Thông Luận

Tổng thống Ukraine tuyên bố : Chiến tranh lan sang đất Nga là "chuyện dĩ nhiên và lẽ công bằng"

Trọng Thành, RFI, 31/07/2023

Trong một thông báo hàng ngày với truyền thông, hôm qua 30/07/2023, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định "chiến tranh sẽ dần dần trở lại đất Nga".

Drone Ukraine rớt xuống Moscou City - trung tâm kinh doanh ở thủ đô Moskva, nơi có nhiều cơ sở của chính phủ Nga, ngày 30/07/2023. AP

Trên Twitter, tổng thống Zelensky nhận định, vào ngày thứ 522 kể từ khi Nga tiến hành xâm lăng, Ukraine đã trở nên mạnh mẽ hơn nhiều. Nguyên thủ Ukraine nhấn mạnh rằng "các cơ sở quân sự, các địa điểm trung tâm mang tính biểu tượng của Nga" sẽ bị tấn công, và đây là một tiến trình "không thể tránh khỏi, là chuyện dĩ nhiên và hoàn toàn công bằng". Cũng trong thông điệp nói trên, tổng thống Ukraine nhắc nhở người dân Ukraine chuẩn bị đối mặt với "các cuộc tấn công mới của các lực lượng khủng bố Nga nhắm vào lĩnh vực năng lượng và các cơ sở hạ tầng nhạy cảm khác của đất nước trong mùa đông này".

Tuyên bố của tổng thống Ukraine được đưa ra ngay sau khi Moskva thông báo đã ngăn chặn được 2 vụ tấn công bằng drone, được cho là do Ukraine tiến hành, một vụ nhắm vào thủ đô Moskva, vụ thứ hai nhắm vào bán đảo Crimée của Ukraine bị Nga sáp nhập từ năm 2014. Theo chính quyền Nga, trong tuần lễ vừa qua, đã có 3 đợt tấn công bằng drone nhắm vào Moskva.

Ngoài ra, theo AFP, trong đêm hôm qua, một drone của Ukraine đã oanh kích một trụ sở cảnh sát Nga tại tỉnh biên giới Briansk, giáp với vùng đông bắc Ukraine. Tỉnh trưởng Nga cho biết không có nạn nhân nào trong vụ tấn công này.

Nga lại đe dùng hạt nhân, nếu cuộc phản công của Ukraine thắng lợi

Theo Reuters, Moskva một lần nữa đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân. Hôm qua, 30/07/2023, cựu tổng thống Nga, phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, Dmitry Medvedev, khẳng định điện Kremlin "có thể sẽ phải dùng vũ khí hạt nhân nếu cuộc phản công của Ukraine thành công", "đơn giản là sẽ không có lựa chọn nào khác. Vì vậy, kẻ thù của chúng ta nên cầu nguyện cho (thành công của) các chiến binh của chúng ta. Như vậy họ sẽ được bảo đảm rằng ngọn lửa chiến tranh hạt nhân toàn cầu không bùng lên".

Ông Medvdev đã nhiều lần đe dọa dùng hạt nhân. Trước đây, Medvedev cũng đã nhiều lần bị chỉ trích có những tuyên bố đe dọa hạt nhân nhằm ngăn cản phương Tây tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraine.

Trọng Thành

************************

Drone Ukraine lại tấn công thủ đô Nga và bán đảo Crimea

Thu Hằng, RFI, 30/07/2023

Ngày 30/07/2023, Nga thông báo đã phá vỡ hai vụ tấn công bằng drone, được cho là do Ukraine tiến hành, một vụ nhắm vào thủ đô Moskva, vụ thứ hai nhắm vào bán đảo Crimea bị Nga sáp nhập từ năm 2014. Cả hai vụ không gây tử vong. Sân bay quốc tế ở Moskva bị đóng cửa trong một thời gian ngắn.

Một tòa nhà chọc trời ở khu "Moscow City" tại thủ đô Moskva của Nga bị hư hại do cuộc tấn công bằng drone ngày 30/07/2023 AP

Thông tín viên RFI Didier Revoin tại Moskva tường trình :

"Theo chính quyền Nga, ba chiếc drone đã bị vô hiệu hóa trong đêm, vào khoảng 3 giờ sáng, ở Moskva. Một trong những thiết bị này đã bị bắn hạ ở vùng Moskva, hai chiếc khác đã bị vô hiệu hóa và rơi xuống khu vực Moscow City - trung tâm kinh doanh của thành phố, nơi cũng có nhiều cơ sở của chính phủ.

Chính quyền cho biết đây là vụ tấn công bằng drone lần thứ ba trong tuần. Ngày 24/07, nhiều chiếc drone đã tấn công hai tòa nhà không phải chung cư ở thủ đô. Bốn ngày sau, ngày 28/07, đô trưởng Moskva Sergey Sobyanin cho biết một vụ tấn công khác đã bị đẩy lùi.

Vẫn theo đô trưởng Moskva, vụ tấn công đêm qua chỉ gây thiệt hại vật chất, không có người bị thương. Vụ tấn công nhắm vào khu kinh doanh Moscow City của thành phố, nhất là nhắm vào nhiều tòa nhà cao tầng bằng kính, nơi cũng đặt ăng-ten của nhiều bộ như bộ Tài chính, bộ Phát triển Kinh tế và bộ Công thương.

Vẫn theo chính quyền thành phố, các drone này khi bị ngăn chặn và khi rơi xuống, đã gây hư hại cho mặt tiền của hai tòa tháp trong khu kinh doanh. Thành phố cũng cho biết là không có nạn nhân hay người bị thương, nhưng hãng tin TASS thì đưa tin một nhân viên bảo vệ dường như bị thương. Cuối cùng, vụ tấn công đã khiến sân bay Vnukovo, ở phía tây thủ đô, bị đóng cửa tạm thời. Các chuyến bay được điều hướng đến một số sân bay khác".

Bán đảo Crimea, ở miền nam Ukraine, bị Nga sáp nhập cũng bị 25 drone Ukraine tấn công sáng 30/07 nhưng không gây thương vong. Thông cáo của bộ Quốc Phòng Nga khẳng định "16 chiếc drone Ukraine đã bị hệ thống phòng không phá hủy, 9 chiếc drone khác đã bị các phương tiện tác chiến điện tử vô hiệu hóa và rơi xuống Biển Đen".

Hai vụ mới nhất này nằm trong loạt tấn công bằng drone vào một số vùng lãnh thổ Nga và Moskva cáo buộc Ukraine tiến hành. Hoạt động của sân bay Vnoukovo từng bị xáo trộn vào đầu tháng 07 sau khi 5 drone Ukraine bị bắn hạ.

Nga tiếp tục oanh kích nhiều thành phố Ukraine

Trên chiến trường Ukraine, một cơ sở giáo dục ở thành phố Sumy nằm gần biên giới Nga bị trúng một tên lửa Nga tối 29/07, khiến ít nhất một người thiệt mạng và 5 người bị thương. Theo AFP, trước đó, vào cùng ngày, hai người Ukraine đã bị thiệt mạng ở thành phố miền nam Zaporijjia do bị quân Nga oanh kích.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến động viên quân nhân gần chiến tuyến trong vùng Bakhmut ở miền đông. Đây là một trong những điểm quan trọng trong đợt phản công hiện nay của Ukraine. Trên mạng Telegram ngày 29/07, ông Zelensky giải thích không có quyền tiết lộ những chiến dịch hiện tại nhưng ông ca ngợi lực lượng đặc biệt đang làm nhiệm vụ "thực sự anh hùng".

Thu Hằng

************************

Ukraine dùng rocket Bắc Triều Tiên và xăng dầu Nga trên chiến trường

Thu Hằng, RFI, 29/07/2023

Theo báo Anh Financial Times ngày 29/07/2023, Ukraine đã sử dụng rocket Bắc Triều Tiên do một nước "bạn" tịch thu và giao lại cho Kiev để tấn công quân Nga. Thông tin được đưa ra vào lúc Hoa Kỳ tiếp tục nghi ngờ Nga mua vũ khí của Bắc Triều Tiên phục vụ cho cuộc xâm lược Ukraine.

Một xe tăng bị cháy ở Staromaiorske, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 27/07/2023 via Reuters – 35th Separate Marines Brigade

Trả lời báo giới tại Brisbane, Úc, ngày 29/07/2023, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhấn mạnh Nga tìm kiếm hỗ trợ quân sự ở bất kỳ nơi nào có thể, chẳng hạn với Iran, nhà cung cấp drone để phá hoại cơ sở hạ tầng dân sự ở Ukraine. Hoa Kỳ vẫn cáo buộc Bắc Triều Tiên cung cấp vũ khí cho Nga bằng đường biển nhưng không đưa ra bằng chứng cụ thể.

Tuy nhiên, nếu thông tin của bộ Quốc Phòng Ukraine được xác nhận, thì có khả năng Bình Nhưỡng đã cung cấp vũ khí cho Nga. Số rocket có nguồn gốc từ Bắc Triều Tiên bị tịch thu, đã được quân Ukraine sử dụng để tấn công Nga, trong hệ thống pháo phản lực Grad thời Liên Xô trên mặt trận gần thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine, nơi giao tranh diễn ra ác liệt.

Ngoài ra, Ukraine dường như cũng đang sử dụng xăng dầu của Nga để cung ứng cho các bệnh viện và xe tăng. Do các nhà máy lọc dầu không hoạt động từ khi xảy ra chiến tranh, Ukraine phải mua nhiên liệu trên thị trường quốc tế, từ Litva, Rumani, Thổ Nhĩ Kỳ, Hungary Một trong những nhà cung cấp chính của Ukraine là một công ty Hungary lại nhập dầu thô của Nga, lọc và bán lại cho Kiev.

Thông tín viên RFI Florence La Bruyère tại Budapest giải thích :

 Nếu như xe tăng của Ukraine tiếp tục chạy được, đó là nhờ dầu của Nga. Ukraine mua nhiên liệu từ công ty MOL của Hungary. Thế nhưng công ty này lại tinh lọc dầu thô mua từ Nga, được họ mua rẻ hơn giá thị trường tới 30% nhờ mối quan hệ hữu hảo với Moskva.

Nhà nghiên cứu Michal Paszkowski, Viện Trung Âu, giải thích : "Đối với công ty MOL, tình hình rất thuận lợi vì họ mua được dầu thô giá rẻ. Dầu từ Nga, đi qua Belarus và Ukraine. Sau đó, MOL biến nó thành sản phẩm tinh chế và bán lại trực tiếp cho Ukraine".

Trong 6 tháng vừa qua, doanh nghiệp Hungary đã tăng gấp đôi khối lượng dầu diesel bán cho Ukraine (theo thống kê của hải quan Ukraine). MOL có thể giao hàng nhanh, bằng tầu hỏa hoặc một đường ống dẫn dầu cũ đã được kích hoạt trở lại. Theo ông Michal Paszkowski, "đường ống này có từ năm 1976, mới đây đã được Hungary sử dụng lại vì nối thẳng từ nhà máy lọc dầu Duna của Hungary đến Ukraine".

Đúng là Liên Hiệp Châu Âu cấm vận dầu lửa Nga nhưng biện pháp lại không áp dụng đối với dầu được chuyển qua đường ống dẫn dầu. Chính thủ tướng Hungary Viktor Orban đã yêu cầu khoản miễn trừ này".

Ukraine và Nga oanh kích lãnh thổ của nhau

Cùng lúc với cuộc phản công của Kiev, quân Nga tiếp tục oanh kích các địa phương ở Ukraine. Có ít nhất 9 người bị thương ở thành phố Dnipro (miền trung) ngày 28/07, sau khi Nga oanh kích một khu chung cư và một tòa nhà của bộ phận an ninh. Cùng ngày, 15 người bị thương trong một quán cà phê ở thành phố Taganrog của Nga, sau vụ nổ do một tên lửa của Ukraine bị Nga bắn chặn. Taganrog chỉ cách biên giới Ukraine khoảng 50 km, nằm trên trục đường đến cảng Mariupol, hiện bị Nga chiếm đóng.

Thu Hằng

Chỉ khi đại bại trước Ukraine, Nga mới tàn mộng đế quốc

L’Express tuần này có bài viết nói về quân đội Ukraine "Trong địa ngục mìn bẫy của Nga". Để chận cuộc phản công của Kiev, Moskva đã gài hàng triệu quả mìn khắp các chiến tuyến, vừa rẻ tiền vừa hiệu quả. Kiev đã phải thay đổi chiến thuật, đưa vào một số lực lượng mới. Chuyên gia Keir Giles nhấn mạnh, chỉ khi nào đại bại trước Ukraine, mới có hy vọng Nga gác lại tham vọng đế quốc.

Các chiến binh Ukraine chuyển nước đến vị trí đóng quân, phải băng ngang qua một bãi mìn ở tiền tuyến Zaporijia, ngày 23/06/2023. AP - Efrem Lukatsky

Nếu không vấp hàng triệu quả mìn, quân Ukraine đã tiến đến tận biên giới

Bài viết của L’Express mở đầu bằng một cảnh do drone quay lại trên mặt trận Zaporijia vào tháng Sáu. Những người lính Ukraine cố gắng đưa đồng đội bị thương vì mìn ra ngoài, nhưng cỏ mọc cao không thể thấy những quả mìn khác. Một loạt vụ nổ khác xảy ra, chuyến tải thương trở thành ác mộng, đến lượt các chiến binh này thành nạn nhân của mìn và lại bị pháo của Nga nhắm đến.

Marc Chassillan, cựu đại tá công binh nhận định nếu không có mấy triệu quả mìn này, Ukraine đã đánh đến tận biên giới. Một quả mìn nổ có thể làm trật bánh xích xe tăng, phá hủy một thiết giáp, chận lại một đơn vị và buộc họ quay về một khu vực nằm trong tầm pháo. Những loạt súng máy 20 ly cách đó 300 đến 1.000 mét sẽ nã vào đoàn quân đang bị kẹt, tiếp đó là pháo từ xa hơn được drone hướng dẫn.

Nga có hàng loạt thiết bị để gài mìn. Loại GMZ-3 chôn mìn xuống và lấp đất lên, loại UMZ-G bắn mìn từ khoảng cách 40 mét, và loại mới hơn là Zemledeliye có thể phun hàng loạt cách đó đến 15 kilomet thông qua rốc-kết. Phía Ukraine cũng có hệ thống gài mìn từ xa với RAAM, những quả đạn 155 ly bắn được loại mìn từ tính nặng 2,3 ký ; từng gây sợ hãi cho quân Nga ở Vuhledar hồi tháng Ba.

Đủ loại mìn tai ác nhưng Kiev thiếu thiết bị để phá

Như vậy muốn xuyên qua được những bãi mìn của Nga cần có những thiết bị tân tiến. Sau khi dội pháo hàng loạt, những xe chuyên dụng sẽ vẹt mìn qua một bên hoặc làm chúng phát nổ để mở ra một con đường. Một thiết bị khác bắn ra một tấm lưới "pháo bông" để dọn dẹp lối đi.

Human Rights Watch (HRW) trong một phúc trình cho biết có ít nhất 13 loại mìn chống tăng được sử dụng ở Ukraine, phổ biến nhất là TM-62 của Liên Xô lớn bằng một chiếc bánh pizza, chứa 7,5 ký chất nổ. Mìn sẽ nổ dưới áp lực hay phát hiện khối kim loại bên cạnh, một số có thể tấn công vào nóc thiết giáp.

Bên cạnh đó là mìn chống cá nhân, Nga đã dùng tối thiểu 13 loại để gài bẫy ở những vùng được Ukraine tái chiếm, có khi ngay dưới xác người hoặc thú. Baptiste Chapuis của Handicap International từ Ukraine trở về cho biết mới nhất là loại POM-3 dùng cảm biến, nhắm vào những bộ phận ít được bảo vệ nhất của cơ thể như mắt, cổ. Marc Chassillan tố cáo mìn chống cá nhân chủ yếu nhằm sát hại những người gỡ mìn hay bộ binh hộ tống thiết giáp đi sau thiết bị gỡ mìn. Cuộc chiến mìn bẫy rất tai ác, đôi khi mìn được giấu dưới một quả mìn khác.

Một khi chiến tranh kết thúc, những quả mìn này có thể gây ra thảm họa nhân đạo, như những quả đang trôi nổi sau vụ phá đập Kakhovka. Còn phải mất nhiều thập niên để giải phóng mặt đất, nhất là mỗi loại mìn cần những kỹ thuật khác nhau.

Kiev tung vào một số lực lượng mới

Cũng liên quan đến cuộc chiến, The Economist nhận thấy quân đội Ukraine triển khai những lực lượng mới trong đợt tấn công lớn ở miền nam. Các lữ đoàn mới của Ukraine được phương Tây trang bị không thể tiến được vì mìn và pháo bầy của Nga, nên Kiev đã thay đổi chiến thuật. Thay vì thiết giáp, nay là những nhóm nhỏ không quá 20 chiến sĩ, tiến một cách thận trọng.

Tướng Mỹ Mark Milley hôm 18/07 nhận định đa số quân đội NATO đối mặt với những phòng tuyến đại quy mô tương tự cũng khó thể đột phá nếu không được không quân yểm trợ. Khó khăn của Kiev không chỉ là thiếu chiến đấu cơ, thiết bị gỡ mìn mà cả phối hợp tác chiến – một điều dễ hiểu vì các tân binh Ukraine chỉ mới được huấn luyện một tháng tại Đức, chưa quen với các vũ khí mới. Theo ông, cuộc phản công tuy chậm chạp nhưng không phải là thất bại.

Những người lạc quan chỉ ra ba yếu tố có lợi cho Ukraine : quân Nga không còn có thể tấn công ồ ạt, không có lực lượng dự trữ phía sau (nên Yevgeny Prigozhin mới tiến về Moskva mà không gặp trở ngại). Yếu tố thứ ba, Ukraine nhắm thành công vào các sở chỉ huy – tướng Nga Oleg Tsokov đã thiệt mạng hôm 11/07. Kiev dùng hỏa tiễn Storm Shadow của Anh đánh vào căn cứ không quân và kho đạn, kể cả ở Crimea ; và việc Hoa Kỳ cung cấp bom chùm giúp Ukraine duy trì chiến dịch phản công lâu hơn dự kiến.

Thế nên tướng Valery Zaluzhny, tổng tham mưu trưởng hôm 26/07 đã điều chỉnh kế hoạch. Quân đoàn 9 của Ukraine mở đường tiến tới tuyến phòng thủ chính của Nga, sau đó quân đoàn 10 trong đó có ba lữ đoàn được phương Tây trang bị tấn công vào những tuyến kiên cố nhất, rồi những đơn vị cơ động sẽ khai thác bất cứ lỗ hổng nào của địch.  

Chỉ khi đại bại, Nga mới tàn mộng đế quốc

Trả lời phỏng vấn của L’Express, chuyên gia Keir Giles của Chatham House nhấn mạnh, cần phải làm cho Moskva hiểu rằng thời kỳ đế quốc Nga ngự trị đã là quá khứ. Chỉ có một chiến thắng dứt khoát của Kiev mới bảo đảm được an ninh tương lai của Châu Âu.

Nếu Ukraine gặp nhiều khó khăn như vậy, đó là vì phải tiến hành một cuộc chiến tranh hiện đại mà không có đủ phương tiện trong tay – một điều mà không một quân đội phương Tây nào có thể làm được. Ông Giles nhận thấy những lời kêu gọi ngưng bắn càng nhiều khi Putin làm giá năng lượng và lương thực tăng cao. Tuy nhiên tình hình sắp tới sẽ càng trầm trọng nếu Nga đạt được mục đích dù chỉ một phần. Được giữ lại một số vùng đất chiếm bằng vũ lực, sẽ kích thích Moskva tiếp tục gây chiến khi cảm thấy đủ sức.

Chính Vladimir Putin đã quyết định xâm lăng Ukraine, nhưng càng ngày các nhà lãnh đạo và công chúng phương Tây càng tin rằng không đơn giản thay thế Putin là mọi chuyện sẽ kết thúc. Chỉ cần quan sát việc đông đảo dân Nga ủng hộ chiến tranh, còn quân đội Nga thì thản nhiên gây ra những hành động diệt chủng ở Ukraine. Sẽ ngây thơ khi cho rằng một sự thay đổi lãnh đạo sẽ dẫn đến mối quan hệ hữu nghị với Nga. Cho đến nay, Moskva không có lý do gì để xem xét lại sự thù địch cố hữu với phương Tây. Chỉ khi nào bại trận thê thảm trước Ukraine mới khiến Nga nhìn lại quan điểm đế quốc xưa nay, rằng Moskva có quyền thống trị các láng giềng bằng vũ lực.

Ngũ cốc : Không thể để cho Putin làm mưa làm gió

Về mặt kinh tế, The Economist cho rằng thế giới không nên để cho Vladimir Putin thao túng thỏa thuận ngũ cốc. Tổng thống Nga nói rằng thỏa thuận này chỉ làm giàu cho các công ty phương Tây, và lời hứa không trừng phạt đã bị vi phạm. Nhưng Putin hoàn toàn dối trá : xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga không bị cấm vận, và thỏa thuận này mang lại lợi ích cho tất cả các quốc gia nhập khẩu lương thực.

Lý do thực sự của việc Nga ngưng áp dụng, là nhằm phá hoại kinh tế Ukraine. Từ khi cuộc xâm lăng bị sa lầy, chiến lược của Moskva là thuyết phục các đồng minh của Kiev rằng Ukraine không thể thắng được một cuộc chiến kéo dài. Nếu không xuất khẩu được ngũ cốc vốn chiếm 2/5 lượng hàng xuất đi, Kiev sẽ suy sụp. Những con đường khác bằng đường sắt và tàu thủy đã đắt đỏ, mà còn bị Putin cho oanh kích.

Quốc tế nên gây áp lực : các nước Châu Phi có thể lên tiếng, Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục đứng ra làm trung gian. Bên cạnh đó, phương Tây cần cảnh cáo nếu ngoại giao thất bại, sẽ dùng đến sức mạnh để phá vỡ việc phong tỏa bất hợp pháp vùng biển quốc tế. Chi viện hỏa tiễn tầm xa cho Ukraine, bảo hiểm cho những đoàn tàu ngũ cốc, và biện pháp cuối cùng là dùng quân đội hộ tống. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng quyền từ chối chiến hạm đi vào Hắc Hải thông qua Bosphore, một số thành viên NATO có thể yểm trợ bằng không lực.

Lao động Trung Á bị Moskva dùng làm bia đỡ đạn ở Ukraine

Bên cạnh đó, L’Express cũng quan tâm đến số phận "Những di dân bị Moskva dùng làm bia đỡ đạn ở Ukraine". Gần 10 triệu công dân Trung Á đi lao động tại Nga thành mục tiêu của các nhà tuyển quân để bổ sung cho các đơn vị bị thiệt hại nặng nề. Tháng 9/2022, những đoàn xe kéo dài hàng mấy chục cây số ở biên giới giữa Nga và Kazakhstan. Hàng ngàn người Nga chạy sang Trung Á để tránh bị động viên, và ngược lại công dân các nước này sang Nga kiếm việc làm.

Quý 1/2023, số lao động nhập cư từ Uzbekistan, Tadjikistan, Kirghizstan và Kazakhstan là gần 2 triệu người. Từ 20 năm qua, những người Trung Á bán sức lao động giá rẻ đã đóng góp 8-10% GDP Nga, đa số làm trong ngành xây dựng hoặc dịch vụ. Theo nhà nghiên cứu Yan Matusevitch của City University, chỉ riêng năm 2022, thành phố Moskva đã thu được 30 tỉ rúp tiền thuế (300 triệu euro) từ họ. Ở chiều ngược lại, kiều hối từ Nga chiếm 30% GDP của Tadjikistan và Kirghizstan trong năm ngoái.

Nhưng từ sau lệnh động viên của Nga, không ít người lao động Trung Á đã bỏ sang nước khác làm việc. Họ bị phân biệt đối xử, nhưng lại là nguồn cung cấp bia đỡ đạn lý tưởng. Không thể biết được con số cụ thể, nhưng theo BBC, đến 14/06 đã có 93 công dân Trung Á chết trên chiến trường Ukraine. Valentina Chupik, luật sư chuyên về di dân hàng ngày nhận được 1.400 lời kêu gọi giúp đỡ của những người sắp phải vào lính, và đã hỗ trợ được 2.000 người từ đầu cuộc chiến. Bà cho biết tại các trung tâm nhập cư, họ được đưa cho cả chồng giấy tờ để ký mà không được đọc trước, trong đó có hợp đồng tình nguyện nhập ngũ, rồi bị đưa đến đơn vị.

Công nhân xây dựng rất cần để tái thiết các thành phố bị sáp nhập như Bakhmut, Mariupol, Lugansk, Avdivka. Họ được hứa trả 70 đến 80 ngàn rúp một tháng (740 đến 850 euro). Một khi đến nơi, họ chỉ nhận được một phần ba tiền lương đã hứa và khi kết thúc thời hạn, bị cấm quay về Nga. Các lao động này kẹt lại Ukraine với số tiền không thể xài được vì chuyển vào thẻ tín dụng Mir chỉ có giá trị tại Nga. Các đại sứ quán liên quan không dám làm mất lòng Moskva, và sự sa lầy của Nga tại Ukraine khiến tình trạng của họ khó lòng được cải thiện.

Gót chân Achille của "Trung Hoa mộng" : Nhà nước pháp quyền

Nhìn sang Châu Á, bài xã luận của L’Obs đặt ra câu hỏi "Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương đâu rồi ?". Ở xứ sở nào mà một bộ trưởng ngoại giao bỗng dưng biến mất nhưng không ai có thể chất vấn ? Người ta nghĩ đến những chế độ độc đoán cực điểm như Bắc Triều Tiên của họ nhà Kim, hay Syria của phe Assad.

Không thể nào là cường quốc kinh tế và quân sự thứ nhì thế giới, có quyền phủ quyết ở Liên Hiệp Quốc, vẫn khoe khoang với thế giới mô hình chính trị xã hội nhằm thay thế một phương Tây bị cho là đang suy tàn. Nhưng đó lại là Trung Quốc của Tập Cận Bình, bị đẩy trở lại thời kỳ của thanh trừng, những nhà lãnh đạo bị xóa khỏi những tấm ảnh chụp chung với Mao Trạch Đông – xóa bằng tay vì thời đó chưa có Photoshop.

Không ai còn trông thấy ông Tần Cương kể từ ngày 25/06. Tin đồn lan rộng về việc ông dan díu và có con với Phó Hiểu Điền, người dẫn chương trình đài Phượng Hoàng Hồng Kông cũng đã mất tích ; tin khác cho rằng cô này là gián điệp. Cựu ngoại trưởng Vương Nghị đã thăng làm ủy viên Quốc vụ viện quay trở lại, đi Trung Á và Châu Phi thay cho Tần Cương. Không một lời giải thích. Sự kiện này bộc lộ lỗ hổng của "mô hình Trung Quốc" : thiếu vắng Nhà nước pháp quyền. Đây là gót chân Achille của "Trung Hoa mộng" theo Tập Cận Bình.

Sau vẻ hào nhoáng là chế độ Mác-Lê nghiệt ngã

Tần Cương tuy là ngoại trưởng và mới đây là đại sứ tại Washington, chức vụ nổi bật nhất trong ngành ngoại giao, vẫn không tránh khỏi bị "mất tích" dưới nền tư pháp song hành của đảng. Những năm gần đây, Phạm Băng Băng (Fan Bingbing) biến mất nhiều tháng trời vì trốn thuế, vận động viên Bành Súy (Peng Shuai) thì ba tuần sau khi tố cáo một quan chức quấy nhiễu tình dục. Tỉ phú Mã Vân (Jack Ma), người giàu nhất Châu Á vì dám chỉ trích lãnh vực ngân hàng, cũng cùng chung số phận.

Những trường hợp này cho thấy để lãnh đủ đòn sấm sét của đảng, không cần thiết phải là nhà ly khai như Hứa Chí Vĩnh (Xu Zhiyong) – vừa bị 14 năm tù vì tội "nổi dậy". Một bộ trưởng, diễn viên ngôi sao, tay vợt tennis, tỉ phú công nghệ… bỗng dưng biệt dạng, không có luật sư biện hộ, không được kháng cáo, không tranh luận !

L’Obs cho rằng Tần Cương một ngày nào đó sẽ tái xuất như không có chuyện gì xảy ra, nhưng tâm trạng bất an còn hằn sâu mãi trong dân chúng. Đối với The Economist, dù hồi kết có như thế nào đi nữa, vụ này nhắc nhở rằng Bắc Kinh, với những tòa nhà chọc trời lung linh và những đoàn xe hơi náo động, vẫn là thủ đô của một chế độ mác-xít lê-nin-nít với những trò chơi tàn bạo của nó.

Kền kền Trung Quốc rình rập Đạt Lai Lạt Ma

L’Obs tuần này dành nhiều đất cho khu giải trí Puy du Fou ở vùng Vendée của Pháp, Le Point nói về cuộc sống tách biệt của tổng thống Macron. L’Express có hồ sơ mang tựa đề "Trí thông minh nhân tạo, giấc mơ điên cuồng". Ở các trang trong, bện cạnh cuộc xâm lăng Ukraine, Trung Quốc luôn là đề tài được chú ý.

Le Point nhận định "Việc đầu thai của Đạt Lai Lạt Ma khiến Bắc Kinh lo sợ". Nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng vừa mừng sinh nhật 88 tuổi đang chuẩn bị người kế vị, và Trung Quốc muốn áp đặt quy định của mình trong việc chọn lựa vị thủ lãnh tương lai.

Những con kền kền Trung Quốc đang lượn lờ trên bầu trời để rình rập những dấu hiệu sa sút sức khỏe của Đạt Lai Lạt Ma. Riêng trong năm nay, cảnh sát Ấn Độ đã hai lần bắt giữ các gián điệp của Bắc Kinh tại Dharamsala và tại New Delhi - nhằm nghe ngóng xem ai sẽ là hiện thân của Đạt Lai Lạt Ma mới. Hoa Kỳ đã ra tay trước, thông qua một đạo luật trừng phạt các quan chức Trung Quốc can thiệp vào việc kế vị Đạt Lai Lạt Ma, còn Liên Hiệp Châu Âu chỉ nhẹ nhàng kêu gọi Bắc Kinh "tôn trọng Phật giáo Tây Tạng".

Thụy My

Ukraine dồn dập phản công tại miền nam và miền đông

Thanh Hà, RFI, 28/04/2023

Kiev hôm 27/07/2023 thông báo đã giành lại được làng Staromaiorske, đông nam Ukraine. Cùng ngày tổng thống Nga Vladimir Putin xác nhận " cường độ các cuộc giao tranh đang tăng lên hơn rất nhiều" cũng ở khu vực này. Một số nhà quan sát cho rằng dường như chiến dịch phản công của Kiev đang bước vào giai đoạn 2 và với một " nhịp độ dồn dập hơn" ở hai khu vực miền nam và miền đông Ukraine.

Binh sĩ Ukraine pháo kích các vị trí của Nga trên tiền tuyến ở vùng Zaporijjia, ngày 24/06/2023. AP - Efrem Lukatsky

Thông tín viên đài RFI Emmanuel Chaze từ Sloviansk, trong vùng Donetsk, điểm qua tình hình chiến sự :

Quân đội Ukraine sáng Thứ Năm cho biết đang dồn lực lượng về hai phía trong khu vực miền nam Ukraine, nhằm chọc thủng các tuyến phòng thủ của đối phương. Chiến thuật này cho phép đem lại một số thành công : tại vùng Zaporijjia, Ukraine đã tiến hành một cuộc tấn công khá quan trọng. Dường như họ đã chọc thủng được tuyến phòng thủ của Nga gần thành phố Orikhiv. 

Thế còn ở khu vực Donetsk, quân đội Ukraine chiếm lại được làng Staromaiorske. Ngoài ra lực lượng Ukraine cũng đang tiến về Klishichiivka ở phía nam Bakhmut. Tuy nhiên ở phía bắc thành phố, tình hình rất gay go. Phía Ukraine liên tục bị Nga tấn công và khó để kềm hãm đà tiến của quân Nga trên tuyến đường nối liền Kupyansk với Kreminna.

Về phía các nhà quan sát quốc tế, mọi người ghi nhận một sự thay đổi về nhịp độ các chiến dịch phản công của Ukraine. Một số nguồn tin cho biết là đã có thêm những binh đoàn vừa được điều đến hiện trường ở khu vực miền nam Ukraine, quân nhân được trang bị tốt và họ từng được phương Tây đào tạo. Câu hỏi còn lại là liệu rằng Ukraine thực sự khởi động giai đoạn mới trong chiến dịch phản công hay chưa. 

Lại xuất hiện drone " của Ukraine" trên bầu trời Moskva

Sáng nay (28/7) Bộ quốc phòng Nga trên mạng Telegram cho biết đã bắn hạ một drone của Ukraine tại thủ đô Moskva. Tin trên cũng đã được đô trưởng Moskva Sergey Subianin xác nhận nhưng không đi sâu vào chi tiết. Hôm đầu tuần một trong hai drone bị bắn hạ ngay khu vực chỉ cách Bộ quốc phòng Nga có vài trăm mét. Nga liên tục thông báo bắn hạ drone của Ukraine trên bầu trời thủ đô Moskva. 

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 28/07/2023

*****************************

Ukraine mở đợt phản công mới nhằm cắt đứt bán đảo Crimea với vùng Donbass

Phan Minh, RFI, 27/07/2023

Lực lượng Ukraine đã mở đợt phản công mới chống lại quân đội Nga với hàng nghìn quân tiếp viện được phương Tây huấn luyện. Chiến dịch phản công mới dự kiến sẽ kéo dài từ một đến ba tuần. Nhật báo Mỹ The New York Times ngày 26/07/2023 đã trích dẫn hai quan chức Lầu Năm Góc ẩn danh, cho biết Washington đã được Kiev thông báo về cuộc phản công.

Binh sĩ thuộc Lữ đoàn 1 Vệ binh Quốc gia Ukraine chuẩn bị sử dụng lựu pháo 105mm OTO-Melara Mod 56 do Ý sản xuất để tấn công lực lượng Nga ở vùng Donetsk, miền Đông Ukraine, ngày 23/07/2023. Reuters - Stringer

Theo lời thuật của các quan chức Mỹ, mục tiêu chính của quân đội Ukraine là thị trấn Tokmak, thuộc tỉnh Zaporijjia, trước khi Kiev tập trung lực lượng để tiến vào thành phố Melitopol, xa hơn một chút về phía nam để cắt đứt cầu nối các vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng và bán đảo Crimea, bị Moskva sáp nhập hồi năm 2014.

Các quan chức Nga do điện Kremlin cử đến các vùng lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng đã xác nhận thông tin nói trên.

Vẫn về tình hình chiến sự, lực lượng Không Quân Ukraine, hôm qua 26/07, cho biết đã đánh chặn 36 tên lửa hành trình do Nga bắn trong một cuộc oanh kích mới.

Được AFP trích dẫn, trung tướng Mykola Olishchuk cho biết lực lượng Ukraine đã đánh chặn 3 tên lửa Kalibr trong loạt oanh kích đầu tiên vào buổi chiều và 33 tên lửa X-101 và X-555 vào buổi tối. Các tên lửa được 8 máy bay ném bom Tu-95 phóng đi, từ phía đông nam hướng về phía tây Ukraine.

Không Quân Ukraine, trong cùng ngày, cũng đề cập đến một cuộc oanh kích khác của Nga nhắm vào khu vực Khmelnytsky ở phía tây Ukraine, vùng thường xuyên bị Moskva tấn công.

Phan Minh

Nguồn : RFI, 27/07/2023

Romania lên án Nga tấn công vào các cảng dọc sông Danube

Trọng Nghĩa, RFI, 25/07/2023

Tổng thống Romania Klaus Iohannis ngày 24/07/2023 đã cảnh báo về "những nguy cơ an ninh nghiêm trọng ở Biển Đen" sau khi Nga mở các cuộc oanh kích vào những cơ sở hạ tầng cảng trên sông Danube, ở vùng biên giới với Romania và Moldova.

Ảnh tư liệu : Tổng thống Romania Klaus Iohannis phát biểu ở Kaunas, Litva, ngày 25/11/2022. AP - Mindaugas Kulbis

Trên mạng Twitter, tổng thống Romania tuyên bố : "Tôi cực lực lên án các cuộc tấn công gần đây của Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng dân sự của Ukraine trên sông Danube, rất gần lãnh thổ Romania", một quốc gia thành viên NATO.

Trước đó cùng ngày, một cư dân mạng Romania đã đăng lên mạng xã hội hình ảnh một vụ nổ ở bờ bên kia sông Danube thuộc lãnh thổ Ukraine, đối diện với bờ sông bên phía Romania. Cảng Reni của Ukraine dường như đã bị tấn công. Thành phố Reni, đối diện với Romania, cũng nằm cách Moldova không xa.

Hôm qua, chính quyền Ukraine xác nhận là Nga đã mở một cuộc tấn công bằng drone kéo dài 4 tiếng đồng hồ đánh vào cơ sở hạ tầng cảng ở Odessa, miền Nam Ukraine, một khu vực chiến lược cho hàng xuất khẩu của nước này.

Tổng thống Klaus Iohannis lo lắng : "Tình hình leo thang gần đây ảnh hưởng đến vận chuyển ngũ cốc của Ukraine, qua đó ảnh hưởng đến an ninh lương thực thế giới".

Căng thẳng đã gia tăng sau khi điện Kremlin không triển hạn thỏa thuận về xuất khẩu ngũ cốc Ukraine bằng đường biển.

Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 02/2022, một phần ngũ cốc được vận chuyển qua sông Danube và cảng Constanta của Romania, trên Biển Đen.

Theo ông Arthur Portier, chuyên gia phân tích tại Agritel, các cuộc tấn công mới đây của Nga đã khiến giá lúa mì tăng lên mức cao nhất trong 4 tháng và sau khi hành lang trên biển bị đóng, nếu các cảng trên sông Danube bị hư hại hoặc phá hủy, khả năng Ukraine xuất khẩu nông sản sẽ giảm mạnh.

Trong một cuộc họp báo ở Washington, phát ngôn viên Bộ ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã thảo luận về chủ đề này với đồng nhiệm Romania Luminita Odobescu.

Ông Miller khẳng định : "Kể từ khi xung đột nổ ra, chúng tôi đã nói rõ và sẽ tiếp tục nhắc lại rằng chúng tôi sẽ bảo vệ từng tấc đất của lãnh thổ NATO. Ngoại trưởng (Mỹ) đã nhấn mạnh rõ ràng điều này trong cuộc điện đàm (với ngoại trưởng Romania)".

Ông Blinken đã thảo luận với chính quyền Romania về các phương án giúp xuất khẩu ngũ cốc Ukraine, nhưng thừa nhận rằng "không có giải pháp hoàn hảo nào khác" có thể thay thế việc vận chuyển an toàn qua ngã Biển Đen.

Trọng Nghĩa

************************

Nga nâng trần tuổi quân dự bị động viên thêm 5 năm

Thùy Dương, RFI, 25/07/2023

Tại Nga, tuổi trần quân dự bị động viên được nâng thêm 5 năm. Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm nay 25/07/2023 ký ban hành luật sửa đổi quy định về tuổi trần động viên quân dự bị, sẽ chính thức có hiệu lực từ 01/01/2024.

Lực lượng dự bị Nga tập huấn tại khu vực Donetsk, Ukraine, ngày 04/10/2022. Reuters – Alexander Ermochenko

Từ Moskva, thông tín viên Jean-Didier Revoin, giải thích :

"Độ tuổi tối đa cho toàn bộ quân dự bị động viên của quân đội Nga đã được tăng thêm 5 năm. Như vậy là binh lính, thủy thủ và hạ sĩ quan có thể được gọi nhập ngũ đến năm 55 tuổi. Ở cấp sĩ quan, độ tuổi này sẽ là 60 đối với đại úy, 65 đối với sĩ quan cao cấp và 70 đối với cấp tướng. Tuy nhiên, vẫn có thể có những điều chỉnh đối với những người có liên quan trong giai đoạn chuyển tiếp kéo dài đến năm 2028.

Trong quá trình biểu quyết dự luật sửa đổi tại Nghị Viện, một nghị sĩ từng nhấn mạnh là những sửa đổi này là nhằm cải thiện an ninh của Liên Bang Nga và nâng cao khả năng phòng thủ của đất nước.

Đúng là những sửa đổi này đã được đề xuất vào tháng 11 năm ngoái, tức là sau khi lệnh động viên 300.000 quân dự bị được ban hành trong khuôn khổ các chiến dịch ở Ukraine. Cuộc huy động một phần quân dự bị động viên đã khiến hàng trăm ngàn đàn ông trong độ tuổi chiến đấu phải trốn ra nước ngoài.

Với những quy định mới này, quân đội Nga sẽ có thêm một lực lượng giúp họ bước đầu tránh phải tiến hành tổng động viên, nếu cần thiết".

Thùy Dương

************************

Belarus sẵn sàng đối phó với xung đột vũ trang

Chi Phương, RFI, 25/07/2023

Bộ trưởng Tình trạng khẩn cấp Belarus hôm qua, 24/07/2023, thông báo đang chuẩn bị hoàn thiện kho vũ khí và huấn luyện quân sự để có thể sẵn sàng hỗ trợ Bộ quốc phòng và bộ Nội Vụ nước này trong trường hợp xảy ra xung đột vũ trang. Trong cùng ngày, hàng ngàn lính đánh thuê Wagner đã đến Belarus, đóng quân cách biên giới phía bắc Ukraine 230 km.

Các binh sĩ Belarus thuộc Lực lượng Tác chiến Đặc biệt (SOF) và các chiến binh thuộc nhóm lính đánh thuê Wagner diễn tập gần Brest, Belarus. Ảnh được công bố hôm 20/07/2023. AP

Theo Reuters, trên kênh truyền hình quốc gia Belarus 1, bộ trưởng Tình trạng khẩn cấp Vadim Sinyavsky cho biết : Các nhân viên sẽ "sẵn sàng hỗ trợ các bộ khác trong trường hợp xảy ra xung đột vũ trang hoặc các cuộc nổi loạn khiến nhiều người phải tham gia". Trước đó, tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã khẳng định muốn toàn bộ nam giới của nước này, "ít nhất đều có khả năng sử dụng vũ khí để đối phó với trường hợp bị xâm lược".

Mặc dù Belarus không trực tiếp tham gia cuộc chiến tại Ukraine, nhưng tổng thống Lukashenko đã cho phép Nga sử dụng lãnh thổ Belarus để tấn công Kiev khi tiến hành xâm lược Ukraine hồi tháng 02/2022. Minsk và Moskva cũng đã tổ chức nhiều cuộc thao dượt chung. Gần đây, tổng thống Belarus cũng đã làm trung gian giữa điện Kremlin và lãnh đạo Wagner Prigozhin, chấm dứt cuộc nổi loạn bất thành của Wagner và chấp thuận tiếp đón binh lính của tập đoàn bán quân sự trên lãnh thổ nước này. Theo tổ chức Belaruski Hajun, chuyên theo dõi các hoạt động quân sự, được AP trích dẫn, hôm qua, khoảng 3.450 đến 3.650 lính Wagner đã đến Asipovichy, cách biên giới Ukraine 230 km về phía bắc. Hình ảnh vệ tinh cho thấy khoảng 700 phương tiện và các thiết bị xây dựng cũng đã đến nước này.

Nga – Ukraine tấn công nhau bằng drone

Về tình hình chiến sự tại Ukraine, theo AFP, trong đêm thứ Hai rạng sáng thứ Ba, lực lượng Kiev đã phát hiện và phá hủy tất cả các drone mà Nga dùng để tấn công vào thủ đô Ukraine. Đây là vụ tấn công bằng drone thứ 6 vào Kiev chỉ riêng trong tháng Bảy. Trước đó, trong cùng ngày, Nga đã tuyên bố sẽ đáp trả việc Ukraine dùng drone tấn công vào thủ đô Moskva và bán đảo Crimea.

Trong đêm hôm qua, quân đội Nga cho biết đã phá hủy 2 drone hải quân của Ukraine, tấn công vào một trong các tàu tuần tra trên Biển Đen, cách Sebastopol 370 km.

Còn tại Ukraine, liên quan đến nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, cơ quan Năng Lượng Nguyên Tử Quốc Tế (AIEA) hôm qua cho biết đã phát hiện một một số quả mìn sát thương cá nhân trong khu vực rào chắn ngăn cách bên trong và bên ngoài nhà máy. Lãnh đạo của cơ quan này cho rằng những loại chất nổ như vậy được tìm thấy ở khu vực này là "không tuân thủ tiêu chuẩn an toàn và hướng dẫn về an ninh hạt nhân của AIEA". Nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu đã rơi vào tay quân đội Nga từ tháng 03/2022, từng bị hỏa hoạn và nhiều lần bị cắt điện, làm dấy lên lo ngại về một thảm họa hạt nhân.

Chi Phương

***********************

Nga cáo buộc Ukraine dùng drone "tấn công" thủ đô Moskva

Trọng Thành, RFI, 24/07/2023

Nga tố cáo Ukraine tấn công thủ đô Moskva bằng drone trong đêm 23 rạng sáng 24/07/2023. Một trong hai drone đã rớt xuống gần khu vực Bộ quốc phòng Nga.

Công nhân dọn dẹp kính bị vỡ sau một vụ tấn công bằng drone ở Moskva, Nga, ngày 14/07/2023. AP

Theo thông báo của Bộ quốc phòng Nga, "sáng nay, một mưu toan của chế độ Kiev sử dụng hai drone tấn công khủng bố nhắm vào các vị trí nằm trong khu vực thành phố Moskva đã bị ngăn chặn". Theo hãng thông tấn Nga TASS, nhiều mảnh vỡ của drone đã rớt gần trụ sở Bộ quốc phòng, tại đại lộ Komsomolsky Prospekt, một trục đường chính của thủ đô Moskva. Phóng viên của AFP, có mặt tại chỗ, chứng kiến một tòa nhà bị hỏng mái. Chiếc drone thứ hai nhắm vào một trung tâm thương mại ở phố Likhatcheva, gần một đại lộ vành đai Moskva.

Đô trưởng Sergei Sobyanin cho biết cụ thể là các drone đã tấn công vào một số tòa nhà "không phải nơi ở của dân cư" vào khoảng 4 giờ sáng, giờ địa phương. Bộ quốc phòng Nga và đô trưởng Moskva đều cho biết không có nạn nhân nào trong các vụ tấn công này.

Ukraine hôm nay đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công bằng drone vào Moskva, một cuộc tấn công mà theo họ cho thấy tính dễ bị tổn thương của thủ đô Nga. Đây là một tuyên bố hiếm hoi của Kiev, vốn thường từ chối hoặc không bình luận về các cuộc tấn công.

Tại bán đảo Crimea, theo chính quyền do Nga dựng lên, thêm một kho đạn của Nga tại phía bắc bán đảo bị drone Ukraine tấn công hôm nay.

UNESCO lên án "bước leo thang mới" của Nga

Các cuộc "tấn công" bằng drone nói trên diễn ra ngay sau vụ quân Nga oanh kích nhà thờ Chính Thống Giáo Chúa Biến Hình,  di sản UNESCO, ở thành phố cảng Odessa của Ukraine đêm hôm trước. Ít nhất 25 công trình kiến trúc lịch sử tại Odessa đã bị trúng tên lửa Nga trong đợt tấn công này. Tổng thống Ukraine tuyên bố sẽ trả đũa "các hành động khủng bố của Nga tại Odessa".

Theo AFP, tổ chức UNESCO hôm qua đã "cực lực lên án" các hành động tấn công tàn bạo của quân đội Nga’ nhắm vào nhiều di tích văn hóa, lịch sử, trong đó có nhà thờ Chúa Biến Hình Spaso-Preobrazhensky, có tuổi đời hơn 2 thế kỷ. Tổng giám đốc UNESCO Audrey Azoulay nhận định : "Các hành động hủy diệt khủng khiếp này đánh dấu một bước leo thang bạo lực chống lại các di sản văn hóa của Ukraine". Lãnh đạo UNESCO kêu gọi chính quyền Nga "tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế về bảo tồn di sản".

Trọng Thành

*************************

Bom mìn của Nga làm chậm đà phản công của Ukraine

Phan Minh, RFI, 27/07/2023

Ukraine hôm nay, 24/07/2023, thông báo đã chiếm lại hơn 16 km2 từ quân đội Nga vào tuần trước. Ở mặt trận phía nam, đà phản công của quân Ukraine rất chậm, mỗi ngày Kiev chỉ tiến được hơn 1 km2, do lực lượng công binh gặp rất nhiều khó khăn trong việc rà phá bom mìn mà quân Nga đặt khắp nơi.

Một người lính gỡ mìn ở Irpin, gần Kiev, Ukraine, ngày 19/04/2022. AP - Efrem Lukatsky

Từ phía nam khu vực Dnipro, đặc phái viên RFI Stéphane Siohan gửi về bài phóng sự : 

"Chúng tôi đang ở trong một doanh trại quân đội cách mặt trận 20 km. Mới hôm qua, Andriy đã ở một nơi không xa Staromaiorske, trên tuyến đầu của cuộc phản công. Andriy chỉ huy một nhóm đặc công của Lữ đoàn phòng vệ lãnh thổ 128. Anh phải dùng dao để dò mìn dưới đất khi tiến gần các vị trí của quân địch.

Andriy nói : "Lần cuối cùng mà chúng tôi tiến lên trước nhóm xung kích, chúng tôi vượt qua 300 mét đầu rất nhanh, chỉ mất hai hoặc ba tiếng đồng hồ. Nhưng khi quay lại vào ngày hôm sau, chúng tôi đã mất cả ngày để tiến được 600 mét. Tất nhiên, nhóm của chúng tôi thường là mục tiêu tấn công của pháo binh Nga, nhưng chúng tôi có thể làm gì khác ? Chúng tôi vẫn phải làm nhiệm vụ khi được huy động".

Sau khi vô hiệu hóa mìn, nhóm của Andriy dùng các băng bằng nhựa để đánh dấu mặt đất, tạo ra một hành lang hẹp mà đơn vị tấn công sẽ đi qua. Nhưng theo Oleksandr, một kỹ sư rà phá bom mìn thuộc Lữ đoàn 128, nhiệm vụ này hết sức gian nan.

Oleksandr nói : "Họ đã đặt bao nhiêu quả mìn ? Tôi không biết. Chúng tôi đã tìm thấy 250 quả mìn trên diện tích 100 m2. Tôi có cảm giác như có bao nhiêu mìn từ thời Liên Xô họ đều đặt hết vào Ukraine".

Để tiến xa hơn, những người lính rà phá bom mìn sẽ cần có drone được trang bị camera hồng ngoại để định vị mìn và thiết bị tiên tiến để kích nổ chúng từ xa.

Hàng ngày, những chiến binh của Lữ đoàn 128 mở những con đường mới, nhưng với tốc độ này, biển Azov vẫn còn rất xa". 

Phan Minh

Ukraine mở đợt phản công mới nhằm cắt đứt bán đảo Crimea với vùng Donbass

Phan Minh, RFI, 27/07/2023

Lực lượng Ukraine đã mở đợt phản công mới chống lại quân đội Nga với hàng nghìn quân tiếp viện được phương Tây huấn luyện. Chiến dịch phản công mới dự kiến sẽ kéo dài từ một đến ba tuần. Nhật báo Mỹ The New York Times ngày 27/07/2023 đã trích dẫn hai quan chức Lầu Năm Góc ẩn danh, cho biết Washington đã được Kiev thông báo về cuộc phản công.

Binh sĩ thuộc Lữ Đoàn 1 Vệ binh Quốc gia Ukraine chuẩn bị sử dụng lựu pháo 105mm OTO-Melara Mod 56 do Ý sản xuất để tấn công lực lượng Nga ở vùng Donetsk, miền Đông Ukraine, ngày 23/07/2023. Reuters - Stringer

Theo lời thuật của các quan chức Mỹ, mục tiêu chính của quân đội Ukraine là thị trấn Tokmak, thuộc tỉnh Zaporijjia, trước khi Kiev tập trung lực lượng để tiến vào thành phố Melitopol, xa hơn một chút về phía nam để cắt đứt cầu nối các vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng và bán đảo Crimea, bị Moskva sáp nhập hồi năm 2014.

Các quan chức Nga do điện Kremlin cử đến các vùng lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng đã xác nhận thông tin nói trên.

Vẫn về tình hình chiến sự, lực lượng Không Quân Ukraine, hôm qua 26/07, cho biết đã đánh chặn 36 tên lửa hành trình do Nga bắn trong một cuộc oanh kích mới.

Được AFP trích dẫn, trung tướng Mykola Olishchuk cho biết lực lượng Ukraine đã đánh chặn 3 tên lửa Kalibr trong loạt oanh kích đầu tiên vào buổi chiều và 33 tên lửa X-101 và X-555 vào buổi tối. Các tên lửa được 8 máy bay ném bom Tu-95 phóng đi, từ phía đông nam hướng về phía tây Ukraine.

Không Quân Ukraine, trong cùng ngày, cũng đề cập đến một cuộc oanh kích khác của Nga nhắm vào khu vực Khmelnytsky ở phía tây Ukraine, vùng thường xuyên bị Moskva tấn công.

Phan Minh

*************************

Sáng kiến cung ứng lốp xe cho quân đội ở các vùng chiến sự

Phan Minh, RFI, 27/07/2023

Từ gần một năm nay, nhiều tình nguyện viên Ukraine đã đi khắp đất nước để thu gom lốp xe và chuyển đến những vùng chiến sự nơi đang rất cần loại phụ tùng này.

Xe thiết giáp chuyển quân FV103 Spartan do Anh Quốc cung cấp được chở đến vùng nông thôn gần Bakhmut, miền đông Ukraine, ngày 09/07/2022. AFP – Miguel Medina

Từ Sloviansk, đặc phái viên RFI Emmanuelle Chaze gửi về bài phóng sự :

Quân đội Ukraine cần vũ khí, nhưng không chỉ có vậy. Các binh sĩ cần một vật dụng thiết yếu : lốp xe cho cho các phương tiện vận chuyển. Ở mặt trận, ô tô và xe tải của các binh sĩ hàng ngày bị hư hại do bị bắn phá, trúng các mảnh đạn hay thậm chí là trúng mìn.

Để đáp ứng nhu cầu này, từ tháng 9 năm ngoái, Slavik, một tình nguyện viên của tổ chức phi chính phủ Zampotech của Ukraine, đã đi thu gom lốp xe và mang ra mặt trận.

Slavyk nói : "Chúng tôi đến đây trong một đoàn xe khởi hành từ Kiev, đi cùng với hai thợ sửa lốp xe cùng với một chiếc ô tô".

Khi các khoản quyên góp tiền giảm dần, một chiến dịch thu thập trực tiếp lốp xe đã được phát động.

Slavyk nói : "Nếu có thể, chúng tôi muốn khuyến khích những người có lốp xe, không phải bánh xe cũ bị bỏ xó, mà là những lốp họ không dùng đến, gửi chúng qua đường bưu điện cho các lực lượng vũ trang, và chúng tôi sẽ lo việc gửi lốp đến những nơi đang cần".

Ở vùng tiền tuyến như Sloviansk, dịch vụ này được đánh giá rất cao : không bị chậm trễ về mặt hành chính, không phải trả tiền. Một người lính tỏ ra phấn khởi : "Dịch vụ này thật tuyệt vời !"

Với hơn một nghìn lốp xe được phân phối, các tình nguyện viên của Zampotech đã trở thành một nguồn hỗ trợ quan trọng cho lực lượng vũ trang Ukraine.

Phan Minh

Đội quân công dân, những người hùng bình dị chiến đấu cho tổ quốc Ukraine

Báo Le Figaro hôm nay 25/07/2023 có bài về "Đội quân công dân đang chiến đấu để giải phóng Ukraine khỏi ách thống trị của quân Nga". Lữ đoàn cơ giới số 67, nguyên là binh đoàn tình nguyện DUK-Pravyi Sektor, đã đóng vai trò chủ chốt trong việc cứu vãn cuộc cách mạng Maidan và bảo vệ Donbass. Đơn vị này là biểu hiện cho mối liên hệ "quân dân cá nước".

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự tang lễ của Dmytro Kotsiubaylo tức anh hùng "Da Vinci" tại thánh đường Micae ở Kiev ngày 10/03/2023. AP - Thibault Camus

Thời thế tạo anh hùng

Qua trung gian của David Piguet, cựu sĩ quan Pháp đã gia nhập đội ngũ chí nguyện quân quốc tế sau khi Nga xâm lăng Ukraine, nhà báo gặp được Andriy Stempitskiy, phó chỉ huy lữ đoàn và tham mưu trưởng Oleksandr Sachko. Cả hai vừa từ chiến trường về, hẹn gặp bên cạnh một con đường ở đông nam Ukraine, ở một địa điểm được giữ bí mật đến phút chót. Họ cho biết : "Hầu hết lính của chúng tôi là thường dân, sẽ quay lại với nghề nghiệp chính sau khi đuổi xong giặc. Đó là các doanh nhân, kiến trúc sư… thậm chí có cả một ca sĩ của Nhà hát Opéra Paris là Wassyl Slipak đã tử trận".

Còn có Dmytro Kutsiubailo tức anh hùng "Da Vinci" đã hy sinh ở Bakhmut tháng Ba năm nay. Anh được tổ chức quốc tang với sự hiện diện của tổng thống Zelensky và tổng tham mưu trưởng quân đội Zalujny, mọi người đều quỳ gối trước quan tài để tiễn biệt. Da Vinci từng chiến đấu dưới quyền của Stempitskiy và Sachko. Họ đều có niềm tin vững chắc là Ukraine sẽ giành lại được tất cả những vùng đất bị tạm chiếm, dù quân số ít hơn nhiều và đang bị thiệt hại nặng.

Cả hai không giấu diếm rằng vượt được "vạn lý trường thành" mà quân Nga dựng lên không khác nào cuộc đổ bộ Normandy đối với người Ukraine. Sachko đưa điện thoại cho xem ảnh một chiến binh bị mất cả hai chân sau khi đạp phải mìn khi cố vượt qua phòng tuyến Nga, một nỗ lực "đã và sẽ còn đẫm máu".

Từ cách mạng Maidan, Donbass đến toàn quốc kháng chiến

Cuộc phiêu lưu của tiểu đoàn tình nguyện "Pravyi Sektor" (nghĩa là "cánh bên phải") bắt đầu từ năm 2013, khi nổi lên cuộc cách mạng Maidan chống lại tổng thống thân Nga Viktor Yanukovich. Cũng như Putin và Lukachenko, ông ta ra tay đàn áp, nhưng lực lượng Berkut vấp phải sự kháng cự mạnh mẽ bất ngờ. Một số người biểu tình yêu nước ở "khu vực bên phải" quảng trường Maidan đã bí mật đưa vũ khí đến để bảo vệ người dân. Đó là những chiến binh trong đó có vài nhóm dân tộc chủ nghĩa và cực hữu kịch liệt chống cộng, họ làm thành chiếc khiên bảo vệ cho những người phản kháng.

Sau khi đã có 62 người chết và hàng trăm người bị thương, Yanukovich chạy trốn. Những người ở "cánh phải" đã giúp cách mạng thắng lợi. Đến năm 2014 khi Luhansk và Donetsk ly khai dưới sự giựt dây của Moskva, đơn vị tình nguyện quân DUK-Pravyi Sektor hình thành với hàng trăm người "cánh phải" Maidan tham gia. Nhiệt huyết và sự linh hoạt của đội ngũ này giúp ích rất nhiều cho quân đội vẫn còn chưa thoát khỏi nạn quan liêu thời xô-viết.

Khi quân Nga tràn sang ngày 24/02/2022, họ đã sẵn sàng chiến đấu : 1.000 quân đang ở Donbass cộng với 7.000 quân dự bị và thêm 10.000 người tình nguyện gia nhập ngay từ ngày đầu tiên. Từ 2014 đến 2022, những chiến sĩ tình nguyện không hề có lương, họ lệ thuộc hoàn toàn vào sự đóng góp của người dân. Cũng như tiểu đoàn Azov và Svoboda, DUK-Pravyi Sektor từ lâu mang tiếng là cực hữu do tuyên truyền của Nga. Trên thực tế, đơn vị thu hút một xã hội dân sự đa dạng, trong đó có nhiều người nói tiếng Nga, người gốc Do Thái và cả người Hồi giáo. Những khuôn mặt cực đoan, phân biệt chủng tộc, bài Do Thái đều đã bị trục xuất.

Nhà báo Natalya Pozniak-Khomenko, chủ tịch một tổ chức tình nguyện khẳng định : "Ai nói Azov hay DUK là phát-xít ? Chính là tuyên truyền của Nga ! Chương trình hành động của Pravyi Sektor là đuổi quân Nga chiếm đóng, giảng dạy tiếng Ukraine, giáo dục tình yêu đất nước. Chẳng lẽ đó là điều xấu ?". Đến tháng 4/2022, việc hội nhập DUK vào quân đội đã xóa bỏ mối hoài nghi cuối cùng về lực lượng này. Chín năm sau khi thành lập, những chiến binh DUK tượng trưng cho dân tộc cô-dắc cầm súng bảo vệ tổ quốc, hoàn toàn khác với những đội quân lính đánh thuê như Wagner mà Putin sử dụng, cầm súng vì tiền.

Ngõ cụt chính trị của Tây Ban Nha

Cũng tại Châu Âu, Le Monde trong bài xã luận nhận định "Tây Ban Nha đang trong ngõ cụt chính trị". Khi thủ tướng Pedro Sanchez giải thể Quốc hội và tổ chức bầu cử trước thời hạn sau khi phe tả thất bại nặng nề trong các cuộc bầu cử địa phương hôm 28/05, mục tiêu là làm rõ tình hình chính trị tại một đất nước chưa bao giờ chia rẽ như vậy. Rốt cuộc Tây Ban Nha lại lâm vào tình thế rối rắm hơn. Cuộc bỏ phiếu hôm Chủ nhật 23/07 dẫn đến bế tắc còn trầm trọng hơn trước. Không đảng nào chiếm được đa số, không loại trừ khả năng phải tổ chức cuộc bầu cử mới, và cũng không có gì bảo đảm rằng sau đó sẽ có được một đa số ổn định. Chỉ có một liên minh rộng rãi mới mở ra được triển vọng, nhưng ai có thể tin vào kịch bản này khi mâu thuẫn giữa cánh tả và cánh hữu chưa bao giờ sâu sắc đến thế ?

Bầu cử Cam Bốt : Không được bỏ phiếu trắng !

Liên quan đến Đông Nam Á, Le Monde cho biết "Tại Cam Bốt, đảng của ông Hun Sen chiến thắng trong cuộc bầu cử đã được đo ni đóng giày". Đảng đối lập duy nhất là Ánh Nến (The Candlelight Party hay CLP) bị loại hồi tháng Năm do không cung cấp được bản chính đăng ký hoạt động ở Bộ Nội vụ. Kim Suor Phirith, phát ngôn viên đảng này nói rằng đã xin cấp bản sao nhưng không được. Tài liệu bị mất trong vụ khám xét trụ sở năm 2017, đặt chung địa chỉ với đảng Cứu nguy Dân tộc Cam Bốt đã giải thể.

Trong số 17 đảng nhỏ, Funcipec quay lại chính trường nhưng có thể trở thành bù nhìn cho gia tộc Hun Sen. Ông hoàng Chakravuth, lâu nay làm giám đốc tin học cho một tập đoàn đa quốc gia ở nước ngoài, ít được biết đến trong nước. Để tránh rủi ro bị tẩy chay, một đạo luật đưa ra ngay trước cuộc bầu cử nhằm trừng phạt mọi xúi giục bỏ phiếu trắng, có nghĩa là gạch chéo trên phiếu bầu. Bốn nhà tranh đấu của đảng Ánh Nến đã bị bắt vì tội này trong những tuần vừa qua. Hôm Chủ nhật lúc bầu cử đang diễn ra, báo chí liên tục đưa tin về 37 người được cho là "nổi loạn" thuộc một nhóm Telegram "âm mưu" kêu gọi bỏ phiếu trắng và "phá hoại dân chủ".

Với 78% số phiếu, 84% cử tri tham gia, đảng PCC chiếm 120/125 ghế trong Quốc hội. Số chỗ còn lại có thể của đảng bảo hoàng Funcinpec, ít khi chỉ trích thủ tướng. Điều quan trọng là vị trí dân biểu cho con trai của Hun Sen là Hun Manet, 45 tuổi, tướng bốn sao và là phó tổng tham mưu trưởng quân đội Cam Bốt. Hun Manet ứng cử tại thủ đô Phnom Penh và chiếm được gần 80% số phiếu, giai đoạn đầu tiên trước khi chuyển giao quyền lực từ cha sang con. Trong bài phỏng vấn ngày 21/07, thủ tướng loan báo con trai ông sẽ lên thay "trong ba hoặc bốn tuần nữa". Chính phủ mới Cam Bốt sẽ tuyên thệ ngày 29/08.

Hun Sen-Hun Manet : Thủ tướng cha truyền con nối

La Croix nhận thấy "Tái đắc cử, thủ tướng Cam Bốt Hun Sen chuẩn bị sẵn chỗ cho con trai".  Le Monde trích lời Dim Sovannarom, phát ngôn viên Ủy ban bầu cử quốc gia : "Có gì sai nếu con ông Hun Sen làm thủ tướng ? Cuộc bầu cử của chúng tôi là tự do, công bằng và bình đẳng, đáp ứng mọi tiêu chí. Ở Singapore, con ông Lý Quang Diệu đang là thủ tướng, tại Nhật Bản, các dân biểu là con cái của những nghị viên trước đây". Tuy nhiên nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher của IFRI nhận định trên La Croix về cuộc bầu cử : "Hoàn toàn không phải là một tiến trình dân chủ, mà là một chế độ độc tài tự khoác cho mình tính chính danh".

Hun Manet có thành tích học tập ấn tượng, dù theo Sophie Boisseau du Rocher thì "vừa do cái tên, vừa bằng năng lực bản thân". Năm 1999 tốt nghiệp trường võ bị West Point, sau đó lấy bằng thạc sĩ kinh tế ở New York, đến 2009 là tiến sĩ kinh tế đại học Bristol. Trở về nước, Hun Manet giữ nhiều chức vụ khác nhau trong quân đội và đóng vai trò quan trọng trong cuộc xung đột biên giới với Thái Lan năm 2008 và 2011, nhờ đó chiếm được sự tin cậy của 16,5 triệu dân Cam Bốt.

Hun Manet cũng lãnh đạo đoàn thanh niên, thường xuyên tháp tùng cha trong những chuyến công du, đã gặp Tập Cận Bình năm 2020. Bà Boisseau du Rocher cho rằng quá trình và kinh nghiệm giúp Hun Manet "có thể được cả Trung Quốc và Mỹ chấp nhận".

"Con vua lại làm vua", con bộ trưởng lại làm bộ trưởng

Xuất hiện thường xuyên trên Facebook và Telegram, nhưng ông ta không bộc lộ nhiều về ý đồ chính trị. Nhà nghiên cứu không chờ đợi những thay đổi quan trọng khi Hun Manet lên cầm quyền : "Đó là một người con của chế độ, sẽ không bao giờ chối bỏ và chắc chắn muốn làm hệ thống được trường tồn". Tuy vậy trong giai đoạn đầu, Hun Sen khó thể giao trọn quyền cho Hun Manet. 

Một nhà quan sát nói với Le Monde, điều đáng lo tại Cam Bốt là những gì diễn ra bên trong đảng PPC : một đảng của những người đã đi qua chiến tranh muốn giành chỗ cho con cái mình. Hun Sen muốn chắc rằng con ông ta sẽ lên thay, và không ai dám chống lại. Từ nhiều tháng qua, đã có những cuộc thương lượng trong hậu trường để phân bố các bộ cho con cái hoặc người thân của các bộ trưởng hiện nay. Nếu Hun Sen vẫn bình thường thì sẽ ổn thỏa, còn nếu ông ta bị bệnh hay qua đời, mọi khả năng đều có thể xảy ra.

"Cơn sốt thú cưng" tại Trung Quốc

Trên lãnh vực xã hội, Le Monde cho biết tại Trung Quốc, nuôi thú cưng là phong trào đang phát triển mạnh trong giới trẻ giàu có. Ngành kinh doanh thức ăn, trang bị cho đến dịch vụ cho chó mèo đã tạo nên một lãnh vực đầy triển vọng. Lâu nay, ngành kinh doanh này phụ thuộc vào thị trường Mỹ và Châu Âu. Sau khi bị ông Donald Trump tăng thuế, các công ty như PetPal đã xây nhà máy tại Việt Nam và Cam Bốt để tránh né trừng phạt. Và giờ đây thì thị trường Hoa lục phát triển nhanh.

Sau Thượng Hải, "pet mania" đã lan đến Bắc Kinh. Chó mèo không chỉ được cung cấp thức ăn hữu cơ (bio) có truy vết, mà cả bánh sinh nhật và bánh trung thu. Những người chủ không chỉ mang chó mèo đi khám sức khỏe, mà cần cả thẩm mỹ viện. Chỉ riêng hệ thống Noble Pet đã có đến hơn 200 đơn vị nhượng quyền kinh doanh và chuẩn bị tăng lên 10.000 trong ba năm tới, với một số dịch vụ mới như tiệc cocktail và chiếu phim.

Tựa chính báo Pháp

Libération hôm nay 25/07/2023 đặt câu hỏi "Cảnh sát đứng trên luật pháp ?". Nhật báo thiên tả phản ứng trước phát biểu của giám đốc cảnh sát quốc gia, rằng trước khi xét xử, "chỗ của một cảnh sát viên không phải là trong nhà tù". Le Figaro nhận thấy "Macron đặt ra vấn đề trật tự nhưng mơ hồ về vụ nổi loạn". Vừa đặt chân lên Châu Đại Dương trong khuôn khổ chuyến đi bốn ngày, tổng thống Pháp muốn nhấn mạnh đến trật tự xã hội, một tháng sau đợt bạo loạn, và xem xét lại chính sách để hỗ trợ cho 500 thành phố bị ảnh hưởng nhiều nhất vì bạo lực.

Về thời sự quốc tế, Le Monde đưa tít trang nhất "Tây Ban Nha không tìm được đa số để lập chính phủ sau cuộc bầu cử Quốc hội". Nhật báo công giáo La Croix chạy tựa "Đại hội Thanh niên Công giáo Thế giới : Giáo hội lắng nghe thế hệ Z" (sinh từ 1997 đến 2010). Nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm đến "Mối đe dọa lên tăng trưởng Châu Âu" : nhu cầu tiêu thụ trong và ngoài khối đều trì trệ.

Thế vận hội Paris 2024 : Đoàn Pháp sẽ mặc "hàng hiệu"

Riêng về Thế vận hội Paris 2024, tập đoàn Pháp LVMH đứng đầu thế giới về hàng xa xỉ, lần đầu tiên sẽ trở thành đơn vị bảo trợ chính, sau nhiều tháng thương thảo. Ông Antoine Arnault, giám đốc hình ảnh của tập đoàn cho biết đó sẽ là một số tiền đáng kể, rất nhiều thương hiệu sẽ góp mặt. Lần đầu tiên nhà kim hoàn Chaumet sẽ vẽ kiểu huy chương thế vận, được Monnaie de Paris sản xuất. Do luật Evin hạn chế quảng cáo, rượu Hennessy hiện diện lặng lẽ hơn nhưng sẽ được phục vụ khách.

Vai trò của những thương hiệu thời trang nổi tiếng như Louis Vuitton, Christian Dior, Berluti… sẽ được xác định sau. Dường như đoàn vận động viên Pháp sẽ mặc trang phục của một trong số những thương hiệu thuộc LVMH trong lễ khai mạc và bế mạc, còn Louis Vuitton chế tạo hộp đựng các mề-đay. Thời điểm loan báo vào lúc còn 365 ngày nữa Thế vận hội Paris khai mạc, ngẫu nhiên trùng hợp với việc Léon Marchand, vận động viện được LVMH bảo trợ vừa phá kỷ lục thế giới bơi 400 mét hỗn hợp của huyền thoại Michael Phelps.

Thụy My

Phải chăng hàng loạt tướng lãnh Nga đang bị thanh trừng ?

L'Express nói về không khí bất an trong quân đội Nga sau gần 17 tháng chiến tranh, với tình trạng thay quân đổi tướng liên tục mà tuần báo gọi là "Những tướng lãnh xài một lần rồi bỏ". Một loạt sĩ quan cao cấp bị kỷ luật, gây ra tâm trạng hoang mang. Nếu họ được thay thế bằng những kẻ nịnh hót, sẽ là tin vui cho Ukraine, vốn đang tiến rất chậm trong chiến dịch phản công.

Tướng Sergei Surovikin (trái) và bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu (giữa) trong chuyến thăm bộ tham mưu liên quân ngày 17/12/2022 tại một địa điểm không được xác định. Tướng Surovikin không hề thấy xuất hiện sau vụ binh biến của Yevgeny Prigozhin ngày 24/06/2023. AP - Gavriil Grigorov

Những đề tài nhẹ nhàng của mùa hè chiếm trang nhất các tuần báo kỳ này. Courrier International nghỉ hè sớm, ra ba số nhập một với chủ đề "Tiếng gọi của những hòn đảo". Le Point nói về "Quyền lực siêu việt của giấc ngủ". L’Obs chạy tựa "Bye Lady Jane", tưởng niệm nữ nghệ sĩ gốc Anh Jane Birkin vừa qua đời trong tuần. L’Express tuy dành trang bìa cho nhà báo kiêm nhà hoạt động sinh thái Hugo Clément, nhưng có hồ sơ công phu về "Những người thân Nga và những kẻ ngốc hữu dụng".

Cuộc phản công "lâu dài và khó khăn" của Kiev

Về chiến tranh Ukraine, L'Obs đặt câu hỏi "Tái chiếm 200 kilomet vuông một tháng : Tại sao cuộc phản công lại tiến chậm như vậy ?". Quân đội Ukraine đã chiếm lại được 210 cây số vuông (gồm 180 kilomet vuông ở miền nam và 30 kilomet vuông ở miền đông), tổng cộng gấp đôi diện tích Paris, trung bình giành lại được 35 kilomet vuông một tuần. Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định : "Mỗi kilomet giành lại được, mỗi trận thắng của các đơn vị được đều xứng đáng được hàm ân".

Hệ thống mìn bẫy của Nga dày đặc chưa từng thấy, kéo dài "từ 4 đến 16 kilomet", đặc biệt ở Zaporijia còn được gài rất sâu, các chiến binh không thể tiến được nếu chỉ có những chiếc thiết giáp. Trước bức tường mìn chống tăng, mìn chống cá nhân, bẫy rập được rải khắp nơi bằng giàn phóng rốc-kết hoặc drone, quân đội Ukraine phải thay đổi chiến thuật. Quá thiếu công binh gỡ mìn, họ phải cho những toán nhỏ chiến binh làm việc ngày đêm, bò trườn trên mặt đất để mở đường. Kiev mới nhận được chưa đến 15% số thiết bị phá mìn được phương Tây hứa như loại MICLIC nổi tiếng của Mỹ.

Đối với nhà phân tích quân sự Franz-Stefan Gady của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, lực lượng Ukraine tiến chậm do không nắm vững hợp đồng tác chiến quy mô, thường chỉ tấn công trực tiếp vào các vị trí Nga. Kiev nêu ra tính chất "lâu dài và khó khăn" của cuộc chiến, đề nghị được chi viện chiến đấu cơ và xe tăng.

Ukraine đang cần khẩn cấp thêm 200 đến 300 thiết giáp, 60 đến 80 chiến đấu cơ F-16, 5 đến 10 hệ thống phòng không. Về đạn dược, Ukraine sử dụng 4.500 đến 6.000 quả đạn pháo cỡ lớn mỗi ngày, 150 đến 200 hỏa tiễn tầm xa mỗi tháng, đặc biệt là Storm Shadow của Anh.  Hoa Kỳ loan báo viện trợ thêm 1,3 tỉ đô la, nhưng vũ khí không thể đến nơi sớm vì không thể lấy trực tiếp từ kho của quân đội Mỹ. Được chờ đợi từ lâu, thực ra đây là đợt phản công thứ ba sau khi giải phóng Kharkiv và Kherson, chưa kể trận Kiev. Bên cạnh đó Ukraine vẫn chưa tung ra hết lực lượng.

Địa ngục chiến tranh Ukraine và cuộc sống dưới lòng đất

Trên chiến trường, L'Obs có bài phóng sự cảm động mô tả "Cuộc sống nơi tiền tuyến". Ngôi làng bị tàn phá, những người sống sót trú ngụ trong những căn hầm dưới lòng đất, các cha tuyên úy xông pha dưới đạn bom chỉ được bảo vệ bằng đức tin, những chiếc xe jeep chở thương binh tử sĩ... Đó là hình ảnh thường nhật trong giai đoạn phản công của những người đang sống trong địa ngục chiến tranh.

Những gì còn sót lại của làng Velyka Novossilka chỉ là những ngôi nhà bị xé toang, những mảng tường đổ. Nhưng trên mảnh đất đầy mảnh vỡ hỏa tiễn, là những bông hoa - Bakhmut cách đó 30 kilomet vốn là "thành phố hoa hồng". Ngôi làng nhỏ bé có vị trí chiến lược vì mở ra phía nam hai thành trì đang bị Nga chiếm : Melitopol, cửa ngõ duy nhất để vào Crimea, và Mariupol, thành phố tuẫn đạo mà Ukraine đang mơ giải phóng. Những tiếng gầm thét của đại bác Howitzer, tiếng rít của moọc-chê, và mùi thuốc súng nồng nặc…

Tưởng chừng như một vùng đất chết, nhưng ngay khi chiếc xe jeep dừng lại, một đạo quân ma bỗng từ lòng đất chui lên. Những khuôn mặt nhợt nhạt, mắt hấp háy vì chói sáng, những người già chống gậy, những phụ nữ lớn tuổi choàng khăn, số khác chạy xe đạp đến. Tất cả đều vui sướng siết chặt tay những người trên xe, vỗ vào người như để chắc chắn là họ có thật. Phóng viên cùng với hai vị tuyên úy là sứ giả của một thế giới của những người sống, một thế giới bình thường có điện có nước. Từ một năm qua, những người già không di tản sống nhờ những chuyến hàng nhân đạo chở đến đồ hộp, gạo, mì, nước đóng chai, có người đã bị điếc vì suốt ngày nghe tiếng đạn pháo.

Trên những con đường Donbass không ít những chuyến xe "200". Quân đội Ukraine vẫn giữ mã số của thời Liên Xô : "100" là xe chở đạn dược, "200" là tử sĩ, "300" là thương binh. "Những người hy sinh vì Tổ quốc không chết bao giờ", nhưng những người hùng vẫn gục ngã, lấp đầy các nghĩa địa. Trên đường đi, thỉnh thoảng vẫn hiện ra hình ảnh đau lòng của một biển cờ màu xanh vàng phấp phới trong gió, trên những nấm mộ đơn sơ cắm cây thánh giá.

Một loạt tướng Nga bị cách chức, kỷ luật

Cũng liên quan đến cuộc chiến với Ukraine, L'Express nói về không khí bất an trong quân đội Nga sau gần 17 tháng chiến tranh, với tình trạng thay quân đổi tướng liên tục mà tuần báo gọi là "Những tướng lãnh xài một lần rồi bỏ". Nạn nhân mới nhất được cho là tướng Vladimir Seliverstov, chỉ huy sư đoàn dù 106, bị cách chức hôm 15/07 – mà theo nhiều nguồn tin Nga là do công khai bảo vệ lính tráng.

Ba ngày trước đó, thiếu tướng Ivan Popov lãnh đạo quân đoàn 58 cũng bị ngưng chức vì lý do tương tự. Chưa kể sự mất tích của tướng Sergei Surovikin, chỉ huy trưởng lực lượng không gian, kể từ sau vụ nổi loạn của Yevgeny Prigozhin hôm 24/06. Theo tin đồn đãi, có nhiều sĩ quan cao cấp bị kỷ luật như vụ Ramil Ibatullin, chỉ huy sư đoàn xe tăng 90 bị bắt cùng với hai viên phó ; hay Alexander Kornev, chỉ huy trưởng sư đoàn dù số 7 bị cách chức.

Tướng Pháp Jérôme Pellistrandi, tổng biên tập Tạp chí Quốc phòng, cho rằng đây là biểu hiện cho sự lúng túng của quân đội Nga, vẫn chưa tìm ra giải pháp chiến thuật. Tướng Nicolas Richoux, cựu chỉ huy trưởng lữ đoàn thiết giáp số 7 của Pháp nhấn mạnh, tình trạng này gây hoang mang, sẽ dẫn đến việc không một sĩ quan nào dám nói sự thật.

Tệ hơn nữa, sau khi nghe đồn chỉ huy trưởng lực lượng dù (VDV) là Mikhail Teplinski được cho là thân cận với Prigozhin sắp bị bắt, các blogger quân sự Nga hôm 16/07 đăng lên đoạn ghi âm cho thấy nhiều lính dù đe dọa sẽ bỏ vị trí. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho rằng nếu đây là sự thật, sẽ là mối đe dọa đào ngũ hàng loạt. Theo tướng Richoux, nếu các tướng lãnh trên đây bị thay thế bằng những kẻ nịnh hót, thì không biết quân Nga sẽ xoay sở ra sao, và như vậy là tin vui cho bộ tham mưu Ukraine.

Những "kẻ ngốc hữu dụng" của Kremlin tại Pháp

Hồ sơ của L'Express chỉ ra "Giới quân sự, trí thức, chính khách... Ai là những người thân Nga tại Pháp ?". Tuần báo phân biệt bảy loại người đang đưa ra mọi lý lẽ để biện minh, hợp thức hóa hành động xâm lược của Nga. Đó là những nhân vật chống Mỹ, đổ lỗi cho Washington đã gây chiến. Những sĩ quan yêu thích nước Nga vì những huyền thoại trong quá khứ. Những người theo thuyết âm mưu, cho rằng Obama vẫn giựt dây, muốn nước Nga bị bất ổn. Những kẻ thủ lợi nhờ làm ăn với Nga, những người mê văn hóa Nga với Dostoievsi, Bolchoi…, phe chủ hòa và cực hữu.

Tưởng chừng sau khi Vladimir Putin quyết định đưa quân sang Ukraine, sau thảm sát Bucha, phá hoại đập thủy điện Kakhovka, lính đánh thuê Wagner tiến về Moskva… họ sẽ im lặng, nhưng không. Những người thân Nga và những kẻ ngốc hữu dụng vẫn rất năng động ở nước Pháp. Không ít người cho rằng nước Nga bảo vệ những giá trị truyền thống đang bị xói mòn tại Pháp, nhưng Vera Grantseva, giảng viên Science-Po Paris khẳng định hoàn toàn sai lầm. Tại Nga hiện nay, cứ 2 cặp cưới nhau thì 1 cặp sau đó ly dị, số tiền trợ cấp nuôi con mà những ông chồng không chịu trả lên đến 40 triệu euro, và chỉ có 4-8% người Nga là tín đồ Chính thống giáo ngoan đạo !

Trả lời phỏng vấn của L'Express, nhà chính trị học Bruno Tertrais, phó giám đốc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược nhận xét : "Một số người không có khả năng nhìn ra bản chất nước Nga của Putin". Ông Tertrais cho rằng có nhiều nhân tố tác động : tính lãng mạn, chủ nghĩa De Gaulle và ý muốn là "cường quốc thăng bằng", chống Mỹ - cả tả lẫn hữu. Lý do thứ tư là hệ quả của cả ba yếu tố trên : cho rằng Nga là đồng minh tự nhiên, kể cả trong chống thánh chiến. Điểm chung : cả hai nước đều là ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và là cường quốc nguyên tử. Nhà nghiên cứu chỉ ra những ảo tưởng của nhiều trí thức Pháp : về khả năng thay đổi ván cờ, về việc gắn kết Nga với Châu Âu, xây dựng một cơ cấu an ninh mới phù hợp với tất cả.

Donald Trump khiến Ukraine và EU lo lắng

L'Obs cảnh báo thêm "Cái bóng của Donald Trump đang đe dọa Ukraine và...nChâu Âu". Kịch bản ác mộng cho Kiev và cho cả Liên hiệp Châu Âu, là việc cựu tổng thống Trump quay lại Nhà Trắng năm 2024, khiến các đồng minh của Washington lo lắng. Nếu rốt cuộc Donald Trump là người kết thúc cuộc chiến Ukraine thì sao ? Ông Trump từng khẳng định có thể "chấm dứt chiến tranh trong 24 giờ", và mới đây trả lời Fox News, Trump hàm ý rằng nếu trong nhiệm kỳ của ông sẽ không có việc Nga xâm lăng Ukraine vì ông sẽ "deal", và "thực ra một số vùng nói tiếng Nga…".

Có thể nghĩ rằng nếu lại cầm quyền, Donald Trump sẽ đe dọa cúp quân viện cho Kiev. Hồi tháng Năm tại Bratislava, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đặt câu hỏi : "Liệu chính quyền Mỹ luôn luôn như nhau ? Không ai có thể khẳng định, và chúng ta không thể giao phó an ninh và ổn định cho sự chọn lựa của cử tri Mỹ".

Châu Âu thiếu cảnh giác trước gián điệp Trung Quốc

Nhìn sang phía "người bạn thiết" ở Châu Á của Putin, Le Point đặt vấn đề "Gián điệp Trung Quốc, Châu Âu có thể làm gì ?". Sau một thời gian dài đánh giá thấp mối đe dọa từ Nga, không thể lặp lại sai lầm này trước Bắc Kinh.

Trái với tổng thống Mỹ Joe Biden có thông tin từ CIA, nguyên thủ các nước Châu Âu mà trước hết là Emmanuel Macron không nhận ra được chiến tranh đang ập vào Ukraine. Liệu lần này họ có cảm thấy mối đe dọa nghiêm trọng mới từ Trung Quốc ? Không còn gì phải nghi ngờ về việc rất nhiều gián điệp người Hoa, tất cả đều dưới quyền Đảng cộng sản, đang tạo thành mạng lưới thu thập thông tin và lũng đoạn lớn nhất thế giới. Trong khi đó những nước lớn Châu Âu vẫn không đánh giá đúng tầm vấn đề.

Gần đây nhất, Ủy ban Tình báo và An ninh Quốc hội Anh ngày 13/07 kết luận sau bốn năm nghiên cứu, rằng công tác phản gián hoàn toàn không đáp ứng yêu cầu, các chính phủ liên tiếp chú trọng đầu tư Trung Quốc mà không chú ý về mặt an ninh. Tại Đức, giám đốc tình báo tuyên bố "Nếu Nga là cơn bão, thì Trung Quốc là biến đổi khí hậu". Dù vậy một phần tư cảng Hambourg vẫn bị bán cho Cosco của Trung Quốc : Berlin vẫn chưa rút ra được bài học từ Nord Stream.

Thù địch với phương Tây, Moskva tỏ rõ sự hung hăng trên phương diện quân sự, Bắc Kinh âm thầm theo đuổi mục đích tương tự nhưng mang tính chiến lược. Tình báo Thụy Sĩ lưu ý, gián điệp Trung Quốc khó phát hiện hơn Nga : thay vì hoạt động dưới vỏ bọc ngoại giao, "họ đóng vai nhà khoa học, nhà báo và doanh nhân". Bên cạnh những cách dọ thám truyền thống, từ lâu Bắc Kinh vận động hành lang một cách quy mô và mua chuộc, một phần dựa vào việc kiểm soát chặt Hoa kiều, mặt khác tài trợ cho giới tinh hoa để họ phục vụ cho lợi ích Trung Quốc mà cứ ngỡ rằng hoạt động cho hòa bình.

Ngoại trưởng Tần Cương biến mất : Bị bệnh hay thất sủng ?

Cũng về Trung Quốc, Courrier International và The Economist đều thắc mắc về sự vắng mặt của ngoại trưởng Tần Cương (Qin Gang) kể từ lần xuất hiện cuối cùng ngày 25/06 đến nay. Câu hỏi đặt ra là "Ông ta bị bệnh hay bị thất sủng ?". Sau khi tiếp các nhà ngoại giao cao cấp của Nga, Việt Nam và Sri Lanka trong ngày hôm đó, Tần Cương biệt tăm, không có mặt trong cuộc họp quan trọng với bộ trưởng tài chánh Mỹ Janet Yellen và đặc sứ về khí hậu John Kerry.

South China Morning Post hôm 19/07 cho biết Bắc Kinh chỉ giải thích "vì lý do sức khỏe". Hai ngày trước đó, nhà báo độc lập Philip J. Cunningham, cộng tác viên của tờ báo phàn nàn rằng có năm câu trong bài nói về sự mất tích của Tần Cương đã bị xóa, trong khi đây là điểm nhấn của bài viết. Theo tin đồn đãi trên mạng, ông ta dan díu với người dẫn chương trình của đài Phượng Hoàng ở Hồng Kông là Phó Hiểu Điền (Fu Xiaotian), cô này cũng đã biến mất.

Đài Úc ABC lưu ý, phần trả lời của phát ngôn viên bộ ngoại giao Vương Văn Bân (Wang Wenbin), dù chỉ nói là "không có thông tin" về Tần Cương, cũng không thấy trong thông cáo về cuộc họp báo ngày 07/07. Tuần báo nhắc lại hồi tháng 2/2012, Tân Hoa Xã cũng nói rằng phó thị trưởng Trùng Khánh Vương Lập Quân (Wang Lijun) đang "nghỉ bệnh", nhưng thực ra ông Vương đến lãnh sự quán Mỹ xin tị nạn.

Thụy My

Tổng thống Ukraine tuyên bố cần "vô hiệu hóa" cầu Crimea

Trọng Thành, RFI, 22/07/2023

Trong bài phát biểu trực tuyến tại một diễn đàn về an ninh, hôm qua 21/07/2023, tổng thống Ukraine khẳng định cầu Kerch bắc từ Nga qua bán đảo Crimea, cũng thường được gọi là "cầu Crimea", là một mục tiêu tấn công hợp pháp, bởi đây là cây cầu phục vụ cho cuộc xâm lăng của Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng nhắc lại mục tiêu "thu hồi lại toàn bộ bán đảo Crimea", bị Nga sát nhập từ năm 2014.

Trực thăng chữa cháy sau vụ nổ trên cầu nối đất Nga với bán đảo Crimea ngày 08/10/2022. AP

Theo Le Monde, phát biểu tại Aspen Security Forum, diễn đàn an ninh và chính trị quốc tế tổ chức hàng năm vào mùa hè tại Colorado (Hoa Kỳ), tổng thống Ukraine khẳng định : "Cầu Crimea không chỉ là một tuyến đường vận tải thông thường. Đây là con đường được sử dụng hàng ngày để cung cấp đạn dược phục vụ cho chiến tranh, và quân sự hóa bán đảo Crimea. Đây là một cơ sở mà kẻ thù xây dựng bất chấp luật pháp quốc tế, vì vậy rõ ràng đó có thể là một mục tiêu (tấn công)". Lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh: "Mọi phương tiện phục vụ cho chiến tranh đều cần phải được vô hiệu hóa".

Cầu Crimea dài hơn 18 km, được khánh thành năm 2018, 4 năm sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine. Cầu gồm hai phần, phần đường sắt và phần đường cho xe cộ. Cầu được thiết kế cho khoảng 40.000 xe qua lại mỗi ngày. Ngày 17/07 vừa qua, một dầm cầu đường bộ bị sập, sau một vụ tấn công bằng drone. Theo AFP, tình báo (SBU) và Hải quân Ukraine khẳng định đứng sau cuộc tấn công, theo một thông tin từ cơ quan tình báo Ukraine SBU.

Đây là lần thứ hai cầu Crimea bị tấn công. Cuộc tấn công đầu tiên vào tháng 10/2022, bằng xe chứa thuốc nổ, đã khiến cả hai cầu đường bộ và đường sắt bị hư hại. Vào thời điểm đó, chính quyền Ukraine không chính thức thừa nhận là tác giả vụ tấn công. Nga phải mất nhiều tháng để khôi phục lại giao thông trên tuyến đường huyết mạch này. 

Bulgaria lần đầu tiên viện trợ xe bọc thép cho Ukraine

Khoảng một trăm xe bọc thép sẽ được Sophia viện trợ cho Kiev. Quốc hội Bulgaria hôm qua, 21/07/2023, thông qua quyết định này với đa số áp đảo (148 phiếu thuận, 52 phiếu chống). Đây là các xe bọc thép chuyển quân BTR, do Liên Xô chế tạo, được Bulgaria mua từ những năm 1980, nhưng chưa bao giờ sử dụng.

Đảng xã hội đối lập (PSB), hậu thân của Đảng cộng sản cầm quyền thời Chiến tranh Lạnh và đảng cực hữu thân Nga Vazrajdane, phản đối quyết định này. Đảng Vazrajdane gọi đây là một sự "phản bội" và "nỗi ô nhục".

Tổng thống Ukraine đã đến Sophia hồi đầu tháng 7/2023 để vận động chính quyền Bulgaria tăng tốc hỗ trợ vũ khí. Sau chuyến đi của ông Zelensky, chính phủ Bulgaria đã thông báo một gói viện trợ chưa từng có. Theo AFP, tại quốc gia thuộc khối cộng sản cũ này, việc cung cấp vũ khí cho Kiev gây chia rẽ trong xã hội. Chính quyền tiền nhiệm không muốn can dự vào cuộc xung đột tại Ukraine.

Trọng Thành

*****************************

Nga bắt giam cựu đại tá an ninh từng được điện Kremlin hậu thuẫn

Trọng Thành, RFI, 22/07/2023

Thêm một vụ việc cho thấy xung đột nội bộ chính quyền Nga thêm trầm trọng. Igor Girkin, cựu "bộ trưởng quốc phòng" nước Cộng hòa tự phong Donetsk ở miền đông Ukraine, được điện Kremlin hậu thuẫn, hôm qua 21/07/2023 đã bị tư pháp Nga bắt giam tại nhà riêng ở Moskva.

Igor Girkin, còn được gọi là Igor Strelkov, cựu đại tá an ninh Nga, 52 tuổi, nổi tiếng với quan điểm dân tộc cực đoan, bị cáo buộc phạm tội kích động các hành vi cực đoan, ngồi sau bức tường kính ở khu vực dành cho bị cáo, trước phiên tòa ở Moskva, Nga, ngày 21/07/2023. Reuters – Ulia Morozova

Theo AFP, viên cựu đại tá an ninh Nga, 52 tuổi, nổi tiếng với quan điểm dân tộc chủ nghĩa cực đoan, hôm thứ Ba 18/07, trong một thông điệp cuối cùng trên mạng Telegram, đã lên án "một kẻ tồi tệ" lãnh đạo nước Nga từ 23 năm nay, và hy vọng đất nước "sẽ không phải chịu đựng thêm 6 năm dưới quyền của phần tử hèn nhát này". Hành động lên án gần như trực tiếp nhắm vào tổng thống Nga.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Washington, trong bản tin về Ukraine hôm qua, nhận định: "Vụ bắt giữ cựu sĩ quan an ninh Nga Igor Girkin có thể là một biểu hiện rõ ràng cho những thay đổi trong cán cân quyền lực giữa các phe phái ở điện Kremlin".

Thông tín viên Jean-Didier Revoin từ Moskva cho biết cụ thể : 

"Tháng 04 năm ngoái, Igor Girkin đã bị điều tra vì cáo buộc "làm mất uy tín của quân đội Nga".Từ hơn một năm nay, viên cựu đại tá an ninh Nga này đã chỉ trích rất dữ dội các chiến dịch quân sự ở Ukraine, và không bỏ lỡ cơ hội để chỉ ra sự kém cỏi của bộ Tổng Tham Mưu hoặc bộ trưởng quốc phòng Nga, hoặc thậm chí là những sai lầm chiến thuật của họ.

Các chỉ trích của Girkin đã từng được dung thứ, nhưng rõ ràng là giờ đây điều này không còn được phép. Người đàn ông có biệt danh là Strelkov, tức "xạ thủ" trong tiếng Nga, bị buộc tội theo chủ nghĩa cực đoan, sau khi một cựu thành viên của công ty lính đánh thuê Wagner đệ đơn kiện chống lại đương sự. Hiện tại, chi tiết về vụ này chưa được tiết lộ.

Tuy nhiên, vụ bắt giữ này đã đặt ra một số câu hỏi về tình hình nước Nga, đặc biệt là về mối liên hệ có thể có giữa nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan này và công ty lính đánh thuê Wagner,và thực chất của mối quan hệ này.

Như vậy là nhà cầm quyền Nga rút cục đã thổi còi chấm dứt trận đấu đối với "Strelkov".Xin nhắc lại là Igor Guirkin nằm trong số những người bị (một tòa án Hà Lan) kết án tù chung thân vắng mặt, vì vụ chuyến bay MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines bị tên lửa bắn rơi trên bầu trời Ukraine hồi năm 2014, khiến 298 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng".

Vẫn theo Viện ISW, vụ bắt giữ nhân vật biệt danh "xạ thủ" này có thể là hệ quả của việc phe thân tổng thống Nga, đứng đầu là phó chánh văn phòng thứ nhất của phủ tổng thống Nga, ông Serge Kiriyenko, đang giành lại quyền kiểm soát không gian thông tin trong nước, sau vụ "binh biến" bất thành của ông chủ công ty Wagner, Prigozhin. Cựu sĩ quan an ninh Girkin có khả năng đã nhận được hậu thuẫn của một thế lực trong bộ máy an ninh Nga ("siloviki"), sử dụng blogger này như một kênh tiết lộ thông tin nội bộ với các mạng xã hội do giới dân tộc chủ nghĩa cực đoan Nga điều hành.

Đương kim phó chánh văn phòng Serge Kiriyenko, nguyên thủ tướng Nga (từ tháng 03 đến tháng 08/1998), được coi là người đã bổ nhiệm ông Putin đứng đầu cơ quan an ninh Nga FSB tháng 07/1998. Theo France 24, Serge Kiriyenko là người đưa ra chính sách tổ chức "trưng cầu dân ý" nhằm sát nhập 4 tỉnh miền đông và miền nam của Ukraine hồi mùa thu 2022.

Trọng Thành 

Nga xem các tàu chở ngũ cốc Ukraine ở Biển Đen là "những mục tiêu quân sự"

Phan Minh, RFI, 20/07/2023

Nga hôm qua, 19/07/2023, thông báo sẽ coi mọi tàu chở ngũ cốc đi đến Ukraine qua Biển Đen là các mục tiêu quân sự, sau khi Moskva quyết định rút khỏi thỏa thuận bảo đảm an toàn cho các tàu chở ngũ cốc tại khu vực này.

Một góc cảng Odessa của Ukraine ngày 10/04/2023. AFP – BO AMSTRUP

Trong khi đó, tổng thống Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga cố tình gây tổn hại cho cơ sở hạ tầng xuất khẩu ngũ cốc Ukraine, làm gia tăng rủi ro cho các nước vốn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu lương thực. Cáo buộc được đưa ra sau khi Kremlin liên tục oanh kích thành phố Odessa, trung tâm trung chuyển ngũ cốc quan trọng nhất của Ukraine.

Kiev đã kêu gọi các quốc gia khác trong vùng Biển Đen lên tiếng để bảo đảm an toàn cho các tàu chở hàng qua lại khu vực này. Ngoài ra, Ukraine cũng đề xuất tổ chức các tuần tra quân sự quốc tế do Liên Hiệp Quốc bảo trợ để bảo đảm an ninh cho hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của nước này qua Biển Đen.

Từ Moskva, thông tín viên Jean-Didier Revoin cho biết thêm chi tiết :

''Sau các cuộc không kích nhắm vào cảng Odessa, phá hủy các kho chứa ngũ cốc, Moskva hiện coi tất cả tàu thuyền hướng tới các cảng Ukraine ở Biển Đen đều là tàu quân sự, bất kể là tàu mang cờ nước nào. Đây là kết quả của việc không gia hạn thỏa thuận về xuất khẩu ngũ cốc Ukraine, chấm dứt các hành lang phi quân sự hóa được thiết lập cách đây một năm.

Vladimir Putin đổ lỗi cho phương Tây đã để cho tình hình trở lại như trước, vì theo tổng thống Nga, Moskva đã tỏ ra hết sức kiên nhẫn, gia hạn thỏa thuận nhiều lần và đã hy vọng phương Tây thực hiện các điều khoản liên quan đến Nga.

Tổng thống Nga nhấn mạnh ông đang chờ đợi những hành động cụ thể về việc áp dụng tất cả các điều khoản liên quan đến Nga để nối lại đàm phán, chứ không phải những lời hứa mới. Ông nói thêm rằng Moskva sẵn sàng thay thế số lượng ngũ cốc Ukraine xuất khẩu và thậm chí cung cấp miễn phí cho các nước nghèo. Đây là cách mà Putin khiến phương Tây phải chịu trách nhiệm về tình hình đang xấu đi ở Biển Đen, đồng thời xóa bỏ mọi trách nhiệm của mình''.

Phan Minh

****************************

Nga tiếp tục bắn phá các cảng Ukraine, đe dọa tàu bè trên Biển Đen

Reuters, VOA, 20/07/2023

Nga đã nhắm vào các tòa nhà dân cư hôm 20/7 trong đêm thứ ba liên tiếp bắn phá các cảng Ukraine và đưa ra lời đe dọa mới đối với tàu bè đi đến Ukraine mà Mỹ nói có nghĩa là Moscow có thể tấn công tàu bè ngoài biển khơi.

Nhân viên cứu hộ Ukraine đưa một thi thể ra khỏi một tòa nhà bị phá hủy trong cuộc tấn công tên lửa của Nga vào trung tâm Mykolaiv hôm 20/7/2023

Vài ngày sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc do Liên Hợp Quốc làm trung gian, những tín hiệu mới cho thấy Moscow sẵn sàng sử dụng vũ lực để tái phong tỏa một trong những quốc gia xuất khẩu lương thực lớn nhất thế giới, khiến giá lương thực toàn cầu tăng vọt.

Moscow cho biết họ sẽ không tham gia trở lại thỏa thuận ngũ cốc vốn đã kéo dài một năm mà không có các điều khoản tốt hơn để họ có thể bán lương thực và phân bón của họ. Liên Hiệp Quốc nói rằng quyết định của Nga đe dọa an ninh lương thực của những nước nghèo nhất thế giới.

Kiev hy vọng sẽ nối lại xuất khẩu mà không cần sự tham gia của Nga, và hôm 19/7 nói rằng họ đang thiết lập tuyến đường thay thế đi qua vùng biển của nước láng giềng Romania vốn là thành viên NATO.

Nhưng không có tàu bè nào xuất phát từ các cảng của Ukraine kể từ khi Moscow rút khỏi thỏa thuận hôm 17/7 và các công ty bảo hiểm nghi ngờ việc liệu họ có thể bảo hiểm cho giao thương trong khu vực có chiến sự hay không.

Kể từ khi rút khỏi thỏa thuận, hàng đêm Moscow đã trút tên lửa như mưa xuống hai thành phố cảng lớn nhất của Ukraine là Odesa và Mykolaiv.

Các cuộc không kích hôm 20/7 dường như là nặng nề nhất, và giới chức Mykolaiv cho biết có ít nhất 19 người bị thương.

Lính cứu hỏa đang vật lộn với đám cháy lớn tại một tòa nhà dân cư màu hồng ở Mykolaiv bị trúng pháo kích và nổ tung thành đống đổ nát. Một số tòa nhà dân cư khác ở đó cũng bị hư hại.

Các quan chức cũng cho biết ít nhất hai người bị thương ở Odesa, nơi các tòa nhà cũng đang bốc cháy.

Trong lời đe dọa rõ ràng nhất, quân đội Nga tuyên bố sẽ coi tất cả các tàu bè trực chỉ vùng biển Ukraine kể từ sáng ngày 20/7 là có khả năng chở vũ khí và nước nào có quốc kỳ treo trên tàu là bên tham chiến bên phía Ukraine. Họ tuyên bố một số chỗ trên Biển Đen là không an toàn.

Washington gọi đây là tín hiệu cho thấy Moscow có thể tấn công tàu dân sự, đồng thời cho biết Nga cũng thả thêm thủy lôi xuống biển.

"Chúng tôi tin rằng đây là nỗ lực phối hợp để biện minh cho bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào tàu bè dân sự trên Biển Đen rồi đổ lỗi cho Ukraine", phát ngôn nhân Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng, ông Adam Hodge, nói.

Giá lúa mì hợp đồng giao sau của Mỹ đã tăng thêm 1,5% vào đầu giờ ngày 20/7 sau khi tăng 8,5% vào ngày 19/7, mức tăng nhanh nhất trong một ngày kể từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược Ukraine hồi tháng Hai năm ngoái.

Cả Ukraine và Nga đều nằm trong số các nhà xuất khẩu ngũ cốc và lương thực lớn nhất thế giới. Liên Hợp Quốc cho biết việc thị trường mất đi hàng chục triệu tấn ngũ cốc Ukraine sẽ gây ra tình trạng thiếu hụt trên toàn thế giới.

Trong bài phát biểu trên truyền hình hàng đêm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy nói rằng các cuộc tấn công của Nga vào các cảng của Ukraine đã chứng tỏ rằng ‘mục tiêu của họ không chỉ là Ukraine, không chỉ là cuộc sống của người dân Ukraine’.

Các cảng bị tấn công chứa khoảng một triệu tấn ngũ cốc, ông nói.

"Đó chính xác là số ngũ cốc lẽ ra đã được chuyển đến các ở Châu Phi và Châu Á", ông nói và cho biết rằng một bến cảng bị hư hại hôm 19/7 chứa 60.000 tấn nông sản sắp được vận chuyển sang Trung Quốc.

(Reuters)

Vũ khí cho Ukraine : Phương Tây cần chạy đua với thời gian

L’Express và L’Obs cho rằng thời gian không còn nhiều đối với phương Tây, mười sáu tháng trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có thể tước đi nhà cung cấp vũ khí chính của Kiev. Cung cấp cho người lính Ukraine những gì họ cần, mới hy vọng kết thúc được cuộc chiến bẩn thỉu này. Về phía Nga, tổng số tướng lãnh thiệt mạng cho đến nay cao chưa từng thấy, theo Nikkei Asia đã lên đến 20 người. Kremlin cũng chưa thể tống khứ được Yevgeny Prigozhin sau vụ binh biến bất thành.

Một quân nhân Ukraine dùng súng phóng lựu đạn chống tăng tấn công vị trí quân Nga ở tiền tuyến gần Bakhmut, ngày 13/07/2023. Reuters - Stringer

Đã vào mùa hè, như mọi năm, các tuần báo đưa những chủ đề ít mang tính chính trị. L'Express chạy tựa "Địa ốc : Cuộc chiến vùng duyên hải", Courrier International giải thích làm thế nào các thành phố thích ứng với những đợt nóng lặp đi lặp lại L'Obs nói về những nghịch lý của cuộc cách mạng xe hơi chạy bằng điện. Tuy nhiên chiến tranh Ukraine là đề tài không thể thiếu.

Viện trợ vũ khí cho Kiev : Sự chậm trễ đáng trách

L'Express nhận định "Chuyển giao vũ khí : Sự chậm chạp đáng trách". Đối mặt với những phòng tuyến kiên cố do quân Nga xây dựng, quân đội Ukraine cần nhiều vũ khí hơn, và nhanh chóng hơn. Kể từ đầu cuộc xâm lăng ngày 24/02/2022, cách biệt ngày càng tăng giữa các đồng minh của Ukraine. Các quốc gia Tây Âu và Hoa Kỳ chỉ cung cấp 50% vũ khí hạng nặng đã hứa, còn các nước vùng Baltic và Đông Âu nói ít hơn, nhưng đã thực hiện 80% các cam kết của họ.

Trả lời L'Obs, chuyên gia Bỉ Joseph Henrotin, tổng biên tập tạp chí "DSI" (Quốc phòng & An ninh Quốc tế) cũng nhận thấy phương Tây quá chậm trễ. Cần phải mất nhiều tháng quý giá từ khi những quả đạn đầu tiên được giao cho Kiev cho đến quyết định lập những dây chuyền sản xuất mới. Cũng phải nhiều tháng Luân Đôn, Berlin hay Washington mới gởi xe tăng, trong khi Warszawa, Praha đã chi viện ngay từ tháng 4/2022.

Từ tháng 10/2022 đến tháng 3/ 2023, Ukraine phải đối mặt với một chiến dịch không kích quy mô nhắm vào các thành phố và cơ sở hạ tầng năng lượng. Các giàn phòng không được viện trợ rất muộn và nhỏ giọt: hai giàn Patriot và một giàn Mamba của Pháp-Ý đã đến sau trận chiến, cùng với hàng chục giàn hỏa tiễn tầm ngắn hơn.

Mệt mỏi vì sự trì hoãn của các đối tác, các quan chức Ukraine liên tục yêu cầu được giao nhanh và nhiều vũ khí hơn, để có thể tái chiếm lãnh thổ của họ. "Ở một số hướng, chúng tôi thậm chí không thể nghĩ đến việc bắt đầu phản công, vì không có những vũ khí cần thiết" - tổng thống Volodymyr Zelensky than thở trong cuộc phỏng vấn với CNN hôm 05/07.

Lời hứa mơ hồ của NATO không làm an tâm

Về hội nghị thượng đỉnh NATO ở Litva, chuyên gia Joseph Henrotin nhận định tổng thống Volodymyr Zelensky Zelensky không ra về tay trắng; nhưng viễn cảnh đề ra còn mơ hồ. NATO sẽ quyết định khi nào Ukraine được gia nhập, tuy nhiên thừa nhận rằng một khi đã khởi động, quá trình này nhanh chóng hơn so với các ứng cử viên khác. Theo ông Henrotin, sẽ đơn giản hơn nhiều nếu ấn định một mục tiêu mang tính biểu tượng, chẳng hạn như giành lại các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng, đồng thời cung cấp các phương tiện hiệu quả để giành chiến thắng.

Mọi người đều biết vào tháng 11 năm 2024, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có thể tước đi nhà cung cấp vũ khí chính của Kiev. Do đó, Zelensky có lý do để thất vọng, vì ngoài thông báo chuyển giao hỏa tiễn tầm xa Scalp của Pháp và viện trợ của Na Uy, những lời hứa mới về quân viện không có gì đặc biệt. L’Express cũng cho rằng thời gian không còn nhiều đối với phương Tây, mười sáu tháng trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có thể làm đảo lộn tình hình nếu đảng Cộng hòa lên nắm quyền. Ngày càng có nhiều người Cộng hòa tin rằng đất nước mình đã tặng cho Ukraine quá nhiều.

Nhật báo Gazeta của Ukraine tỏ ra thực tế, kêu gọi người dân hãy chấp nhận một vài sự thật không dễ chịu. Tờ báo viết : "NATO không buộc phải nhận lấy rủi ro một cuộc chiến tranh nguyên tử vì Ukraine (…). Mới cách đây vài năm, đối lập Syria đã bị tàn sát mà không ai giúp đỡ, họ phải chiến đấu với máy bay Nga chỉ bằng những khẩu Kalachnikov".

Theo L’Express, đối mặt với một nước Nga đã bước vào nền kinh tế chiến tranh, các đồng minh của Kiev không còn cách nào khác ngoài việc đẩy mạnh tốc độ sản xuất. Các nhà máy chờ đợi cam kết dài hạn từ chính phủ, bảo đảm rằng những dây chuyền sản xuất mới của họ sẽ không bị ngưng sau vài năm. Cung cấp cho người lính Ukraine những gì họ cần, sẽ hy vọng kết thúc được cuộc chiến bẩn thỉu này.

Cuộc phản công của Ukraine đang đúng hướng

Khi tấn công theo nhiều hướng từ Bakhmut đến Kherson, Ukraine buộc Nga phải rải quân khắp nơi. Kiev có hơn 90 lữ đoàn tác chiến (bộ binh, thủy quân lục chiến, lính dù, kỵ binh), chưa kể các đơn vị hỗ trợ (công binh, pháo binh, không quân, v. v.). Hơn một chục lữ đoàn đang chiến đấu, số khác được tái cơ cấu và số còn lại cố định ở biên giới Nga và Belarus. Ukraine vẫn chưa tung ra toàn lực. Kiev đang nỗ lực làm tiêu hao lực lượng Nga về hậu cần hoặc năng lực chỉ huy, bên cạnh đó tạo ra những kẽ nứt trong hệ thống phòng thủ của địch.

Theo Joseiph Henrotin, cần được đánh giá sự thành công qua tác động lâu dài, thay vì số diện tích tái chiếm lập tức. Quân Nga đã tạo ra phòng tuyến kiên cố chưa từng thấy trong lịch sử quân sự, và vẫn chiếm ưu thế về không quân và pháo binh. Tuy nhiên, Ukraine có lợi thế về nhân lực, tinh thần chiến đấu, thông thạo địa hình, được hỗ trợ về mặt tình báo. Cuộc phản công năm nay của Ukraine bắt đầu sớm hơn nhiều (ngày 04/06) so với năm ngoái (ngày 29/08). Do đó, vẫn còn quá sớm để nói về thành công hay thất bại, nhưng chừng như cuộc phản công đang đi đúng hướng.

Kreminna, chiến trường ác liệt

Trên chiến trường, Courrier International dịch bài phóng sự của báo UnHerd, tại "khu rừng của những bất ngờ" ở mặt trận miền đông. Phóng viên tờ báo Anh theo chân lữ đoàn tình nguyện Dnipro 1 ở tiền tuyến Kreminna, nơi những trận đánh diễn ra gần như là xáp lá cà.Nhà báo đi cùng một người lính chạy theo kiểu zig zag để mang một drone đến cho các đồng đội, dưới tiếng gầm rú, tiếng rít của các loại đạn pháo và các drone của địch đang quan sát. "Bất ngờ" có nghĩa là xe tăng, mìn, pháo, máy bay không người lái… Chiến hào đôi bên chỉ cách nhau có vài mét.

Khi Ukraine đánh bật được quân Nga ra khỏi thành phố Lyman bên cạnh ngày 01/10/2022, Kreminna trở thành trung tâm hậu cần thiết yếu cho lính Nga. Thống đốc Luhansk nhận xét, quân Nga biết rằng nếu mất Kreminna, toàn tuyến phòng vệ sẽ sụp đổ. Nga tấn công với tất cả những gì họ có : pháo, drone, chiến xa, phi cơ. Trên 90% người lính của Dnipro đều đã bị thương một lần, 70% bị thương hai lần và gần phân nửa ba lần bị thương. Họ chỉ có trong tay những chiếc xe cũ và vũ khí từ thời Liên Xô, trong khi chỉ cần moọc-chê và pháo là có thể giải phóng thành phố trong hai tuần lễ. Đơn vị luôn chờ đợi các vũ khí được hứa như thiết giáp Bradley và súng máy Browning nhưng đến nay vẫn chưa thấy, bỏ lỡ nhiều cơ hội đẩy lùi quân Nga.

Số tướng lãnh Nga thiệt mạng cao ngất ngưởng

Trong khi đó, Courrier International cho biết "Báo chí Ukraine đặt câu hỏi về cái chết của nhiều sĩ quan cao cấp Nga". Trung tướng Oleg Tsokov đã thiệt mạng ngày 11/07 do hỏa tiễn tấn công vào Berdiansk thuộc Zaporijia. Trước đó một hôm, sĩ quan thủy quân lục chiến Stanislav Rzhytsky bị bắn hạ ở Krasnodar của Nga. Phải chăng là một cuộc trả thù có tổ chức của Ukraine ?

Từ một tháng qua, liên tục có những sĩ quan Nga mất mạng. Trang web NV.ua nhắc lại, đêm 13/06 Nga loan báo thiếu tướng Sergei Goryachev, tham mưu trưởng quân đoàn 35 đã tử trận vì hỏa tiễn. Được bộ máy tuyên truyền Nga ca ngợi là "một trong những người chỉ huy tài giỏi và hiệu quả nhất", ông Goryachev từng lãnh đạo lực lượng Nga tại Transnistria rồi một lữ đoàn xe tăng. Theo NV.ua, nhiều sĩ quan cao cấp khác cũng chết trong tình huống tương tự, như đại tá Sergei Posotovalov, tử nạn khi hỏa tiễn đánh vào một khách sạn ở Henitchesk.

Nikkei Asia dẫn lời tướng về hưu Nhật Bản Kiyofumi Iwata nói rằng số tướng lãnh Nga thiệt mạng "cao quá sức tưởng tượng", lên đến khoảng 20 người. Một viên chức tình báo cấp cao của Nhật Bản nêu nghi vấn "Có thể có những người cung cấp thông tin ở Donetsk và Luhansk". Riêng trường hợp Stanislav Rzhytsky, cựu chỉ huy tàu ngầm Krasnodar thì bị một người lạ mặt bắn chết khi đang chạy bộ. Chiếc tàu ngầm này hôm 12/07/2022 đã bắn hỏa tiễn Kalibr vào Vinnytsia, cướp đi mạng sống của 27 người, trong đó có 3 trẻ em. Theo Kyiv Post, rất có thể Rzhytsky nằm trong danh sách các mục tiêu cần trừ khử.

Wagner nổi loạn : Vì sao Putin không tống khứ được Prigozhin ?

Trên danh nghĩa là lưu vong ở Belarus, nhưng chỉ năm ngày sau vụ binh biến bất thành, Moskva nhìn nhận ông chủ Wagner đã có cuộc trao đổi với tổng thống Nga ở Kremlin. Nhà nghiên cứu Maxime Audinet của IRSEM nhận xét trên L’Express, Yevgeny Prigozhin không bị đối xử thẳng tay như các tài phiệt bị thất sủng trước đây. Đáng ngạc nhiên hơn nữa là ông ta còn được trả lại 10 tỉ rúp (101 triệu euro) đã bị tịch thu.

Nhắc lại trường hợp tỉ phú Mikhail Khodorkovski, chủ tập đoàn dầu lửa Yukos, chuyên gia Raphael Parens cho biết điểm khác biệt là đế chế của Prigozhin rất đa dạng, có sự tham gia của những người thân thiết với Putin, FSB và các cơ quan an ninh khác khiến việc xử trí thêm phức tạp. Hiện thời Kremlin phải làm tắt tiếng mạng lưới truyền thông hùng mạnh của Prigozhin, tung ra chiến dịch bôi bác đời tư ông ta. Gai góc nhất là vấn đề đội quân lính đánh thuê Wagner, cánh tay nối dài của Moskva tại Syria và hơn một chục nước Châu Phi.

Hệ thống này đã bắt rễ sâu vào cơ cấu địa phương, không dễ thay thế trong ngày một ngày hai. Ông Parens nhấn mạnh, nếu đế chế Prigozhin biến mất hoàn toàn, Nga có thể nhanh chóng mất đi ảnh hưởng quốc tế, đặc biệt ở Châu Phi. Những công ty lính đánh thuê tư nhân khác không có đủ kinh nghiệm và mối quan hệ để thay thế. Bên cạnh đó, sáp nhập lính Wagner vào bộ Quốc Phòng không đơn giản. Marat Gabidullin, một cựu chỉ huy Wagner dự báo, đa số sẽ từ chối ký hợp đồng, và kết luận : "Tôi không nghĩ là thời kỳ hoàng hôn của Prigozhin đã đến".

Thế kỷ 21 là của Ấn Độ ?

Về Châu Á, Ấn Độ liên tục được báo chí chú ý, đặc biệt thủ tướng Ấn lại là khách mời danh dự trong dịp Quốc khánh Pháp. Le Point chạy tựa lớn trên trang bìa "Siêu cường thách thức Trung Quốc : Thế kỷ Ấn Độ". Bên cạnh cuộc đối đầu Mỹ-Trung, nổi lên một người khổng lồ thứ ba. Đất nước này đã thay đổi tầm vóc, năm ngoái vừa kỷ niệm 75 năm độc lập. Ấn Độ trở thành nền kinh tế thứ năm thế giới sau Anh quốc – quốc gia lần đầu tiên được một thủ tướng gốc Ấn lãnh đạo là ông Rishi Sunak.

Trong bối cảnh chiến tranh quay trở lại Châu Âu, Ấn Độ với vai trò chủ tịch luân phiên G20 tháng Chín tới muốn xây dựng một trật tự thế giới có lợi cho các nước phương Nam. New Delhi cũng đồng thời đứng đầu Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, với lịch trình tập trung cho toàn vẹn lãnh thổ để đáp trả những vụ đụng độ với Trung Quốc ở Himalaya.

Tương quan lực lượng với Bắc Kinh dần được rút ngắn, do tăng trưởng của Trung Quốc chỉ còn 3% một năm vì dân số giảm, khủng hoảng địa ốc, đảng kiểm soát chặt kinh tế xã hội, xử trí tệ hại đại dịch Covid. Trong khi đó Ấn Độ có hy vọng trở thành cường quốc kinh tế thứ ba thế giới vào năm 2030. Trước hết nhờ dân số đã vượt qua Trung Quốc, tiền lương chỉ bằng 1/3, được hưởng lợi trước làn sóng dịch chuyển sản xuất khỏi Hoa lục theo chiến lược China Plus One. Cộng đồng Ấn kiều 28 triệu người hàng năm gởi về 90 tỉ đô la góp phần làm thăng bằng cán cân thanh toán.

Xích gần với phương Tây, Ấn Độ thách thức Trung Quốc

Ấn Độ đang xích gần lại với phương Tây để ngăn chận Trung Quốc : tham gia Bộ Tứ, siết chặt hơn quan hệ với Hoa Kỳ, Nhật Bản và Úc.Về quân sự, New Delhi tăng ngân sách quốc phòng từ 49 tỉ lên 77 tỉ đô la trong 10 năm, và đa dạng hóa nguồn cung : mua drone Reaper của Mỹ, chiến đấu cơ Rafale và tàu ngầm của Pháp trong khi lâu nay mua đến 86 % vũ khí từ Nga. Dù Ấn Độ nhiều lần tỏ thiện chí, Bắc Kinh không ngừng khiêu khích ở vùng biên giới Himalaya, yêu sách toàn bộ bang Arunachal Pradesh của Ấn với lý do liên hệ lịch sử và văn hóa với Tây Tạng – vùng đất đã bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm năm 1950. Tâm trạng thù địch với Bắc Kinh nay phổ biến nơi người Ấn.

Sự cất cánh của Ấn Độ tiếp tục vấp phải nhiều trở ngại : 68% dân chúng sống ở nông thôn, nạn nghèo đói và bất bình đẳng - hơn phân nửa dân số thu nhập dưới 650 đô la/năm và 1% người Ấn sở hữu 33% tài sản quốc gia, thâm hụt ngân sách, tham nhũng, cơ sở hạ tầng thiếu thốn. Gót chân Achille cuối cùng : Ấn Độ đứng thứ 7 trong số các nước bị ảnh hưởng nhiều nhất từ biến đổi khí hậu. Về xã hội, điểm bị chỉ trích nhiều nhất là cách cai trị độc tài của chính quyền dân túy Narendra Modi.

Là cường quốc Ấn Độ-Thái Bình Dương, trung tâm mới của toàn cầu, Ấn Độ có lực lượng lao động giỏi tiếng Anh, có nền kinh tế kỹ thuật số, hàng năm đào tạo ra 500.000 kỹ sư. Le Point cho rằng Hoa Kỳ và Châu Âu cần đặt quốc gia này vào trung tâm chiến lược của mình. Cuối tháng Sáu, ông Narendra Modi được tổng thống Joe Biden tiếp đón trọng thể ở Nhà Trắng, cho thấy sức mạnh của các ông chủ gốc Ấn. Từ Sundar Pichai (Google) đến Satya Nadella (Microsoft), hay Shantanu Narayen (Adobe Systems) và Arvind Krishna (IBM), họ lãnh đạo những tập đoàn công nghệ đa quốc gia sừng sỏ.

Ấn Độ có thể là nền kinh tế thứ ba thế giới trong thế kỷ 21, nhưng liệu có còn là nền dân chủ lớn nhất thế giới ? Le Point cho rằng New Delhi không nên từ bỏ việc bảo vệ các giá trị phổ quát, như Mahatma Gandhi đã khẳng định : "Lòng yêu nước không phải là độc quyền: nó cũng giống như lòng nhân đạo. Tôi là một người yêu nước vì tôi là con người và mang tính nhân bản".

Hun Sen chuẩn bị cho con trai kế vị

Cũng liên quan đến Châu Á, The Economist nói về Hun Sen, nhà độc tài Cam Bốt đã chuẩn bị người kế nhiệm là con trai ông. Tuy xuất thân khiêm tốn từ một gia đình nông dân, thủ tướng Cam Bốt vẫn ngự trị suốt 38 năm qua. Dù đang vận động tái tranh cử, thủ tướng tại vị lâu nhất Châu Á đã chỉ định con trai lớn Hun Manet lên kế vị.

Tốt nghiệp trường võ bị West Point, có bằng tiến sĩ kinh tế đại học Bristol, Hun Manet, 45 tuổi, cũng có vị trí trong đảng Nhân dân Cam Bốt (CPP) cầm quyền vốn đang nắm giữ tất cả 125 ghế trong quốc hội. Hệ thống tuyên truyền sùng bái cá nhân của chế độ luôn gieo rắc ý tưởng rằng một mình ông Hun Sen đã cứu Cam Bốt thoát khỏi Khmer Đỏ.

Nhà độc tài 70 tuổi cho xây dựng một công trình bằng cẩm thạch và bê-tông ở ngoại ô Phnom Penh để tự vinh danh mình. Tại khu tượng đài này có một bức phù điêu mô tả hai cha con bên cạnh chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Theo tuần báo, đưa ông Tập vào là phù hợp : Hun Sen đã mang lại cho Trung Quốc ảnh hưởng kinh tế, quân sự và chính trị to lớn ở Cam Bốt, trên thực tế đã biến nước này thành một quốc gia chư hầu của Trung Quốc.

Hun Sen chắc chắn sẽ thắng cử. Ông ta đã cấm đảng đối lập lớn nhất tham gia, đóng cửa đài Tiếng nói Dân chủ, một trong những cơ quan báo chí độc lập cuối cùng. Trong suốt nhiệm kỳ rất dài của ông, khoảng 6.000 nhà đối lập đã bị ép buộc hoặc thúc giục gia nhập đảng cầm quyền, số còn lại đang sống trong sợ hãi. Tuy tăng trưởng ấn tượng, nhưng đất nước này còn nhiều vấn đề trầm trọng như hủy hoại môi trường, tội phạm và tham nhũng : xếp hạng thứ 150/180 trong danh sách của Tổ chức Minh bạch Quốc tế.

Thụy My