Người lao động bị mất việc do ảnh hưởng của dịch Covid-19 (không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định của nhà nước) bao gồm cả giáo viên, nhân viên các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập và nhóm trẻ, mức hỗ trợ 1.000.000 đồng/người/tháng với số lượng dự kiến 600.000 người. Thời gian hỗ trợ tối đa không quá 3 tháng, từ tháng 4 đến tháng 6-2020.

Người lao động bị mất việc do ảnh hưởng của dịch Covid-19 được hỗ trợ tối đa không quá 3 tháng, từ tháng 4 đến tháng 6/2020 - Ảnh minh họa

Đó là một trong những nội dung vừa được Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh thông qua chủ trương về một số chế độ chính sách chi cho phòng chống dịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Số tiền 1.800 tỉ đồng để hỗ trợ người lao động mất việc do Covid-19 được lấy từ nguồn tiền mà chính quyền gọi là có được qua việc "giảm 50% thu nhập tăng thêm của tất cả cán bộ, công chức thành phố và dành số tiền này để hỗ trợ người lao động mất việc do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19" ; nghĩa là khoản hỗ trợ này mang tính ủy lạo từ một quyết định hành chánh của riêng chính quyền.

Có ít nhất ba vấn đề đặt ra ở đây : Tại sao chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh không căn cứ vào Nghị quyết 54/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, để đưa ra gói "giải cứu" cho người lao động mất việc do dịch bệnh này, bởi đó mới là căn cơ (1).

Cách giảm thu nhập tăng thêm của cán bộ, công chức chuyển cho người lao động mất việc là rất đáng trân trọng, đáng quý, nhưng chỉ nên là lời kêu gọi, tùy vào tấm lòng mỗi người thay cho một mệnh lệnh từ quyết định hành chánh. Bởi thật ra trong thời dịch bệnh, những cán bộ, công chức – dĩ nhiên là ngoại trừ các quan chức, họ cũng gặp không ít khó khăn.

Vấn đề thứ hai : Thuế thu nhập cá nhân, tiền trợ cấp thất nghiệp… giờ ở đâu sao không lấy ra để hỗ trợ ? Nên nhớ, không phải cán bộ, công chức, viên chức nào cũng giàu. Biết đâu vợ/ chồng họ cũng bị thất nghiệp và đang trông chờ vào đồng lương ít ỏi ấy của họ ?.

Liên quan tới ‘chính sách đặc thù’ của Nghị quyết 54/2017/QH14, có thể xem có vấn đề thứ ba đặt ra, là tại sao chính quyền thành phố cần đến từng hộ dân thống kê, xác thực số lao động tự do bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19. Lao động tự do, không hợp đồng vốn có thu nhập thấp, không có chế độ trợ cấp… như bán hàng rong, bán vé số, lao động ở cơ sở nhỏ lẻ… sẽ là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều bởi dịch bệnh ; và đây cũng là nhóm người dân nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Ở tầm quốc gia, một băn khoăn cũng đang đặt ra là lâu nay trong tuyên truyền luôn khẳng định rằng Việt Nam có hệ thống an sinh xã hội rộng khắp, trong đó người làm công ăn lương tham gia bảo hiểm xã hội có trợ cấp thất nghiệp. Còn với người nghèo khó, đã có sổ hộ nghèo, được nhận trợ cấp từ chính phủ. Vậy thì trong hoàn cảnh hiện tại, những khoản an sinh này được thực thi ra sao ?

Sẽ có ý kiến là mặc dù ‘mây đen phủ lên toàn cầu nhưng mặt trời vẫn đang tỏa sáng ở Việt Nam’ (2) , song trước đại dịch, hãy chia sẻ khó khăn cùng chính phủ.

Biện giải như trên cho thấy dường như những nhà quản trị quốc gia ở Việt Nam, mặc dù thường xuyên tổ chức những đoàn đi học hỏi kinh nghiệm nước ngoài – đơn cử như đoàn của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng hồi đầu tháng 3/2020 sang Ấn Độ, rồi qua Anh trước khi về Hà Nội (3), song trong vận dụng vẫn chưa được suông sẽ.

Cả tuần qua, báo chí Việt Nam đưa tin về giải pháp chính phủ các nước phát tiền trực tiếp cho dân. Sớm nhất là Hong Kong phát cho 7 triệu dân, mỗi người 10.000 đô la Hong Kong (khoảng 30 triệu đồng tiền Việt Nam). Mỹ sẽ phát cho mỗi người dân 1.200 đô la Mỹ (28 triệu đồng). Anh cam kết trả đến 80% lương cho người lao động, kể cả ở khối tư nhân. Đức cũng vậy, sẽ trả 60 – 67% lương cho những người mất việc do dịch bệnh. Úc chi trả 750 đô la Úc (10 triệu đồng) cho mọi người đang hưởng lương hưu và người có thu nhập thấp.

Tính chung lại, Ngân hàng Thế giới (WB) tổng kết hơn 25 nước đang có những hình thức chuyển tiền cho dân bằng cách này hay cách khác. Hình thức trả một phần tiền lương cho những ai mất việc là khá phổ biến như ở Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển. Tức họ cho rằng giải pháp là phải từ phục hồi "cầu" trước, rồi "cung" mới hồi phục.

Câu hỏi đầu tiên là… tiền đâu để phát không một cách dễ dàng như vậy ? Tin chắc rằng ông bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trả lời thắc mắc đó chẳng chút khó khăn.

Ví dụ ở Mỹ, Bộ Tài chính có thể phát hành trái phiếu không giới hạn cho Cục Dự trữ liên bang, tức ngân hàng trung ương. Nơi này có chức năng tạo ra tiền nên chỉ cần ghi có vào tài khoản của Bộ Tài chính là xong. Sau đó Cục Dự trữ liên bang có thể đưa trái phiếu này ra bán cho giới đầu tư. Trước đây người ta còn lo ngại về mức nợ công, bàn đủ kiểu về tốc độ tăng giảm bao nhiêu là vừa phải ; nay nhiều nhà kinh tế cùng chung nhận định, thời điểm chống dịch không phải là thời điểm sợ nợ công tăng cao mà nên tăng bao nhiêu cho đủ.

Câu hỏi thứ nhì là phát tiền như vậy e rằng lạm phát sẽ bùng lên dữ dội. Bình thường nỗi lo này là có cơ sở nhưng trong dịch bệnh, e rằng các khoản tiền phát cho dân chỉ đủ cho họ mua lương thực, thực phẩm và các loại nhu yếu phẩm khác ; các hoạt động khác vẫn ngưng trệ, nên nguy cơ lạm phát là rất nhỏ.

Cơ chế "in tiền" thông qua trái phiếu cũng ít có rủi ro tạo ra lạm phát phi mã như in tiền theo kiểu cũ. Trước đây các gói giải cứu doanh nghiệp mang danh "nới lỏng định lượng" đã không kéo theo lạm phát, thì nay giải cứu người dân cũng khó lòng kích dậy lạm phát, vốn đang ở mức rất thấp.

Trở lại với Việt Nam. Do là nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, nên nếu áp dụng việc phát hành kiểu trái phiếu như ở trên, thì việc tiêu thụ số trái phiếu đó là không dễ, vì nó không tương thích chung với nền tài chính quốc tế.

Nguyễn Nam

Nguồn : VNTB, 29/03/2020

Chú thích :

(1) http://vbpl.vn/botaichinh/Pages/vbpq-toanvan.aspx?ItemID=126311

(2) https://tuoitre.vn/may-den-phu-len-toan-cau-nhung-mat-troi-van-dang-toa-sang-o-viet-nam-20191230130828826.htm

(3) http://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai.aspx?idTin=45466&idcm=188

'Hàng triệu người Mỹ' có thể nhiễm virus Corona, tử vong 'lên tới 200 nghìn' (VOA, 30/03/2020)

Một chuyên gia hàng đầu của chính phủ Mỹ về bệnh truyền nhiễm hôm 29/3 cảnh báo rằng con số tử vong vì virus Corona ở Hoa Kỳ có thể tăng lên tới 200 nghìn người và hàng triệu ca lây nhiễm, theo Reuters.

Chuyên gia Anthony Fauci, ngoài cùng bên trái, trong một cuộc họp báo với Tổng thống Trump.

Lời cảnh báo của bác sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Quốc gia về các bệnh truyền nhiễm và dị ứng, được đưa ra trong bối cảnh New York, New Orleans và các thành phố lớn khác kêu gọi thêm các thiết bị y tế.

Ông Fauci nói với kênh CNN rằng dịch Covid-19 có thể khiến từ 100 tới 200 nghìn người tử vong ở Mỹ và hàng triệu ca nhiễm.

Theo Reuters, kể từ năm 2010, dịch cúm ở Mỹ làm 12 nghìn tới 61 nghìn người tử vong mỗi năm. Đại dịch cúm năm 1918-19 đã làm 675 nghìn người chết.

Tính tới ngày 29/3, con số người tử vong vì Covid-19 ở Mỹ là 2.300 người, tăng hơn gấp đôi so với hai ngày trước đó.

Con số người nhiễm virus ở Hoa Kỳ là hơn 130 nghìn người.

Theo Reuters, thành phố New York sẽ cần thêm hàng trăm máy thở trong những ngày tới, cũng như cần thêm khẩu trang, quần áo bảo hộ y tế và các vật dụng y tế khác.

Trong khi đó, tới ngày 4/4, New Orleans sẽ thiếu máy thở và các quan chức ở New Orleans hiện chưa biết là họ có nhận được các máy thở từ kho dự trữ quốc gia hay không.

*******************

ố ca Covid-19 ở Mỹ vượt quá 100.000, bác sĩ kêu cứu vì quá tải (VOA, 28/03/2020)

Tổng số ca nhiễm virus corona được biết đến ở Mỹ đã vượt quá 100.000 người, với hơn 1.600 người chết, trong khi các bác sĩ và y tá gồng mình đối phó với tình trạng thiếu thốn vật tư y tế.

Người dân đứng xếp hàng chờ xét nghiệm virus corona (Covid-19) tại Trung tâm Bệnh viện Elmhurst ở Quận Queens của Thành phố New York, ngày 26/3, 2020.

Các nhân viên y tế ở Mỹ trực chiến với đại dịch ngày thứ Sáu khẩn cầu cung cấp thêm thiết bị và đồ bảo hộ để điều trị số lượng bệnh nhân tăng vọt mà đang đẩy các bệnh viện đến chỗ quá tải tại các điểm nóng virus như Thành phố New York, New Orleans và Detroit.

"Chúng tôi đang sợ", Bác sĩ Arabia Mollete của Bệnh viện và Trung tâm Y tế Đại học Brookdale ở Quận Brooklyn của Thành phố New York nói với Reuters. "Chúng tôi đang cố gắng chiến đấu vì tính mạng của những người khác, nhưng chúng tôi cũng chiến đấu vì tính mạng của chúng tôi nữa, vì chúng tôi cũng có nguy cơ phơi nhiễm cao nhất".

Các bác sĩ đặc biệt lo ngại về tình trạng thiếu máy thở, vốn rất cần cho những người mắc bệnh Covid-19., một bệnh đường hô hấp giống như viêm phổi gây ra bởi chủng virus corona mới lây lan mạnh.

Các bệnh viện cũng báo động về tình trạng khan hiếm thuốc, bình oxy và nhân viên được đào tạo.

Số ca nhiễm virus được xác nhận ở Mỹ đã tăng khoảng 18.000 ca vào ngày thứ Sáu, mức tăng cao nhất trong một ngày, lên hơn 103.000 ca. Mỹ hiện đang dẫn đầu thế giới về số ca nhiễm virus corona kể từ khi số ca được biết đến ở Mỹ vượt qua Trung Quốc và Ý vào ngày thứ Năm.

Với ít nhất 1.634 người thiệt mạng kể từ tối ngày thứ Sáu - cũng là mức tăng kỉ lục hàng ngày - Mỹ đứng thứ sáu thế giới về số người chết vì đại dịch, theo những số liệu chính thức mà Reuters kiểm đếm.

Trong khi tình trạng thiếu thốn nguồn vật tư y tế xảy ra trên khắp cả nước, các bác sĩ và y tá tuyệt vọng buộc phải tái sử dụng một số đồ bảo hộ hoặc phải giấu khẩu trang N-95 để không bị lấy cắp.

Bác sĩ Alexander Salerno của Hiệp hội Y khoa Salerno ở phía bắc bang New Jersey nói với Reuters ông phải thông qua một "người môi giới" trực tuyến để trả 17.000 đôla mua khẩu trang và các thiết bị bảo hộ khác có giá khoảng 2.500 đôla và nhận hàng tại một nhà kho bỏ hoang.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày thứ Sáu đã viện dẫn quyền lực khẩn cấp bắt buộc hãng General Motors bắt đầu chế tạo máy thở sau khi ông cáo buộc nhà sản xuất ô tô lớn nhất của Mỹ lãng phí thời gian trong các cuộc đàm phán.

Trước đây, ông đã kháng cự những lời kêu gọi ông viện dẫn Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, một đạo luật thời Chiến tranh Triều Tiên cho tổng thống quyền lực mua thiết bị ồ ạt trong các trường hợp khẩn cấp quốc gia.

*******************

Dịch corona : Hơn 80% dân Mỹ sẽ nhận được tiền trợ cấp của chính phủ (VOA, 28/03/2020)

Đại đa số dân Mỹ sắp được chính phủ gửi ngân phiếu hay chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản ngân hàng, với gói cứu nguy kinh tế trị giá 2,2 ngàn tỷ đô la vừa được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành chiều ngày 27/3 nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp, các cơ sở y tế, và giúp dân chúng vượt qua khó khăn trong đại dịch Covid-19.

Tổng thống Donald Trump ký ban hành gói cứu nguy kinh tế trị giá 2,2 ngàn tỷ đô la chiều ngày 27/3/2020.

Gói tài trợ sẽ cấp 1.200 đô la cho những người có thu nhập hằng năm dưới 75.000 đô, cộng thêm 500 đô la cho mỗi đứa con. Những người có lợi tức trên 75.000 đô la/năm cũng sẽ nhận được tiền hỗ trợ nếu hội đủ một số điều kiện. Phần đông sẽ nhận được tiền vào tháng Tư qua hình thức chuyển khoản trực tiếp vào ngân hàng. Những người nhận ngân phiếu gửi qua đường bưu điện có thể sẽ chờ lâu hơn.

Người nào đủ điều kiện nhận tiền ?

Các cá nhân có thu nhập dưới 75.000 đô la/năm sẽ đủ điều kiện nhận được ngân phiếu tài trợ 1.200 đô la. Người có thu nhập lên tới 99.000 đô/năm thì nhận được số tiền ít hơn (trên mức thu nhập 75.000 đô, cứ 100 đô thu nhập thì bị giảm đi 5 đô tài trợ).

Vợ chồng khai thuế chung được lãnh 2.400 đô la nếu tổng thu nhập được điều chỉnh theo các khoản chiết khấu cho phép của họ dưới 150.000 đô la một năm. Những cặp vợ chồng thu nhập tới 198.000 đô la một năm thì số tiền tài trợ sẽ giảm bớt theo tỷ lệ. Các cặp vợ chồng cũng nhận được 500 đô la cho những đứa con dưới 17 tuổi.

Những người khai thuế dưới dạng "chủ hộ gia đình" (thường là cha hay mẹ sống một mình với con) đủ điều kiện nhận 1.200 đô la nếu lợi tức dưới 112.500 đô la một năm. Nếu thu nhập lên tới 136.500 đô la một năm thì số tiền tài trợ nhận được sẽ giảm xuống theo tỷ lệ. Diện này cũng được nhận thêm 500 đô la cho mỗi đứa con dưới 17 tuổi.

Làm sao tiền đến được tận tay ?

Những người ở Mỹ đã khai thuế năm 2019 thì Sở thuế Liên bang IRS sẽ dùng những tin tức ngân hàng trực tiếp trên tờ khai thuế năm 2019 để gởi tiền vào tài khoản ngân hàng của họ. Nếu ai không cung cấp cho IRS những chi tiết về tài khoản ngân hàng hoặc đã đóng tài khoản thì IRS sẽ gởi ngân phiếu cho họ.

Những người chưa khai thuế năm 2019, IRS sẽ dựa vào thông tin khai thuế năm 2018 để quyết định và tiến hành việc gửi tiền.

Khi nào tiền sẽ đến ?

Bộ trưởng Tài chánh Steven Mnuchin đặt mục tiêu gửi ra những tấm ngân phiếu đầu tiên trong tuần lễ đầu tháng Tư. Nhiều chuyên gia nói đây là thời khóa biểu nhiều tham vọng và có thể bị đẩy lùi vào cuối tháng 4. Lần cuối cùng chính phủ Mỹ thực hiện điều tương tự là vào năm 2008, tiền được gởi cho dân hàng loạt và phải mất khoảng 8 tuần để những người cuối cùng nhận được ngân phiếu.

Những người đang nhận tiền an sinh xã hội thì sao ?

Những người đang nhận tiền an sinh xã hội đủ điều kiện nhận trợ cấp virus corona với điều kiện tổng lợi tức của họ không vượt quá giới hạn. Những người Mỹ lợi tức thấp được hưởng tiền an sinh xã hội không cần phải khai thuế. Chừng nào họ còn nhận mẫu đơn SSA-1099 (tuyên bố lợi tức An sinh Xã hội) thì chính phủ Liên bang sẽ có thể gởi tiền cho họ theo cách thức mà họ thường nhận trợ cấp An sinh Xã hội. Những người về hưu và những người khuyết tật đều đủ điều kiện nhận được tiền trợ cấp đặc biệt vì dịch bệnh corona lần này.

Bao nhiêu người Mỹ sẽ nhận được các khoản tiền này ?

Có khoảng 125 triệu người sẽ nhận được ngân phiếu, hay khoảng 83% những người khai thuế, theo Kyle Pomerlo, một chuyên gia về thuế tại Viện Doanh nghiệp Mỹ.

Ai sẽ không nhận được tiền ?

Những người không nhận được tiền là những người giàu, những người không phải thường trú nhân (tức là người nước ngoài không có thẻ xanh) và những ai được khai là người phụ thuộc trong hồ sơ khai thuế của người khác.

Sẽ có khoản hỗ trợ nào khác ?

Có thể có. Tổng thống Trump nói ông sẵn sàng cho một đợt chi trả mới, nhưng chỉ khi nào nền kinh tế vẫn còn yếu sau mùa xuân và phải cần một lần thúc đẩy kinh tế nữa.

Tiền này có bị đóng thuế hay không ?

Không, không bị đóng thuế. Tuy nhiên có một điều cần để ý là về phương diện kỹ thuật, lợi tức năm 2020 của một cá nhân là điều để biết họ có đủ điều kiện để nhận tiền hay không. Nhưng vì chưa ai biết được lợi tức năm 2020 của mình ra sao nên chính phủ sử dụng tờ khai thuế năm 2019 và 2018 để biết được ai đủ điều kiện. Có thể có người phải trả lại toàn phần hoặc một phần tiền hỗ trợ nhận được nếu lợi tức trong tờ khai thuế năm 2020 lớn hơn nhiều so với năm 2019 hay 2018. Khả năng này không lớn, và số tiền phải hoàn lại trước ngày 15/4/2021.

Điều gì xảy ra cho những người kiếm được nhiều tiền trong năm 2018 và 2019 nhưng hiện thất nghiệp ?

Đó là tình huống khó khăn. Tiếc thay những người này không đủ điều kiện nhận ngay 1.200 đô la. Họ sẽ nhận được tiền khi khai thuế 2020 vào năm tới. Bộ Tài chánh có thể lập một chương trình để những người này có thể nhận được tiền hỗ trợ sớm hơn, nhưng chưa có chi tiết cụ thể được loan báo.

(Nguồn : The Washington Post)

*****************

Tổng thống Trump ký ban hành gói cứu nguy kinh tế trên 2 ngàn tỷ đô (VOA, 28/03/2020)

Tổng thống Mỹ Donald Trump chiều ngày 27/3 ký ban hành gói cứu nguy kinh tế trị giá 2,2 ngàn tỷ đô la, số lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ từ trước tới nay, sau khi lưỡng viện Quốc hội nhanh chóng chấp thuận biện pháp này nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp, các cơ sở y tế, và giúp dân chúng vượt qua khó khăn tài chính trong đại dịch Covid-19.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành gói cứu nguy kinh tế 2,2 ngàn tỷ đô la, chiều ngày 27/3/20.

Tổng thống Trump, khi ký phê duyệt tại Phòng Bầu Dục, đã ngỏ lời cảm ơn cả hai đảng Dân chủ và Cộng hoà đã đặt nước Mỹ lên trên hết.

Trước đó vài giờ, gói hỗ trợ kinh tế này đã được thông qua tại Hạ viện sau khi Thượng viện biểu quyết tán đồng tối 25/3.

Luật chi tiêu 2,2 ngàn tỷ đô la sẽ giúp chính phủ xúc tiến việc gửi cho dân ngân phiếu 1.200 đô la, tăng cường phúc lợi thất nghiệp cho hàng triệu người bị mất việc làm vì dịch virus corona. Các doanh nghiệp lớn, nhỏ sẽ nhận được các khoản vay, hỗ trợ, miễn giảm thuế. Ngoài ra, chính phủ cũng sẽ gửi hàng tỷ đô la chưa từng có trước nay tới các tiểu bang, các chính quyền địa phương cũng như hệ thống y tế trên toàn quốc.

"Luật này không chỉ là một gói cứu nguy kinh tế, đó là một sự cam kết rằng chính phủ của quý vị và những người quý vị chọn để phục vụ sẽ làm mọi cách có thể để hạn chế những thiệt hại và khó khăn mà quý vị đang đương đầu, cả bây giờ và trong tương lai", lãnh đạo phe thiểu số Cộng hoà ở Hạ viện, dân biểu Kevin McCarthy, nói.

Luật cũng lập ra một chương trình trị giá 454 tỷ đô la dành cho các khoản vay trợ cấp bảo đảm cho các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề vì virus corona.

Gói hỗ trợ kinh tế này cũng dành 150 tỷ đô la cho các bệnh viện và hệ thống y tế liên hệ cùng 290 tỷ đô la cấp phát cho hàng triệu gia đình.

Luật chi tiêu vừa thông qua còn cung cấp 350 tỷ đô la các khoản vay dành cho doanh nghiệp nhỏ, 250 tỷ đô la mở rộng hỗ trợ thất nghiệp.

Sự hậu thuẫn đồng lòng hiếm có giữa cả hai đảng ở Quốc hội đối với gói cứu nguy kinh tế này cho thấy các nghị sĩ Mỹ xem đại dịch Covid-19 nghiêm trọng tới mức nào trong lúc dân Mỹ đang chống chọi với những khó khăn và hệ thống y tế đang chật vật đối phó với những thách thức do dịch bệnh gây ra.

Hôm 26/3, Mỹ trở thành quốc gia có nhiều ca nhiễm virus corona nhất, vượt qua Trung Quốc và Ý.

Số người bị nhiễm virus corona tại Mỹ đã quá 87 ngàn, số tử vong vượt trên 1.300 ca.

Bộ Lao động báo cáo số người Mỹ nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp hiện là 3,28 triệu, số cao kỷ lục từ trước tới nay.

Virus corona – Trung Quốc : Dân Hồ Bắc xô xát với cảnh sát tỉnh Giang Tây (RFI, 28/03/2020)

Trung Quốc dỡ bỏ lệnh phong tỏa Hồ Bắc tâm dịch Covid-19, từ hôm 25/03/2020 nhưng hàng chục triệu dân tỉnh Hồ Bắc vẫn bị hất hủi và kỳ thị. Tỉnh Giang Tây sát cạnh với Hồ Bắc ngày 27/03/2020 điều cảnh sát chống bạo động đến biên giới hai tỉnh để ngăn chặn dân Hồ Bắc tràn vào. Xô xát đã xảy ra trong nhiều tiếng đồng hồ trước khi tình hình lắng dịu trở lại.

Một nhà ga tại Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc, vào ngày đầu tiên khi giao thông đường sắt được nối lại sau 2 tháng bị phong tỏa vì là nơi phát tán của virus coronavirus ra toàn thế giới. Ảnh chụp ngày 28/03/2020. Reuters - ALY SONG

Theo giới quan sát, sự kiện nói trên cho thấy công luận Trung Quốc không mấy tin tưởng là tỉnh Hồ Bắc đã làm chủ được tình hình và đã kiểm soát được dịch viêm phổi cấp tính chủng mới gây nên.

Thông tín viên đài RFI Zhifan Liu từ Trịnh Châu giải thích :

"Xô xát đã xảy ra hôm thứ Sáu 27/03/2020 giữa cư dân tỉnh Hồ Bắc và cảnh sát tỉnh Giang Tây lân cận. Vụ việc diễn ra trên một cây cầu trên sông Dương Tử nối liền hai tỉnh. Nhiều đoạn video đã nhanh chóng được phát tán trên mạng,

Hàng ngàn người dân Hồ Bắc đã tìm cách đi qua cây cầu này và bị cảnh sát chống bạo động của tỉnh Giang Tây chận lại. Căng thẳng nhanh chóng gia tăng. Cảnh sát Hồ Bắc cũng đã va chạm với các đồng nghiệp ở Giang Tây trước khi tình hình lắng dịu trở lại.

Các cuộc xung đột này cho thấy, dân cư Hồ Bắc, tâm điểm của dịch Covid-19, đã trở thành những thành phần bất hảo ngay tại Trung Quốc, cho dù từ hôm thứ Tư 25/03/2020, Hồ Bắc không còn bị phong tỏa. Sau hai tháng bị cách ly, họ lại được quyền đi lại trên toàn quốc, với điều kiện là có giấy chứng nhận sức khỏe.

Chính quyền Trung Quốc khẳng định đã làm chủ được tình hình nhưng lo ngại dịch sẽ bùng phát trở lại. Kể từ hôm qua, thứ Sáu 27/03/2020 Trung Quốc đóng cửa biên giới với tất cả người nước ngoài. Các rạp xi nê, sau vài giờ hoạt động trở lại, cũng đã phải đóng cửa".

Ngày 28/03/2020 các giới chức y tế Trung Quốc thông báo có thêm 54 ca nhiễm virus corona, tất cả đều là người từ ngoại quốc đem bệnh vào Hoa Lục. Không một trường hợp nào được ghi nhận tại tỉnh Hồ Bắc và thành phố Vũ Hán.

Thanh Hà

*****************

Dịch corona : Người Việt đang có tâm lý e ngại người nước ngoài ? (VOA, 28/03/2020)

Một người Mỹ đang sống ở Việt Nam nhận định rằng Việt Nam đang kiểm soát được dịch bệnh Covid-19 và anh sẽ không về lại Mỹ theo khuyến cáo của Bộ Ngoại giao mặc dù anh cho biết gần đây người Việt đang có tâm lý e ngại người phương Tây.

Anh Ryan hiện sống và làm việc ở thành phố Hồ Chí Minh

Trong lúc Mỹ đã vượt Trung Quốc và Ý trở thành quốc gia có số ca nhiễm virus corona nhiều nhất thế giới, hơn 100.000 ca nhiễm và trên 1.500 ca tử vong, tính đến ngày 27/3, thì Việt Nam hiện báo cáo 169 ca nhiễm và chưa ghi nhận ca tử vong nào.

‘Nỗi sợ lành mạnh’

Từ thành phố Hồ Chí Minh, anh Ryan H., một người Mỹ đến từ Portland, tiểu bang Oregon nhưng hiện đã sống ở Việt Nam được nửa năm, nói với VOA rằng những ngày này anh vẫn đi làm ở văn phòng nhưng có một số việc anh đã được làm ở nhà và họp qua truyền hình.

Anh Ryan đến Việt Nam vào năm 2019 để làm giám đốc chuỗi cung ứng cho một công ty Mỹ. Tính chất công việc đòi hỏi anh phải bay đi nước ngoài rất nhiều, nhưng hiện nay do tình hình dịch bệnh nên anh gặp rất nhiều khó khăn, anh cho biết.

Hiện tại ngoài công việc, anh cũng đang học Tiếng Việt nhưng các lớp học đã bị hủy.

"Tôi thấy mình may mắn khi vẫn có công việc, nhưng hãy chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra", anh nói với VOA. "Điều thất vọng là tôi không thể đi học tiếng Việt được nữa, nhưng việc hủy lớp học vào lúc này là cần thiết".

Theo quan sát của anh thì những ngày này người dân Việt Nam ‘sẵn sàng chiến đấu với virus corona’.

"Người dân ở đây ngay từ đầu đã có nỗi sợ lành mạnh [healthy fear] đối với con virus này", anh nói và giải thích rằng ‘có lẽ là do vị trí Việt Nam nằm sát bên Trung Quốc’.

"Chính phủ Việt Nam đã sớm có hành động để chặn các chuyến bay xuất phát từ Trung Quốc và sau đó là Hàn Quốc", anh nói thêm. "Người dân có ý thức rất rõ ràng là họ phải đeo khẩu trang để giữ an toàn không những cho mình mà còn cho người khác".

"Trường học cũng đã được đóng cửa kịp thời để bảo vệ các em học sinh và gia đình".

Ngoài các yếu tố trên, anh cho rằng có lẽ ‘khí hậu nóng’ cũng có lợi cho Việt Nam. Bản thân anh đã cố gắng tránh những nơi đông đúc có máy lạnh như thương xá, siêu thị, anh cho biết.

Sẽ không mất kiểm soát ?

Anh nói khí hậu ấm là điều khiến anh ‘rất thích’ cuộc sống ở thành phố Hồ Chí Minh, nhất là so với ‘không khí lạnh’ của tiểu bang Oregon.

"Có lẽ điều mà họ cần làm sớm hơn là cần cách ly hành khách đến Việt Nam trên các chuyến bay hồi đầu và giữa tháng Ba. Phần nhiều trong số các ca nhiễm được xác nhận là trên các chuyến bay đó", anh trả lời khi được hỏi có chỗ nào chính phủ Việt Nam làm không tốt trong việc chống dịch.

Dù số ca nhiễm ở Việt Nam tăng đều đặn, từ ca số 17 hôm 8/3 lên đến ca 163 vào ngày 27/3, nhưng anh Ryan tin rằng Việt Nam sẽ không mất kiểm soát.

"Nhiều ca nhiễm là do tiếp xúc gần trong quá bar, nhà hàng hay ở văn phòng. Nếu mọi người tránh những chỗ không gian kín và giữ khoảng cách thì tôi tin rằng họ sẽ chặn được dịch rất tốt".

Về phần xét nghiệm-điều tri, anh nói "Tôi nghĩ rằng tôi sẽ được xét nghiệm và chữa trị tốt ở Việt Nam vì vào lúc này ở đây không có nhiều ca lắm. Nhưng nếu Việt Nam có nhiều ca nhiễm bệnh thì tôi không chắc mình sẽ được chữa trị thế nào. Nó còn tùy thuộc vào nguồn lực của mỗi nước. Lúc này nước Mỹ đang thiếu hụt (vì phải chữa trị cho cả trăm ngàn ca), nhưng họ đang tăng tốc sản xuất nên tôi hy vọng vấn đề sẽ sớm được giải quyết".

Mỹ mất cảnh giác ?

Mặc dù đang sống ở xa nước Mỹ nhưng anh Ryan cho biết anh ‘vẫn theo dõi chặt chẽ tình hình nước Mỹ qua gia đình, vốn có nhiều người làm bác sỹ’.

"Tôi đang lo ngại cho sức khỏe và sự an nguy tài chính của mọi người ở Mỹ", anh Ryan, người có cha đang làm việc cho hãng sản xuất áo bảo hộ chống virus ở California cho nhân viên y tế làm việc trên tuyến đầu, nói.

"Sự thiếu cảnh giác đối với con virus này đang là vấn đề chính ở Mỹ", anh phân tích. "So với các nước Á Đông, các nước phương Tây lâu nay ít cảnh giác hơn".

Theo lời anh thì ở Mỹ ‘chúng tôi sẽ nhìn ai đó là quái dị nếu như đeo khẩu trang nơi công cộng’.

Về hậu quả tài chính, anh lưu ý việc Tập đoàn bảo hiểm tiền gửi liên bang Hoa Kỳ (FDIC) mới đây kêu gọi người dân Mỹ đừng rút tiền từ nhà băng ra đem về giấu dưới nệm (Forget the Mattress), mà hãy nên tín thác cho các ngân hàng được FDIC bảo hiểm.

"Hậu quả của đợt dịch này sẽ là sự phá sản, ly dị và thay đổi lớn lao trong đời sống xã hội chúng tôi", anh lo ngại.

Tuy nhiên anh cho rằng ‘không nên trách chính phủ Hoa Kỳ’ bởi vì ‘nhiều nước cũng hoàn toàn bị bất ngờ, chẳng hạn Ý, Iran và Hàn Quốc’.

"Người ta vẫn bay đến Mỹ từ Ý, Iran và các nước khác và đi qua cửa xuất nhập cảnh ở Mỹ hồi tháng Hai và đầu tháng Ba", anh giải thích. "Tôi nghĩ người Mỹ cho rằng dịch bệnh ở đâu đâu ở Trung Quốc hay các nước khác còn ở Mỹ thì an toàn".

‘Cảnh giác với người nước ngoài’

Trước việc hầu hết các ca nhiễm bệnh ở Việt Nam hiện nay đều là các ca nhập khẩu từ các nước phương Tây như Anh, Pháp, Mỹ, anh Ryan nói ‘người dân Việt Nam hiện nay đang cảnh giác với người nước ngoài’ và ‘điều này là có lý do’.

Theo tìm hiểu của VOA, thì hiện nay ở trong nước, nếu ở khu phố nào có người nước ngoài hoặc Việt kiều xuất hiện thì người dân sẽ đi báo công an để họ đến điều tra về tình hình sức khỏe, lịch sử đi lại và nếu cần thì chuyển đi cách ly.

"Hôm bữa tôi thấy một nhóm người nước ngoài đang đi ngoài đường và người dân vội vàng che mặt", anh kể. "Lúc đầu họ sợ người Trung Quốc, sau họ sợ người Hàn Quốc và bây giờ là sợ người phương Tây".

Khi được hỏi liệu anh có tuân thủ khuyến cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ là nên về nước vào lúc này hay không, anh Ryan nói : "Công việc của tôi là ở đây. Bây giờ nếu tôi về Mỹ thì nhiều khả năng tôi sẽ thất nghiệp".

"Ở đây có rất nhiều căn hộ mới rất đẹp với giá cả rất phải chăng", anh nói thêm và cho biết anh bất ngờ trước việc ‘có rất đông đảo người Hàn Quốc hiện đang sống ở thành phố Hồ Chí Minh’.

Ngọc Lễ

Ngày 17/3, Ủy ban Trung ương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức Lễ phát động Toàn dân ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19.

Hôm ấy, ông Nguyễn Xuân Phúc thay mặt đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta, hiệu triệu đồng bào đóng góp theo khả năng của từng người, có tiền góp tiền, có vật góp vật, có sức góp sức, có ý tưởng góp ý tưởng. Ông Phúc khẳng định, vào lúc này, với tình thế như hiện nay, đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta sẽkhông phân biệt tuổi tác, địa vị, giai tầng và hy vọng mọi người cùng nêu cao tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, "thương người như thể thương thân", "lá lành đùm lá rách" của dân tộc (1).

Từ đó đến nay, hệ thống truyền thông chính thức ở Việt Nam liên tục quảng bá thông tin, hình ảnh liên quan đến những đóng góp cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp để thúc giục nhân dân cả nước tiếp tục đóng góp nhiều hơn cho đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta có thêm nguồn lực trong việc phòng, chống dịch viêm phổi tại Việt Nam. Một trong những đóng góp mới được hệ thống truyền thông chính thức ở Việt Nam quảng bá rộng rãi là đóng góp của cụ bà Lê Thị Chi, 91 tuổi.

Cụ Chi là Bà mẹ Việt Nam Anh hùng – danh hiệu mà "ta" tặng cho những phụ nữ mất cả chồng lẫn con, hoặc mất toàn bộ hay phần lớn con cái trong các cuộc chiến do "ta" lãnh đạo. Cụ Chi hiện sống tại phường Thanh Bình, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. Qua TV, thấy đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta kêu gọi toàn dân đóng góp cho việc phòng, chống Covid-19, cụ Chi quyết định ủng hộ năm triệu đồng. Ngày 25/3, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc phường Thanh Bình đã đến tư gia của cụ Chi để nhận tiền (2).

Hệ thống truyền thông chính thức lập tức khai thác ngay sự kiện này như một tấm gương để khuyến khích người khác trông vào và làm theo…

***

Tuy đóng góp là quyền của cụ Chi và quyết định sử dụng tiền dành dụm của một cụ bà 91 tuổi dù đã mất mát rất nhiều nhưng vẫn muốn góp sức cùng mọi người phòng, chống dịch viêm phổi coronan là điều đáng trân trọng, song so đóng góp này và những đóng góp khác với các hoạt động của đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta khi tác động của dịch viêm phổi corona đến kinh tế - xã hội càng ngày càng trầm trọng, có thể thấy đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta không biết… thẹn !

Hãy vào websites của các cơ quan truyền thông chính thức, xem những thông tin, hình ảnh về các đại hội đảng cấp cơ sở đang diễn ra khắp nơi trên toàn quốc, dù chỉ là đại hội của một chi bộ như Chi bộ 3, phường Kim Liên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội (3), đại hội của đảng bộ một xã như xã Tân Bình, huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh, một phường như phường Cẩm Đông, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh (4), hay một sở như Sở Thông tin – Truyền thông tỉnh Lào Cai (5),… ắt sẽ thấy, đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta vẫn tiếp tục chi tiêu hết sức hoang phí. Lương tâm ở đâu khi vừa ngửa tay nhận tiền của những người như cụ Chi đóng góp, vừa tiếp tục vung tay sắm đủ loại hoa tươi đắt tiền trang trí cho các đại hội đảng cấp cơ sở ? Chẳng lẽ lương tâm cộng sản có tiêu chí riêng ?

Chẳng riêng đại hội đảng cấp cơ sở đang diễn ra trên khắp Việt Nam, những sinh hoạt thường kỳ của Quốc hội, chính phủ cũng thế. Hãy đặt những tấm ảnh chụp Chủ tịch Quốc hội chủ trì Kỳ họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm 23/3, so cách trang hoàng phòng họp với những tấm ảnh chụp cảnh ăn ở chẳng khác gì thú hoang của những quân nhân được điều động phục vụ những cá nhân thuộc diện cần cách ly, những tình nguyện viên, nhân viên y tế đang ở tuyến đầu (7), sẽ cảm nhân được ngay Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân trâng tráo đến mức nào khi ngỏ lời cám ơn 300 bác sĩ đã về hưu, giờ tình nguyện quay lại làm việc, hơn 10.000 bộ đội ngủ trong những cái lều bên cạnh những khu cách ly…

Hưởng ứng lời hiệu triệu của Thủ tướng, kêu gọi toàn dân đóng góp theo khả năng của từng người, có tiền góp tiền, có vật góp vật, có sức góp sức, ngày 19/3, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Thông tin – Truyền thông, Bộ Y tế và Hội Chữ thập đỏ Việt Nam tổ chức Lễ phát động nhắn tin "Toàn dân ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19" và khán phòng cũng thế - cũng đầy hoa tươi, những đóa hoa mắc tiền được cắm thành từng… bành (8). Bao nhiêu tin nhắn ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19 mới tương đương với giá trị của những bành hoa ấy ? Vì sao hệ thống chính trị, hệ thống công quyền từ trung ương đến địa phương ở Việt Nam lại… sính hoa đến như vậy ? Xưa nay, có hệ thống chính trị, hệ thống công quyền của quốc gia giàu mạnh nào trên thế giới dám phóng tay chi tiêu như vậy cho hoa không ?

***

Tối 24/3, trong cuộc họp với Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 của Thành phố Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư của thành phố này đã đề cập đến việc hỗ trợ người nghèo. Từ khi Covid-19 xâm nhập Việt Nam, khiến kinh tế - xã hội chao đảo, ông Nhân là Ủy viên Bộ Chính trị đầu tiên đề cập đến việc phải giúp đỡ những người nghèo vì kinh tế - xã hội ngả nghiêng, không thể đi làm nên không có tiền mua thức ăn cho chính họ và gia đình. Tuy nhiên ông Nhân chỉ đặt vấn đề chứ không biết… phải làm sao (9) ! Những hệ thống chính trị, hệ thống công quyền không hề nghĩ tới việc trợ giúp nhiều triệu người vốn chạy ăn từng bữa, có thể tồn tại giữa biến động do dịch viêm phổi corona, khi nghĩ tới thì không biết… phải làm sao, tại sao vẫn không hề biết thẹn, vẫn khăng khăng giành giữ độc quyền lãnh đạo toàn diện quốc gia, dân tộc ?

Trong cuộc họp vừa kể, ông Nhân đề cập đến khả năng sử dụng các… nguồn lực ngoài ngân sách. Sử dụng các nguồn lực… ngoài ngân sách chính là để dân… tự lo cho nhau. Trên thực tế, người Việt vẫn lo cho nhau như thế. Chẳng hạn, bà Đoàn Thùy Dương, 46 tuổi ở Bình Dương, chủ 80 phòng trọ, vừa thông báo với từng người trong số gần 400 khách trọ là công nhân vừa mất việc rằng bà sẽ không thu tiền ở trọ của họ trong hai tháng. Bà Dương giải thích gọn bâng, sở dĩ bà quyết định như thế vì muốn giảm bớt gánh nặng để gần 400 đồng bào có thể đủ sức vượt qua nguy khó (10). Có đồng chí nào đang phục vụ đảng ta, quốc hội ta, nhà nước ta, chính phủ ta nghĩ được như thế không ? Không ! Bởi không thèm và không thể nghĩ nên hoa tươi vẫn được trang trí cho đủ thứ sinh hoạt !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 27/03/2020

Chú thích

(1) http://mattran.org.vn/tin-tuc/thu-tuong-keu-goi-tinh-than-tuong-than-tuong-ai-trong-phong-chong-dich-covid19-32786.html

(2) https://tuoitre.vn/me-viet-nam-anh-hung-91-tuoi-ung-ho-5-trieu-dong-danh-dum-chong-dich-2020032514352675.htm

(3) https://vov.vn/chinh-tri/dang/chong-dich-covid19-moi-chi-bo-la-mot-chien-tuyen-di-dau-1025494.vov

(4) https://vov.vn/chinh-tri/dang/quang-ninh-bau-truc-tiep-bi-thu-cap-uy-tai-100-dai-hoi-cap-co-so-1025205.vov

(5) https://vov.vn/chinh-tri/dang/dai-hoi-dang-co-so-dau-tien-o-lao-cai-ung-dung-40-khong-giay-to-1024959.vov

(6) https://dantri.com.vn/xa-hoi/chu-tich-quoc-hoi-dong-vien-pho-thu-tuong-tranh-thu-ngu-mot-chut-20200323110134302.htm

(7) https://we25.vn/cu-dan-mang/khi-doi-ngu-y-te-phai-ngu-man-troi-chieu-dat-nu-du-hoc-sinh-van-che-khu-cach-ly-khong-the-song-noi-vi-o-sach-quen-roi-284545

(8) https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-dia-phuong/-/asset_publisher/gHbla8vOQDuS/content/toan-dan-ung-ho-phong-chong-dich-covid-19

(9) https://tuoitre.vn/bi-thu-nguyen-thien-nhan-de-lo-thoi-gian-vang-chong-dich-la-co-loi-voi-dat-nuoc-20200324191220337.htm

(10) https://laodong.vn/xa-hoi/nguoi-o-tro-bat-khoc-khi-chu-nha-thong-bao-mien-100-tien-phong-2-thang-793361.ldo

Các biện pháp kiểm dịch và cách ly để chống dịch cúm Vũ Hán có thể khiến kinh tế của Trung Quốc suy giảm trong ba tháng đầu năm nay. Đây là đợt suy giảm đầu tiên trong 40 năm qua ở một quốc gia từng là đầu cầu tăng trưởng trên thế giới.

Mặc dù cường độ và thời gian suy thoái sẽ còn kéo dài nhiều tháng nữa, nhưng rõ ràng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ sử dụng cuộc khủng hoảng này để củng cố quyền lực lãnh đạo nhà nước nhằm khôi phục Trung Quốc theo hướng : Trung Quốc xứng đáng là một cường quốc toàn cầu.

Điều này có vẻ đáng ngạc nhiên khi xem xét phản ứng ban đầu của Tập Cận Bình đối với dịch bệnh. Vài ngày sau khi Bắc Kinh buộc phải thừa nhận virus, Tập Cận Bình đã biến mất trong hơn một tuần, làm dấy lên những suy đoán và chỉ trích trên phương tiện truyền thông xã hội. Điều rất xấu cho Tập Cận Bình, bởi vì Đảng Cộng sản Trung Quốc cầm quyền từ lâu đã đặt tính hợp pháp của đảng vào quản trị quốc gia, bao gồm đạt tăng trưởng kinh tế bền vững và cải thiện mức sống.

Vậy tại sao Tập Cận Bình hưởng lợi từ cuộc khủng hoảng này ?

Đầu tiên, khối doanh nghiệp nhà nước sẽ trở thành một kênh quan trọng để kích thích sau khi hết dịch. Tập Cận Bình giám sát sự hồi phục của các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, buộc sáp nhập để tạo ra các quả đấm thép trong các lĩnh vực quan trọng như đường sắt, năng lượng hạt nhân, năng lượng tái tạo và vật liệu xây dựng. Khi hoạt động kinh tế bị hạn chế bởi các biện pháp chống dịch bệnh, các doanh nghiệp nhà nước sẽ đóng một vai trò lớn hơn. Với các liên kết với các ngân hàng quốc doanh, khối này có khả năng nhận được tài chính cần thiết. Bắc Kinh đang thúc đẩy đầu tư cơ sở hạ tầng nhiều hơn để hỗ trợ nền kinh tế, và các doanh nghiệp nhà nước đóng một vai trò quan trọng trong lĩnh vực này.

Trong khi các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ bị ảnh hưởng do phong tỏa trên toàn quốc, các doanh nghiệp có tiền vốn ít và gặp nhiều khó khăn trong việc khởi tạo lại kinh doanh lại sắp phá sản. Sức nặng kinh tế lúc này sẽ chuyển sang các doanh nghiệp nhà nước do Bắc Kinh kiểm soát, tập trung vào việc thực hiện các ưu tiên chính sách của Tập Cận Bình.

Thứ hai, khi khó phục hồi kinh tế, chính phủ sẽ giảm bớt áp lực xã hội bằng cách kêu gọi lòng yêu nước. Tập Cận Bình sẽ chỉ ra rằng việc Mỹ xử lý dịch bệnh không phù hợp vừa là nguyên nhân dẫn đến kết quả kinh tế kém của Trung Quốc vừa là dấu hiệu cho những sai sót của hệ thống tư bản dân chủ. Cách tuyên truyền này giúp Bắc Kinh lái công luận thay vì quan tâm đến khủng hoảng kinh tế do dịch bệnh trở thành lòng tự hào về cơ chế ưu việt nhằm giúp Tập Cận Bình thâu tóm nhiều quyền lực.

Thứ ba, mặc dù là người lãnh đạo chống dịch, nhưng Tập Cận Bình đã hướng sự bất mãn về phía các quan chức cấp thấp hơn, tự cứu mình và quan chức cao cấp khác bằng cách cử các đoàn kiểm tra để vạch ra những sai phạm trong vài tuần đầu tiên xảy ra dịch bệnh, và đổ lỗi cho cấp dưới.

Sự khác biệt giữa phản ứng sai trong giai đoạn ban đầu và cường độ phản ứng của Tập Cận Bình, được truyền thông nhà nước khắc họa, sẽ tạo vỏ bọc chính trị cho Tập để trừng phạt bất cứ ai không giải quyết được vụ dịch. Tập Cận Bình yêu cầu vừa khống chế dịch vừa khởi động lại kinh tế. Như vậy Tập sẽ tránh được chỉ trích nếu dịch tái phát hoặc kinh tế tiếp tục suy yếu.

Đối với Tập Cận Bình, việc ngăn chặn thành công dịch bệnh cho đến nay nhờ phong tỏa triệt để. Nhưng theo nghĩa rộng hơn, nó biện minh cho một hệ thống chính trị tách biệt : một Chủ tịch nước với quyền lực vô biên đối với các quan chức cấp dưới, các cơ quan tuyên truyền và đòn bẩy quyền lực kinh tế.

Khi Trung Quốc bình thường trở lại sau nhiều tuần liền phong tỏa, Tập Cận Bình sẽ sử dụng thắng lợi này để mở rộng quyền lực của đảng lên kinh tế, đối thoại nhà nước và các quan chức cấp dưới. Ông ra sẽ tiếp tục được ủng hộ dù Trung Quốc bộc lộ những yếu kém về chính trị và kinh tế ngay khi dịch bệnh bắt đầu bùng phát ở Trung Quốc.

Andrew Coflan

Nguyên tác : The fallout from coronavirus will only make China's Xi Jinping more powerful, CNN Business Perspectives, 19/03/2020

Anh Khoa dịch

Nguồn : VNTB, 28/03/2020

https://edition.cnn.com/2020/03/19/perspectives/coronavirus-china-xi/index.html

Lạnh mình

Nguyễn Nam, VNTB, 28/03/2020

Nhà chức trách thành phố Hồ Chí Minh đã chuẩn bị tình huống xấu nhất xảy ra đối với dịch bệnh Covid-19 : các cơ sở hỏa táng phải hoạt động suốt 24 giờ.

Văn thư đóng dấu "Khẩn" ngày 26/3, với đe dọa tử vong buộc vào lò hỏa táng, để lộ dấu hiệu về tình trạng tương tự như trong các đồn đoán xảy ra ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

"Căn cứ tình hình hiện nay trong công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19 trên địa bàn thành phố, để ứng phó với các tình huống khẩn cấp có thể xảy ra trong tình hình dịch bệnh, "đặc biệt với tình huống cần phải hỏa táng các bệnh nhân nặng nhiễm virut Covid-19 có thể tử vong", Sở Tài nguyên và môi trường đề nghị quý Công ty khẩn trương xây dựng báo cáo về Sở các nội dung sau :

1. Công suất tối đa của các cơ sở hỏa táng của Công ty trong trường hợp vận hành liên tục.

2. Quy trình tiếp nhận và giải pháp cách ly tối đa để không ảnh hưởng đến con người và các khu vực xung quanh.

3. Phương án cách ly và giải pháp duy trì vận hành hoạt động 24/24 tại cơ sở hỏa táng trong trường hợp có cán bộ làm việc tại cơ sở hỏa táng bị nhiễm (hoặc nghi ngờ bị nhiễm virut Covid-19).

4. Đề xuất, kiến nghị của Công ty trong công tác chuẩn bị phối hợp phòng chống dịch bệnh Covid-19.

Thông tin đề nghị gửi về Sở Tài nguyên và môi trường (Phòng Quản lý chất thải rắn) trước ngày 28/03/2020".

Văn thư nói trên đóng dấu "Khẩn", ghi ngày phát hành bằng chữ viết tay là 26 tháng 3. Có ba công ty được ghi là nơi nhận văn thư này : Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố ; Công ty TNHH xây dựng và Kinh doanh nhà Điền Phúc Thành ; Công ty cổ phần đầu tư Long Cơ.

Văn thư nói trên có một tình tiết rất đáng lo ngại vì có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự : "đặc biệt với tình huống cần phải hỏa táng các bệnh nhân nặng nhiễm virut Covid-19 có thể tử vong".

Tình trạng đe dọa tử vong trong chữa trị y khoa, không đồng nghĩa với ‘hết cách chữa trị’. Nếu vì nhiễm virus Covid-19 với đe dọa tử vong mà người bệnh có thể phải buộc vào lò hỏa táng, cho thấy đang dấu hiệu về tình trạng tương tự như trong các đồn đoán xảy ra ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

Cũng có thể câu "đặc biệt với tình huống cần phải hỏa táng các bệnh nhân nặng nhiễm virut Covid-19 có thể tử vong", là một lỗi hành văn khi diễn đạt của những người soạn văn thư hành chánh. Song nếu vậy thì nên giải thích ra sao khi văn thư này có qua trình tự ‘chữ ký nháy’ – tức một cán bộ chuyên môn được phân công trách nhiệm duyệt lại toàn bộ nội dung lần cuối trước khi trình lãnh đạo ký. Chữ ký cuối cùng là của phó giám đốc sở, bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ.

Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố quản lý hai trung tâm hỏa táng là Bình Hưng Hòa và Đa Phước. Công ty TNHH xây dựng và Kinh doanh nhà Điền Phúc Thành có trung tâm hỏa táng Phúc An Viên. Công ty cổ phần đầu tư Long Cơ có trung tâm hỏa táng Tháp Long Thọ.

Hiện tại, thời gian hỏa táng sẽ kéo dài trong khoảng 2-3 tiếng đồng hồ, tùy thuộc vào áo quan. Hỏa táng bằng lò đốt gas. Thông thường, mỗi lò hỏa táng sẽ do hai công nhân đảm nhận.

Nếu trong trường hợp tử vong vì dịch bệnh Covid-19 dẫn đến tất cả các lò thiêu ở ba công ty hoạt động tối đa công suất, với thời gian 24/24 giờ, thì đây sẽ là một thảm họa với mức độ tàn khốc nhất đối với Sài Gòn đầu thế kỷ 21.

Nguyễn Nam

Nguồn : VNTB, 28/03/2020

********************

Sài gòn "phong tỏa", có khi chết đói trước khi chết dịch …

Diễm My, VNTB, 28/03/2020

Nghe đâu bên tây họ có an sinh xã hội, thất nghiệp còn có trợ cấp thất nghiệp hay trợ cấp xã hội để đủ sống. Bên Mỹ ông Trump cho mỗi người ngàn bạc. Còn dân tình mình,… đúng là có khi chết đói trước khi chết vì dịch.

Những mảnh đời nhỏ vụn trong xóm tưởng chừng như càng lúc càng xám xịt.

Vậy là Sài Gòn đã chính thức phong tỏa một phần kể từ ngày 28/3. Nhưng mà trước đó phố phường đã vắng hoe do người ta ở trong nhà trốn dịch. Chính phủ hi vọng sẽ dập được dịch trong vòng 2 tuần nữa và hạn chế số người nhiễm ở mức 1.000 người.

Người dân cũng được khuyến cáo không ra khỏi nhà để tránh lây lan dịch bệnh. Những mảnh đời nhỏ vụn trong xóm tưởng chừng như càng lúc càng xám xịt.

Cái xóm nhỏ toàn dân lao động nghèo. Ba chục nhà thì hết 25 nhà bán đồ ăn, nhà bán bánh mỳ, nhà bán xôi, nhà thì bánh bao, bún, mỳ. Sáng sớm là nghe tiếng người ta đẩy xe ra phía bên kia đường bán cho học trò. Còn khu hẻm trước đình cũng có tới 4 -5 quán vừa mỳ, vừa bún bán ăn sáng hay ăn xế. Mấy người bán cho học trò là đã ế luôn từ tế tới giờ.

Hai vợ chồng ông Xình ở sát vách đình. Hai ông bà cũng hơn 60 tuổi rồi. Ban ngày bà vợ bán bánh mỳ, ông chồng phụ vợ chạy ra chạy vô. Giờ không bán được nữa vì học trò nghỉ học cả mấy tháng này. Hai vợ chồng cùng thất nghiệp vì hẻm đình có người bán bánh mỳ xưa giờ, không chen ngang vô được.

Ngày còn bán được, chiều tối chuẩn bị xong đồ ngày mai bán thì bà ngủ bên trong, ông kê cái ghế bố nằm ngoài hẻm. Cái nhà nhỏ có đúng một cái cửa ra vô. Gọi là nhà cho nó sang, chớ thiệt ra hai ông bà ở trong một cái chái trải vừa đủ một cái chiếu 1,2m. Sát hết ba bức vách là thùng, hộp chồng chất lên nhau. Cái xe bánh mỳ để ngoài sân có xích sắt móc vô của sổ.

Giờ phải ở trong nhà, nóng nực như thiêu, thu nhập không có. "Chắc chết thôi cô ơi, dịch lâu vợ chồng tui ăn thâm hết vô vốn. Mà cô coi cái nhà tui có chừng này, hai vợ chồng ngồi ngó nhau vầy chịu sao thấu ? Đi ra ngoài thì sợ dịch, lây bịnh thì khổ lắm".

Hai vợ chồng ôn Xình còn đỡ hơn mấy nhà có con nít. Xóm lao động nghèo mà con nít đông. Tụi nhỏ nghỉ học từ tết tới giờ. Thêm cái lệnh phong toả, phải ở trong nhà. Cả xóm lúc nào cũng nghe tiếng cha mẹ la con, rồi tiếng con nít đánh nhau, la khóc vì nóng, ngộp.

Nhà trong hẻm nhỏ đi vừa lọt cái xe ba gác. Giờ bắt cách nhau 2 m thì chỗ đâu mà cách ?

Cái quán nhậu đầu hẻm cũng không khá hơn. Chủ mới sang quán trước Noel năm rồi. Bỏ vô một mớ tiền xây dựng, mua sắm để làm quán nhậu vỉa hè. Mới mở ra được tuần lễ thì dính vô trận "thổi đo nồng độ cồn". Khách vắng hoe, chỉ cầu cho ngày có chừng hai ba bàn để cho đủ tiền sở hụi. Hai vợ chồng phải gởi con về quê, thay phiên nhau vừa làm bếp vừa chạy bàn, dọn dẹp lấy công làm lời.

Rồi đùng cái có dịch corona. Khách đã vắng lại càng vắng hơn. Hôm cầm cái giấy phường yêu cầu đóng cửa mà hai vợ chồng muốn khóc nhưng nghĩ thời buổi này làm gì mà có tới 30 khách một lần vô quán đâu. Thôi kệ thì cứ liều bán thêm ít bữa gỡ lại chút vốn mấy món đồ tươi đã lỡ mua vô.

Tối hôm kia, chị vợ hớt hải báo tin : "Quán em bị bên liên ngành lập biên bản rồi chị ơi. Họ nói quy mô quán em có trên 30 chỗ ngồi nên không được mở cửa. Nhưng mà em cũng liều mở cửa bán tới cuối tháng coi sao, chớ giờ vốn liếng em nằm trong mớ đồ ăn tươi này nè".

Chiều nay đi ngang qua, thấy cô vợ đang lúi hụi dọn dẹp. " Chị ơi tụi em đóng cửa về quê liền đây. Hồi sáng em ráng mở cửa bán môt chút mà mấy ông trên phường ào tới lập biên bản bắt em đóng cửa liền không thì phải nộp phạt". Ông chồng thì trệu trạo, "Tiền thuê chỗ bà chủ giảm cho tụi em được một phần, mà đóng cửa không buôn bán gì được tiền đâu mà trả tiền nhà giờ. Nếu sang tháng mà vẫn căng vầy thì tụi em chết. Tiền vay mượn mở quán chớ em đâu có nhiều đâu".

Đối diện nhà tôi là nhà của một chị giám đốc công ty tư nhân. Chị nói từ tết tới giờ việc không nhiều. Thu không đủ bù chi vì tiền lương công nhân vẫn phải trả đều đều. Tiền mặt hết rồi, việc thì không có.

Chị nói lương công nhân thì phải trả cho hết tháng này, ai muốn về quê thì về chớ ngồi đây cũng chơi không. Qua tuần thì phải hỏi bên bảo hiểm xã hội coi bảo hiểm đóng bao nhiêu một đầu người. Rủi mà mắc quá thì chắc phải cho công nhân nghỉ việc luôn chớ giờ không còn tiền đâu nữa mà đóng cho họ.

"Tiền thuê xưởng cũng hơn 50 triệu một tháng mà chủ nhà nhất định không chịu bớt. Coi như từ tết tới giờ mấy mẹ con em làm không lương bị phải để tiền trả cho thợ. Giờ thêm phong tỏa mà không cho thợ nghỉ thì em chết chắc chị ơi. Có hết dịch em cũng không biết làm gì nữa, mà bỏ nghề mình theo mấy chục năm nay không đành".

Ông Tư bán vé số đi ngang qua chép miệng : "Dịch dọt vậy tui đói thôi cô Hai ơi. Vé số bán không ai mua. Mấy kỳ có ế vé số, tui còn ghé quán cơm từ thiện ăn được. Giờ mà bắt đóng cửa tiệm ăn hết chắc tui chưa chết vì con cô vít thì tui chết đói trước rồi cô !"

Nghĩ thiệt là ác. Cái con siêu vi không ai thấy nó ở đâu, mà nó làm cho bao nhiêu người điêu đứng.

Nghe đâu bên tây họ có an sinh xã hội, thất nghiệp còn có trợ cấp thất nghiệp hay trợ cấp xã hội để đủ sống. Bên Mỹ ông Trump cho mỗi người ngàn bạc. Còn dân tình mình,… đúng là có khi chết đói trước khi chết vì dịch.

Diễm My

Nguồn : VNTB, 28/03/2020

"Hãy theo dõi lắng nghe lời khuyên của chuyên gia y tế thay vì nghe lời lãnh đạo "

Gần đây Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị tấn công trên mạng Internet và Facebook khá nhiều vì bà phê bình cách làm việc của Tổng thống Trump đối với cuộc khủng hoảng coronavirus hiện nay ngày càng nghiêm trọng. Đã có một số người lên tiếng bênh vực Mẹ Nấm. Tôi xin góp thêm một vài ý kiến. 

Nguyên văn lời phê của Mẹ Nấm như sau :

"Nước Mỹ không vĩ đại như nhiều người đang nghĩ. Thiếu khẩu trang y tế, thiếu bộ xét nghiệm, Tổng thống kêu nhân viên sử dụng lại khẩu trang, có khác gì Vũ Hán không ?

Không khác gì cả anh chị ạ ! Và đây là đại dịch, chưa có nhiều kiến thức về virus thì chúng ta ở đâu cũng phải vật lộn với nó hết, cho nên dù ở quốc gia nào, lời khuyên của tôi vẫn là hãy theo dõi lắng nghe lời khuyên của chuyên gia y tế, thay vì nghe lời lãnh đạo". 

Về phần I, Mẹ Nấm chỉ nhắc lại những sự kiện thực mà hầu như tất cả báo chí đã tường thuật. Vì những thiếu thốn căn bản để chống đại dịch, Tổng thống Trump cách đây 2 ngày còn phải nhờ một vài nước Châu Âu và Nam Hàn giúp đỡ, mặc dù ở những quốc gia này cũng đang gặp nạn. 

Vào ngày hôm nay (26/03/2020), báo chí loan tin ông Kious Kelly, một y tá, 48 tuổi, làm việc tại Manhattan Hospital, New York, đã chết vì nhiễm coronavirus do thiếu thốn dụng cụ bảo vệ. Đồng nghiệp tại bệnh viện rất tức giận vì không có đủ khẩu trang và áo choàng chống virus mà danh từ chuyên môn gọi là personal protective equipment (PPE). Một trong những y tá làm việc với ông Kelly cho biết rằng toàn bộ một ca y tá chỉ có duy nhất một bộ áo choàng. 

Theo báo The Hill, một y tá tại một bệnh viện thuộc Loundon County, Virginia, một trong những quận được xem như là giầu nhất nước Mỹ, cho biết rằng một đơn vị y tá chỉ có 6 khẩu trang có máy thở (respirator mask) và nhân viên y tế đã được yêu cầu tái dụng lại. 

Cũng trong ngày hôm nay, 45 dân biểu Dân chủ đã gửi thư cho Tổng thống Trump yêu cầu ông cho biết rõ tình trạng thiếu bộ xét nghiệm cũng như khẩu trang, áo choàng, máy thở và kính bảo hộ (goggles) cần cho các bệnh viện, nhà dưỡng lão, các cơ sở cung cấp dịch vụ y tế. Trong khi Tổng thống Trump nói mọi thứ được cung ứng đầy dủ, Phó Tổng thống Mike Pence thừa nhận một số thiết bị y khoa đang bị khan hiếm nhưng đang có những cố gắng để bù đắp vào những nơi thiếu. 

Theo SBTN, ông bà Tony Đức Nguyễn tại Worcester, Massachusetts, chủ nhân công ty xây cất Gold Star Builder đã mua lại một kho thiết bị y tế gồm khẩu trang N95, áo choàng y tế, bao tay, và những thiết bị bảo vệ cá nhân khác để tặng cho các bệnh viện trong tiểu bang đang ở trong tình trạng thiếu thốn những thiết bị cần thiết này. Ông bà Tony Đức Nguyễn có một nghĩa cử vô cùng cao đẹp. 

Tại sao Tổng thống Trump lại giảm thuế vô tội vạ để ngân sách thiếu hụt, nợ công lên tới mức kỷ lục mà vẫn tăng ngân sách quốc phòng, ưu tiên dồn tiền xây bức tường biên giới, cắt ngân sách an sinh xã hội kể cả việc giải tán ủy ban đặc nhiệm y tế, phòng chống đại dịch trực thuộc Nhà Trắng, chụp mũ Đảng Dân chủ là theo xã hội chủ nghĩa mà lãng quên vấn đề y tế của công chúng ? 

Vào tháng 5/2018 văn phòng y tế, phòng chống đại dịch và chiến tranh sinh học, trực thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia, đã bị giải tán. Vào thời điểm này Bác sĩ Luciana Borio, giám đốc của văn phòng đã cảnh báo rằng đại dịch cúm là một đe dọa lớn nhất và Hoa Kỳ không chuẩn bị sẵn sàng để đối phó. Một năm sau Bác sĩ Borio không còn làm việc trong chính quyền Trump nữa nhưng những chuyên viên cao cấp khác đã bỏ đi trước đó. Trong một buổi họp báo cách đây một tuần, khi bị chất vấn về vấn đề giải tán văn phòng y tế, Tổng thống Trump trả lời nguyên văn như sau : 

"I just think it’s a nasty question. And when you say ‘me’, I didn’t do it… I don’t know anything about it". 

Tiếng Việt có nghĩa là "Tôi nghĩ đây là một câu hỏi ác độc. Và khi ông nói ‘tôi’, tôi không làm việc này… Tôi không biết gì cả". Tổng thống Trump muốn đổ lỗi cho ông John Bolton, cố vấn của Nhà Trắng 2018-2019. Trump muốn làm tổng thống nhưng không gánh vác trách nhiệm gì cả. 

Vào 2015 tôi đã viết một bài báo nhan đề là "Nước Mỹ vĩ đại" mà quý vị có thể tìm thấy trên Internet vì được nhiều nơi phổ biến. Nhưng trong trường hợp này, tôi đồng ý với Mẹ Nấm rằng nước Mỹ không thể được xem là vĩ đại được. 

Về phần II, ai có một hiểu biết thông thường (common sense) cũng thấy nhận xét của Mẹ Nấm là đúng. Những chuyên gia y tế như Bác sĩ Anthony Fauci, Giám đốc National Institute of Allergy and Infectious Deceases, chuyên viên về ngành miễn dịch, phải biết về đại dịch nhiều hơn là Tổng thống Trump. Tình trạng cũng tương tự như ở các quốc gia khác mà thôi. 

Riêng về trường hợp ở Hoa Kỳ, Tổng thống Trump xem ra nguy hiểm hơn vì ông là một người thường không nghe lời các cố vấn và chuyên viên. Ông còn có những lời tuyên bố sai sự thật và có những hành động tồi tệ mà báo chí đã tường thuật đầy đủ. Trump từng nói coronavirus sẽ không bao giờ trở thành đại dịch. Nay nó đã trở thành đại dịch. Trump từng nói ai muốn thử coronavirus sẽ được thử. Nay CDC tuyên bố chỉ có 75,000 bộ thử nghiệm cho 332.6 triệu người Mỷ. Tổng thống Trump và Bộ Ngoại Giao trong vài ngày qua đã phải nhờ một số quốc gia Châu Âu và Nam Hàn gửi dụng cụ chống coronavirus cho Hoa Kỳ. 

Trump từng nói coronavirus sẽ biến đi hết vào tháng 4 khi trời ấm. Chỉ còn vài ngày nữa sang đến tháng 4. Trump muốn sinh hoạt trở lại bình thường, mọi người đi làm, các cơ sở kinh doanh mở cửa như trước vì ông lo sợ kinh tế sẽ suy thoái trầm trọng hơn cả thời kỳ đại suy thoái kinh tế (great recession) 2007-2009. Vào đầu tuần này ông nói "Chúng ta không thể có cách chữa bệnh tồi tệ hơn cả căn bệnh" (We can’t have the cure be worse than the problem). Tổng thống Trump tuyên bố ông dự định mở rộng nước Mỹ trở lại trong một vài tuần thay vì vài tháng. Trong lúc đó các con số thống kê cho thấy số người nhiễm coronavirus ngày càng tăng, chỉ sau Trung Quốc và Ý. Vài ngày sau, Bác sĩ Fauci đã phải nói ngay coronavirus sẽ định thời hạn chứ không phải chúng ta (You don’t make the timeline. The virus makes the timeline). Tờ báo Anh The Independent hôm nay tường thuật rằng nếu Tổng thống Trump cho nước Mỹ làm việc lại vào Lễ Phục Sinh này tức là 12/4 sắp tới, đây sẽ là một thảm họa theo các chuyên viên y tế. 

Vậy thử hỏi, chúng ta tin ai ? Một cuộc thăm dò dư luận mới đây của NPR/PBS cho thấy 60% người được hỏi không tin vào lời Tổng thống Trump nói về đại dịch. Trong khi đó 84% tin vào các giới chức y tế. 

Ngoài ra, sau nhiều lần coi thường đại dịch Covid-19, vào ngày 4/3/2020, Tổng thống Trump đã phải thừa nhận đã có một số trường hợp nhiễm coronavirus tại Hoa Kỳ. Vài ngày sau khi nạn dịch lan rộng hơn ông tuyên bố ông không có trách nhiệm gì cả và gọi coronavirus là "Chinese virus" để đẩy trách nhiệm qua Trung Quốc. 

Nhiều người Việt ủng hộ Trump hoan hô ông về cách gọi này. Nhưng họ không ngờ rằng vì danh từ "Chinese virus" làm cho cả khối người gốc Châu Á bị kỳ thị, kể cả họ nữa dù có đội mũ MAGA hay không. Người Mỹ không phân biệt được ai là người Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc hay Nhật Bản. Đã có một vài trường hợp xô xát xẩy ra khiến một số tổ chức Châu Á phải lên tiếng. NBC News tường thuật rằng trong tuần vừa qua đã xẩy ra 650 hành động kỳ thị người Châu Á qua dịch coronavirus. Tứ khoảng cuối tháng 1 đến cuối tháng 2 có khoảng 1,000 vụ như vậy theo Giáo sư Russell Jeung tại San Francisco State University. Tổ chức Y tế Thế giới (World Help Organization – WHO) lên tiếng phản đối Tổng thống Trump dùng danh xưng này. Ông Trump đã phải quyết định không gọi coronavirus là "Chinese virus" nữa. 

Đài phát thanh công cộng KUOW thuộc hệ thống National Public Radio (NPR) tại tiểu bang Washington hôm nay đã quyết định không truyền thanh trực tiếp những buổi họp báo về đại dịch nữa, vì Tổng thống Trump và Ủy Ban Đặc Nhiệm coronavirus đưa ra quá nhiều tin tức sai sự thật hay không chính xác mà cơ quan truyền thanh không thể kịp thời kiểm chứng, khiến công chúng hoang mang. NPR cũng đang cứu xét về vấn đề này. Một số cơ quan truyền hình ngoại trừ Fox News, đã cắt bớt chương trình phát hình liên quan đến các buổi họp báo của chính quyền Trump. 

Không ít người bênh vực Tổng thống Trump đã phê bình Mẹ Nấm là người "ăn cháo đá bát" vì cho rằng Mẹ Nấm được Tổng thống cưu mang qua Mỹ nay bội ơn ông. Sự thật như thế nào ? Vợ chồng Trump không giúp gì cho Mẹ Nấm qua Mỹ. Con gái của Mẹ Nấm viết thư cho bà Melania Trump để xin cứu mẹ không được trả lời. Luật sư Nguyễn Thị Dương Hà viết thư cho cả hai vợ chồng Trump cũng không nhận được hồi âm (tôi là người cùng soạn thảo lá thư này). Trước khi Trump qua Việt Nam lần đầu vào 2017, một phái đoàn của người Việt gồm cả tôi đã vận động với một số dân biểu Quốc Hội để yêu cầu Tổng thống Trump nói chuyện về nhân quyền với Hà Nội và đặc biệt tạo áp lực cho Mẹ Nấm ra khỏi tù, nhưng không có kết quả. Trong khi đó, trước khi Tổng thống Obama viếng thăm Việt Nam lần đầu tiên Hà Nội đã trả tự do cho Linh mục Nguyễn Văn Lý. Sau này Mẹ Nấm được qua Mỹ là do chính sách chung của nước Mỹ trong nhiều năm nay từ thời Tổng thống Obama đã giúp cho những người như Linh mục Nguyễn Văn Lý ra khỏi tù, Nhà báo Điếu Cầy Nguyễn Văn Hải và Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ và Luật sư Nguyễn Thị Dương Hà qua tị nạn chính trị tại Mỹ. 

Cho dù Ông Trump có giúp Mẹ Nấm, cũng như bất cứ ai ở Mỹ với tư cách là di dân hay công dân Hoa Kỳ, Mẹ Nấm có quyền phát biểu ý kiến. Chúng ta hãnh diện về đất nước tự do Hoa Kỳ, nhưng xấu hổ hầu hết về những việc ông Trump làm trong hơn ba năm qua. Tôi đã có dịp đọc một vài bài ca tụng một cách lố lăng thành tích kinh tế của Tổng thống Trump để bênh vực ông trong mùa đại dịch và cảm thấy rất buồn vì càng đọc càng thấy sự ngu dốt tối đa của người viết. 

Một số người tôn thờ Trump còn đi xa hơn nữa là chụp mũ ngay Mẹ Nấm là "Cộng Sản nằm vùng". Điều này mới thật là khó hiểu. Từ một một đề tài đại dịch coronavirus đang phổ thông hiện nay chuyển sang thành đề tài chống Cộng. Thực sự người bị chụp mũ là Cộng Sản nằm vùng không hề bị xúc phạm vì những người tranh đấu đã từng vào tù ra khám có thừa bản lãnh để đối phó với những tình huống khó khăn thay vì một vài câu nói hồ đồ. 

Chính phong trào chống Cộng ở hải ngoại mới bị tổn thương nặng. Đã từ lâu, nhóm người hung hăng tự vỗ ngực chống cộng thứ dữ chỉ làm được những việc như chào cờ, phủ cờ và chụp mũ người khác không chống cộng bằng mồm như họ là Cộng Sản nằm vùng. Lâu lâu có thêm những màn mặc lễ phục, đeo giây biểu chương, đeo gương, ăn nhậu, nhẩy nhót. Không hơn không kém. Phong trào chống cộng mồm to bằng ống cống, não chỉ bằng hột đậu, với một số tướng lãnh thật biến thành giả và một số ông tướng HO Việt Nam Cộng Hòa mới xuất thân sau 1975 và bẩy chính phủ lưu vong cộng thêm vài ba ông linh mục và thầy chùa vừa điên vừa khùng, đã rơi vào tình trạng phá sản từ lâu. 

Lại có người dọa nạt Mẹ Nấm rằng cả gia đình đang hưởng trợ cấp của chính phủ, nếu phê phán chính quyền Trump như vậy trợ cấp có thể bị cắt. Chuyện này có thể xẩy ra ở Việt Nam, nhưng sẽ không bao giờ xẩy ra ở nước tự do và dân chủ Hoa Kỳ. Đây mới chính điều làm cho nước Mỹ vĩ đại. Tôi quả thật thương hại cho người có những ý nghĩ lạc hậu này dù đã ở đây vài chục năm, lối suy nghĩ vẫn giống như thời 1930-1975 khi họ còn ở Việt Nam vậy. 

Cách đây gần một tuần, tôi đã dịch qua tiếng Việt một bài của Michael d’Antonio góp ý trên mạng CNN về cách Tổng thống Trump đối phó với đại dịch Covid-19. Lời lẽ táo bạo hơn nhiều. Ngay tựa đề "A terrified nation needs a leader during this crisis, not a salesman" (1) đã ngụ ý rằng Hoa Kỳ không có người lãnh đạo trong cuộc khủng hoảng hiện nay mà chỉ có một kẻ bán dầu cù là. Tác giả ở phần kết luận đã tuyên bố rằng "Đã đến lúc phải công nhận những thiếu sót của Trump và đừng nghe lời ông ta". 

So với bài báo mạnh như vũ bão của Michael d’Antonio, lời phê ngắn gọn của Mẹ Nấm chỉ là một cơn gió heo may, mặc dù Mẹ Nấm có cùng một lời khuyên như Michael d’Antonio. Để cho chiến dịch chống coronavirus, việc cấp bách phải làm ngay là Tổng thống Trump nên khâu miệng lại để cho Bác sĩ Fauci nói. Rất tiếc những người Việt theo Trump không xuống đường phản đối những hành động kỳ thị chống người Châu Á mà lại to tiếng chống Mẹ Nấm một cách sai lầm. 

Hi vọng góp ý của tôi sẽ giúp ích phần nào cho những ai muốn tìm hiểu về quan điểm của Mẹ Nấm đối với Tổng thống Trump trong cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19. Qua cơn đại dịch này mới biết ai là người có bản lãnh và có khả năng.

Nguyễn Quốc Khải

(26/03/2020)

(1) Covid-19 : Hoa Kỳ cần một nhà lãnh đạo chứ không phải một nhà buôn…, Thongluan-rdp, 24/03/2020

(2) Nước Mỹ vĩ đại, Nguyễn Quốc Khải, VOA 2/6/2015

******************

Nước Mỹ vĩ đại

Nguyễn Quốc Khải, VOA, 02/06/2015

Nhờ phim ảnh và sách báo, từ nhỏ tôi đã nghĩ là Hoa Kỳ là một nước vĩ đại. Không đầy hai thế kỷ từ ngày lập quốc, Hoa Kỳ đã trở thành một cường quốc số một của thế giới sau Đệ Nhất Thế Chiến. Vào đầu thập niên 70, sau nhiều cam go, xin được học bổng của Cơ quan Phát triển quốc tế (U.S. Agency for International Development, viết tắt là USAID) tôi được đặt chân đến Hoa Kỳ, một cơ hội cho tôi lần mò tìm hiểu làm thế nào Hoa Kỳ lại hùng mạnh đến như vậy.

Từ thời những người Cha lập quốc đến giờ, sự thành công của Hoa Kỳ trước hết là mảnh đất của những con người tự do.

Cơ quan USAID đề nghị ba trường đại học cho tôi tự ý chọn : Ohio State University, Louisana State Unversity, và University of Florida. Tôi sợ lạnh nên lựa đại học của vùng nắng ấm Florida. Khi tôi nhập học, trường cho tôi ở chung với ba sinh viên Hoa Kỳ trong một phòng lớn có hai phòng ngủ và một phòng khách và bếp nối liền nhau ở tầng 9 trong một cao ốc 12 tầng. 

Không đầy một tháng, tôi được tin cơ quan Quản trị Hàng không và không gian quốc gia (National Aeronautics and Space Administration, viết tắt là NASA) báo tin về ngày phóng phòng thí nghiệm không gian (skylab) vào quỹ đạo trái đất. Tôi muốn chứng kiến một chương trình vĩ đại của nước Mỹ. Rất tiếc rằng cửa sổ phòng của chúng tôi hướng về phía bắc, trong khi đó Cape Canaveral, nơi phóng hỏa tiễn lại ở về hướng nam. Cho dù ở cùng hướng, tôi cũng không nhìn thấy hỏa tiễn phóng lên, vì hai nơi cách xa nhau 170 dặm.

Những thứ vĩ đại của nước Mỹ người ta thường nghĩ đến là những tòa nhà chọc trời ở New York, hệ thống xa lộ chằng chịt bao trùm khắp nước Mỹ, chương trình Apollo đưa con người đầu tiên đặt chân lên mặt trăng, phi thuyền con thoi, số giải thưởng Nobel dành cho những nhà bác học Hoa Kỳ, lợi tức đầu người trung bình của người dân Hoa Kỳ và những trường đại học nổi tiếng. Theo điều nghiên của Đại học Jaotong tại Thượng Hải, trong 20 trường đại học tốt nhất thế giới, 17 trường là của Hoa Kỳ [1].

Kể từ ngày tới Mỹ du học đến nay, tôi đã ở liên tục trên đất nước này trên 40 năm, nhiều hơn cả thời gian ở Việt Nam. Thời gian này đủ dài để buộc tôi phải hiểu thêm về quốc gia trẻ trung và hùng mạnh này. Vai trò đại cường quốc mà nước Mỹ đạt được không phải là nhờ nước Mỹ rộng lớn, trải dài từ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương. Thật vậy, Liên bang Nga lớn gấp bội so với Hoa Kỳ. Trung Quốc và Canada có một diện tích xấp xỉ với Hoa Kỳ. Brazil và Úc cũng không thua Hoa Kỳ về diện tích bao nhiêu.

Nước Mỹ vĩ đại cũng không phải vì dân số đông. Thật vậy, Trung Quốc và Ấn Độ có dân số lớn gấp trên dưới bốn lần so với dân số của Hoa Kỳ nhưng tổng sản phẩm nội địa trung bình đầu người của Trung Quốc và Ấn Độ thua xa Hoa Kỳ. Singapore, Na Uy, và Thụy Sĩ có lợi tức đầu người trung bình hơn cả Hoa Kỳ mặc dù ba nước này rất nhỏ về cả diện tích lẫn dân số.

Nước Mỹ làm được những thứ vĩ đại chính là nhờ vào những điều rất tầm thường nhưng vô cùng quan trọng, nhiều quốc gia như Việt Nam không có được vì gánh nặng văn hóa chậm tiến đè nặng trên vai trên cổ của họ cùng với một mớ giáo điều lỗi thời.

Tôi đến nước Mỹ lần đầu tiên vào mùa xuân 1970 trong một chương trình huấn luyện quân nhu và du sát trong 4 tháng. Thỉnh thoảng chúng tôi được cho đi thăm thú một vài danh lam thắng cảnh của nước Mỹ bằng xe buýt. Mỗi khi gần đến các đoạn đường có đường xe lửa chạy ngang, ông tài xế cho ngừng xe lại, mở hết các cửa xe ra, rồi mới vượt qua đường sắt, mặc dù ở ngay giữa đồng không mông quạnh, không thấy một bóng dáng xe cộ nào cả. Ngày nay, thỉnh thoảng lái xe ban đêm khoảng một hai giờ sáng, tôi vẫn thấy người ta chịu khó chờ đèn xanh chứ không vượt đèn đỏ, mặc dù đường xá vắng tanh. Tinh thần kỷ luật của dân Mỹ nói chung rất cao là một trong những yếu tố làm cho nước Mỹ hùng mạnh. Dân Mỹ tôn trọng kỷ luật một phần vì luật pháp ở Hoa Kỳ rất nghiêm minh. Luật do chính người dân làm ra qua những người đại diện của họ trong chính quyền hoặc các cơ quan lập pháp.

Tôi làm việc nhiều năm tại Washington-DC. Thỉnh thoảng tôi đi bộ đến National Geographic Society (NGS) vào giờ trưa để xem triển lãm, tìm kiếm bản đồ, và sách báo về địa dư. Trong một thời gian rất lâu tôi vẫn tưởng NGiáo sư là một cơ quan của chính phủ, vì tầm vóc của cơ quan này về phương tiện cũng như hoạt động rất lớn, nhưng thật ra đây là một hội tư nhân bất vụ lợi, thành lập từ năm 1888, chuyên nghiên cứu về địa dư, khảo cổ, khoa học tự nhiên, và bảo vệ môi trường. NGiáo sư có 700 triệu độc giả mỗi tháng. Những ấn phẩm được in bằng 40 ngôn ngữ khác nhau. Ngân sách hàng năm vào khoảng 500 triệu USD.

NGiáo sư là một trong hơn 1,5 triệu tổ chức phi chính phủ (non-governmental organization viết tắt là NGO) tại Hoa Kỳ [2]. Những tổ chức này đóng những vai trò tích cực trong việc soạn thảo luật, hoạch định chánh sách của chính phủ, ảnh hưởng đến mọi tầng lớp của xã hội. Hoạt động của những tổ chức này bao gồm các vấn đề như nhân quyền, lao động, môi trường, phát triển, sức khỏe, kế hoạch gia đình, từ thiện, bảo vệ súc vật, bảo vệ các nhóm thiểu số, v.v. Một số tổ chức không cung cấp dịch vụ, mà chỉ nhắm vận động hành lang để bênh vực quyền lợi của nhóm người mà tổ chức đại diện. NGO đóng một vai trò vô cùng quan trọng giúp cho Hoa Kỳ hùng mạnh.

Tôi có một người bạn già tri kỷ ở cùng tiểu bang Virginia. Anh ta có một người con học rất khá ở bậc trung học, nên University of Virginia (UVA) cho học bổng toàn phần 4 năm. Theo xếp hạng của U.S. News & World Report, UVA đứng thứ 23 trên toàn nước Mỹ nhưng đứng đầu về chương trình kỹ sư bậc cử nhân, hạng nhì so với các trường đại học công, và hạng 6 về ngành kinh doanh. Nhưng đứa con của anh bạn tôi từ chối học bổng này và chọn University of Pennsylvania, một trong tám trường Ivy League nổi tiếng, xếp hạng thứ 8 trong tổng số các trường đại học ở Mỹ. Khi học xong bậc cử nhân, đứa con của bạn tôi được cả năm trường đại học giỏi nhất nước Mỹ nhận vào học.

Ở Hoa Kỳ, sinh viên giỏi có nhiều cơ hội lựa chọn trường tốt. Các trường dành sinh viên giỏi. Các công ty và các cơ quan chính phủ đôi khi đến tận các trường nổi tiếng để tuyển sinh viên giỏi tốt nghiệp. Hệ thống ganh đua và lựa chọn như vậy đã giúp đưa nhiều người tài năng vào những chức vụ lãnh đạo trong mọi lãnh vực. Chính vì vậy mà nước Mỹ tiến mạnh, không một quốc gia trên thế giới hiện nay có thể bắt kịp.

Theo bảng xếp hạng hàng năm của Viện Quốc tế Phát triển Quản trị (International Institute of Management Development, viết tắt là IMD) tại Lausanne, Thụy Sĩ, Hoa Kỳ đứng đầu trong danh sách những nước có khả năng cạnh tranh cao nhất thế giới, tiếp theo là Thụy Sĩ, Hồng Kông, Thụy Điển, và Singapore. Đức đứng hạng 9. Trung Quốc và Nga lần lượt đứng hạng 21 và 42 trong số 60 quốc gia IMD nghiên cứu. 

Một trong những lý do khiến Hoa Kỳ có khả năng cạnh tranh cao là do năng suất lao động của Hoa Kỳ cao. Năng suất lao động được đo lường bằng tỉ lệ tổng sản lượng nội địa trên tổng số giờ làm việc. Theo thống kê 2012 của Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (Organization for Economic Cooperation & Development, viết tắt là OECD), Hoa Kỳ xếp hạng thứ tư sau Na Uy, Luxembourg và Ireland. Nga đứng hạng 36, trên Mexico trong số 37 nước thành viên trong tổ chức OECD [3].

Một trong những khổ tâm trong thời gian học tại Việt Nam là lối học từ chương. Khi chuẩn bị thi tú tài, học trò phải thuộc lòng cùng một lúc nhiều môn học khác nhau đã học suốt năm. Vì học theo sách vở và rất ít thực hành nên nhiều khi thuộc như con vẹt mà không hiểu và do đó thi xong là quên. Lối giáo dục này tiếng Mỹ gọi là "drill-and-kill teaching" hiện vẫn còn áp dụng ở Trung Quốc và Việt Nam, cộng thêm giáo điều xã hội chủ nghĩa và tư tưởng Hồ Chí Minh. Một trong những điều may mắn khi được học ở nước Mỹ là chương trình theo lối tín chỉ. Thi xong môn nào vừa học trong ba hay sáu tháng là có điểm môn đó. Thường thường học mới có nửa khóa là đã phải thi giữa khóa. Các bài thi đòi hỏi sinh viên phải suy nghĩ chứ không phải thuộc lòng.

Sinh viên sợ nhất là thi mở sách (open book exam hay take-home exam) vì phải dùng sự xét đoán rất nhiều, thường áp dụng cho sinh viên cao học. Lối học thuộc lòng làm thui chột óc sáng tạo. Khi thỉnh giảng tại School of Advanced International Studies của Johns Hopkins University, tôi thường cho sinh viên chọn một cuốn sách trong danh sách sách cần đọc và thường chỉ đòi sinh viên trả lời bốn câu hỏi :

1) Tác giả muốn nói gì ? ;

2) Những điểm đồng ý và tại sao ;

3) Những điểm không đồng ý và tại sao ? và

4) Kết luận.

Sáng tạo và khả năng cạnh tranh liên quan trực tiếp với nhau. Theo Giáo sư Richard Florida, University of Toronto, không ai rõ sự phồn thịnh, một phép lạ ở Hoa Kỳ trong hơn một thế kỷ vừa qua, thực sự do những nguyên nhân nào. Tuy nhiên theo ông, sự thành công của Hoa Kỳ là do một nhân tố then chốt là việc đón nhận những ý kiến mới. Ý kiến không từ trên trời rơi xuống mà đến từ con người. Tất cả những tiện nghi và những phát minh làm gia tăng năng suất như iPod và GPS đều do con người tạo ra. Khối nhân lực sáng tạo 38 triệu người của Hoa Kỳ bao gồm những khoa học gia, kỹ sư, kiến trúc sư, nhà giáo dục, nghệ sĩ, nhạc sĩ, và những người giúp vui. Nhiệm vụ của họ là tạo ra những sáng kiến, kỹ thuật mới, hoặc là nội dung mới [4]. Để khuyến khích sức sáng tạo, luật pháp Hoa Kỳ tuyệt đối bảo vệ các phát minh và bản quyền, kể cả một tấm hình vừa được máy ảnh thu vào hay một bản nhạc vừa được sáng tác. 

Nhờ vào chính sách di dân rộng rãi, Hoa Kỳ đã thu nhận nhiều nhân tài từ những nước khác, đặc biệt từ Châu Âu khi nhiều người trốn tránh chế độ phát xít và cộng sản trong thời kỳ Thế chiến thứ hai và Chiến tranh lạnh. Nhà vật lý và triết gia Albert Einstein, từng mang nhiều quốc tịch khác nhau : Württemberg, Thụy Sĩ, Áo, và Đức. Trong một chuyến viếng thăm nước Mỹ vào năm 1933, là một người theo đạo Do Thái, ông quyết định không trở lại Đức khi Adolf Hitler lên làm quốc trưởng để trốn tránh chế độ Nazi. Albert Einstein trở thành công dân Mỹ vào năm 1940.

Kỹ sư không gian gốc Đức Wernher von Braun định cư tại Hoa Kỳ sau khi Thế chiến thứ hai chấm dứt ở Châu Âu. Khoa học gia điện toán gốc Nga Sergey Mikhaylovich Brin di dân đến Mỹ vào năm 1979 khi mới 6 tuổi. Gần 20 năm sau, ông cùng với bạn học cũ Larry Page ở Stanford University thành lập công ty Google. Kỹ sư điện gốc Ấn Độ Sabeer Bhatia du học ở Mỹ từ năm 1988, đồng sáng lập Hotmail cùng với đồng nghiệp Jack Smith vào năm 1996 với 369 triệu người sử dụng, xếp hạng hai sau Google [5].

Kinh tế Hoa Kỳ phát triển qua ba thời đại. Trước nhất là thời đại nông nghiệp. Kế tiếp là thời đại kỹ nghệ hóa. Trong ba hay bốn thập niên vừa qua, Hoa Kỳ đã bước vào thời đại sáng tạo. Trong 10 năm gần đây, có những dấu hiệu chứng tỏ sức sáng tạo của Hoa Kỳ gặp nguy cơ đi xuống. Thật vậy, theo nghiên cứu của Giáo sư Richard Florida, tỉ lệ của khối nhân lực sáng tạo trên tổng số nhân công của Hoa Kỳ đứng hạng thứ 11 sau mười nước như Ireland, Bỉ, Úc, Hà Lan, New Zealand, Estonia, Anh, Canada, Phần Lan, và Iceland. Theo tạp chí Business Week, trong số 25 công ty công nghiệp cao, chỉ có sáu công ty đặt cơ sở tại Hoa Kỳ trong khi đó 14 công ty đặt tại Châu Á.

Về công ăn việc làm, người ta thường nói đến nạn thất nghiệp và công việc chuyển ra nước ngoài. Nhưng theo Giáo sư Florida vấn đề quan trọng hơn là tình trạng thiếu tài năng sáng tạo. Kinh tế gia Lawrence Summers, cựu Viện trưởng Harvard University và kinh tế gia Edward Montgomery, cựu Thứ trưởng Lao động, cho rằng vấn đề thiếu tài năng sáng tạo khó tránh khỏi. Hoa Kỳ cần phải cạnh tranh với những nước phát triển khác để thu hút và trọng dụng nhân tài bằng chương trình di dân và chiếu khán rộng rãi. Trong khoảng 24 năm gần đây, kể từ 1990 đến 2013, Hoa Kỳ đã nhận 24,2 triệu di dân hợp pháp, trung bình mỗi năm là khoảng 1 triệu người [6].

Gần đây nhân dân Mỹ phàn nàn rất nhiều về tình trạng đảng phái cấu xé nhau tàn tệ tại Quốc hội. Một trong những hậu quả đã xẩy ra là việc chánh phủ đã buộc phải đóng cửa 16 ngày trong năm 2013. Một cường quốc lãnh đạo mà đã để xẩy ra tình trạng như vậy không thể không mất uy tín và lòng tin cậy của thế giới. Một việc kéo dài từ vài năm nay chưa giải quyết được là chương trình y tế "Patient Protection and Affordable Care Act" (PPACA), gọi tắt là Obamacare, do sự xung khắc về quyền lợi mà hai đảng Cộng hòa và Dân chủ đại diện. Tuy nhiên đây là chuyện nội bộ của nước Mỹ.

Tồi tệ hơn là chương trình ngoại thương Hợp tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership, viết tắt là TPP) liên quan đến 11 nước khác đã kéo dài nhiều năm. TPP đã không kết thúc được vào năm vừa qua như mong muốn. 2015 có thể là năm dứt điểm vì tình trạng căng thẳng ở Biển Đông và sự cạnh tranh của Trung Quốc và Nga qua việc thành lập Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng cơ sở Châu Á (Asian Infrastructure Investment Bank, viết tắt là AIIB) và Liên hiệp Kinh tế Âu Á (Eurasian Economic Union, viết tắt là EAEU). Tuy nhiên Hoa Kỳ đang vấp phải khó khăn nội bộ. Vấn đề lao động gây chia rẽ ngay trong Đảng Dân chủ, giữa phe hành pháp và lập pháp và đàng sau là những công đoàn lao động của Hoa Kỳ.

Tôi tin trên đây là những khó khăn ngắn hạn và tạm thời. Thật vậy, truyền thông thương mại và truyền thông xã hội dân sự đã lên án gắt gao tình trạng ngưng trệ tại Washington. Một xã hội cởi mở với tự do báo chí và tự do bầy tỏ như xã hội Hoa Kỳ sẽ giúp cho Hoa Kỳ tự sửa đổi như đối với nạn kỳ thị chủng tộc và nam nữ bất bình đẳng. Cạnh tranh và hợp tác là truyền thống tạo nên sức mạnh tại quốc gia này.

Ngay sau khi chính thức thất cử trong cuộc tranh cử tổng thống vào năm 2008, Thượng nghị sĩ John McCain tuyên bố Thượng nghị sĩ Barack Obama là tổng thống của tôi và kêu gọi mọi công dân Hoa Kỳ chúc mừng Thượng nghị sĩ Obama và ủng hộ vị tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ. Ông cũng nói rằng lần đầu tiên trong lịch sử, một công dân Hoa Kỳ gốc Châu Phi được bầu làm tổng thống. Đây là một niềm hãnh diện lớn lao và là một bằng chứng rõ ràng rằng Hoa Kỳ đã tiến một bước rất xa về vấn đề kỳ thị chủng tộc. Thượng nghị sĩ McCain nói tiếp rằng Thượng nghị sĩ Obama và ông đã tranh luận về những khác biệt, nhưng Thượng nghị sĩ Obama đã thắng. Chắc chắn rằng những khác biệt đó vẫn còn, nhưng ông hứa rằng ông sẽ giúp Thượng nghị sĩ Obama trong quyền hạn của mình để đối phó với những thử thách trước mặt [7].

Nghi thức đầu hàng của tướng Robert E. Lee (ngồi bên trái) tại Appomatox Court House Virginia, ngày 9/4/1865 (hình của The Major)

Một thế kỷ rưỡi trước đây, Hoa Kỳ đã để lại một gương sáng cho nhân loại về tinh thần mã thượng của dân tộc Hoa Kỳ [8]. Cuộc nội chiến kéo dài bốn năm, ba tuần và sáu ngày chấm dứt vào 9/4/1865 (theo Tuyên ngôn là 9/5/1865). Tướng Robert E. Lee của quân miền Nam nhận đầu hàng với đại diện quân miền Bắc là tướng Ulysses S. Grant tại Appomattox Court House, Virginia, qua một nghi thức giản dị nhưng trang nghiêm. Quân lính miền Nam được tự do trở về nguyên quán và không ai bị trừng phạt hay bị tù đầy. Binh sĩ tử trận được chôn chung trong cùng một nghĩa trang, ngoại trừ thân nhân muốn mang thi hài chôn cất ở nơi khác. Theo lệnh của tướng Grant, quân miền Bắc không được ăn mừng chiến thắng. Sau này tướng Lee trở thành viện trưởng của một đại học nay gọi là Washington and Lee University tại Lexington, Virginia. Ông chống lại toan tính tổ chức nổi loạn tiếp tục chống lại chánh phủ liên bang, ủng hộ việc giúp cựu quân nhân miền Nam hội nhập vào xã hội Hoa Kỳ, và kiến thiết lại đất nước.

Gần đây hơn, sau khi Thế chiến thứ hai chấm dứt, Hoa Kỳ đã không hề chủ trương chém giết những kẻ thua trận mà trái lại còn giúp các nước đồng minh và cả các nước cựu thù xây dựng lại những đổ vỡ. Hoa Kỳ chi khoảng 13 tỉ USD (tương đương với 120 tỉ USD theo thời giá bây giờ) qua Chương trình Phục hồi Châu Âu (European Recovery Program, viết tắt là ERP) hay còn gọi là Kế hoạch Marshall, theo tên của Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ George Marshall. Tướng Douglas MacArthur, Tư lệnh Quân lực Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương, chỉ huy lực lượng chiếm đóng Nhật Bản từ 1945-1951, đã giúp nước này soạn thảo hiến pháp mới, loại bỏ quyền tư lệnh tối cao của Hoàng đế Nhật Bản, cải tổ nước Nhật thành một nước dân chủ, thực hiện chương trình cải cách ruộng đất. Ngày nay, dân Nhật coi MacArthur là một trong những người có công lớn trong việc tái thiết nước Nhật [9].

Sau hết nhưng không kém phần quan trọng là lòng yêu chuộng tự do của nhân dân Hoa Kỳ. Tự do giúp con người phát triển năng khiếu và sáng kiến. Tự do giúp sự thông tin được nhanh chóng, đa chiều và trung thực hơn, giúp mọi người bầy tỏ lập trường dễ dàng và như vậy dễ tìm được chân lý. Tự do, trái ngược với sự bưng bít, giúp xã hội cởi mở, hạn chế được những sai trái và tội phạm.

Tự do tất nhiên đưa đến dân chủ. Phần lớn các nước dân chủ đều là những nước giầu có. Kinh tế gia đoạt giải Nobel người Ấn Độ Amartya Sen nghiên cứu về nạn nghèo đói và dân chủ đã đưa ra một lời tuyên bố nổi tiếng : "Không bao giờ có một nạn đói nào đáng kể xẩy ra ở một nước độc lập, dân chủ và có tự do báo chí" [10]. Nạn đói chỉ xẩy ra ở những độc tài hay bị chiếm đóng.

Tương tự như vậy, tham nhũng thường lan rộng ở những nước thiếu dân chủ. Hậu quả của tham nhũng là không đạt được sự chọn lựa tốt nhất, gia tăng phí tổn, làm hại đến sự sáng tạo, và nuôi dưỡng tội phạm. Những bằng chứng cụ thể từ những cuộc nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cho thấy rằng tham nhũng làm giảm đầu tư (nội địa cũng như nước ngoài), giảm phát triển, giới hạn giao thương, làm sai lệch chi phí quốc gia, làm suy yếu hệ thống tài chánh, và củng cố nền kinh tế đen (underground economy). Quan trọng hơn cả là tham nhũng làm tăng sự nghèo nàn và chênh lệch lợi tức [11]. Tham nhũng và tình trạng phe đảng, con ông cháu cha (cronyism) tại Trung Quốc và Nga sẽ tiếp tục nhận chìm những nhân tài và khả năng cạnh tranh của hai nước này [12].

Trong bảng xếp hạng về mức độ tham nhũng tại 177 quốc gia trên thế giới vào năm 2014 do Transparency International thiết lập, đứng đầu danh sách (trong sạch nhất) là Đan Mạch, kế đến là New Zealand, Phần Lan, Thụy Điển và Na Uy. Hoa Kỳ đứng hạng thứ 17. Trung Quốc :100. Việt Nam : 119. Nga : 136 [13]. Hoa Kỳ có thể cố gắng hơn để cải tiến hơn nữa về lãnh vực này.

Môi trường tự do dân chủ và một nền văn hóa siêu việt đã giúp cho nền kinh tế Hoa Kỳ phát triển như hiện nay với lợi tức đầu người tính theo mãi lực quân bình vào năm 2013 là 53.042 USD, xếp hạng sau bẩy nước mà phần đông là những nước sản xuất dầu : Qatar, Kuwait, Singapore, Brunei, Na Uy, Thụy Sĩ, và Saudi Arabia. Hoa Kỳ bỏ xa Nga (25.248 USD) và Trung Quốc (11.906 USD) [14].

Giáo sư Jonathan Adelman thuộc University of Denver viết : "Một câu châm ngôn chính trị xưa nói rằng ‘Anh không thể đánh bại một ai nếu người đó không có đối thủ.’ Ngay bây giờ không có một nước nào hiện ra ở chân trời sẽ bắt kịp hoặc là thử thách Hoa Kỳ một cách nghiêm chỉnh trong thời hạn một hay hai thập niên sắp tới" [15].

Sau khi viết bài nhận định này gần xong, dựa trên những dữ kiện vừa phân tách, tôi có khuynh hướng đồng ý với nhận định của Giáo sư Adelman. Hoa Kỳ sẽ tiếp tục là một đại cường quốc về kinh tế cũng như về quân sự không bị thử thách trong một tương lai có thể thấy được. Nga và Trung Quốc còn khá lâu mới có thể là đối thủ cân xứng với Hoa Kỳ. Thay đổi một thể chế chính trị cần vài năm. Cải tổ một nền văn hóa cần vài thế hệ cho đến vài thế kỷ để trở thành một nước vĩ đại.

Nguyễn Quốc Khải

Nguồn : VOA, 02/06/2015)

Chú thích :

[1] Jonathan Adelman, "Why the U.S. Remains the World’s Unchallenged Superpower", Forbes, November 24, 2013.

[2] Wikipedia, "Non-government Organization", May 28, 2015.

[3] Theo thống kê của tổ chức OECD, Labor – Productivity Levels in the total economy, May 27, 2015.

[4] Richard Florida, "America’s Looming Creativity Crisis", Harvard Business Review, October 2004.

[5] như trên.

[6] Wikipedia, "Immigration to the U.S"., May 28, 2015.

[7] John McCain, "McCain’s Concession Speech", The New York Times, November 4, 2015.

[8] Vũ Ngọc Tấn, "Tinh thần mã thượng trong nội chiến Mỹ", Việt Luận, 12/2011.

[9] Wikipedia, "Marshall Plan", May 28, 2015.

[10] Amartya Sen and Amartya K. Sen, "Poverty and Famines – an Essay on Entitlement and Deprivation", Oxford University Press, London, 1983.

[11] The World Bank, "The Economic and Social Consequences of Corruption in Transition Countries".

[12] Susan Adams, "The World’s Most Competitive Countries", Forbes, May 30, 2013.

[13] Transparency International, "Corruption Perceptions Index 2014", 2014.

[14] Theo số thống kê của World Bank.

[15] Như chú thích [1] .

G20 cam kết 5 nghìn tỷ đô la cho kinh tế toàn cầu nhằm giảm tác động Covid-19 (VOA, 27/03/2020)

Các nhà lãnh đạo của Nhóm 20 nền kinh tế lớn (G20) hôm 26/3 cam kết bơm hơn 5 nghìn tỷ đô la vào nền kinh tế toàn cầu để hạn chế tổn thất do mất công ăn việc làm và thu nhập từ ảnh hưởng của dịch Covid-19, theo Reuters.

Các nguyên thủ G20 tham dự Hội nghị trực tuyến về Covid-19.

Cùng với Tổ chức Y tế Thế giới và các tổ chức quốc tế khác, "G20 cam kết sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để vượt qua đại dịch", nhóm này nói.

Ả Rập Xê Út, hiện là chủ tịch Nhóm G20, đã triệu tập hội nghị thượng đỉnh qua đường truyền video trong bối cảnh xuất hiện những lời chỉ trích trước đó nói rằng G20 phản ứng chậm với dịch bệnh Covid-19.

Nhóm này cho biết họ "đang bơm hơn 5 nghìn tỷ đô la vào nền kinh tế toàn cầu, như là một phần của chính sách tài khóa có trọng điểm, các biện pháp kinh tế và các kế hoạch bảo đảm", nhằm giảm bớt thiệt hại kinh tế do đại dịch gây ra.

Phát biểu sau khi dự Hội nghị G20, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói Hội nghị cho thấy "tinh thần quyết liệt để vượt qua dịch bệnh".

Ông nói tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng rằng các nước G20 đang thông báo cho nhau về những nỗ lực của họ để chống lại cuộc khủng hoảng.

"Chúng ta ứng phó bệnh dịch theo những cách khác nhau nhưng có chung sự đồng thuận tuyệt vời", ông Trump nói.

Truyền thông Việt Nam hôm 27/3 loan tin Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc có tham dự Hội nghị trực tuyến G20.

"Chia sẻ với các nhà lãnh đạo tại Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến G20, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định đoàn kết, hợp tác, phối hợp toàn cầu và khu vực là rất quan trọng ; khẳng định quyết tâm, cam kết của Việt Nam trong chống dịch Covid-19", Cổng thông tin Chính phủ cho biết.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chia sẻ với các nhà lãnh đạo nhiều biện pháp về thúc đẩy hợp tác, hành động chung trong ứng phó với dịch Covid-19, như tăng cường trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ công nghệ, kỹ thuật trong xét nghiệm, kiểm soát và điều trị ; tranh thủ sự đồng lòng, hợp tác, tham gia của người dân, các tổ chức xã hội, lực lượng vũ trang.

***********************

Virus corona làm nạn thất nghiệp ở Mỹ tăng vọt (RFI, 27/03/2020)

Số người đăng ký thất nghiệp tại Hoa Kỳ vào hôm qua, 26/03/2020, đã đạt đỉnh cao kỷ lục : Gần 3,3 triệu người đã xin trợ cấp thất nghiệp trong tuần qua, hệ quả của việc dịch Covid-19 bùng phát ở Mỹ. Theo dự luật mà Hạ Viện sẽ thông qua hôm nay, 27/03, tiền trợ cấp thất nghiệp dự kiến sẽ tăng thêm 600 đô la hàng tuần. Tuy nhiên nhiều người không nằm trong diện được hưởng trợ cấp rất lo ngại.

Sở đang ký lao động bang New York, tại khu Brooklyn thành phố New York, Hoa Kỳ ngày 20/03/2020. REUTERS/Andrew Kelly/File Photo

Thông tín viên RFI tại Washington, Anne Corpet cho biết thêm chi tiết : 

Kathryn Harris là giáo viên thay thế tại các trường công lập ở thủ đô liên bang. Từ hai tuần lnay bà không còn làm việc nhưng lại không thể đăng ký thất nghiệp. 

Qua điện thoại bà giải thích là bà vẫn là nhân viên của ngành giáo dục công lập tại thủ đô Hoa Kỳ, nhưng không làm việc vì trường học đóng cửa. Do vậy, bà không thể được trợ cấp thất nghiệp như những người khác. Bà không thể đi làm và với quy chế giáo viên thay thế, bà không được trả lương. 

Những người làm việc độc lập chiếm 34% lực lượng lao động tại Mỹ. Kế hoạch mà Hạ Viện dự kiến thông qua hôm nay có dự trù việc mở rộng trợ cấp cho một số người. Nhưng René Davilla, diễn viên đồng thời là giáo viên dạy múa, vừa không thể trình diễn, vừa không thể dạy học, cho nên không biết là mình có thể được hưởng trợ cấp hay không. 

Đối với ông, cuộc khủng hoảng Covid-19 đã đẩy ông vào một tình thế rất khó khăn. Ông có thể cầm cự trong một tháng, nhưng sau đó thì không biết sẽ ra sao, lấy đâu ra tiền để trả các hóa đơn. Ông không chắc sẽ được trợ giúp của chính phủ và thấy rằng mình không được bảo vệ chút nào. 

Những người mất việc làm phần lớn cũng mất luôn bảo hiểm xã hội, tức là thêm một mối lo âu trong thời buổi dịch bệnh, trong một quốc gia mà dịch vụ chăm sóc sức khỏe vô cùng đắt đỏ.

Mai Vân

******************

Corona có thể khiến hàng chục triệu người thất nghiệp (VOA, 27/03/2020)

Những người mất việc trên toàn cầu vì cuộc khủng hoảng virus corona có thể vượt quá 25 triệu, theo ước lượng cách đây vài ngày, các giới chức Liên Hiệp Quốc cho biết hôm 26/3 giữa lúc đơn xin trợ cấp thất nghiệp tại Mỹ lên đến mức kỷ lục cho thấy mức độ tai họa của nền kinh tế.

Tổng giám đốc Tổ chức Lao động Quốc tế ILO Guy Ryder phát biểu tại hội nghị lần thứ 108 của ILO ở Geneva, Thụy sĩ ngày 10/6/2019.

Tổ chức Lao động Quốc tế ILO, một cơ quan Liên hiệp quốc, ước lượng cách đây một tuần căn cứ vào những kịch bản khác nhau về ảnh hưởng của đại dịch đối với tăng trưởng, con số thất nghiệp toàn cầu sẽ tăng từ 5,3 triệu tới 24,7 triệu ngưởi.

Tuy nhiên ông Sangheon Lee, giám đốc cục chính sách nhân dụng của ILO, nói với Reuters hôm 26/3 là mức độ thất nghiệp tạm thời và con số những người xin trợ cấp thất nghiệp cao hơn dự tính.

"Dự tính sẽ lớn hơn, cao hơn 25 triệu như chúng tôi ước lượng".

Cuộc khủng hoảng tài chánh toàn cầu 2008/2009 khiến 22 triệu người thất nghiệp trên thế giới.

Tại Mỹ, cũng như nhiều phần trên thế giới, các biện pháp chế ngự đại dịch đã làm cho nước Mỹ thình lình ngưng trệ, con số người Mỹ xin trợ cấp thất nghiệp tăng hơn 3 triệu trong tuần qua.

Điều này phá kỷ lục trước đây là 695.000 người năm 1982. Các nhà kinh tế được Reuters thăm dò nói người xin tiền thất nghiệp sẽ lên đến 1 triệu, dù ước lượng có thể lên tới 4 triệu.

Dữ liệu do chủ tịch Ngân hàng Trung ương Saint Louis James Bullard đưa ra làm tăng thêm báo động. Ông cảnh báo là khoảng 46 triệu người, một phần ba nhân công Mỹ, có thể mất việc trong ngắn hạn.

Trong khi đó, tại Anh, chính phủ nói 477.000 người trong 9 ngày qua đã đệ đơn xin Universal Credit, tức tiền giúp chi trả cho những người thất nghiệp hay lợi tức thấp. Cơ quan nghiên cứu Resolution Foundation cho hay số này đã tăng hơn 500% so với cùng kỳ năm 2019.

Theo Reuters

*****************

Đại thế chiến với corona : Gần nửa triệu dân bị nhiễm, tác hại kinh tế leo thang (VOA, 27/03/2020)

Số ca nhiễm virus corona trên toàn cầu hiện gần nửa triệu người, cả Ý và Mỹ đang trên đà qua mặt Trung Quốc về số bệnh nhân. Con số kỷ lục, 3,3 triệu người Mỹ nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp trong một tuần. Đó là những con số cho thấy mức tàn phá tai hại của virus corona không chỉ với sức khỏe con người, mà cả với kinh tế.

Bác sĩ điều trị cho bệnh nhân Covid-19 ở Bệnh viện Louis Pasteur, Pháp, ngày 26/3/20.

Các hệ thống y tế ở Châu Âu và Mỹ đang nỗ lực tối đa. Số người chết tại Tây Ban Nha vì virus corona lên hơn 4 ngàn.

Tại Mỹ, Thượng viện đã thông qua gói cứu nguy kinh tế 2,2 ngàn tỷ đô nhằm giúp doanh nghiệp, bệnh viện, và dân Mỹ qua cuộc khủng hoảng. Theo đó, nhà nước sẽ cấp ngân phiếu cho mỗi người lớn 1.200 đô và mỗi trẻ em 500 đô. Dự kiến, dự luật sẽ được Hạ viện biểu quyết ngày 27/3.

Ít nhất 2,8 tỷ người, tức trên 1/3 dân số toàn cầu, bị hạn chế du hành.

Người đứng đầu Tổ chức Y tế Thế giới, Tedros Adhanom Ghebreyesus, đả kích các lãnh đạo thế giới đã phí phạm thời gian quý báu trong cuộc chiến chống virus corona.

"Thời gian hành động thật ra là đã cách đây 1-2 tháng rồi. Chúng ta đã lãng phí cánh cửa cơ hội đầu tiên…Đây là cơ hội thứ hai, chớ nên phí phạm mà phải làm mọi cách để chế ngự virus", ông nói.

Covid-19 đã giết chết hơn 22 ngàn người và làm trên 480 ngàn người bị nhiễm, đẩy hàng triệu người vào cảnh thất nghiệp và dày vò kinh tế thế giới.

Tại Ấn Độ, 1,3 tỷ dân đang chịu lệnh ở nhà, số người mất việc làm chưa thống kê hết, nhiều gia đình đang chật vật kiếm ăn.