan báo đang di chuyển quân đội và thiết bị quân sự để chống lại cái mà họ gọi là mối đe dọa khủng bố, giữa những dấu hiệu rằng Moscow có thể gây sức ép buộc Minsk mở một mặt trận mới trong cuộc chiến chống lại Ukraine.

Binh sĩ Nga tập trận pháo binh và huấn luyện chiến đấu tại một sân bắn của quân đội Belarus ngày 23/11/2022.

Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko, người đã dựa vào quân đội Nga để dập tắt một cuộc nổi dậy của quần chúng hai năm trước, đã cho phép đất nước của ông làm bàn đạp cho cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.

Cho đến nay, ông không cho quân đội của mình tham chiến nhưng những tuần gần đây ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Moscow đang can dự vào Belarus. Hôm 3/12, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu tới thủ đô Minsk không báo trước. Ông và người đồng cấp Belarus, Viktor Khrenin, đã ký các tu chính đối với thỏa thuận hợp tác an ninh của hai nước mà không tiết lộ các điều khoản mới.

Ukraine cho hay hàng ngàn binh sĩ Nga đã triển khai tại Belarus kể từ tháng 10 và chính quyền Belarus ngày càng nói về mối đe dọa "khủng bố" từ các dân quân hoạt động từ bên kia biên giới. Ông Lukashenko đã ra lệnh cho quân đội trước cuối năm phải tổng hợp thông tin về lực lượng trừ bị.

Ngày 7/12, Hội đồng An ninh Belarus, được hãng thông tấn nhà nước Belta trích dẫn, cho biết quân đội và khí tài sẽ được dịch chuyển trong hai ngày tới, với vũ khí giả được sử dụng để huấn luyện.

Hãng thông tấn không đưa ra thông tin chi tiết về số lượng binh lính hoặc loại khí tài sẽ được di chuyển, địa điểm nào hoặc bản chất của các cuộc tập trận ra sao. Tại Minsk, cư dân cho biết không có dấu hiệu bên ngoài về hoạt động bất thường ở đó.

Thay đổi chiến lược ?

Trước đây, một số nhà ngoại giao phương Tây đã hoài nghi về việc Belarus sẽ tham chiến, lưu ý rằng nước này có quân đội tương đối nhỏ và Moscow sẽ cảnh giác với việc khơi dậy sự phản đối của công chúng đối với ông Lukashenko, sẽ khiến ông ta suy yếu chỉ vì lợi ích nhỏ, hai năm sau các cuộc biểu tình rầm rộ mà ông đã dập tắt một cách thô bạo.

Ông Franak Viacorka, cố vấn của lãnh đạo phe đối lập lưu vong Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya, nói với Reuters rằng ông nghĩ việc ông Lukashenko đưa quân Belarus vào Ukraine là "tự sát chính trị".

"Những người lính sẽ không tuân theo, giới tinh hoa sẽ chia rẽ, các cuộc biểu tình mới sẽ bắt đầu. Ông ấy (Lukashenko) biết điều này. Người Belarus sẽ không chấp nhận điều này và toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ", ông nói.

"Đối với ông Lukashenko, nguyên trạng là mong muốn nhất : ông ta tăng cường đàn áp, không còn ai chú ý đến (những người bất đồng chính kiến) nữa, và ông ta nhận được sự hỗ trợ của ông Putin với tư cách là một đồng minh độc quyền".

Các quan chức Ukraine cũng cho biết họ nghi ngờ Nga có đủ quân ở Belarus để tấn công từ đó và thay vào đó, hành động gần biên giới có thể được coi là mồi nhử.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho biết trong tháng này rằng họ tin Belarus đang tiến hành một "chiến dịch thông tin nhằm cầm chân lực lượng Ukraine ở biên giới".

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng các hoạt động rầm rộ trong những tuần gần đây cũng có thể là một dấu hiệu xác thực rằng Belarus có thể gửi quân đến.

"Belarus thực sự đã chuẩn bị tham chiến cùng phía Nga trong vài tháng. Mọi khả năng mà họ cần để tham chiến đều đã được thử nghiệm", ông Konrad Muzyka, một chuyên gia về Belarus của tổ chức cố vấn quốc phòng Rochan Consulting có trụ sở tại Ba Lan, nói với Reuters. Ông mô tả các cuộc diễn tập về huy động quân đội.

"Chúng tôi không thể loại trừ khả năng Belarus đã có quyết định tham chiến Từ quan điểm chỉ số quân sự, mọi thứ đang hướng tới việc các lực lượng vũ trang Belarus có lập trường hiếu chiến hơn".

Bên trong Ukraine, các quan chức ngày 7/12 đang nỗ lực để khôi phục điện sau thiệt hại từ một loạt các cuộc tấn công bằng phi đạn của Nga phát động vào ngày 5/12, vài giờ sau cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào hai căn cứ không quân sâu bên trong Nga.

Ukraine đã không trực tiếp nhận trách nhiệm về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhưng đã ăn mừng về khả năng mới đạt được để thâm nhập hàng trăm km vào hệ thống phòng không của Nga.

Phát ngôn viên an ninh quốc gia của Tòa Bạch Ốc cho biết hôm 7/12 rằng Hoa Kỳ đã nói rõ với Ukraine những lo ngại của họ về bất kỳ sự leo thang chiến tranh nào với Nga và không khuyến khích Ukraine tấn công hai căn cứ không quân.

Nhưng "không giống như người Nga, chúng tôi tôn trọng chủ quyền của Ukraine", bao gồm các quyết định về cách Kyiv sử dụng vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp, ông John Kirby nói với các phóng viên ở Washington.

Nga đã phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" vào tháng 2 năm nay, nói rằng mối quan hệ chặt chẽ của Ukraine với phương Tây đặt ra một mối đe dọa an ninh. Kyiv và các đồng minh nói rằng hành động của Nga là một cuộc chiến tranh xâm lược bất hợp pháp.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 7/12 tuyên bố quân đội của ông có thể chiến đấu ở Ukraine trong một thời gian dài, nhưng ông thấy "không hợp lý" khi huy động thêm binh sĩ vào thời điểm này, sau khi huy động 300.000 quân trừ bị vào tháng 9 và tháng 10.

Ông Putin hiếm khi nói về thời gian có thể kéo dài của cuộc chiến, trong khi Nga đã buộc phải thực hiện một loạt các cuộc rút lui đáng kể kể từ tháng 7.

Ông Putin cũng cho biết nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân đang gia tăng - đây là động thái mới nhất trong một loạt các cảnh báo như vậy của Nga nhằm ngăn chặn những nước phương Tây ủng hộ Kyiv can thiệp mạnh mẽ hơn - nhưng Nga sẽ không đe dọa sử dụng vũ khí như vậy một cách liều lĩnh.

Ở miền đông Ukraine ngày 7/12, cuộc pháo kích của Nga đã giết chết ít nhất sáu người ở thị trấn Kurakhove, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết trên ứng dụng Telegram dưới đoạn video ghi lại cảnh các tòa nhà bốc cháy.

Kurakhove nằm ở khu vực phía đông Donetsk, nơi đã chứng kiến một số cuộc giao tranh ác liệt nhất trong cuộc chiến. Nga phủ nhận cố ý tấn công dân thường nhưng các thành phố trên khắp Ukraine đã bị lực lượng Nga tấn công dồn dập.

Hàng chục ngàn người đã chết trong chiến tranh, trong đó có ít nhất 6.700 thường dân thiệt mạng, theo thống kê của Liên hiệp quốc.

Trong tài liệu quốc tế mới nhất về những cáo buộc như vậy, văn phòng nhân quyền của Liên hiệp quốc công bố một báo cáo hôm 7/12, nêu chi tiết 441 thường dân mà họ cho là đã bị lực lượng Nga giết chết trong các vụ hành quyết và tấn công vào đầu cuộc chiến ở các vùng phía bắc Kyiv, Sumy và Chernihiv.

Bộ ngoại giao và quốc phòng Nga không hồi đáp yêu cầu bình luận. Nga đã phủ nhận việc thực hiện các hành động tàn sát trên lãnh thổ chiếm đóng.

(Reuters)

Nga tuyên bố không "hưu chiến" vào Giáng Sinh và Năm Mới

Thùy Dương, RFI, 15/12/2022

Ngày 14/12/2022, phủ tổng thống Nga khẳng định không thảo luận về việc "hưu chiến" tại Ukraine trong dịp Giáng Sinh tới đây và Năm Mới.

Công nhân trang trí cây thông Noel gần Nhà thờ Kazansky, tại Saint Petersburg, Nga, ngày 13/12/2022. AP - Dmitri Lovetsky

Trước báo giới, khi trả lời câu hỏi về khả năng hưu chiến tại Ukraine nhân dịp Giáng Sinh và đón năm mới, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov cho biết : "Không có đề xuất nào" về lệnh ngừng bắn được đưa ra "từ bất kể phía nào" và đây không phải chủ đề được thảo luận.

Cũng vào hôm qua, Denis Pouchiline, một lãnh đạo phe ly khai thân Nga ở Donetsk, miền đông Ukraine, khẳng định với hãng tin Nga Ria-Novosti là muốn tiến lên "giải phóng Odessa và Tcherniguiv" - hai thành phố của Ukraine ở miền nam và bắc, rất xa trận tuyến hiện tại. Tuy nhiên, khi được hỏi, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, tỏ ra thận trọng và nói rằng ưu tiên của Moskva hiện nay là "bảo vệ mọi người ở các vùng Lougansk và Donetsk" ở miền đông Ukraine. 

Patriot của Mỹ ở Ukraine sẽ là mục tiêu tấn công "hợp pháp" của Nga

Về thông tin Mỹ sẽ chuyển cho Ukraine các hệ thống tên lửa phòng không Patriot thuộc loại tiên tiến nhất thế giới, phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Patriot tại Ukraine "chắc chắn" sẽ là mục tiêu mà Nga nhắm tới, nhưng ông không bình luận về các thông tin báo chí.

Theo Reuters, đại sứ quán Nga tại Washington nhận định trên mạng Telegram là vụ Mỹ chuyển tên lửa Patriot cho Kiev là hành động khiêu khích, có thể dẫn đến những hậu quả khó lường và kể cả nếu không cung cấp Patriot cho Ukraine thì "Mỹ cũng ngày càng lún sâu vào cuộc xung đột ở nước cộng hòa hậu Xô Viết".

Về phía Ukraine, ủy viên đặc trách nhân quyền của Quốc hội, Dmitro Loubinets, cho biết các nhà điều tra đã phát hiện một phòng giam quân Nga dùng để cầm tù và ngược đãi trẻ em Ukraine, tại thành phố Kherson, nơi từng bị quân Nga chiếm đóng.

Hôm qua, tổng thống Zelensky một lần nữa kêu gọi quốc tế mở một tòa án đặc biệt càng nhanh càng tốt để xét xử tội ác của Nga tại Ukraine. 

Thùy Dương

***************************

Chiến tranh Ukraine : Mỹ có kế hoạch giao hệ thống tên lửa Patriot cho Kiev

Thùy Dương, 14/12/2022

Mỹ chuẩn bị giao cho Ukraine tên lửa Patriot, một trong những hệ thống tên lửa được xem là tiên tiến nhất hiện nay. Thông tin được loan tải ngày 13/12/2022 trong bối cảnh Kiev trong những ngày qua đã đề nghị các nước Tây Phương giao cho Ukraine các hệ thống phòng không, trong đó có Patriot của Mỹ, để đối phó với các vụ oanh kích ồ ạt của Nga, chủ yếu nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.

Hệ thống tên lửa Patriot của quân đội Hoa Kỳ tại sân bay Rzeszow-Jasionka, Ba Lan ngày 16/03/2022. Reuters – Fabrizio Bensch

Reuters trích dẫn đại tá hồi hưu Alexander Vindman, người từng phụ trách chính sách của Nhà Trắng về Ukraine dưới thời tổng thống Donald Trump, theo đó việc Mỹ cấp tên lửa Patriot cho Kiev là "rất, rất có ý nghĩa". Theo hai quan chức Mỹ xin ẩn danh, thông báo chính thức của Washington có thể sẽ được đưa ra vào thứ Năm 15/12. Kế hoạch của Lầu Năm Góc cần được bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin thông qua, và được tổng thống Joe Biden phê chuẩn. Tuy nhiên, trả lời báo giới, bộ Quốc Phòng Mỹ từ chối bình luận về thông tin trên.

Nhiều vụ nổ xảy ra ở trung tâm thủ đô Ukraine

Trong khi đó, sáng hôm nay 14/12, chính quyền thành phố Kiev ghi nhận nhiều tiếng nổ ở khu vực trung tâm thủ đô, khu vực Shevchenkivsky. Theo thị trưởng Vitaly Klitschko, dường như Kiev bị tấn công bằng drone. Trên mạng xã hội, ông Vitaly Klitschko khẳng định hệ thống phòng không của Kiev đã hạ được 10 drone trên bầu trời Kiev và vùng phụ cận, những drone này do Iran chế tạo.

Cơ quan quân sự Kiev cho biết mảnh vỡ của các drone đã làm hư hại 2 tòa nhà của các cơ quan hành chính trong khu vực, nhưng không ghi nhận thiệt hại về nhân mạng.

Nhìn rộng ra cả nước, đài NHK của Nhật hôm nay trích dẫn bộ Quốc Phòng Anh, theo đó các lực lượng Ukraine đã giành lại được 54% diện tích lãnh thổ từng bị quân Nga chiếm đóng.

Về phía Nga, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, trong cuộc họp báo hôm 13/12 đặt điều kiện là Moskva chỉ thương lượng ngoại giao về hòa bình với Ukraine nếu Kiev công nhận chủ quyền của Nga đối với những vùng lãnh thổ của Ukraine mà điện Kremlin đã sáp nhập.

Thùy Dương

Putin sẽ cùng chung số phận với các nhà độc tài bại trận ?

Lịch sử cho thấy các chế độ độc tài rất dễ tổn thương khi bị bại trận : Đệ nhất lẫn Đệ nhị Đế chế Pháp, cũng như Đức quốc xã đều sụp đổ sau cuộc chiến. Nga thua Nhật năm 1905 do đánh giá quá thấp đối thủ, còn năm 2022 sau khi gây chiến với Ukraine, số phận Putin sẽ ra sao ?

Một ảnh chân dung của tổng thống Nga Vladimir Putin được tìm thấy tại một địa điểm quân Nga dùng để giam cầm và tra tấn người Ukraine trước khi rút khỏi Kherson, ngày 15/11/2022. Reuters - Valentyn Ogirenko

Nhật Bản 1905, Ukraine 2022 : Nga thất bại vì khinh địch

Bài phân tích của Les Echos khẳng định "Các nhà độc tài không thể sống sót sau những cuộc chiến thất bại". Tác giả bài viết mạnh dạn so sánh chiến tranh Nga-Nhật năm 1905 và cuộc chiến ở Ukraine năm 2022. Đã có biết bao thay đổi trong 117 năm qua, về quân sự lẫn địa chính trị. Nhưng trong cả hai trường hợp, Nga đã chọn lựa chiến tranh với một đối thủ được cho là yếu hơn rất nhiều, và cả hai cuộc phiêu lưu quân sự đã diễn ra rất tệ hại - cho dù kết luận này có phần vội vã trong cuộc xâm lược Ukraine.

Trận hải chiến Tsushima là chiến thắng đầu tiên của một hạm đội Châu Á trước Châu Âu trong lịch sử hiện đại. Hải quân Nhật chiến đấu theo kiểu Anh, mạnh hơn và nhất là được chỉ huy tốt hơn Nga. Năm 2022, không thắng nổi Kiev coi như Moskva đã thất bại, trong khi người Nga vẫn tự cho mình là thượng đẳng so với người Ukraine.

Các chính quyền toàn trị rất dễ tổn thương khi bị bại trận. Cả Đệ nhất lẫn Đệ nhị Đế chế Pháp, cũng như Đức quốc xã đều không tránh khỏi số phận này. Năm 2022, chiến xa Ukraine chưa và sẽ không tiến vào cửa ngõ Moskva như xe tăng Liên Xô vào Berlin, nhưng việc Putin có sống sót về chính trị hay không đã được bàn luận. Cuộc chiến tranh là cuộc chiến "của Putin". Chính ông ta đã quyết định, đã tiến hành và đã "thua", Putin là người trực tiếp chịu trách nhiệm về cái chết của hàng trăm ngàn người, và việc hàng triệu người khác phải di tản.

Chính Putin là mối đe dọa của nước Nga

Tác giả bài viết những ngày gần đây tại Berlin đã có dịp lắng nghe tranh luận của những người Nga đã buộc lòng phải chạy khỏi một đất nước không còn nhận ra được. Đa số cho rằng không nên nói đó là chiến tranh giữa Nga và Ukraine, mà là một cuộc chiến do Putin tiến hành chống lại Ukraine. Họ cũng bi quan dự báo có lẽ phải lưu vong chừng mười năm hoặc hơn nữa.

Không thể không liên tưởng đến câu nói của tổng thống Emmanuel Macron "bảo đảm an ninh cho Nga". Ai có thể đe dọa nước Nga ngày nay ? Chẳng lẽ là sự kháng cự của quân đội Ukraine, hay sự hiện diện ở biên giới của NATO, một liên minh phòng vệ ? Ngược lại, chính cách suy nghĩ và tính toán của ông chủ điện Kremlin mới nguy hiểm cho nước Nga, một lối suy nghĩ chừng như hoang tưởng. Tóm lại, mối đe dọa chính đang đè nặng lên cả nước là bản thân ông Putin.

Năm 1905, hội nghị San Francisco đã kết thúc cuộc xung đột Nga-Nhật. Chiến thắng của hạm đội Nhật Bản trước Nga đã tạo cơ hội cho nước Mỹ của tổng thống Theodore Roosevelt bước vào sân chơi của các "ông lớn", áp đặt giải pháp ngoại giao cho hai bên tham chiến. Emmanuel Macron ngày nay muốn đóng vai trò của Roosevelt xưa kia, Paris cũng là một San Francisco cho một hội nghị hòa bình mang tính quyết định ? Một tham vọng đáng quý, nhưng nước Pháp năm 2022 không phải là nước Mỹ năm 1905. Đó là một cường quốc mà những đề nghị lưng chừng bị phản đối ngay trong nội bộ.

Ukraine : Không có quốc gia nào mong muốn hòa bình hơn chúng tôi

Về khả năng đàm phán, La Croix dẫn lời ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba nói với báo chí hôm 09/12 "không có quốc gia nào mong muốn hòa bình hơn chúng tôi". Tương tự đối với Oleksandra Matviïchuk, chủ tịch Trung tâm Ukraine vì các quyền tự do dân sự (CCL) trong lễ nhận giải thưởng Nobel Hòa bình ở Oslo hôm 10/12. Cả hai nhân vật trên đều khẳng định các điều kiện để biến khao khát hòa bình thành hiện thực hãy còn xa vời, cho dù Vladimir Putin nhìn nhận "rốt cuộc, cần phải tìm ra một thỏa thuận". Nhưng tổng thống Nga nói về "thỏa thuận", "dàn xếp" chứ không phải hòa bình.

Trên thực tế, không thể có hòa bình không công lý, và việc chiếm đóng một phần lãnh thổ Ukraine rõ ràng cản trở yêu cầu này. Cũng như không có hòa bình không sự thực, một sự thực mà tới nay không có quyền đề cập đến tại Nga. Tòa án bỏ tù tất cả những ai chỉ trích cuộc chiến tranh ở Ukraine hay bảo vệ nhân quyền. Trong bối cảnh đó, hầu như chỉ có Giáo hoàng là còn tin vào hòa bình, khiến Kiev bất bình vì Moskva vẫn tiếp tục tấn công Ukraine. Theo tờ báo, có những tiếng kêu trong sa mạc, đến một ngày nào đó cũng sẽ được lắng nghe.

Nga : Bản án kịch khung cho nhà đối lập tố cáo chiến tranh Ukraine

Le Monde nói về bản án tám năm rưỡi tù giam mà tòa án Moskva vừa tuyên hôm thứ Sáu tuần trước đối với nhà đối lập 39 tuổi Ilya Yashin vì phổ biến "thông tin sai lạc" về quân đội Nga. Đây là bản án nặng nhất về tội danh này, dành cho một trong những khuôn mặt cuối cùng chống lại chế độ Vladimir Putin. Được chất vấn trong cùng ngày, bên lề một hội nghị ở Kyrgyzstan, ông Putin làm ra vẻ ngơ ngác : "Ai vậy ? Một blogger à ?". Y như thái độ trong nhiều năm trời đối với nhà đối lập Alexei Navalny. Trong khi Yashin là nhà đấu tranh thân cận với Boris Nemtsov, bị ám sát ngay trước điện Kremlin tháng 2/2015.

Yashin tố cáo "công tố thời Stalin" và tuyên bố : "Chính quyền muốn đe dọa nhưng chỉ bộc lộ sự yếu kém", ông nhắc lại câu nói lúc bị bắt "Tôi không sợ !". Trong phiên tòa trước đó, ông thẳng thừng lên án Putin : "Vladimir Vladimirovitch (...). Tên ông nay gắn liền với chữ "chết chóc" và "hủy diệt". Ông đã gây đau thương khủng khiếp cho nhân dân Ukraine, họ sẽ không bao giờ tha thứ cho chúng ta (...). Ông đưa hàng trăm ngàn người Nga vào chỗ chết, nhiều người sẽ chẳng bao giờ còn được trở về nhà. Nhưng đối với ông đó chỉ là những con số thống kê".

Le Monde cho biết hôm 07/04 trong một video dài ba tiếng đồng hồ trên YouTube (1,4 triệu lượt xem), Ilya Yashin đã đưa những hình ảnh về vụ thảm sát Bucha cùng với những phát biểu chính thức của quân đội Nga, tình trạng tang thương của thành phố Mariupol. Không chịu di tản theo lời khuyến cáo của những người thân, hai tháng sau, ông bị bắt.

Cuộc sống dưới hầm và trong bóng tối vì bom Nga

Về tình hình Ukraine, bài phóng sự của Le Figaro tả lại "Cuộc sống trong lòng đất ở Avdiivka, trong tiếng gầm thét của bom đạn". Thành phố 30.000 dân nay chỉ còn 3.000. Họ sống trong những căn hầm vốn là kho hàng của siêu thị hay những tòa nhà lớn, sưởi ấm bằng củi, chỉ leo lên mặt đất để mua thức ăn và gọi điện cho người thân, niềm vui duy nhất là thăm viếng từ boong-ke này đến boong-ke khác. Nhà máy than cốc của thành phố có 4.000 công nhân thường trực nay phải ngưng hoạt động, bị lãnh đến 500 quả đạn pháo kể từ khi Putin bắt đầu cuộc xâm lăng. Dân biểu Musa Magomedov cho biết Avdiivka nằm cạnh Donetsk, là "cục xương trong cổ họng" kẻ thù, nên quân Nga muốn chiếm bằng mọi giá.

"Tại Kherson, hy vọng tìm được bằng chứng nơi những thi thể", đó là tựa bài phóng sự của Le Monde. Các đặc phái viên tờ báo tường thuật một số cuộc khai quật tại làng Tavriska và Nova Zorya nhằm chuẩn bị hồ sơ cho vụ kiện tương lai về tội ác chiến tranh của Nga. Tư pháp Ukraine tuân thủ mọi quy trình cần thiết. Nhà báo Pháp chứng kiến việc quật mồ bà Anna Manzirokha và người anh họ Guennadi Vengrenovski. Cách đây 8 tháng, trên đường di tản chiếc xe của họ gặp một đoàn xe tăng Nga. Để tiêu khiển, lính Nga xả súng vô cớ vào dòng xe cộ, xe của Anna trúng hơn 50 phát đạn cỡ lớn khiến cả hai thiệt mạng. Ít lâu sau, một xe tăng Nga cán bẹp chiếc xe dưới bánh xích và đẩy vào một chiếc hố.

Ngay tại thủ đô Kiev, thông tín viên La Croix mô tả cuộc sống thường nhật với những vụ cúp điện từ hơn một tháng qua, được minh họa bằng bức ảnh một phụ nữ ngồi co ro trong bóng tối, ánh sáng duy nhất được hắt ra từ một món đồ trang trí dùng đèn led, chạy bằng bình điện xe hơi. Paris ngày mai tổ chức một hội nghị nhằm giúp người dân Ukraine vượt qua mùa đông khó khăn này, với sự tham dự của 47 nước và 22 tổ chức quốc tế, có sự hiện diện của phu nhân tổng thống Olena Zelenska. Trên 500 doanh nghiệp Pháp đã đăng ký tham gia hội thảo về tái thiết Ukraine.

Phó chủ tịch Nghị Viện Châu Âu bị bắt : Xì-căng-đan gây rúng động

Khoảng 20 vụ khám xét, 6 người bị câu lưu tại Bruxelles và 2 tại Ý. Nghị Viện Châu Âu từ thứ Sáu 09/12 trở thành trung tâm một vụ tham nhũng lớn. Một bên là Qatar, quốc gia dầu lửa giàu có đang là nước chủ nhà World Cup 2022, bên kia là một số nghị sĩ Châu Âu. Tư pháp Bỉ nghi ngờ Qatar muốn "gây ảnh hưởng lên các quyết định chính trị và kinh tế của Nghị Viện Châu Âu" bằng tiền bạc và những món quà giá trị lớn. Đến Chủ nhật 11/12 bốn người bị tạm giam trong đó có phó chủ tịch Eva Kaili người Hy Lạp, thành viên nhóm Xã hội-Dân chủ.

Từng là người dẫn chương trình truyền hình, bà Kaili, 44 tuổi không được hưởng quyền đặc miễn vì phạm pháp quả tang. Một số tiền mặt lớn được tìm thấy tại nhà bà. Trong số những người bị bắt còn có Francesco Giorgi, người bạn đời của bà Kaili và là cố vấn về Trung Đông & Bắc Phi của Nghị Viện ; cựu nghị sĩ Pier-Antonio Panzeri với nhiều chiếc túi đựng 600.000 euro tại nhà. Vụ này gây khó khăn lớn cho nhóm Xã hội-Dân chủ.

Tất cả các báo đều có bài bình luận, chỉ riêng nhật báo thiên tả Libération đặt nghi vấn vì cho rằng ảnh hưởng của Nghị Viện Châu Âu rất hạn chế. Trả lời Les Echos, chuyên gia Olivier Costa nhận định, đã từng có những ca xung đột lợi ích nhưng tinh tế hơn. Còn trong vụ này, nhận tiền của một nước thứ ba để bán đứng lợi ích của Liên Hiệp Châu Âu đã nằm trong ranh giới giữa gián điệp và phản quốc.

Uy quyền Tập Cận Bình lung lay trước làn sóng phản kháng

Nhìn sang Châu Á, xã luận của Le Monde nhận định về "Chiến thắng của thực dụng và các công dân tại Trung Quốc". Đại hội đảng 20 vừa vinh danh một Tập Cận Bình "bất khả chiến bại", thì vài ngày biểu tình chưa từng thấy và những lời kêu gọi từ chức đầu tiên, đủ để chế độ phải từ bỏ chính sách zero Covid khắc nghiệt. Tờ báo cho rằng dù có mù quáng nhưng chế độ cũng chưa đến nỗi mù hẳn, trước sự cần thiết phải lắng nghe người dân và để cho họ được bày tỏ ý kiến. Mặc cho việc kiểm soát gắt gao từ hơn một thập niên qua, xã hội dân sự bị bịt miệng, dân Hoa lục đã vượt qua được nỗi sợ.

Cũng theo Le Monde, "Trung Quốc đang tìm kiếm một mô hình tăng trưởng mới", vì bên cạnh Covid, nước này đang đứng trước nạn lão hóa dân số và nhu cầu tự chủ được công nghệ. Bắc Kinh muốn tăng cường quan hệ với các nước đang phát triển nhất là Châu Á để chủ động nguyên liệu và bán hàng, nhưng sự cứng rắn về ý thức hệ đã làm hại chủ trương này. Tham vọng quốc tế hóa đồng nhân dân tệ cũng thất bại. Dù được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ưu ái, đồng tiền Trung Quốc chưa bao giờ vượt quá 3% dự trữ của các ngân hàng trung ương cũng như trong thanh toán. Chất độc khủng hoảng địa ốc đang ngấm dần : vụ phá sản của Hằng Đại (Evergrande) lây lan ra toàn bộ nền kinh tế ; cả cung và cầu đều suy sụp.

Le Figaro nhận định "Uy quyền tối thượng của Tập Cận Bình bị phong trào biểu tình chống phong tỏa làm lung lay". Hoàng đế đỏ ngạo mạn bỗng chạm trán với thực tế phũ phàng, phải quay lui 180 độ, một thất bại vô cùng cay đắng. Theo nhà phân tích độc lập Lôi Cường (Wu Qiang) ở Bắc Kinh, việc đột ngột thay đổi chiến lược dưới áp lực của phong trào nổi dậy là chưa từng thấy. Mục tiêu là để tránh cho quyền lực của Tập Cận Bình và đảng cộng sản không bị thách thức nhiều hơn nữa. Một sự thối lui thực dụng, đầy ý nghĩa chính trị, và điều này có nghĩa chiến lược của ông Tập là sai lầm.

World Cup : Pháp-Maroc, trận đấu gay go

Trận bán kết World Cup giữa đội tuyển Pháp và Maroc được tất cả các báo chú ý, vì trận cầu này còn mang ý nghĩa chính trị, diễn ra một năm sau căng thẳng giữa hai nước về vấn đề visa. Tổng thống Emmanuel Macron sẽ có mặt ở Qatar để cổ vũ đội nhà, cùng với bộ trưởng thể thao Amélie Oudéa-Castéra. Cuộc đối đầu giữa đội Maroc – đội tuyển đang là niềm hy vọng của cả Châu Phi và thế giới Ả Rập - với cường quốc thực dân cũ vượt quá lãnh vực thể thao : cộng đồng người Maroc thuộc loại đông đảo nhất nước Pháp.

Le Figaro nhắc nhở, hôm thứ Bảy 10/12 Paris đã tưng bừng mừng chiến thắng của… Maroc trước Bồ Đào Nha. Hai chục ngàn người xuống đường reo hò, nhưng bên cạnh không khí vui tươi còn có cả bạo lực. Các thanh niên gốc Bắc Phi nhảy múa, xe cộ bóp còi… Đụng độ với cảnh sát xảy ra vào khoảng 22 giờ, đến 3 giờ rưỡi sáng tình hình mới yên tĩnh trở lại. Có 19 nhân viên công lực bị thương, 108 người bị câu lưu. Trận thi tài tối thứ Tư tới có lẽ lại càng dễ xảy ra những vụ lộn xộn, dù Maroc thắng hay bại.

Covid, Ukraine : Trang nhất báo Pháp

Tựa chính các báo Paris hôm nay tập trung cho thời sự trong nước. Le Figaro nhận thấy "Bệnh viện căng thẳng dù làn sóng Covid hạn chế", Le Monde kêu gọi nên ý thức đi chích ngừa Covid và cúm. Nhật báo kinh tế Les Echos chạy tựa "Ukraine, năng lượng, môi trường : Kỹ nghệ đứng trước cú sốc", Libération dẫn lời nữ dân biểu Clémentine Autain của đảng Nước Pháp Bất Khuất cho rằng cần phải "dân chủ hóa" đảng này. Riêng nhật báo công giáo La Croix đăng ảnh một phụ nữ lớn tuổi với ánh nến lập lòe trong bóng đêm đen, và dòng tít lớn "Ukraine trong đêm".

Thụy My

Drone Ukraine vào sâu đất Nga trả đũa, khả năng oanh tạc của Moskva thu hẹp

Với ba cuộc tấn công liên tiếp vào các địa điểm nằm sâu hơn 500 kilomet trong lãnh thổ Nga - là nơi xuất phát những oanh tạc cơ lâu nay phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine - Kiev chứng tỏ không thể tiếp tục để Moskva tự do tung hoành. Đây là hành động tự vệ chính đáng, theo NATO, và còn là đòn tâm lý. Động thái trả đũa chừng mực này cho thấy các cơ sở quân sự ở Nga nay không còn an toàn nữa.

Khói bốc lên phía trên phi trường ở vùng Kursk của Nga ngày 06/12/2022. Thống đốc vùng cho rằng vụ hỏa hoạn xảy ra do bị drone Ukraine tấn công. AP

Trang nhất Libération hôm nay được dành cho "Trí thông minh nhân tạo : Nói chuyện với một robot". ChatGPT, robot có thể trò chuyện bằng nhiều thứ tiếng được trình làng từ một tuần qua đã thu hút hơn một triệu ngựời. Les Echos quan tâm đến "Thuế, gánh nặng của doanh nghiệp Pháp", La Croix cho biết "Những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội được đặt trong tầm ngắm".

Về thời sự quốc tế, Le Monde nhận định "Covid : Trung Quốc đành phải thay đổi chính sách", còn Le Figaro nhìn sang Trung Đông, chạy tựa "Iran : Chế độ của các giáo sĩ bất lực trước phong trào nổi dậy". Ở các trang trong, việc Ukraine tấn công vào nội địa Nga ; còn Trung Quốc phải giảm nhẹ phong tỏa, thực chất là từ bỏ zero Covid do loạt biểu tình vừa qua, được các báo rất chú ý.

Tấn công cơ sở quân sự trên đất Nga : Tự vệ chính đáng và là đòn tâm lý

La Croix và Le Monde cho biết việc Ukraine dùng drone oanh kích hai căn cứ không quân và một sân bay quân sự Nga ở cách biên giới khoảng 500 kilomet đã gây ngạc nhiên cho giới quân sự. Hai oanh tạc cơ hạng nặng của Nga đã bị hư hại, ba quân nhân thiệt mạng. Cho dù Kiev không chính thức nhận trách nhiệm, đây là lần đầu tiên kể từ đầu cuộc xâm lăng Ukraine phản đòn sâu vào nội địa Nga.

Để so sánh, thủ đô Moskva nằm cách biên giới Ukraine chưa đầy 500 kilomet, hoàn toàn trong tầm tấn công. Một chiến thắng mang tính biểu tượng, chứng tỏ khả năng trả đũa chiến dịch phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine. Cựu tướng Úc Mick Ryan nhận xét : "Đây là một đòn tâm lý. Dân Nga cứ ngỡ rằng hoàn toàn không bị tác động từ chiến tranh".

Căn cứ Diagilyevo ở vùng Riazan ở cách điểm kiểm soát gần nhất của quân đội Ukraine khoảng 500 kilomet, và căn cứ Engels ở vùng Saratov cách Kharkiv trên 600 kilomet, cả hai bị oanh kích cùng ngày thứ Hai 05/12. Còn sân bay Khalino bị nhắm đến hôm sau, cách biên giới Ukraine 100 kilomet.

Theo các nguồn phương Tây và Nga, Ukraine tấn công bằng Tupolev Tu-141 Strizh, drone trinh sát do Liên Xô sản xuất trong thập niên 70 có thể bay nhanh và thấp khiến khó phát hiện. Sau khi độc lập, Ukraine còn giữ lại nhiều chiếc Tu-141 có tầm hoạt động 1.000 kilomet, một số có thể đã được lắp đặt thêm hệ thống định vị GPS và chất nổ để biến thành drone tự sát. Một giả thiết khác là tập đoàn Ukroboronprom chế tạo thành công drone bay xa 1.000 kilomet và mang được 75 ký chất nổ.

Các căn cứ Nga từ nay không còn an toàn

Nhà nghiên cứu Jean-Christophe Noel của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) nhấn mạnh, đây là "sự trả đũa chừng mực", cho thấy tính sáng tạo của Kiev. "Ukraine đã quyết định không còn khoanh tay đứng nhìn, chứng tỏ quyết tâm đối phó". Và họ chỉ tấn công nơi xuất phát chiến dịch phá hoại, chứ không đánh vào mục tiêu dân sự hay cơ sở hạ tầng Nga. Tiến sĩ Rob Lee của King's College (Anh) nhận định : "Nếu các radar và đơn vị phòng không Nga không thể ngăn cản một chiếc Tu-141 bay xa mấy trăm cây số, đánh vào căn cứ chính của các oanh tạc cơ chiến lược trong thời chiến, không có gì sáng sủa cho khả năng ngăn chặn một cuộc tấn công ồ ạt bằng hỏa tiễn hành trình". 

Được biết căn cứ Engels là nơi xuất phát các oanh tạc cơ Nga để phá hoại hệ thống năng lượng Ukraine, căn cứ Diagilyevo có các phi cơ tiếp liệu, oanh tạc cơ, trung tâm huấn luyện phi công. Còn sân bay Khalino từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lăng được dành cho các chiến đấu cơ. Sau ba vụ tấn công trên, ít nhất sáu oanh tạc cơ đã phải dời sang nơi khác.

Tại trụ sở NATO, việc Ukraine đánh vào các mục tiêu quân sự ở Nga được coi là hành động tự vệ hợp pháp, vào lúc Moskva tìm cách kìm lại cuộc chiến trong mùa đông để chuẩn bị đợt tấn công mới vào mùa xuân. Lo ngại leo thang chiến sự, phương Tây hạn chế cung cấp hỏa tiễn tầm xa, chiến đấu cơ hiện đại, hỏa tiễn Patriot. Phía Mỹ cho biết tuy không khuyến khích nhưng cũng không ngăn chặn Ukraine. Theo tạp chí Vortex, Moskva nay đành phải co cụm lại ở một số địa điểm, và các cơ sở quân sự Nga nay không còn an toàn, dù có cả một mạng lưới phòng không xung quanh Ukraine.

Zelensky, nhân vật năm 2022 : Chọn lựa "chưa bao giờ rõ ràng đến thế" của Time

Về việc tổng thống Volodymyr Zelensky và "tinh thần Ukraine" được tạp chí Time chọn là nhân vật trong năm, Libération trích dẫn lý do được tuần báo uy tín của Mỹ đưa ra. "Vì đã chứng tỏ rằng lòng can đảm cũng có thể lan tỏa như sự sợ hãi, đã thúc đẩy những con người và các quốc gia đoàn kết lại để bảo vệ tự do, đã nhắc nhở cho thế giới sự mong manh của dân chủ và hòa bình".

Đôi mắt xanh nhìn thẳng về phía trước, khuôn mặt râu ria, chiếc áo màu kaki đã trở thành nổi tiếng, bao quanh ông Zelensky là những khuôn mặt tranh đấu, những lá cờ xanh vàng, hoa hướng dương... chiếm trang bìa tờ Time xuất bản hôm qua. Tổng biên tập Edward Felsenthal nhấn mạnh : "Volodymyr Zelensky đã gây phấn khích cho cả thế giới bằng cách mà chúng ta chưa từng thấy từ nhiều thập niên qua". Đối với Time, sự chọn lựa nhân vật cho năm nay "chưa bao giờ rõ ràng như thế".

Ông Felsenthal nói thêm : "Trong những tuần lễ tiếp theo các cuộc oanh tạc của Nga hôm 24/02, quyết định của ông Zelensky không di tản khỏi Kiev mà ở lại và tập hợp được sự ủng hộ, là rất quan trọng. Từ thông điệp đầu tiên dài 40 giây trên Instagram hôm 25/02 - cho thấy văn phòng tổng thống và xã hội dân sự không suy suyển và vẫn trụ lại - cho đến những bài diễn văn trực tuyến hàng ngày trước các định chế như Quốc hội nhiều nước, Ngân hàng Thế giới, Grammy Awards, tổng thống Ukraine có mặt khắp nơi".

Sau đợt phản kháng, Trung Quốc bỏ zero Covid

Tại Châu Á, Les Echos nhận thấy "Trung Quốc bắt đầu một sự thay đổi dứt khoát và đầy rủi ro trong việc quản lý Covid", Le Monde cũng ghi nhận "Bắc Kinh từ bỏ những biện pháp dịch tễ quá cứng rắn", "Trung Quốc nới lỏng gọng kềm zero Covid" (Le Figaro). Tuy không chính thức tuyên bố chấm dứt chính sách khắt khe này, nhưng Trung Quốc giờ đây đành sống chung với con virus.

Chẳng hạn việc giảm xét nghiệm PCR gắn liền với mã QR y tế, "vũ khí" chính của Trung Quốc từ nhiều tháng qua. Cho đến nay, người dân phải đi xét nghiệm nhiều lần trong tuần để có thể đến những nơi công cộng. Tại các nhà ga, sân bay, hành khách khi đến nơi phải chịu thử PCR cho dù lúc đi đã xét nghiệm rồi. Nay thì có thể đi từ tỉnh này sang tỉnh khác. Một biện pháp quan trọng khác áp dụng suốt ba năm qua, nay cũng được từ bỏ là không còn buộc cách ly tập trung. Những ai không có triệu chứng hay chỉ có những dấu hiệu nhẹ, có thể tự cách ly tại nhà.

Dan Macklin, nhà phân tích ở Thượng Hải nhận thấy Bắc Kinh muốn tỏ ra chủ động thay đổi chính sách chứ không phải do làn sóng biểu tình. Thế nên dù số lây nhiễm lên cao, nhà cầm quyền vẫn có những phát biểu trấn an. Vấn đề còn lại là liệu chính quyền địa phương có thi hành trên thực tế hay không, vì sự nghiệp của quan chức liên quan đến công trạng chống Covid. Ngoài ra, cơ quan tư vấn Wigram Capital Advisors dự báo một làn sóng lây nhiễm sẽ tràn ngập trong mùa đông này. Nếu Bắc Kinh không kiểm soát nổi, trên 1 triệu người có nguy cơ tử vong do tỉ lệ chích ngừa nơi người lớn tuổi ít và vac-xin made in China kém hiệu quả. Financial Times dự báo đến giữa tháng Ba mỗi ngày có khoảng 20.000 người chết, nhu cầu hồi sức tăng gấp 10, đặc biệt là đợt về quê ồ ạt trong dịp Tết.

Công an truy bức các thanh niên biểu tình

Người biểu tình đã chiến thắng, nhưng không phải là không trả giá. Thông tín viên Le Monde tại Thượng Hải kể lại việc "bóp nghẹt làn sóng phẫn nộ chống zero Covid". Theo lời chứng của các thanh niên tham gia biểu tình, họ bị còng tay bắt vào đồn công an, bị buộc cởi hết quần áo, bị lăng nhục, bắt đứng dựa vào tường nhiều tiếng đồng hồ, hát quốc ca, chép đi chép lại điều lệ đảng… thậm chí bị tra tấn.

Một thanh niên nói rằng không sợ hậu quả, chỉ e ngại sự thô bạo của các công an viên kể cả với nữ, chẳng hạn một công an mặc thường phục liên tục nhục mạ, ném chai lọ, tàn thuốc vào mặt họ. Sau đó là thẩm vấn riêng từng người, buộc khai mật mã điện thoại, thông báo cho công an địa phương và nhà trường, gọi thân nhân đến bảo lãnh… Có những người biểu tình bị "bắt nguội" tại nhà hay nơi làm việc do công an định vị điện thoại. Nhưng những người được hỏi chuyện đều cho biết không hề hối hận đã tham gia.

Iran : Chế độ thần quyền đàn áp để tồn tại

Tại một quốc gia độc tài khác là Iran, Le Figaro nhận thấy "Nhà cầm quyền cứng rắn, phong trào phản kháng vẫn không bị yếu đi". Trên 400 người đã thiệt mạng, 15.000 người bị bắt và ít nhất 11 bản án treo cổ đã được tuyên : sau gần ba tháng biểu tình, nhà cầm quyền vẫn bám vào chủ trương đàn áp tàn bạo để có thể sống sót. Về phía người biểu tình vẫn không từ bỏ cuộc đấu tranh đòi tự do, thay đổi chế độ. Bất tuân dân sự, đình công toàn quốc, biểu tình đông đảo… Rất nhiều phụ nữ thách thức bằng cách để đầu trần không choàng khăn xuống đường, dù theo luật năm 1983 có thể bị đánh 72 gậy.

Trong ngắn hạn, chưa có gì thay đổi. Nhà nghiên cứu Ali Alfoneh của Viện các Nhà nước Vùng Vịnh đặt tại Washington khẳng định : "Chế độ không dập tắt nổi sự phẫn nộ của đường phố, nhưng người biểu tình cũng không lật đổ được vì không có ban lãnh đạo, không được tổ chức và không có nguồn tài trợ". Ngay cả tình báo Israel, kẻ thù không đội trời chung của bộ máy thần quyền Shia Iran, cũng cho rằng "chế độ này không bị nguy hiểm trong ngắn hạn và trung hạn, nhưng sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong những năm sắp tới".

Bị Bắc Kinh chèn ép, Châu Âu kiện lên WTO

Về quan hệ Châu Âu-Trung Quốc, Les Echos cho biết căng thẳng đang lên cao giữa Bruxelles và Bắc Kinh về thương mại. Do không tìm được thỏa thuận, Liên Hiệp Châu Âu (EU) đã kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về vấn đề sở hữu trí tuệ và việc chèn ép Litva. Theo ủy viên thương mại Châu Âu Valdis Dombrovskis, EU đã hết sức kiên nhẫn, dành nhiều thời gian để mong giải quyết thông qua tiến trình tham vấn nhưng vô vọng. EU nay không có chọn lựa nào khác là phải yêu cầu lập hai nhóm đặc biệt của WTO để xử lý hai hồ sơ.

Trước hết là về việc Bắc Kinh cưỡng ép các công ty Châu Âu phải từ bỏ quyền bảo vệ bằng sáng chế của mình. Chẳng hạn những doanh nghiệp nào kiện ra các tòa án Châu Âu vì bất đồng trước một bằng sáng chế Trung Quốc có thể bị phạt đến 130.000 euro một ngày. Hồ sơ thứ hai liên quan đến việc Trung Quốc ngăn chặn hàng xuất khẩu của Litva, thành viên EU. Do năm ngoái cho phép Đài Loan mở văn phòng đại diện thương mại, Bắc Kinh đã nổi trận lôi đình, cấm nhập khẩu một số mặt hàng của Litva. Bên cạnh đó còn bất ngờ lấy cớ vệ sinh dịch tễ để cấm nhập rượu, thịt bò, sữa, trái cây từ Litva đưa sang. Hậu quả là xuất khẩu của Litva sang Trung Quốc sụt mất 80%. Vụ này còn ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng của Liên Hiệp Châu Âu, gây thiệt hại cho các công ty Thụy Điển và Đức.

Tuy nhiên Châu Âu sẽ phải kiên nhẫn thêm rất nhiều, vì Trung Quốc có thể chống lại việc lập các nhóm đặc biệt. Thời gian xem xét kéo dài có khi đến một năm rưỡi, và nếu bị bất lợi, Bắc Kinh kháng cáo thì cơ quan phúc thẩm của WTO không hoạt động được vì Hoa Kỳ ngăn cản việc thay thế các thẩm phán. Một giải pháp khác là dùng các công cụ chống cưỡng bức mà Ủy Ban Châu Âu đang chuẩn bị. Cuộc leo thang chỉ mới bắt đầu.

Thụy My

Tội ác chiến tranh : Liên Hiệp Quốc điều tra về các vụ Nga oanh kích mạng lưới điện Ukraine

Thùy Dương, RFI, 03/12/2022

Một ủy ban điều tra đã được Liên Hiệp Quốc chỉ định để xác định xem liệu các vụ oanh kích của quân Nga, đặc biệt nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, có cấu thành tội ác chiến tranh hay không.

Lực lượng cứu hỏa Ukraine dập lửa sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga nhằm vào một trạm điện ở Kharkiv, Ukraine, ngày 11/09/2022. AP - Kostiantyn Liberov

Le Monde ngày 02/12/2022 trích dẫn ông Pablo de Greiff, một trong các nhà điều tra của Liên Hiệp Quốc, theo đó nếu các vụ oanh kích của quân Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng điện của Ukraine cấu thành tội ác chiến tranh, thì Nga chắc chắn sẽ bị trừng phạt. Phát biểu của điều tra viên Pablo de Greiff được đưa ra trong một cuộc họp báo từ Kiev.

Trong khi đó, Jasminka Dzumhur, một thành viên khác của ủy ban điều tra của Liên Hiệp Quốc, khẳng định :"Các cơ sở hạ tầng dân sự được bảo vệ bởi các đạo luật nhân đạo quốc tế. Ủy ban sẽ xem xét vụ thể vấn đề này". Bà Jasminka Dzumhur tỏ ý lo ngại là tình hình hiện nay sẽ tác động đến các quyền và cuộc sống của trẻ em Ukraine. Theo bà, các vụ oanh kích phá hủy mạng lưới điện của Ukraine cũng tác động đến việc di chuyển của người bệnh và gián tiếp khiến người dân mất quyền được chăm sóc y tế, đặc biệt đối với người bị bệnh mãn tính hoặc cần được cấp cứu.

Putin : Oanh kích cơ sở hạ tầng Ukraine là "không thể tránh khỏi"

Cũng trong ngày hôm qua 02/12, trong cuộc điện đàm đầu tiên với thủ tướng Đức Olaf Scholz kể từ giữa tháng 09, tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định các lực lượng vũ trang Nga trong một thời gian dài đã tránh dùng tên lửa có độ chính xác cao để oanh kích một số mục tiêu của Ukraine, thế nhưng những biện pháp đó đã trở nên "cần thiết và không thể tránh khỏi" để đối phó với các hành động "khiêu khích" của Kiev.

Về phát biểu của tổng thống Mỹ Joe Biden là ông sẵn sàng nói chuyện với Putin với điều kiện Putin phải rút quân Nga khỏi Ukraine, theo AFP, điện Kremlin hôm qua đã bác bỏ các "điều kiện" của Biden. Trong khi đó, John Kirby, phát ngôn viên Hội đồng an ninh quốc gia, trực thuộc Nhà Trắng, tuyên bố tổng thống Biden "hiện giờ không hề có ý định" thảo luận với Putin về hồ sơ Ukraine.

Thùy Dương

************************

Các quan chức Kherson tạo điều kiện cho việc vượt sông từ phía lãnh thổ do Nga nắm giữ

Reuters, VOA, 03/12/2022

Các quan chức ở khu vực Kherson, miền nam Ukraine, tuyên bố hôm thứ Bảy 3/12 rằng họ sẽ giúp công dân sơ tán khỏi các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ở bờ đông sông Dnipro trong bối cảnh có những lo ngại về giao tranh gia tăng.

Cầu Antonivsky bị tàn phá ở Kherson, Ukraine, 27/11/2022.

Yaroslav Yanushevych, thống đốc khu vực, cho biết các quan chức đang tạm thời dỡ bỏ lệnh cấm băng qua sông để cho phép người Ukraine sống ở các ngôi làng bên kia sông đi được qua dòng Dnipro vào ban ngày và đến một điểm được chỉ định.

"Việc sơ tán là điều cần thiết do khả năng gia tăng chiến sự trong khu vực này", ông viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram.

Quân đội Ukraine đã giải phóng thành phố Kherson, nằm ở bờ tây của Dnipro, khỏi ách chiếm đóng của Nga vào ngày 11/11 nhưng lực lượng của Moscow vẫn kiểm soát phần còn lại của khu vực ở bờ đông.

Các quan chức Ukraine cho biết các lực lượng Nga đã tiếp tục pháo kích vào Kherson và các khu vực xung quanh kể từ ngày đó, giết hại dân thường.

Ông Yanushevych cho biết lệnh cấm vượt sông sẽ được dỡ bỏ cho đến thứ Hai 5/12.

(Reuters)

NATO cam kết ''tiếp tục sát cánh với Ukraine''

Thu Hằng, RFI, 30/11/2022

Ngoại trưởng các nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO họp tại Bucarest (Rumani) ngày 29 và 30/11/2022. Trong ngày họp đầu tiên, tổng thư ký Jens Stoltenberg lên án tổng thống Nga Vladimir Putin "tìm cách sử dụng mùa đông làm vũ khí chiến tranh" do không tiến triển trên thực địa, đồng thời lãnh đạo NATO hứa sẽ gia tăng hỗ trợ, "tiếp tục sát cánh với Ukraine chừng nào cần thiết".

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tham dự họp báo tại hội nghị ngoại trưởng NATO ở Bucarest, Rumani, ngày 29/11/2022. Reuters – Stoyan Nenov

Ông Jens Stoltenberg nêu tình hình đáng lo ngại tại Ukraine : "Chúng ta đã thấy những hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy Châu Âu sáng trưng còn Ukraine chìm trong bóng tối… Khôi phục mọi thứ là một nhiệm vụ vô cùng lớn". Ukraine phải đối mặt với một mùa đông vô cùng khó khăn do thiếu điện và nước vì quân Nga "cố tình" tập trung oanh kích các cơ sơ hạ tầng dân sự.

Tổng thư ký NATO lên án mục tiêu của điện Kremlin là "gây ra nhiều đau đớn nhất có thể cho dân thường Ukraine để cố phá vỡ sự ủng hộ, sự đoàn kết của họ trong cuộc chiến chống xâm lược Nga". Tuy nhiên, ông khẳng định "chúng ta (tức NATO và Ukraine) sẽ không lùi bước".

Theo AFP, phát biểu với tổng thư ký Jens Stoltenberg trước cuộc họp, ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba tiếp tục kêu gọi NATO cung cấp thêm vũ khí, nhưng "nhanh hơn". Ukraine hiện cần máy phát điện và tên lửa hệ thống phòng không Patriot.

Rất nhiều nước NATO thông báo viện trợ cho Kiev. Ngoại trưởng Antony Blinken thông báo Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ thêm 53 triệu đô la, bổ sung cho khoản viện trợ 55 triệu đô la trước đó để mua máy phát điện giúp Ukraine. Đức sẽ cung cấp cho Kiev "hơn 350 máy phát điện", trị giá 56 triệu euro. Pháp chuẩn bị cho Ukraine vay 100 triệu euro, bổ sung cho khoản vay 300 triệu euro vào tháng 3/2022. Theo thông cáo của bộ Kinh Tế Pháp, khoản tiền trên "giúp duy trì hoạt động cho các cơ sở hạ tầng trọng yếu, vào lúc Nga gia tăng các chiến dịch phá hủy khi mùa đông tới".

Thu Hằng

************************

Tổng thống Zelensky cảnh báo những khó khăn ở mặt trận miền đông Ukraine

Thu Hằng, RFI, 30/11/2022

Mặt trận miền đông Ukraine hiện gặp "khó khăn", quân Nga cố tiến ở vùng Donetsk hoặc thâm nhập vào vùng Kharkiv. Tuy nhiên, trong buổi điểm tin hàng ngày tối 29/11/2022, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định "chúng ta vẫn trụ vững và nhất là không được để kẻ thù thực hiện ý đồ của chúng". 

Một góc thị xã Bakhmut, Donbass, Ukraine bị chiến tranh tàn phá. Ảnh chụp ngày 25/11/2022. © Cléa Broadhurst/RFI

Theo ông Zelensky, được AFP trích dẫn, "dù bị tổn thất rất lớn, quân chiếm đóng vẫn cố tiến ở vùng Donetsk, cắm quân ở vùng Luhanssk và thâm nhập vào vùng Kharkiv". Ngoài ra, Nga đang chuẩn bị "điều gì đó ở miền nam". 

Trên thực địa, quân Nga đang cố chiếm Bakhmut, ở tỉnh Donetsk, từ ngày 17/05. Tập đoàn Wagner mở chiến dịch "Lò mổ Bakhmut" nhưng mục tiêu chính, theo Yevgeny Prigozhin, chủ nhân của công ty lính đánh thuê, là "hủy diệt quân đội Ukraine" để "giảm năng lực chiến đấu" của họ. 

Đội ngũ cứu thương, được điều đến Kherson ở miền nam trước đó, đã trở lại tăng viện cho Bakhmut phản ánh phần nào mức độ quyết liệt trên chiến trường. Tham gia chiến đấu với quân Ukraine còn có lực lượng tình nguyện viên nước ngoài. 

Đặc phái viên RFI Cléa Broadhurst gặp một tiểu đoàn tình nguyện viên tại Konstantinovka, sát Bakhmut : 

Trong một ngôi nhà, tất cả các cửa sổ được che kín, các chiến binh tình nguyện đang chuẩn bị. Một người đàn ông nói : "Tự do có cái giá của nó". 

Shar, 28 tuổi, phải rời Crimea năm 2015 sau khi bị kết án phản bội. Hiện giờ, anh chiến đấu vì tự do, chống lại nước Nga. Anh nói : "Chúng tôi chiến đấu vì tự do, với những người thân cận với chúng tôi, suy nghĩ như chúng tôi và có chung khát vọng tự do. Chúng tôi muốn tự do cho dân tộc Ukraine, cho Crimea, cho người Chechnya. Chúng tôi đoàn kết, chỉ có một mục tiêu cuối cùng và chúng tôi sẽ đạt được". 

Maga, viên chỉ huy, được tôi luyện trong các cuộc chiến tranh Chechnya. Ông cho biết : "Tôi lớn lên trong chiến tranh. Đấu tranh cho tự do đã nằm trong gien dân tộc chúng tôi. Tôi hy vọng là thế hệ chúng tôi sẽ chấm dứt được cuộc chiến này". 

Maga đã sát cánh cùng Ukraine trong cuộc chiến chống Nga từ năm 2016, với hy vọng một ngày nào đó, Kiev sẽ giúp tương tự cho cho người Chechnya : cùng cuộc đấu tranh trước kẻ thù chung. 

Ông Maga nhớ lại : "Tuyên truyền giống hệt lúc chiến tranh Chechnya xảy ra. Họ nói người Chechnya là khủng bố, là những kẻ cực đoạn và ăn thịt trẻ em ! Trước tiên chúng tôi (người Chechnya) ăn thịt trẻ em Nga, sau đó đến lượt người Ukraine. Sự tuyên truyền này không hề thay đổi". 

Được quân đội Ukraine gọi tăng viện, họ tiến ra chiến tuyến. 

Thu Hằng

************************

14 thành phố Châu Âu cam kết tham gia tái thiết thủ đô Ukraine

Trọng Thành, RFI, 29/11/2022

Hôm 28/11/2022, diễn đàn kinh tế lần thứ bẩy về Kiev diễn ra tại Bruxelles, Bỉ. Mục tiêu chính là tái thiết thủ đô Ukraine sau chiến tranh. Diễn đàn này cũng có mục tiêu huy động các hỗ trợ để giúp Kiev vượt qua mùa đông khắc nghiệt năm nay, khi một phần lớn cơ sở hạ tầng của Ukraine bị quân đội Nga tàn phá.

Cảnh tàn phá tại thị trấn Borodyanka, vùng Kiev (Ukraine) sau một trận pháo kích của Nga ngày 05/04/2022. Reuters – Zohra Bensemra

Theo kênh truyền thông Bỉ RTBF, ít nhất 14 thành phố Châu Âu - bao gồm các chính quyền và các doanh nghiệp tư nhân - cam kết tái thiết thủ đô Kiev. Trong số các đại diện thành phố tham dự diễn đàn Paris, Bruxelles, Helsinki hay Sarajevo. Đại diện các thành phố Châu Âu nói trên hứa sẽ thông báo cho nhau về các phương tiện có thể đáp ứng các nhu cầu của Kiev.

Nhu cầu là rất lớn. Một phần lớn các cơ sở hạ tầng của Kiev đã bị phá hủy. Thị trưởng Kiev, ông Vitali Klitschko, nhấn mạnh : "Hệ thống sưởi, điện, nước, tất cả đã bị phá hủy chỉ trong ít ngày. Hiện tại, chúng tôi đang làm việc 24 trên 24 giờ, để phục hồi các cơ sở hạ tầng nói trên. 40 đến 50% gia đình hiện vẫn bị mất điện".

Nhu cầu khẩn cấp hàng đầu là máy phát điện. Từ nhiều tuần qua, thủ đô nước Bỉ đã viện trợ cho Kiev và cam kết hỗ trợ thủ đô Ukraine trong việc sửa chữa các nhà máy điện bị Nga oanh kích. 

Trong khi đó, hôm nay, Hoa Kỳ cho biết, bên lề hội nghị của khối NATO tại Bucarest, Romania, sẽ công bố một gói trợ giúp tài chính "quan trọng" để giúp Kiev khắc phục các thiệt hại do Nga gây ra. Khoản trợ giúp này nằm trong kế hoạch quốc tế của các nhà cấp vốn "hỗ trợ cuộc kháng cự dân sự của người Ukraine". Một hội nghị về chủ đề này dự kiến diễn ra tại Paris ngày 13/12 tới.

Các ngoại trưởng NATO họp tại Bucarest trong hai ngày, hôm nay và ngày mai. Một chủ đề chính là các hậu thuẫn của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương là hỗ trợ Ukraine chống xâm lăng Nga về các phương tiện quân sự và dân sự. Theo Reuters, trong một phát biểu tại Bucarest, tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nhấn mạnh một lần nữa : "NATO sẽ ủng hộ Ukraine chừng nào còn cần thiết", và Ukraine phải giành được thêm chiến thắng trên chiến trường, để đàm phán tìm giải pháp hòa bình Nga được thuận lợi.

Khối NATO đang xem xét tăng cường hỗ trợ Ukraine về hệ thống phòng không và đạn dược. Bên cạnh đó là các phương tiện "phi sát thương", như thiết bị gây nhiễu máy bay không người lái, nhiên liệu, vật tư y tế và các trang thiết bị dùng cho mùa đông.

Trọng Thành

Mỹ cân nhắc gởi vũ khí tấn công có tầm hoạt động 150km đến Ukraine

Trọng Nghĩa, RFI, 28/11/2022

Lầu Năm Góc đang xem xét đề xuất của hãng Boeing về việc cung cấp cho Ukraine những đầu đạn nhỏ chính xác, giá rẻ, được gắn vào các loại tên lửa sẵn có dồi dào, cho phép Kiev tấn công tận phía sau các phòng tuyến của Nga.

Hệ thống tên lửa M142 (HIMARS) được sử dụng trong cuộc tập trận gần Liepaja, Latvia ngày 26/09/2022. Reuters - INTS KALNINS

Theo hãng tin Anh Reuters, nhiều nguồn tin trong ngành cho biết là hệ thống do Boeing đề xuất mang tên "Bom có đường kính nhỏ phóng từ mặt đất (GLSDB), là một trong khoảng hơn nửa chục kế hoạch đưa vũ khí mới vào sản xuất để cung cấp cho Ukraine và các đồng minh Đông Âu của Mỹ.

Hệ thống này có thể được giao sớm nhất là vào mùa xuân năm 2023, theo một tài liệu được Reuters và ba người thông thạo kế hoạch xem xét. Nó kết hợp loại "Bom có đường kính nhỏ" GBU-39 được lắp vào một tên lửa M26, cả hai loại này đều rất phổ biến trong kho vũ khí của Hoa Kỳ.

Phát ngôn viên của hãng Boeing từ chối bình luận, trong lúc người phát ngôn của Lầu Năm Góc Tim Gorman chỉ cho biết là Mỹ và các đồng minh đang "xác định và xem xét các hệ thống phù hợp nhất" có thể giúp đỡ Kiev.

Mặc dù Hoa Kỳ đã từ chối yêu cầu cung cấp tên lửa ATACMS có tầm bắn 185 dặm (297 km) cho Ukraine, nhưng tầm bắn 94 dặm (150 km) của loại pháo phản lực GLSDB sẽ cho phép Ukraine tấn công các mục tiêu quân sự có giá trị từng nằm ngoài tầm với của lực lượng Kiev, giúp Ukraine tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch phản công bằng cách bắn phá các khu vực hậu phương của Nga.

GLSDB do hai hãng SAAB AB của Thụy Điển và Boeing của Mỹ hợp tác chế tạo và đã được phát triển từ năm 2019, trước cuộc xâm lược Ukraine do Nga tiến hành. 

Theo trang web của SAAB, đầu đạn GLSDB được định hướng bằng GPS, có khả năng chống lại một số thiết bị gây nhiễu điện tử, có thể được sử dụng trong mọi điều kiện thời tiết để phá hủy các loại xe bọc thép. GBU-39 - sẽ hoạt động như đầu đạn của GLSDB – được trang bị cánh nhỏ có thể xòe ra, cụp vào, cho phép nó lướt đi trong một khoảng cách hơn 100 km nếu được thả từ máy bay và nhắm trúng những mục tiêu có đường kính nhỏ không đầy 1 mét. 

Việc cải biến vũ khí khác với mục tiêu quân sự thông thường ban đầu không phải là một hiện tượng mới. Một vị dụ cụ thể : Hệ thống phòng không (tức là bắn đi từ mặt đất) NASAMS, được Kongsberg Defense and Aerospace của Na Uy và Raytheon của Mỹ phát triển, sử dụng tên lửa AIM-120 - ban đầu được dùng để bắn đi từ máy bay chiến đấu vào máy bay khác.

Trọng Nghĩa

************************

Ukraine cảnh báo về những vụ oanh kích mới của Nga vào lúc tuyết bắt đầu rơi

Trọng Nghĩa, RFI, 28/11/2022

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào tối hôm 27/11/2022 đã lại cảnh báo rằng Nga đang "lên kế hoạch" cho những vụ oanh kích mới, đồng thời kêu gọi các lực lượng vũ trang và người dân chuẩn bị đối phó với một tuần lễ căng thẳng mới vì thiếu điện trong bối cảnh thời tiết lạnh giá.

Người dân dọn dẹp đống đổ nát sau vụ tấn công bằng tên lửa của Nga, ở Vyshhorod, gần Kiev, Ukraine, ngày 24/11/2022. Reuters - GLEB GARANICH

Trong thông điệp video thường nhật, tổng thống Ukraine tố cáo việc "những kẻ khủng bố đang lên kế hoạch mới cho các vụ oanh kích", và "miễn là chúng còn tên lửa, tình hình, rủi thay, sẽ không thể được yên ổn trở lại".

Một phát ngôn viên quân đội Ukraine cho biết : Một tàu chiến Nga có khả năng bắn tên lửa hành trình gần đây đã được triển khai tới Biển Đen với tên lửa loại Kalibr trên tàu.

Các lời cảnh báo được đưa ra vào lúc tuyết bắt đầu rơi xuống thủ đô Kiev và vùng miền trung, thời tiết trở thành lạnh giá. Hàng triệu người dân Ukraine đang phải vật lộn với nguồn điện và sưởi bị gián đoạn sau các đợt tên lửa của Nga.

Theo ghi nhận của thông tín viên RFI Stéphane Siohan tại Kiev, các nhà khai thác năng lượng công và tư đang phải vất vả sửa chữa thiệt hại do các cuộc tấn công tên lửa vào tuần trước, nhưng tuyết và cái lạnh buộc phải duy trì tình trạng cắt điện ở thủ đô :

"Một lớp tuyết dày 10 cm đã rơi xuống thủ đô Ukraine vào hôm qua, Chủ Nhật, trong khi ở tất cả các quận, tình trạng cắt điện vẫn tiếp diễn và khiến Kiev chìm trong bóng tối từ buổi chiều.

Các nhà sản xuất điện Ukraine ước tính hiện đáp ứng được 80% nhu cầu của người dân, nhưng do thời tiết lạnh, lượng tiêu thụ trong nước ngày càng tăng khiến mạng lưới điện chịu nhiều áp lực. 

Trong bối cảnh đó, công ty quản lý điện tại thành phố Kiev ước tính rằng người dân thủ đô được cấp điện trong khoảng bốn tiếng đồng hồ mỗi ngày, nhưng chính quyền đang kêu gọi người dân hạn chế mức tiêu thụ càng nhiều càng tốt. 

Với nhiệt độ sẽ ở mức âm trong cả tuần, tình hình hệ thống sưởi và nước cần được đặc biệt theo dõi.

David Arakhamia, lãnh đạo phe dân biểu ủng hộ tổng thống tại Quốc Hội, một cộng sự thân cận của ông Volodymyr Zelensky, cho biết hôm Chủ Nhật, là chính quyền và quân đội đang chuẩn bị cho điều mà ông gọi là một "tuần lễ rất khó khăn", dự đoán các cuộc tấn công bằng tên lửa mới của Nga vào những cơ sở hạ tầng năng lượng vẫn còn hoạt động được".

Trọng Nghĩa

************************

Nga bác thông tin chuẩn bị rút quân khỏi nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia

Minh Anh, RFI, 28/11/2022

Điện Kremlin ngày 28/11/2022, khẳng định nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia vẫn luôn dưới sự kiểm soát của Nga. Tuyên bố của Moskva được đưa ra sau khi lãnh đạo tập đoàn năng lượng Ukraine trước đó nói rằng có nhiều dấu hiệu cho thấy các lực lượng Nga dường như chuẩn bị rời khỏi nơi đây. 

Lính Nga canh gác tại nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, Ukraine, ngày 01/03/2022. AP

Trả lời các nhà báo trong buổi điểm tin hôm nay, phát ngôn viên Điện Kremlin, Dmitri Peskov, khẳng định "không nhất thiết phải tìm kiếm các dấu hiệu vì chúng chẳng có và cũng không thể nào có". 

Trước đó một hôm, Petro Kotin, chủ tịch tập đoàn năng lượng Energoatom của Ukraine, trên kênh truyền hình Nhà nước, nói rằng Kiev nhận được nhiều thông tin, trước hết từ các kênh truyền thông Nga, cho thấy có nhiều dấu hiệu quân Nga "có thể đang chuẩn bị rời nhà máy". Theo quan chức này, trong hoàn cảnh hiện nay, nên để cho Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA kiểm soát nhà máy.

Theo nhận định hãng tin Anh Reuters, một cuộc rút quân như thế rất có thể là một sự thay đổi quan trọng trong vùng Zaporijjia, đông nam đất nước, bị chiếm đóng một phần. Tại đây, đường chiến tuyến hầu như không dịch chuyển từ nhiều tháng qua. Nga và Ukraine liên tục đổ lỗi cho nhau trong các cuộc oanh kích xung quanh nhà máy, làm dấy lên nỗi lo một thảm họa hạt nhân khác. 

Minh Anh

***********************

Kremlin bị lộ dàn dựng Putin gặp "mẹ và vợ quân nhân" Nga

Thu Hằng, RFI, 28/11/222

Cộng đồng mạng không mất quá lâu để lật tẩy cuộc gặp được dàn dựng tổng thống Nga Vladimir Putin "lắng nghe" tâm tư, phản ánh thẳng thắn của những người mẹ, người vợ quân nhân đang chiến đấu ở Ukraine. Tuy nhiên, sự kiện này cho thấy điện Kremlin lo ngại làn sóng phẫn nộ của hậu phương, rất năng động trong các cuộc chiến Afghanistan và Chechnya.

Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp các đại diện mẹ và vợ quân nhân Nga đang phục vụ chiến dịch quân sự tại Ukraine, nhân Ngày của Mẹ ở dinh thự tổng thống Novo-Ogaryovo, ngoại ô Moskva, ngày 25/11/2022. AP - Mikhail Metzel

Buổi gặp diễn ra ngày 25/11/2022 tại dinh thự tổng thống ở Novo-Ogaryovo, ngoại ô Moskva. Trong số các "vợ và mẹ quân nhân", có thể thấy một công chức Moskva và là dân biểu của đảng Nước Nga thống nhất của ông Putin, một nhà lãnh đạo của phong trào ủng hộ Kremlin "Mặt trận Nhân dân toàn Nga" hoặc một nữ đạo diễn nhiều bộ phim "chính thống giáo và yêu nước".

Theo báo L’Express ngày 27/11, thêm một sự kiện cho thấy công chúng được lựa chọn để gặp nhà lãnh đạo Nga và "tất cả các cuộc gặp với người dân" đều được dàn dựng chi tiết. 

"Vladimir Vladimitrovitch, ông có là người hay không ?" 

Tổng thống Putin đang phải đối mặt với những lời kêu gọi "Vladimir, trả lời chúng tôi !" của những người vợ, người mẹ quân nhân bị huy động ra chiến trường Ukraine. Trong những đoạn video lan truyền từ nhiều tuần qua, họ đòi có tin tức của người thân ở tiền tuyến, phản ánh điều kiện chiến đấu, vũ khí cổ lỗ, sĩ quan vắng mặt hoặc thiếu năng lực. 

Ngày 22/11, Olga Tsukanova, chủ tịch "Ủy ban vợ và mẹ" quân nhân, chỉ trích thẳng thừng chủ nhân điện Kremlin trong một đoạn video : "Vladimir Vladimitrovitch, ông có là người hay không ?" và yêu cầu gặp tổng thống. Olga Tsukanova, cũng là mẹ một thanh niên đang đi nghĩa vụ quân sự, từng chỉ trích tổng thống sẽ chỉ gặp "những bà mẹ trong số những người ủng hộ ông, những người chỉ đặt những câu hỏi thích hợp và như mọi lần, lại cảm ơn ông". Bà đến từ thành phố Samara cách Moskva 900 km về phía đông, với hy vọng được điện Kremlin gặp nhưng vô vọng. Theo bà, "họ sợ chúng tôi đặt những câu hỏi phiền phức. Nhưng phải giải quyết vấn đề".

Theo trang L’Express, lời kêu gọi này gây sốc vì nghe gia đình quân nhân Nga lên án chính quyền địa phương là chuyện vẫn thấy, nhưng chỉ trích trực tiếp con người ông Putin là sự kiện nặng lời hiếm có. 

Sau khi ban hành lệnh động viên bán phần, điện Kremlin trấn an rằng tân binh được huấn luyện vững vàng, được trang bị tốt và sẽ không bị đưa ra tiền tuyến. Tuy nhiên, theo AFP, rất nhiều vi phạm đã được thống kê : lính động viên chết ngoài mặt trận, động viên cả những người không có khả năng chiến đấu, những người cha gia đình đông con hoặc quá tuổi, thiếu trang bị thích hợp, rất nhiều người bị huy động không được huấn luyện. 

Chính quyền Kremlin đã phải thừa nhận những "sai lầm" trong chiến dịch điều động vô tổ chức. Lo lắng của những người mẹ và vợ quân nhân đang đặt điện Kremlin vào thế tế nhị : nếu như chính quyền không ngừng trấn áp mọi thắc mắc về cuộc tấn công ở Ukraine, thì tiếng nói của những người vợ quân nhân là điều quan trọng và bỏ tù họ có thể sẽ gây sốc tại Nga.

Thu Hằng

***********************

Kiev lập sáng kiến "Ngũ Cốc Ukraine" hỗ trợ nước nạn nhân khủng hoảng lương thực

Minh Anh, RFI, 27/11/2022

Ngày 26/11/2022, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tổ chức hội nghị cấp cao với các quốc gia đồng minh, nhằm khởi động kế hoạch xuất khẩu ngũ cốc trị giá 150 triệu đô la cho các nước dễ bị ảnh hưởng do nạn đói và hạn hán. 

Nhiều lãnh đạo Châu Âu (Litva, Bỉ, Hungary, Ba Lan, Pháp, Đức) tham dự Hội nghị quốc tế về an ninh lương thực tại Kiev, 26/11/2022. AFP - GENYA SAVILOV

Khi phát biểu sáng kiến "Ngũ cốc Ukraine" cho thấy vấn đề an ninh lương thực toàn cầu "không chỉ là những lời suông", tổng thống Ukraine còn nhằm đáp trả chỉ trích từ điện Kremlin cho rằng ngũ cốc xuất khẩu từ các cảng Biển Đen của Ukraine theo một kế hoạch do Liên Hiệp Quốc bảo trợ đã không đến được các quốc gia dễ bị tác động nhất. 

Tổng thống Zelensky cho biết, Kiev đã huy động được 150 triệu đô la từ hơn 20 quốc gia và Liên Hiệp Châu Âu để xuất khẩu lương thực sang các nước như Ethiopia, Sudan, Nam Sudan, Somalia, Congo, Yemen và nhiều nước khác. Cũng theo ông Zelensky, Ukraine có kế hoạch gởi "ít nhất 60 tầu chở lương thực đến các quốc gia đối mặt với nguy cơ đói kém và hạn hán nhiều nhất". 

Hội nghị cấp cao ngày hôm qua có sự tham dự trực tiếp của thủ tướng các nước Bỉ, Ba Lan, Litva và tổng thống Hungary. Thủ tướng Đức, tổng thống Pháp và lãnh đạo Ủy Ban Châu Âu có bài phát biểu qua video. 

Kết thúc cuộc họp, thông cáo chung khẳng định kể từ ngày Nga tiến hành cuộc chiến xâm lược Ukraine, nguồn cung lương thực cho thế giới đã bị giảm mất 10 triệu tấn so với cùng kỳ năm 2021. Thông cáo viết : "Điều này có nghĩa là an ninh lương thực cho hàng triệu người dân trên toàn cầu đang bị đe dọa nghiêm trọng", do Nga trước đó đã cho phong tỏa các cảng của Ukraine trong cuộc xung đột. Các bên tham dự bày tỏ hy vọng "cùng nhau khắc phục những hậu quả kinh tế và nhân đạo của cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do cuộc chiến xâm lược của Nga nhắm vào Ukraine gây ra". 

Tuyết bắt đầu rơi, các chiến dịch quân sự chậm lại 

Vào lúc hôm nay, 27/11/2022, tuyết bắt đầu rơi dày đặc tại Kiev, hàng triệu người dân Ukraine vẫn chưa có điện, và các nguồn năng lượng sưởi ấm khác. Trong bài phát biểu truyền hình, tổng thống Zelensky cho biết bất chấp các nỗ lực sửa chữa mạng lưới điện, việc cung cấp điện vẫn chưa ổn định. Hệ quả là việc hạn chế tiêu thụ vẫn được áp dụng tại nhiều khu vực. 

Trên chiến trường, điều kiện thời tiết xấu đã làm cho nhịp độ các chiến dịch quân sự bị chậm lại những ngày gần đây, theo như báo cáo mới nhất từ Viện Nghiên Cứu Chiến Tranh (ISW) của Mỹ. Theo các báo cáo từ Nga và Ukraine, mưa tuyết và bùn dày đặc đang cản trở các cuộc tiến quân từ quân đội hai phía. Cơ quan cố vấn này dự báo, nhịp độ chiến dịch quân sự sẽ tăng tốc trở lại trong những tuần tới "khi nhiệt độ giảm và nền đất đóng băng tại các mặt trận". 

Minh Anh

Phá hạ tầng năng lượng : Nga dùng chiến lược bẻ gãy hậu phương, đánh sụp tiền tuyến Ukraine

Thu Hằng, RFI, 26/11/2022

Nga tiếp tục trả đũa Kherson hai tuần sau khi rút khỏi thành phố miền nam. Ngày 25/11/2022, quân đội Nga đã oanh kích nhiều khu vực dân cư ở Kherson, khiến "15 người chết, 35 người bị thương, trong đó có 1 trẻ em". Chính quyền thành phố cho biết đây là trận oanh kích tang thương nhất trong những ngày gần đây, "nhiều ngôi nhà và chung cư cao tầng" đã bị phá hủy.

Trung tâm thành phố Kiev mất điện sau các vụ oanh kích của Nga nhắm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng Ukraine, ngày 24/11/2022. AP - Evgeniy Maloletka

Thống đốc vùng Kherson viết trên mạng xã hội : "Quân xâm lược Nga đã dùng bệ phóng tên lửa đa nòng oanh kích một khu dân cư. Một tòa nhà lớn bị bốc cháy". "Do Nga oanh kích liên tiếp, chúng tôi phải sơ tán các bệnh nhân trong các bệnh viện ở Kherson". Theo bộ Tái nhập các vùng lãnh thổ bị tạm chiếm, được AFP trích dẫn, tối 25/11, một chuyến tầu chở "khoảng 100 công dân đầu tiên ở Kherson được chính phủ hỗ trợ sơ tán đã rời thành phố, trong đó có 26 trẻ em, 7 bệnh nhân liệt giường và 6 người tàn tật".

Tổng thống Zelensky trong buổi điểm tin hàng ngày cho biết đến tối 25/11, hai ngày sau vụ Nga bắn 67 tên lửa vào Ukraine, vẫn còn hơn 6 triệu gia đình không có điện trên hầu hết các vùng và Kiev. Trên trang Facebook, ông cổ vũ người dân "cố chịu đựng mùa đông này - một mùa đông mà mọi người sẽ nhớ mãi".

Tại sao quân Nga đánh phá cơ sở hạ tầng năng lượng Ukraine ?

Chiến lược của Nga nhắm vào các cơ sở hạ tầng trọng yếu của Ukraine vào lúc nhiệt độ mùa đông xuống thấp bị ông Zelensky lên án là "tội ác chống nhân loại". Trên đài RFI, tướng Pháp Vincent Desportes, giáo sư về chiến lược trường Sciences Po và HEC, giải thích về ý đồ chiến lược của Nga :

"Tôi không nghĩ là quân Nga nhắm đến thường dân mà thường dân trở thành một trong những cách để giành kết quả chiến lược. Chúng ta đã thấy quân Nga gặp khó khăn ở cấp chiến thuật. Vì không thể thắng trên bình diện chiến thuật, Nga tiến lên một bậc và tìm cách chiến thắng ở cấp chiến lược.

Kế hoạch này đơn giản. Nếu một quân đội không có hậu phương thì sẽ không trụ được. Điều này đúng đối với cả quân đội Nga và Ukraine. Vì thế, ý đồ chiến lược hiện nay của tổng thống Putin là đánh đổ hậu phương của Ukraine để tiền tuyến cũng sụp đổ. Vì quân Nga không có khả năng đối đầu trực tiếp trên chiến trường, họ tìm cách làm suy yếu năng lực của quân đội Ukraine, làm giảm khả năng hỗ trợ cho quân Ukraine cũng như các trận chiến của Ukraine".

Phương Tây khẳng định tiếp tục hỗ trợ Ukraine

NATO sẽ sát cánh với Ukraine đến chừng nào cần thiết và sẽ không lùi bước. Theo trang web của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ngày 25/11, trong buổi trình bày về kế hoạch cuộc họp ngoại trưởng các nước thành viên, tổng thư ký Jens Stolternberg nhấn mạnh : "Về mặt an ninh, hỗ trợ Ukraine cũng vì lợi ích của chúng ta" vì "không thể có hòa bình lâu dài nếu kẻ xâm lược chiến thắng".

Cũng trong ngày 25/11, trên Twitter, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu cho biết Bruxelles "viện trợ lớn" giúp Ukraine tái lập mạng lưới điện và sưởi, cụ thể là vài trăm máy phát điện để các bệnh viện dù lớn hay nhỏ không bị gián đoạn hoạt động. Hai thủ trưởng Đức và Pháp, trong cuộc gặp tại Berlin, cũng khẳng định tiếp tục ủng hộ Kiev chống cuộc chiến của Nga.

Giáo hoàng Francis cũng có cử chỉ được coi là "chưa từng có". Trong thư ngỏ đề ngày 24/11, người đứng đầu tòa thánh thể hiện sự gần gũi với người dân Ukraine đang phải sống ở "những thành phố bị bom đạn tấn công trong khi mưa tên lửa gây chết chóc, tàn phá và đau thương, đói lạnh và rét".

Thu Hằng

***************************

Ukraine tìm cách khôi phục hệ thống điện nước sau các đợt oanh kích của Nga

Phan Minh, RFI, 25/11/2022

Tính đến ngày 25/11/2022, chính quyền Ukraine đang tìm mọi cách để khôi phục hệ thống điện và nước cho hàng triệu người dân, sau các đợt oanh kích dồn dập của quân đội Nga bằng tên lửa hành trình trong những ngày qua.

Thủ đô Kiev, Ukraine, sau một đợt oanh kích của Nga. Ảnh ngày 23/11/2022. © AP/Andrew Kravchenko

Hệ thống năng lượng ở Ukraine đang trên bờ vực sụp đổ và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo về những hậu quả "đe dọa tính mạng" và cho rằng hàng triệu người dân có thể sẽ phải bỏ nhà để đi sơ tán.

Trả lời RFI, Ivan, một cư dân sống ở Kiev cho biết tình hình tại chỗ : 

"Hiện tại, tình hình thực sự rất thảm khốc và tôi tin rằng điều này không chỉ diễn ra ở Kiev mà là ở toàn bộ Ukraine. Đó là do Nga, do những kẻ khủng bố, những kẻ không chỉ chống lại những người lính của chúng tôi mà còn chống lại thường dân, những người dân Kiev bình thường như tôi.

Họ đang tìm cách hủy hoại cuộc sống của chúng tôi gần như mỗi ngày. Vào thời điểm hiện tại, chúng tôi không có điện, không có nước, không có hệ thống sưởi, và mọi chuyện đã như vậy kể từ hôm qua vì họ đã bắn rất nhiều tên lửa vào đây.

Chúng tôi không thể tắm, không thể rửa tay hay đánh răng.

Và bây giờ nhiệt độ đã xuống khoảng 0 độ, trời rất lạnh. Cảm ơn Chúa vì bây giờ nhiệt độ ngoài trời chưa xuống âm 10 độ, nhưng chúng tôi đang lo không biết mùa đông sẽ ra sao. Còn để chờ xem".

Phan Minh

************************

9 tháng chiến tranh, Nga dồn dập oanh kích Ukraine

Thanh Hà, RFI, 24/11/2022

Chiến tranh Ukraine bước sang tháng thứ 10. Nga tuyên bố "tin tưởng vào thắng lợi". Hôm 23/11/2022, Kiev tố cáo Moskva phóng gần 70 tên lửa vào lãnh thổ Ukraine, làm ít nhất 6 người chết, hơn 30 người bị thương. Tư lệnh Ukraine tướng Varery Zaluzhniy cho biết bắn chặn được 51 trong số 67 tên lửa của quân đội Nga trong 24 giờ qua, phần lớn trong số đó nhắm vào thủ đô Kiev.

Lính Ukraine ở chiến tuyến ở vùng Donetsk, miền đông Ukraine, ngày 23/11/2022. AP - Roman Chop

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba lên án Moskva phá hoại các cơ sở hạ tầng dân sự. Theo ông, đó là một hành động "hèn nhát nhắm vào thường dân" và thể hiện quân Nga đang "bất lực trước sức mạnh của quân đội Ukraine".

Theo hãng tin Anh Reuters sáng nay 24/11/2022 hơn một phần ba dân cư tại Kiev vẫn bị mất điện.

Thông tín viên Stéphan Siohan cho biết thêm tình hình tại thủ đô Ukraine sáng sớm ngày hôm nay tình hình vẫn rất khó khăn :

"Tình hình sáng nay còn nhiều khó khăn. Rất nhiều khu vực tại thủ đô Ukraine vẫn bị mất điện và mất nước sau một loạt bốn vụ nổ lớn ngày hôm qua ở Kiev. Những vụ nổ đó xảy ra khoảng một giờ đồng hồ sau khi Nghị Viện Châu Âu biểu quyết lên án Nga là một Nhà nước yểm trợ khủng bố.

Tổng cộng Nga đã bắn 67 tên lửa hành trình về phía Ukraine. Những tên lửa đó được phóng đi từ máy bay hay tàu chiến ở Biển Đen vào chiều qua. Hệ thống phòng thủ của Ukraine đã bắn chận được khoảng 50 trong số này. Nhưng tại thủ đô Kiev nhiều mục tiêu đã bị nhắm tới. Chẳng hạn hai nhà máy điện tại các khu Darnitsa et Dvitchy. Đây cũng là hai khu ở ngoại ô có đông dân cư.

Một tòa nhà dân cư ở Vychgorod, ngoại ô phía bắc Kiev cũng bị trúng tên lửa của Nga và theo thẩm định sơ khởi, ít nhất 6 thường dân thiệt mạng. Các cơ sở hạ tầng gần nhà máy điện bên sông Dniepr đã bị trúng tên lửa. Ngay lập tức nhiều nợi bị mất điện. Thị trưởng Kiev cho biết là việc cung cấp nước bị gián đoạn ở thủ đô Kiev và kêu gọi mọi người dự trữ nước.

Một hệ quả khác từ các đợt oanh kích hôm qua làm cho việc cung ứng điện bị giảm, đó là ba nhà máy điện nguyên tử trên toàn quốc đã tạm thời bị ngắt khỏi hệ thống điện.

Cần nói thêm đợt tấn công dồn dập hôm qua diễn ra vào lúc mùa đông đã đến nhiệt độ ngoài trời chiều qua là âm 3°C, tuyết rơi trên thủ đô Ukraine". 

Nghị viện Châu Âu kêu gọi các nước thành viên quyên góp các máy phát điện hỗ trợ Ukraine qua được mùa đông này. Chủ tịch Nghị Viện Châu Âu Roberta Metsola nói đến một sáng kiến mang tên "Những máy phát điện đem lại Hy Vọng" cho Ukraine. Từ nhiều ngày qua, Tây Ban Nha, Pháp và Đức đã gửi một số máy phát điện sang hỗ trợ Ukraine.

Thanh Hà

"Tình báo nhân dân" giúp Ukraine làm nên chiến thắng Kherson

Đóng góp của người dân trong trận chiến giành lại Kherson, Ukraine. Đó là một trong những chủ đề được báo chí Pháp ngày 24/11/2022, đề cập tới. Trong thời gian bị Nga chiếm đóng, bất kể hiểm nguy, những người dân thường đã cung cấp thông tin về các vị trí của địch. Nhờ đó, rất nhiều trại lính, kho đạn, xe tăng, pháo của quân Nga đã bị phá hủy. Ngày Kherson giải phóng, một vị tướng Ukraine đã đến tận nhà cảm ơn những "điệp viên" tình nguyện.

Một trường học bị phá hủy hoàn toàn ở ngoại ô thành phố Kherson vừa được giải phóng, ảnh chụp ngày 16/11/2022. Sau thất bại nặng nề của quân Nga, Ukraine chuẩn bị những cuộc tấn công mới. AP - Bernat Armangue

Tựa chính của Libération hôm nay tập trung cho cuộc điều tra về các trường dạy nghề lợi dụng chính sách của Nhà nước, Le Figaro đề cập đến tranh cãi về dự luật cấm đấu bò do phe cực tả đề nghị. Le Monde lưu ý "Trung Quốc bị cầm tù bởi chính sách zero Covid của mình", Les Echos chạy tựa trang nhất "iPhone, nạn nhân của zero Covid Trung Quốc". Ở các trang trong, chiến tranh Ukraine và World Cup chiếm lượng bài vở nhiều nhất.

Thông tin quý giá giúp pháo binh tiêu diệt quân Nga

Về Ukraine, đặc phái viên Le Monde nhấn mạnh đến "Vai trò chính yếu của những người ủng hộ ở Kherson" : trong thời gian bị quân Nga chiếm đóng, những người dân thường đã cung cấp thông tin về các vị trí của quân địch.

Đó là một trong những phương diện còn chìm khuất của cuộc chiến tranh ở Ukraine. Nhưng theo các sĩ quan mà báo Pháp tiếp xúc trong những tháng gần đây, các hoạt động âm thầm trong vùng tạm chiếm là một phần đáng kể của cuộc kháng chiến. Tướng Dmytro Marchenko cho biết giữa "các chiến sĩ đặc nhiệm xâm nhập, hành động theo mệnh lệnh" và "những người dân bình thường trở thành cảm tình viên, chuyển thông tin" cho quân đội Ukraine, hoạt động bí mật đã "tác động rất nhiều đến trận đánh" và là "trung tâm của chiến thắng" Kherson. Từ sở chỉ huy ở Mykolaiv, ông điều phối các hoạt động du kích tại miền nam Ukraine.

Ban tham mưu, trại lính, kho đạn, xe tăng của quân Nga thường xuyên bị trúng pháo, thiệt hại nặng nề khiến nhiều lần phải kéo nhau rút chạy. Tướng Marchenko khẳng định vai trò của những người ủng hộ và tình báo nhân dân "rất quan trọng". Theo ông, "ba sở chỉ huy có sự hiện diện của các tướng Nga" đã bị tiêu diệt nhờ thông tin từ người dân. "Và điều này cho người Nga thấy họ có thể xâm lăng một lãnh thổ nhưng không thể kiểm soát được, vì dân chúng đứng về phía Ukraine".

Một nông dân 23 tuổi ở Kherson, Oleksei Chechine, là một trong những người tích cực nhất trong tám tháng rưỡi bị chiếm đóng. Khi Nga khởi đầu cuộc xâm lược hôm 24/02, như hàng trăm ngàn thanh niên khác, Oleksei xin nhập ngũ nhưng bị từ chối trong đợt đầu vì chưa hề cầm súng. Trở về ngôi làng Chyroka Balka với hơn một chục người bạn, họ lập ra một đội dân quân tự vệ. Hai tuần sau, khi Nga bắt đầu chế độ quân quản, một số di tản cùng với gia đình, Oleksei và người em Roman cùng vài "đồng chí" ở lại. Họ tận dụng một drone của trường làng và bắt đầu quan sát các chuyển động của quân Nga.

Tướng Ukraine đến tận nhà cảm ơn từng "tình báo viên" dũng cảm

Là những nông dân thực thụ, họ biết rõ từng cánh đồng, từng con đường mòn. Khi thấy một đoàn xe tăng Nga, dễ dàng đoán được chúng sẽ đi theo đường nào, bao giờ sẽ đến ngã tư nọ Ban đầu nhóm bạn gởi thông tin cho bạn bè, người thân trong quân ngũ, nhưng việc truyền tin thường mất thời gian. Sở chỉ huy của tướng Marchenko và đặc nhiệm hướng dẫn họ dùng Telegram, các vị trí quân Nga được trung tâm nhận trực tiếp và tin nhắn tự hủy ngay.

Một trong những thành tích của nhóm là việc phát hiện khoảng 50 xe tăng, xe quân sự và các khẩu pháo tập trung gần làng Pravdyne, nhiều khí tài sau đó bị tiêu diệt. Oleksei giải thích, hoặc họ vờ sử dụng máy gặt ở gần đó, hoặc bí mật cho drone ghi hình rồi nhanh chóng trở về nhà. Quân Nga tưởng rằng bị vệ tinh nước ngoài hay drone quân sự của Ukraine phát hiện, chứ không nghĩ do nông dân bình thường. Khi mùa gặt kết thúc, nhóm của anh trinh sát ban đêm với kính hồng ngoại.

Tuy nhiên vài tháng sau quân Nga bắt đầu nghi ngờ, lập hệ thống phá sóng. Các "thám tử" phải tiến sát tiền tuyến để bắt sóng của Ukraine. Số doanh trại, kho đạn, xe bọc thép bị phá hủy nhiều đến nỗi quân đội Nga bắt đầu lùng sục, bắt bớ nhiều người trong làng. Một số không chịu được tra tấn đã khai và mất tích, riêng nhóm của Oleksei vẫn kiên cường, Nga không tìm được bằng chứng, vả lại các thanh niên này chưa bao giờ đi lính nên được thả.

Oleksei bị bắt 8 lần, bị tra tấn 4 lần. Đến cuối tháng 9, sợ rằng sẽ không thoát nếu bị bắt lần thứ 9, cả nhóm quyết định trốn khỏi vùng chiếm đóng bằng cách đi xuyên qua tiền tuyến ban đêm. Oleksei bị thương vì lính Nga bắn trúng chân. Ngày 11/11 Kherson được giải phóng. Trong số các sĩ quan mừng chiến thắng ở quảng trường Tự Do có tướng Dmytro Marchenko, sau đó ông đến từng nhà cảm tình viên để cám ơn. Oleksei kể lại, vẫn còn ấn tượng về một vị tướng đã bỏ công đến tận làng mình.

Quân Nga quăng xác đồng đội vào bãi rác để thiêu hủy

Ngược lại về phía Nga, vốn có tiếng là coi thường sinh mạng binh sĩ, Libération dẫn lời nhiều nhân chứng đã thuật lại với The Guardian, phía Nga đã quăng xác lính mình vào một bãi rác ở Kherson và đốt cháy trước khi rút khỏi thành phố. Rải rác trên mặt đất bùn lầy là những lá cờ, quân phục, nón sắt Nga. Từ tháng 8, khi Ukraine bắt đầu phản công, bãi rác lộ thiên nằm ở một nơi hẻo lánh thuộc ngoại ô Kherson bị cấm vào. Khoảng mấy chục người dân, xuất hiện trước ống kính với tên thật, cách đây hai tuần nhiều xe tải của Nga chở đến những bao màu đen đựng xác lính tử trận và thiêu tại đây, tạo ra những cột khói lớn và mùi thịt cháy khủng khiếp.

Bà Svitlana Viktorivna kể lại, một hôm hai vợ chồng xui xẻo đi qua nên đã bị đánh. Iryna cho biết sau mỗi lần bị Ukraine oanh tạc, quân Nga lại mang xác lính đến thiêu. Cư dân một tòa nhà đối diện bãi rác nói rằng nhiều khi thật khó thở. Olesia Kokorina sống ở tầng 8 cho biết mỗi lần khói bốc lên lại có cảm giác nôn mửa, rất đáng sợ khi ngửi thấy mùi tóc cháy, khói dày đặc đến nỗi không thấy được tòa nhà bên cạnh.

Trong một cuộc gọi bị nghe được hồi tháng 5 gần Donetsk, một lính Nga kể lại với mẹ là các tử thi chất đầy những hố tập thể sâu hai mét. "Đó không phải là nhà xác mà là bãi rác, và sau này dễ dàng nói rằng họ bị mất tích không để lại dấu vết". The Guardian cho biết tuy không thể kiểm chứng nhưng các phóng viên Anh đã đến bãi rác này, năm ngày sau khi Kherson được giải phóng ; đã hỏi chuyện từ nhân viên cho đến cư dân gần đó, tất cả đều nói như nhau. Hiện rất khó ước lượng chính xác số lính Nga đã chết kể từ đầu cuộc xâm lăng 24/02. Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoigu khẳng định gần 6.000 lính tử trận tại Ukraine, nhưng cuối mùa hè Hoa Kỳ ước tính khoảng 80.000 quân Nga đã bị thiệt mạng hoặc bị thương.

Nhà nước côn đồ tấn công thường dân thay vì đọ sức ở chiến trường

Cũng về Ukraine, đặc phái viên Libération cho biết "Bucha tái sinh nhẹ nhàng trong lạnh giá và những chỗ trú tạm bợ". Tại thành phố ngoại ô Kiev nơi quân Nga từng thảm sát 458 thường dân, người dân chuẩn bị đối phó với mùa đông. Sau khi lính Nga rút đi, hơn 1.000 căn nhà đã bị hư hại, nhiều người phải sống trong một góc vườn nhà cũ hay một căn phòng còn sót lại. Sáu mươi người dân mất nhà được tạm ngụ trong những căn nhà tiền chế nhưng không có điện. Công việc tái thiết là khổng lồ đối với chính quyền Bucha.

Trong bài xã luận "Chiến tranh mùa đông", La Croix tố cáo Nga tấn công vào thường dân Ukraine trong mùa lạnh giá. Kiev không còn nước sinh hoạt, Lviv không có điện. Hôm qua, quân đội Nga lại oanh kích ồ ạt vào cơ sở hạ tầng dân sự. Moskva không chỉ tìm cách làm yếu đi địch thủ, mà cả nhân dân Ukraine đã kháng cự lại suốt đúng 9 tháng qua. Không phải là ngẫu nhiên nếu các vụ tấn công này trùng hợp với lúc những bông tuyết đầu mùa rơi xuống. Thất bại trên chiến trường, Vladimir Putin muốn biến cái lạnh và tuyết trắng thành đồng minh để lung lạc tinh thần quân dân Ukraine.

Nhắm vào các cơ sở thiết yếu, kể cả một nhà bảo sanh và nhà dân tại các thành phố cách xa mặt trận hàng trăm cây số, Nga xử sự như một Nhà nước côn đồ. Đánh vào hậu phương, Moskva buộc thường dân phải trả giá cho những thất bại quân sự của mình, sự chọn lựa này không khác gì tội phạm chiến tranh. Vào lúc những quả bom rơi xuống Ukraine, Nghị Viện Châu Âu đã thông qua với đa số áp đảo một văn bản coi Nga là "Nhà nước ủng hộ khủng bố và sử dụng các biện pháp khủng bố". Tuy nghị quyết này không làm thay đổi thế trận cuộc chiến, nhưng ít nhất đã điểm mặt chỉ tên, nói thẳng thực chất vấn đề.

Tái chiếm Kherson, Ukraine chuẩn bị trận đánh Dniepr

Le Figaro cho biết "sau Kherson, quân đội Ukraine chuẩn bị cho trận chiến Dniepr". Phấn chấn với chiến thắng mới đây, Ukraine muốn vượt qua con sông rộng mênh mông này. Về mặt quân sự, không có mấy tiền lệ trong lịch sử. Tháng 8/1941, quân Đức quốc xã vượt sông dễ dàng. Hai năm sau, Hồng quân tái chiếm nhưng phải trả giá nặng nề. Bên hữu ngạn hiện do Ukraine kiểm soát cao hơn phía tả ngạn, một lợi thế tự nhiên, nhưng không đủ so với bề rộng dòng sông có nơi đến 1 kilomet, chưa kể đường sá bị hư hại nhiều.

Pháo binh Nga cộng với hệ thống hầm hào kiên cố bên kia sông, lại không còn cây cầu nào, khiến tấn công rất phức tạp. Dù ban đêm những nhóm biệt kích Ukraine vẫn gan dạ thám sát, tuy nhiên không có dấu hiệu nào cho thấy sắp đổ bộ sang. Cần có pháo binh yểm trợ mạnh mẽ, nhưng ngay cả vượt đoạn sông hẹp nhất cũng không dễ. Có ý kiến cho rằng tốt nhất là tấn công trên bộ, hoặc từ Zaporijia phía trên, hoặc chiếm bán đảo Kinbourn ở phía dưới, chỗ cửa sông đổ ra Hắc Hải, để đánh ngược lên. Dù chọn phương án nào, tinh thần binh sĩ đã tăng gấp mười lần sau khi tái chiếm Kherson. Có điều những người dân vừa được giải phóng đã phải lo di tản theo yêu cầu của chính quyền để sẵn sàng cho trận đánh mới.

Công nhân Hoa lục nổi dậy vì bị phong tỏa khắt khe

Nhìn sang Châu Á, Les Echos tường thuật "Tại Trung Quốc, trong địa ngục của nhà máy iPhone khổng lồ". Le Figaro nói về "Cuộc nổi dậy chưa từng thấy của các công nhân Trung Quốc bị cách ly". Các cuộc biểu tình dữ dội hiếm thấy đã nổ ra tại nhà máy iPhone lớn nhất thế giới đặt ở Trịnh Châu, miền trung Trung Quốc, hầu như bị tách biệt từ hơn một tháng qua vì các biện pháp chống Covid ngặt nghèo. Trước đại dịch, khoảng 300.000 công nhân làm việc tại nhà máy được mệnh danh là "iPhone City" thuộc sở hữu của Foxconn, chuyên sản xuất thiết bị cho Apple.

"Hãy bảo vệ quyền lợi chúng ta !", "Trả tiền lương cho chúng tôi !", "Đả đảo Foxconn !". Khoảng mấy trăm, thậm chí mấy ngàn người lao động từ tối thứ Ba đã đối đầu với công an - theo các video trên mạng xã hội Trung Quốc sau đó đã bị xóa, từ khóa #EmeutesFoxconn (Nổi dậy Foxconn) bị kiểm duyệt. Những người lao động từ sáng sớm muốn chạy khỏi khu nhà tập thể, xô xát với các "đại bạch" (những bảo vệ mặc đồ bảo hộ trắng), cố mở được một đường thoát giữa các dãy rào chắn.

Những video khác cho thấy một xe hơi bị lật ngược, một công nhân đầu đầy máu, nhiều người cầm gậy đập bể các camera giám sát và cửa sổ, khói lựu đạn cay Công an được điều đến vào cuối ngày để trấn áp. Những hình ảnh khán giả trên khán đài xem World Cup không đeo khẩu trang làm xuất hiện một thư ngỏ trên mạng, đặt câu hỏi liệu Trung Quốc có "cùng một hành tinh" với Qatar hay không.

Hồi cuối tháng 10, hàng ngàn công nhân sợ bị phong tỏa đã chạy trốn về quê, kể cả đi bộ, khiến một phần sản xuất bị tê liệt. Công ty hứa thưởng lớn cho những ai ở lại, và cố tuyển người mới. Chính quyền địa phương hỗ trợ bằng cách vận động các cựu quân nhân và đảng viên vào làm việc. Nhưng nhiều người mới đến đã thất vọng vì điều kiện sống tại chỗ. Một cựu binh 22 tuổi nói với Les Echos qua điện thoại : "Tôi không ngờ như vậy, nếu có thể tôi cũng sẽ đi biểu tình và chạy trốn". 

iPhone, nạn nhân của zero Covid Trung Quốc

Người này sau 3 ngày ở nhà không tiếp xúc ai, thêm 2 ngày tại nhà máy để đề phòng, nhưng một tuần sau vẫn bị nhiễm và bị cách ly cùng với những ca dương tính khác, khoảng 1.500 người. Dù không triệu chứng, họ chỉ được thả sau 7 ngày nếu xét nghiệm 2 lần âm tính. Nơi ở tạm bợ, bữa ăn không ra gì. Nhất là thù lao không như đã hứa, và những ngày cách ly không được trả lương. Khi mới đến họ nói sẽ trả 30 nhân dân tệ (4 euro) một giờ, ngày làm 10 tiếng ; nhưng anh phải làm việc 14 giờ/ngày, giờ phụ trội không được tính. Cộng tất cả những ngày cách ly, cảm thấy mất thời gian vô ích nên anh gọi cho ủy ban nhân dân địa phương để đòi về, nhưng họ nói không thể làm gì.

Bạo động nổi lên tại nhiều nơi ở Hoa lục vì phong tỏa khắt khe. Hồi tháng 5, khoảng mấy trăm công nhân đã đụng độ với bảo vệ nhà máy Quanta Computer ở Thượng Hải sau nhiều tháng trời không được tiếp xúc với bên ngoài. Mới đây nhiều cuộc biểu tình đã nổ ra ở các khu phong tỏa ở Quảng Châu, trung tâm "công xưởng thế giới".

Đầu tháng 11, Apple nhìn nhận việc phong tỏa đã ảnh hưởng tới sản lượng, một thiệt hại to lớn cho tập đoàn trước mùa bán hàng dịp lễ cuối năm. Nhà máy Trịnh Châu sản xuất đến 80% smartphone cho Apple. Việc giao iPhone 14 Pro và iPhone 14 Pro Max sẽ ít hơn dự kiến và mất nhiều ngày hơn. Foxconn bèn nhìn sang Ấn Độ, trong hai năm tới sẽ tăng gấp bốn số công nhân tại Ấn, giảm bớt những rủi ro từ chính sách của Bắc Kinh.

Thụy My

Chính quyền Ukraine hôm 22/11/2022 đã khám xét Tu viện các hang động Kiev, trụ sở của nhà thờ Chính thống giáo nằm ở trung tâm thủ đô Kiev. Tu viện này bị nghi ngờ đã từng là nơi ẩn náu của lực lượng Nga.

Tu viện các hang động Kiev, ở trung tâm thủ đô Ukraine, bị khám soát ngày 22/11/2022. © Reuters/Valentyn Ogirenko

Từ Warszawa, thông tín viên Stéphane Siohan tường trình :

Tu viện các hang động Kiev là tu viện cổ nhất ở Kiev, một quần thể ấn tượng gồm hàng chục nhà thờ và các thánh địa, được khánh thành vào thế kỷ 11 và được Unesco công nhận là di sản. Nhưng đó cũng là trụ sở của nhà thờ Chính thống giáo của tòa thượng phụ Moskva, trong khi nhà thờ Chính thống giáo Ukraine Thống nhất, trước đây được gọi là tòa thượng phụ Kiev, thì nằm ở nhà thờ Saint-Sophia, một thánh địa khác ở Kiev.

Theo các nhà chức trách, vào sáng hôm qua, lực lượng SBU, cảnh sát và vệ binh quốc gia đã vào tu viện các hang động để thực hiện "công tác phản gián" và để đối phó với các hoạt động lật đổ của lực lượng đặc nhiệm của Nga ở Ukraine.

Trên thực tế, lực lượng an ninh Ukraine đang tìm kiếm những kẻ phá hoại, đặc vụ Nga, và vũ khí được cho là ẩn náu trong tu viện dưới vỏ bọc tôn giáo.

Kể từ khi cuộc chiến bắt đầu ở Donbass vào năm 2014, nhà thờ Chính thống giáo Ukraine của tòa thượng phụ Moskva thường bày tỏ lập trường thân Nga, và đồng thời cũng chứa chấp các đặc vụ hoặc chiến binh Nga hoặc phe ly khai thân Nga. Kể từ năm 2019, vai trò của chi nhánh Moskva của Nhà thờ Chính thống giáo Ukraine đã suy giảm khi phải cạnh tranh với nhà thờ Chính thống giáo Ukraine thống nhất.

Giáo đoàn của nhà thờ đã vô cùng bối rối trước những lời kêu gọi ủng hộ chiến tranh từ thượng phụ Moskva Kirill, và giờ đây, chính phủ Kiev đang nghi ngờ về lòng trung thành của giáo đoàn này với Nhà nước Ukraine.

Phan Minh