Trung Quốc triển khai máy bay săn tàu ngầm ở Biển Đông (RFI, 23/06/2017)

Các bức ảnh vệ tinh do công ty hình ảnh vệ tinh thương mại DigitalGlobe chụp ngày 10/05 và 20/05 cho thấy 4 chiếc máy bay Thiểm Tây Y-8Q ( Shaanxi Y-8Q ) đậu tại sân bay quân sự Lăng Thủy (Lingshui), nằm ở phía đông nam hòn đảo Hải Nam.

Máy bay Thiểm Tây Y-8Q (Shaaxi Y-8Q) tại căn cứ Lăng Thủy (Lingshui), Trung Quốc. Ảnh chụp từ màn hình website Defense News (@defensenews.com)

Chiếc Y-8Q là một loại máy bay vận tải quân sự và dân sự nhưng có thể chở theo các ngư lôi và được trang bị các camera tia hồng ngoại để phát hiện tàu ngầm. Đây là lần đầu tiên máy bay Y-8Q được nhìn thấy ở Hải Nam, nơi mà theo Defense News, Trung Quốc thường triển khai các máy bay đời cũ hơn Y-8J và Y-8X.

Ngoài ra, hai máy bay cảnh báo sớm KJ-500 cũng được nhìn thấy tại căn cứ Lăng Thủy trong các bức ảnh vệ tinh của DigitalGlobe chụp hai ngày 10/5 và 20/5.

Việc triển khai máy bay Y-8Q cùng với KJ-500 tới đảo Hải Nam cho thấy Trung Quốc quyết tâm tăng cường khả năng kiểm soát Biển Đông bằng các thiết bị tiên tiến nhất, theo Defense News.

Các bức ảnh vệ tinh cũng cho thấy 3 máy bay trinh sát không người lái BZK-005 tại Lăng Thủy, loại phi cơ cũng đã được nhìn thấy tại căn cứ không quân của Trung Quốc ở đảo Cây, thuộc quần đảo Hoàng Sa.

Lăng Thủy là một trong ba căn cứ không quân của hải quân Trung Quốc ở Hải Nam, tỉnh cực nam của Trung Quốc ở phía bắc Biển Đông. Trên đảo này còn có căn cứ hải quân Du Lâm, nơi neo đậu của các tàu ngầm hạt nhân của Trung Quốc.

Thanh Phương

********************

Trung Quốc không nói rõ về 'tin đồn giàn khoan' (BBC, 23/06/2017)

Bộ Ngoại giao Trung Quốc từ chối trả lời có phải Trung Quốc vừa đưa giàn khoan ra vùng biển tranh chấp với Việt Nam.

Có thông tin Trung Quốc kéo giàn khoan vào vùng biển tranh chấp

Trong buổi họp báo thường kỳ hôm 22/6, người phát ngôn Trung Quốc trả lời một số câu hỏi liên quan quan hệ Việt - Trung.

Ông Cảnh Sảng nói Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã trả lời trước đó về tin đồn Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam tuần này.

Theo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, nguyên do "liên quan sự sắp xếp công việc".

Ông Cảnh Sảng nói thêm :

"Hiện nay, với nỗ lực chung của Trung Quốc và các nước khu vực, tình hình Nam Hải đã hạ nhiệt, bớt căng thẳng, có xu hướng tích cực".

"Các bên liên quan cần tránh hành động đơn phương làm phức tạp tình hình ở vùng biển tranh chấp, hợp tác với Trung Quốc vì mục tiêu chung, duy trì bức tranh tổng thể của quan hệ song phương cùng ổn định và hòa bình khu vực".

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Thượng tướng Phạm Trường Long tại Hà Nội hôm 18/06

Một phóng viên cũng hỏi có dàn khoan mới nào được Trung Quốc đưa đến vùng biển tranh chấp với Việt Nam không.

Ông Cảnh Sảng chỉ nói : "Tôi đã trình bày lập trường của Trung Quốc".

"Tôi muốn bổ sung thêm rằng Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, Tướng Phạm Trường Long, vừa thăm Việt Nam".

"Trong các cuộc gặp, Phó Chủ tịch Quân ủy Phạm Trường Long đã nhắc lại lập trường của Trung Quốc về Nam Hải".

"Ông thúc giục phía Việt Nam tuân thủ đồng thuận quan trọng giữa các lãnh đạo hai đảng, hai chính phủ, thắt chặt liên lạc chiến lược, giải quyết ổn thỏa các khác biệt, duy trì bức tranh lớn trong quan hệ Việt - Trung, hòa bình và ổn định ở Nam Hải".

Ông Cảnh Sảng kết luận với câu : "Chúng tôi hy vọng các nước liên quan không có hành động đơn phương làm phức tạp tình hình ở Nam Hải".

Báo Trung Quốc, Hoàn cầu Thời báo, hôm 21/6 đã xác nhận giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc bị hủy bỏ.

Phái đoàn quân sự Trung Quốc gồm các tư lệnh, phó tư lệnh của Tham mưu, Hải lục không quân đến Hà Nội hội đàm với Bộ Quốc phòng Việt Nam hôm 18/06. Người mặc đồ dân sự là đại sứ Hồng Tiểu Dũng.

Tờ báo cũng xác nhận Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam tuần này.

Tuy vậy, tờ báo không nói có hay không mâu thuẫn giữa hai nước, mà chỉ nói nguyên do vì "sự sắp xếp công việc".

********************

Sự cố Việt-Trung : Biển Đông chẳng bao giờ yên tĩnh (RFI, 23/06/2017)

Hôm 22/06/2017 lại có tin cuộc họp về quốc phòng giữa Việt Nam và Trung Quốc đã bất ngờ bị hủy bỏ, được cho là do bất đồng về vấn đề Biển Đông hơn là do không sắp xếp được thời gian, theo như phía quốc phòng Trung Quốc công bố. Theo The Diplomat, nếu đây là sự thật, thì không có gì đáng ngạc nhiên, vì trong quá khứ Bắc Kinh đã nhiều lần giương oai diễu võ trước Hà Nội. Nhìn rộng hơn, hành động này là lời cảnh báo cho cộng đồng quốc tế, rằng Bắc Kinh có thể bất thần leo thang căng thẳng bất kỳ lúc nào, vì lý do này hoặc lý do khác.

Tàu tuần duyên Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu cảnh sát biển Việt Nam, tiếp cận khu vực giàn khoan 981, ngày 08/05/2016. Ảnh : Reuters

Sự cố xảy ra vào thời điểm diễn ra sự kiện giao lưu quốc phòng cấp cao biên giới Việt-Trung lần thứ tư tại Lai Châu và Vân Nam từ ngày 20 đến 22/06/2017. Mặc dù đã khởi đầu như dự kiến, với việc phó chủ nhiệm Quân ủy trung ương Phạm Trường Long (Fan Changlong) gặp gỡ với các tướng lãnh Việt Nam, và đôi bên thảo luận về những tiến triển gần đây như thỏa thuận về huấn luyện nhân sự, ngày 21/6 bộ Quốc Phòng Trung Quốc nói với báo chí là ông Phạm Trường Long phải cắt ngang chuyến viếng thăm, và Bắc Kinh quyết định hủy bỏ cuộc gặp do phải "sắp xếp công việc". Tin đồn nhanh chóng lan rộng, rằng đó là do bất đồng về Biển Đông.

Nếu đúng như vậy, thì chẳng có gì lạ. Căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc trên Biển Đông không phải là sự kiện mới. Trong số bốn quốc gia Đông Nam Á đòi hỏi chủ quyền vùng biển chiến lược này (gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei), chỉ có Việt Nam tham gia tranh chấp từ lâu nhất và cảm nhận sự hung hăng của Trung Quốc nhiều nhất, với việc Bắc Kinh đổ quân xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam năm 1974. Đối với Việt Nam, các tranh chấp này chỉ là một phần của vấn đề kéo dài từ nhiều thế kỷ qua, là làm thế nào tồn tại bên cạnh người láng giềng khổng lồ, đã từng chiếm đóng đất nước nhỏ bé này hơn một ngàn năm (thời kỳ Bắc thuộc kéo dài từ thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 10 sau Công nguyên).

Theo với thời gian, Việt Nam trở thành quốc gia có năng lực quân sự mạnh nhất so với bốn nước ASEAN khác, cùng với Philippines gần đây, trở thành những nước tiên phong trong hồ sơ Biển Đông, mặc dù cảm nhận rõ sức nóng, sự hung hăng của Bắc Kinh qua những vụ chạm trán thỉnh thoảng xảy ra. Lần đụng độ gần đây nhất là vụ Bắc Kinh cho kéo giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 vào vùng biển Hoàng Sa, thuộc đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ) vào mùa hè năm 2014, gây ra khủng hoảng trong quan hệ song phương. Dù vậy, hai bên vẫn tiếp tục tiến hành một số phương thức nhằm xây dựng lòng tin, trong đó có cả lãnh vực quốc phòng, với cuộc giao lưu quốc phòng biên giới thường niên.

Sự đối đầu giữa Trung Quốc và Việt Nam tạo ra căng thẳng, đôi khi có thể trở thành điểm nóng. Do quan điểm của Philippines yếu ớt hẳn đi dưới thời tổng thống Rodrigo Duterte, hẳn nhiên Việt Nam trở thành quốc gia ASEAN duy nhất đi tiên phong trong tranh chấp Biển Đông. Và như vậy cũng là chuyện đương nhiên, khi Hà Nội cảm thấy, điều quan trọng là phải tăng cường quan hệ với các nước như Hoa Kỳ và Nhật Bản. Đó là những gì đã diễn ra, cho dù chính quyền Việt Nam tiếp tục thận trọng duy trì các cam kết với Trung Quốc.

Nhưng đối với Bắc Kinh - vốn tìm cách thủ lợi qua việc các nước ASEAN đã mất đi sự hăng hái trong hồ sơ Biển Đông, và nhận ra rằng Hoa Kỳ đang lơ đãng - cho rằng đây là thời điểm lý tưởng để gây áp lực lên từng nước một. Cho dù đó là nước đòi hỏi chủ quyền Biển Đông như Việt Nam, hoặc là nước đóng vai trò điều phối giữa ASEAN với Trung Quốc như Singapore, Bắc Kinh đều tìm cách tác động. Một chuyên gia về Việt Nam là ông Carl Thayer trong một cuộc trả lời phỏng vấn mới đây cho biết, Trung Quốc đã gây sức ép đòi Việt Nam phải ngưng các hoạt động thăm dò dầu khí tại bãi cạn Tư Chính (Vanguard Bank) trên Biển Đông.

Theo The Diplomat, quan điểm đối chọi giữa Hà Nội và Bắc Kinh khiến một lúc nào đó sẽ xảy ra xung đột. Ông Thayer ghi nhận rằng căng thẳng có thể bùng lên nếu không được xử lý khéo léo. Việc Trung Quốc triển khai tàu chiến và máy bay trong khu vực có thể làm tăng khả năng đụng độ quân sự. Nhưng nhìn rộng hơn, đối với cộng đồng quốc tế, đây cũng là lời cảnh báo, rằng dù Bắc Kinh nói là muốn làm giảm căng thẳng về vấn đề Biển Đông, nhưng thực ra các hành động của họ có thể leo thang bất kỳ lúc nào.

Điều này phù hợp với mô hình hoạt động của Trung Quốc trên Biển Đông, mà tác giả bài báo gọi là "một sự hung hăng tăng dần", xen kẽ giữa thái độ hòa dịu với một loạt hoạt động chèn ép. Trong bối cảnh quan hệ Việt-Trung, có lẽ không thừa khi nhắc nhở, chỉ bảy tháng sau khi đưa ra một chiến lược mới ASEAN-Trung Quốc, là một phần của hoạt động khuyến dụ các nước Đông Nam Á, được chào đón nhiệt liệt, Bắc Kinh lại cho kéo giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 vào trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam vào mùa hè năm 2014. Cho dù hậu quả không quá trầm trọng, sự kiện này cũng khiến một lần nữa, những ai tìm kiếm sự bình yên tại Biển Đông, cần phải nghiêm túc suy ngẫm, vì an bình không thể nào duy trì được trước tham vọng vô bờ bến của Trung Quốc.

Ngược lại, tờ Hoàn Cầu Thời Báo sau khi răn đe Việt Nam, trong số ra ngày hôm qua 22/06/2017 lại giơ ra "cây gậy và củ cà rốt". Tờ báo nêu ra việc ông Phạm Trường Long hủy ngang chuyến đi, với lý do chính thức là bận sắp xếp công việc, và cả thông tin trên báo chí nước ngoài là do bất đồng về việc khai thác dầu khí trong khu vực mà Hoàn Cầu Thời Báo gọi là "tranh chấp" trên Biển Đông. Nhật báo tiếng Anh nổi tiếng hung hăng của đảng Cộng Sản Trung Quốc cũng ghi nhận, phía Việt Nam chưa chính thức lên tiếng về sự kiện này và nhận định, quan hệ Việt-Trung sẽ còn xáo động vì tranh chấp Biển Đông trong tương lai.

Theo Hoàn Cầu Thời Báo, từ khi tổng thống Duterte điều chỉnh lại chính sách của Philippines, tình hình ở Biển Đông đã hòa dịu hẳn, còn quan hệ Việt-Trung cũng có "đà tiến tích cực". Nhưng sự hòa hoãn trên Biển Đông "không làm hài lòng các thế lực bên ngoài như Hoa Kỳ và Nhật Bản, muốn biến Biển Đông thành nơi tranh giành địa chính trị", và hiện nay các nước này dành cho Hà Nội vị trí quan trọng hơn sau khi Manila thay đổi thái độ năm ngoái.

Cũng theo tờ báo này, sự "xúi giục" của Mỹ và Nhật có thể tạo cho các nước yêu sách Biển Đông ảo tưởng là Trung Quốc không thể trả đũa. Các nước trung bình và nhỏ thường tìm cách tồn tại bằng cách chơi trò đi dây giữa các cường quốc, "nhưng chiến thuật này không thể dùng để giải quyết các vấn đề nhạy cảm, nếu không sẽ phải đối mặt với rủi ro cao".

Nhắc lại luận điệu quen thuộc là tranh chấp chỉ có thể giải quyết song phương, tờ báo mở lời đường mật là hai nước nên tận dụng lợi thế có cùng hệ thống chính trị. Đồng thời Hoàn Cầu Thời Báo răn đe, "nếu có khiêu khích, công luận đôi bên đều không cho phép chính phủ nước mình lùi bước, có nghĩa là các biện pháp đối phó có thể được đưa ra bằng bất cứ giá nào" ; và "lịch sử cho thấy một sự đối đầu giữa hai nước xã hội chủ nghĩa có thể trở thành thảm họa vì cả hai bên đều có khả năng huy động quần chúng rộng rãi".

Tờ báo đe dọa tiếp, "Hoa Kỳ và Nhật Bản sẽ không hậu thuẫn Việt Nam bằng mọi giá" khi xảy ra khủng hoảng. "Hà Nội không nên nhầm tưởng là Bắc Kinh sẽ nhượng bộ" vì cần "giữ ổn định cho Đại hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc lần thứ 19 sắp tới".

Tóm lại, như The Diplomat đã nhận định ở trên, Biển Đông sẽ chẳng bao giờ bình yên.

Thụy My

*******************

Biển Đông : Bắc Kinh khởi động dự án biên soạn dữ liệu về khu vực tranh chấp (RFI, 22/06/2017)

Các nhà nghiên cứu sẽ thu thập và biên soạn dữ liệu và tài liệu có giá trị thu được trong các chuyến thám hiểm của Trung Quốc tại Biển Đông, các hòn đảo và rạn san hô. Ông Long Lệ Quyên (Long Lijuan), viện phó Viện nghiên cứu Nam Hải Hải Dương, thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Trung Quốc cho biết như trên.

Ảnh chụp từ trên không cho thấy công trình Trung Quốc xây dựng trên đá Subi, Trường Sa, ngày 21/04/2017. © Reuters

Hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã hôm nay 22/06/2017 cho biết dự án biên soạn dữ liệu về khu vực tranh chấp tại Biển Đông là một trong 14 chương trình điều tra nguồn tài nguyên được Bộ Khoa Học và Công Nghệ Trung Quốc chấp thuận trong năm nay.

Phân tích so sánh và nghiên cứu các dữ liệu sẽ cho phép hiểu rõ về các nguồn lực, môi trường và những thay đổi tại Biển Đông, các hòn đảo và rạn san hô. Tham gia dự án có 193 học giả của 10 viện nghiên cứu và các trường đại học chuyên về các lĩnh vực như sinh vật biển, sinh thái, nghề cá và địa chất. Các nhà thám hiểm đã nghỉ hưu được mời hỗ trợ chương trình để bảo đảm độ tin cậy và chính xác của các dữ liệu.

Trong khi đó, chiếc máy bay hải giám với khả năng hoạt động từ tầm trung đến tầm xa đầu tiên của Cục Hải Dương Quốc Gia Trung Quốc bắt đầu được đưa vào hoạt động hôm 19/06.

Theo tin hôm thứ Ba 20/06 của China Ocean News, B-5002 có sải cánh khoảng 30 mét, là máy bay hải giám Trung Quốc bay được xa nhất. Về lý thuyết, tầm bay của B-5002 có thể bao phủ khắp Biển Đông.

Theo báo cáo Cục Hải Dương Quốc Gia Trung Quốc, B-5002 sẽ làm nhiệm vụ giám sát trong nhiều lĩnh vực, như bảo vệ môi trường hàng hải, khai thác hải đảo, bảo vệ quyền lợi hàng hải cũng như nghiên cứu và cứu hộ hàng hải.

Máy bay này được trang bị một số phần cứng và phần mềm tin học hiện đại với tổng giá trị gần 14,6 triệu đô la.

Thùy Dương, Minh Anh

Tuần tra Biển Đông : Mỹ sẽ nói ít, làm nhiều (RFI, 20/06/2017)

Kể từ tháng 10/2015, Hải quân Mỹ có nhiều cuộc tuần tra hải quân để bảo vệ quyền tự do hàng hải (gọi tắt là FONOP) ở Biển Đông, chống lại tham vọng của Bắc Kinh độc chiếm vùng biển này. Bắc Kinh phản ứng dữ dội trước mỗi cuộc tuần tra áp sát một số đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp và kiểm soát, vốn thường được đưa tin rộng rãi.

Chiến hạm Mỹ USS Dewey đi qua Biển Đông ngày 06/05/2017 - Kryzentia Weiermann/Courtesy U.S. Navy/Handout via REUTERS

Một số diễn biến gần đây cho thấy chính quyền Mỹ dưới thời tổng thống Donald Trump dường như đang điều chỉnh chính sách : nói ít hơn và làm nhiều hơn. Cụ thể là gia tăng các hoạt động tuần tra nhằm bình thường hóa sự hiện diện của Hải quân Mỹ trên toàn bộ vùng biển này, nhưng hạn chế quảng bá.

Theo Reuters, hôm 15/06/2017, chiếm hạm Mỹ USS Sterett đã ghé thăm cảng Trạm Giang, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, căn cứ thuộc Hạm Đội Nam Hải, có nhiệm vụ kiểm soát Biển Đông. Phát biểu với báo giới trên chiếc tàu chiến này, tư lệnh Hạm Đội Thái Bình Dương Mỹ, đô đốc Scott Swift, đã hoan nghênh một diễn biến mới đây mà ông cho là "rất tích cực" trong chính sách Biển Đông của Washington : Đó là giảm thông tin, quảng bá về các hoạt động tuần tra tại Biển Đông.

Chuyến viếng thăm của tư lệnh Mỹ diễn ra chỉ ba tuần sau chuyến tuần tra FONOP của tàu chiến Mỹ USS Dewey trong phạm vi "12 hải lý" của Đá Vành Khăn (Mischief Reef), quần đảo Trường Sa. Tư lệnh Scott Swift đã từ chối trả lời các câu hỏi về các hoạt động của tàu USS Dewey.

Dưới thời Obama, các đợt tuần tra tại Biển Đông đã được quảng bá rộng rãi. Trang mạng chuyên về thời sự chính trị Châu Á The Diplomat nhấn mạnh đến việc nhiều tin tức rò rỉ ra ngoài trước ba cuộc tuần tra.

Về tương lai của các chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải, lãnh đạo Hạm đội Thái Bình Dương nhấn mạnh là các hoạt động tuần tra tại Biển Đông không những vẫn sẽ tiếp tục như chiến lược đã được vạch ra dưới thời tổng thống tiền nhiệm Obama, mà còn gia tăng về mức độ. Dự kiến Hải quân Mỹ sẽ hiện diện tại Biển Đông hơn 900 ngày, trong năm 2017, so với con số trung bình tổng cộng 600 đến 700 ngày/năm.

Về sự thay đổi nói trên, báo Anh Financial Times dẫn lời bà Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Center for Strategic and International Studies, có trụ sở tại Washington. Theo chuyên gia này, việc Washington quảng bá rộng rãi về các cuộc tuần tra trong giai đoạn khởi đầu chiến dịch trong hai năm 2015 và 2016 một phần là để trấn an các đồng minh trong khu vực, trong khi đó, chiến dịch FONOP hiện nay đã trở thành một nhiệm vụ bình thường, không còn cần "thảo luận" nữa.

Chuyên gia về an ninh quốc tế cũng lưu ý là các cuộc tuần tra FONOP của Hoa Kỳ đã diễn ra từ nhiều thập kỷ nay, và không chỉ nhằm bảo vệ quyền tự do hàng hải tại Biển Đông, chống lại tham vọng bá quyền của Trung Quốc. Bài bình luận "Hải quân Mỹ duy trì hiện diện tại Biển Đông", trên The Diplomat, dẫn lại bản báo cáo thường niên của bộ Quốc Phòng Mỹ, theo đó FONOP là một chương trình bảo vệ luật pháp quốc tế trên biển trên phạm vi toàn cầu, chứ không phải chỉ nhắm riêng vào Trung Quốc. Riêng tại Biển Đông, hoạt động bảo vệ tự do hàng hải của Hải quân Mỹ là trên toàn khu vực, chứ không chỉ riêng tại một số đảo đá nhân tạo mà Trung Quốc đang nỗ lực quân sự hóa.

Việc điều chỉnh chính sách nói trên của Hoa Kỳ cho thấy Washington vừa kiên quyết trong chính sách bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông, chống tham vọng độc chiếm của Bắc Kinh, nhưng cũng vừa duy trì quan hệ hữu nghị, hợp tác với Trung Quốc, bất chấp các căng thẳng chính trị. Chuyến công du Trung Quốc ba ngày của tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương là chuyến viếng thăm đầu tiên của một chiến hạm Hoa Kỳ tại Trung Quốc kể từ tháng 8/2016, và cũng là chuyến thăm đầu tiên dưới thời tổng thống Donald Trump.

Trọng Thành

********************

Sĩ quan ASEAN thị sát Biển Đông trên tàu chiến Nhật (RFI, 20/06/2017)

Các sĩ quan 10 quốc gia thuộc Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) có chuyến thăm Biển Đông trên chiếc tàu chiến hiện đại nhất của Nhật Bản, tàu chở trực thăng Izumo. Đây là một dấu hiệu mới cho thấy Tokyo sẵn sàng đóng vai trò hậu thuẫn các nước ASEAN, đối trọng lại tham vọng của Bắc Kinh.

Tàu chở trực thăng Nhật Bản Izumo tại căn cứ Yokosuka, Kanagawa. (Ảnh ngày 06/12/2016) KAZUHIRO NOGI / AFP

Reuters dẫn nguồn tin từ bộ Quốc Phòng Nhật Bản cho hay, sĩ quan 10 nước ASEAN lên tàu Izumo khởi sự chuyến thăm Biển Đông từ Singapore, kể từ hôm qua, 19/06/2017. Một giới chức quốc phòng Nhật cho biết "đây là lần đầu tiên" Tokyo thực hiện một chuyến du hành như vậy. Song song với hoạt động này, một số đại diện quốc phòng các nước ASEAN có chuyến đi Nhật ba ngày, tham dự vào các hoạt động cứu nạn của Lực Lượng Phòng Vệ Nhật Bản.

Các sự kiện nói trên cho thấy mức độ hợp tác ngày càng mạnh mẽ hơn giữa Tokyo và các nước Đông Nam Á về mặt quốc phòng, vốn rất mờ nhạt trước đây. Nhật Bản tin tưởng ở vị trí thuận lợi hơn Hoa Kỳ, trong việc thu hút sự hợp tác của các nước Đông Nam Á, chống lại ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc tại khu vực này.

Hồi tuần trước, Nhật Bản đã tổ chức một cuộc thảo luận về công nghệ quân sự với các đại diện của Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Indonessia, Malaysia và Singapore.

Học giả Trung Quốc phản đối Nhật Bản hỗ trợ tuần duyên Việt Nam

Trước các hoạt động hợp tác gia tăng giữa Việt Nam với Nhật Bản và Hoa Kỳ, tại Trung Quốc có nhiều phản ứng bất đồng. Báo chí Châu Á hôm qua dẫn ý kiến của một học giả Trung Quốc, ông Li Kaisheng, viện sĩ Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc, cho rằng khi hỗ trợ Việt Nam tăng cường lực lượng tuần duyên, Nhật Bản có ý đồ "kích động Việt Nam đối đầu với Trung Quốc" tại Biển Đông.

Trong chuyến công du Nhật Bản mới đây, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã ký 43 thỏa thuận đầu tư với Nhật, với tổng trị giá 22 tỉ đô la. Hỗ trợ tuần duyên là một phần quan trọng trong hợp tác song phương. Tokyo cam kết trợ giúp 530 triệu đô la để giúp Việt Nam hiện đại hóa các tàu tuần duyên, cũng như tăng cường năng lực của lực lượng tuần duyên Việt Nam.

Trọng Thành

Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên thừa nhận rằng, hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông dựa vào nhận thức của họ về khả năng phản ứng của Hoa Kỳ.

Financial Times, Anh quốc ngày 18/6 đưa tin, Hải quân Mỹ sẽ tiếp cận Biển Đông "ít ồn ào" hơn trong thời gian tới. Các hoạt động của Mỹ trên Biển Đông sẽ vẫn tiếp tục, nhưng không công khai gióng trống mở cờ [1].

Mỹ tiếp tục "tuần tra thầm lặng" ở Biển Đông

Phát biểu trong chuyến thăm Trung Quốc, Đô đốc Scott Swift, chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương, Hoa Kỳ, khẳng định chính sách "ít nói" về những nỗ lực thách thức yêu sách hàng hải quá mức của Trung Quốc :

"Tôi nghĩ đó là một bước tiến tích cực trong chính sách hiện nay. Đó là chúng tôi sẽ không nói về hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông"…

Mục tiêu cuối cùng trong chính sách của Mỹ ở Biển Đông là để chứng tỏ sức mạnh thông qua sự hiện diện. Tuy nhiên các hoạt động này không có khả năng ngăn cản Bắc Kinh trong tương lai gần.

"Tôi không nghĩ rằng ai cũng mong chờ một sự đảo ngược lớn. Điều này sẽ mất thời gian", Đô đốc Scott Swift nói.

Đô đốc Scott Swift, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, ảnh : REUTERS/Paul Carsten.

Ông thăm Trung Quốc cùng với chiến hạm USS Sterett, đây là chuyến thăm đầu tiên của tàu chiến Hoa Kỳ đến Trung Quốc kể từ tháng 8/2016, sau khi vừa kết thúc một cuộc tập trận trên Biển Đông cùng lực lượng phòng vệ Nhật Bản [2].

Đô đốc Scott Swift từ chối bình luận về hoạt động tuần tra tự do hàng hải của tàu khu trục USS Dewey ngày 24/5 bên trong 12 hải lý bãi Vành Khăn, Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam, hiện cấu trúc này bị Trung Quốc chiếm đóng và quân sự hóa trái phép).

Tiến sĩ Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế ở Washington cho biết :

Dưới thời Tổng thống Barack Obama, Mỹ đã bắt đầu công khai các hoạt động tuần tra tự do hàng hải, một phần là để trấn an các đồng minh trong khu vực.

Bà cho hay, sang thời Tổng thống Donald Trump, một quyết định đã được đưa ra là "không thảo luận công khai về các hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông".

Tiến sĩ Bonnie Glaser nói :

"Tuần tra tự do hàng hải được tiến hành trên toàn cầu trong nhiều thập kỷ. Họ không có ý định công bố nó"..

Kể từ năm 2013, Hoa Kỳ đã tiến hành trung bình 2 hoạt động tuần tra tự do hàng hải mỗi năm đối với các yêu sách của Trung Quốc.

Nhưng số ngày tàu Mỹ được sử dụng ở Biển Đông đã tăng lên 900 trong năm 2017, cao hơn mức trung bình từ 600 đến 700 ngày trong cả một thời kỳ dài.

Đô đốc Scott Swift cho rằng, chính sách tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông là "nhất quán giữa hai chính quyền", Barack Obama và Donald Trump [1].

Bình luận về chính sách của Hoa Kỳ trên Biển Đông trên tạp chí Foreign Affairs ngày 13/6/2017, cựu Phó Cố vấn An ninh quốc gia dưới thời Phó Tổng thống Joe Biden, học giả Ely Ratner đã có bài phân tích đáng chú ý :

"Làm thế nào để ngăn Trung Quốc bành trướng trên Biển Đông ?" [3].

Mỹ không chỉ rõ hậu quả của hoạt động bành trướng trên Biển Đông, Trung Quốc sẽ được đằng chân lân đằng đầu

Học giả Ely Ratner nhận định : 

"Thời gian đang bị lãng phí trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc.

Với chính sách hiện tại của Mỹ đang chao đảo, chính quyền của Tổng thống Donald Trump cần phải chắc chắn hơn.

Mỹ nên bổ sung cho các giải pháp ngoại giao bằng cách ngăn chặn, cảnh báo Trung Quốc rằng :

Nếu hoạt động bành trướng của họ còn tiếp diễn (trên Biển Đông), Hoa Kỳ sẽ từ bỏ lập trường trung lập trong vấn đề chủ quyền và trợ giúp các nước nhỏ bảo vệ mình.

Học giả Ely Ratner, cựu Phó Cố vấn An ninh quốc gia của ông Joe Biden, ảnh chụp màn hình từ Youtube.

Washington nên cho thấy rõ rằng, Mỹ có thể sống chung với bế tắc khó chịu ở Châu Á, nhưng không phải với quyền bá chủ của Trung Quốc.

Trung Quốc tuyên bố "chủ quyền không thể tranh cãi" với cả vùng biển rộng lớn bên trong đường 9 đoạn, choán hầu hết diện tích Biển Đông, dọc theo bờ biển các nước trong khu vực.

Mặc dù từ lâu Trung Quốc thiếu sức mạnh quân sự để thực hiện tuyên bố này, nhưng điều đó đang thay đổi nhanh chóng.

Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 và các cơn bão kinh tế càn quét phương Tây đã thuyết phục Bắc Kinh rằng, thời cơ đã chín muồi để họ bành trướng sức mạnh.

Kể từ đó, Trung Quốc đã thực hiện một loạt hoạt động nhằm kiểm soát Biển Đông :

Năm 2009, họ quấy rối tàu tuần dương Impeccable của Hoa Kỳ khi nó đang hoạt động thường xuyên trong khu vực.

Năm 2011, tàu hải giám Trung Quốc đã (xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa hợp pháp của Việt Nam) cắt cáp một con tàu thăm dò dầu khí của Việt Nam.

Năm 2012, hải quân và hải giám Trung Quốc đã chiếm quyền kiểm soát, phong tỏa bãi cạn Scarborough từ tay Philippines.

Năm 2013, Trung Quốc phái tàu tuần tra có vũ trang tiến vào vùng đặc quyền kinh tế Indonesia ở quần đảo Natuna để "cứu" ngư dân Trung Quốc bị lực lượng chức năng nước sở tại bắt do đánh cá trái phép.

Đầu năm 2014, Trung Quốc đã bắt đầu nước cờ táo bạo, nạo vét và bồi đắp đảo nhân tạo trên 7 cấu trúc họ chiếm đóng (bất hợp pháp) ở Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam).

Chỉ trong 18 tháng, Trung Quốc đã bồi lấp được 3000 mẫu Anh.

Mặc dù tháng 9/2015, ông Tập Cận Bình công khai cam kết Trung Quốc sẽ không quân sự hóa Biển Đông, cuối cùng họ đã nhanh chóng biến 7 đảo nhân tạo thành các căn cứ quân sự hiện đại.

Chúng bao gồm 3 sân bay, cầu cảng và hệ thống vũ khí phòng không, vũ khí chống ngầm.

Trong tương lai gần, nếu Trung Quốc thành công trong các nỗ lực này, họ sẽ sẵn sàng thiết lập một vùng ảnh hưởng khổng lồ ở phía Nam.

Điều này sẽ khiến các nước khác trong khu vực không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải theo ý chí phương Bắc.

Việc này sẽ làm hỏng các liên minh và quan hệ đối tác của Hoa Kỳ, đe dọa khả năng tiếp cận thị trường và các nguồn lực khác trong khu vực của Mỹ.

Chắc chắn nó cũng hạn chế khả năng của Mỹ về sức mạnh quân sự và ảnh hưởng chính trị ở Châu Á"..

Không thể trông chờ Trung Quốc tự giác tuân thủ luật pháp quốc tế ở Biển Đông

Theo học giả Ely Ratner : 

Mặc dù có lợi ích lớn, nhưng Mỹ đã không thể ngăn chặn sự leo thang của Trung Quốc trên Biển Đông.

Washington đã tin rằng, khi Trung Quốc phát triển mạnh hơn và hội nhập sâu hơn vào thế giới, tự nhiên họ sẽ chấp nhận các chuẩn mực và quy tắc quốc tế.

Hoa Kỳ đã nỗ lực giảm bớt sự cạnh tranh của các cuộc đối đầu.

Khi còn là Ngoại trưởng, bà Hillary Clinton đã nói về sự cần thiết phải có câu trả lời mới cho câu hỏi, làm sao tránh được "cái bẫy Thucydides" giữa một siêu cường hiện thời với một cường quốc đang lên.

Cách tiếp cận này đã có những thành công nhất định, ví dụ như Hiệp định chống biến đổi khí hậu Paris, thỏa thuận vấn đề hạt nhân của Iran.

Trong khi đó các quan chức Mỹ - Trung đã liên hệ thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ một cuộc khủng hoảng lớn có thể dẫn đến xung đột, đối đầu.

Áp dụng bài học này cho Biển Đông, chính quyền Barack Obama đã gây áp lực lên tất cả các bên yêu sách để giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Để ngăn Trung Quốc sử dụng vũ lực, Hoa Kỳ đă tăng cường sự hiện diện quân sự của mình trong khu vực, đồng thời củng cố liên minh và quan hệ đối tác trong chiến lược tái cân bằng sang Châu Á.

Mặc dù Bắc Kinh hiếm khi ghi nhận điều này, Hoa Kỳ đã quan tâm đến việc phái tàu chiến tiến hành các hoạt động tự do hàng hải với khu vực nhiều nước tuyên bố chứ không riêng Trung Quốc.

Chiến lược này đã giúp Mỹ tránh được những cuộc khủng hoảng lớn, nhưng nó lại không thể ngăn được sự bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Năm 2015 Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố trong cuộc họp báo chung với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình :

"Hoa Kỳ hoan nghênh sự trỗi dậy của một Trung Quốc hòa bình, ổn định, thịnh vượng và có trách nhiệm trong các vấn đề toàn cầu"..

Tuy nhiên Washington chưa từng nói rõ Mỹ sẽ làm gì nếu Bắc Kinh thất bại trong việc đạt được tiêu chuẩn ấy.

Hoa Kỳ muốn tránh mâu thuẫn, ngay cả khi Trung Quốc ngày càng leo thang thách thức luật pháp quốc tế ở Biển Đông.

Theo bản năng, Washington thực hiện các biện pháp để giảm căng thẳng.

Còn Bắc Kinh cứ thế được đằng chân thì lân đằng đầu.

Đây sẽ là một chiến lược hợp lý, nếu tránh chiến tranh là thách thức duy nhất gây ra bởi sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Nhưng thực tế không phải như vậy.

Sức mạnh quân sự Hoa Kỳ và các liên minh của Mỹ tiếp tục ngăn Trung Quốc bắt đầu một cuộc đối đầu với Mỹ, nhưng nó lại không thể hạn chế phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc.

Chính sự lo ngại rủi ro từ phía Hoa Kỳ đã giúp Trung Quốc tiến tới toàn quyền kiểm soát Biển Đông.

Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên thừa nhận rằng, hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông dựa vào nhận thức của họ về khả năng phản ứng của Hoa Kỳ.

Mỹ thiếu phản khảng đã khiến Bắc Kinh kết luận rằng, Hoa Kỳ sẽ không dám hy sinh quan hệ của họ với Trung Quốc chỉ vì Biển Đông.

Kết quả là mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ ngày nay ở Châu Á là quyền bá chủ của Trung Quốc, chứ không phải là cạnh tranh quyền lực.

Vai trò lãnh đạo của Mỹ trong khu vực nhiều khả năng sẽ yếu đi.

Tin tốt là, mặc dù Trung Quốc đã có những bước tiến lớn trong việc kiểm soát hoàn toàn Biển Đông, nhưng họ vẫn chưa làm được"..

Học giả Ely Ratner đề xuất giải pháp chống bành trướng, độc chiếm Biển Đông

"Để hoàn thành mục tiêu này, Trung Quốc phải xây thêm đảo nhân tạo, đặc biệt là ở Scarborough.

Sau đó họ sẽ phải phát triển khả năng chống tiếp cận / chống xâm nhập từ trên biển và trên không, bằng cách triển khai hàng loạt vũ khí tiên tiến như chiến đấu cơ, tên lửa hành trình đánh chặn tên lửa, hệ thống phòng không tầm xa.

Trước đây Hoa Kỳ đã tìm cách ngăn chặn Trung Quốc thực hiện các bước đi như vậy.

Những năm gần đây, Washington đã khuyến khích Bắc Kinh và các bên yêu sách khác áp dụng 3 không ở Biển Đông :

Không bồi lấp mới, không xây dựng cơ sở hạ tầng mới và không quân sự hóa các cơ sở hiện có.

Nhưng Mỹ lại chưa bao giờ giải thích hậu quả của việc thách thức những yêu cầu này. Nhiều lần Mỹ và ASEAN, G-7 hay EU lên án các hoạt động của Trung Quốc.

Nhưng sau mỗi lần lên án, Bắc Kinh lại bỏ ngoài tai, trong khi các nước này không thể lúc nào cũng nhấn mạnh chuyện quân sự hóa.

Phán quyết Trọng tài 12/7/2016 bác bỏ hầu hết yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông vì nó bất hợp pháp theo luật quốc tế.

Hoa Kỳ và các nước kêu gọi Trung Quốc tuân thủ Phán quyết Trọng tài, nhưng không thực hiện bất kỳ bước đi nào để thực thi nó.

Vì vậy Trung Quốc chỉ đơn giản là "nhún vai" bỏ qua, tiếp tục củng cố, quân sự hóa các đảo nhân tạo.

Mặc dù Mỹ tiếp tục các hoạt động mạnh mẽ trong khu vực thông qua tập trận, tuần tra quân sự, nhưng vẫn không nói rõ với Trung Quốc về những gì họ muốn thể hiện cũng như giải thích chính xác, nước Mỹ định làm gì.

Chính bởi lý do ấy, ý tưởng của Tổng thống Donald Trump về việc khôi phục chiến lược "hòa bình qua sức mạnh" của Tổng thống Ronald Reagan bằng cách tăng cường quân đội Hoa Kỳ chưa bao giờ khiến Bắc Kinh lo ngại.

Trung Quốc cũng tin rằng, Hoa Kỳ sẽ chỉ áp đặt những cái giá nho nhỏ cho những hành động sai trái của Trung Quốc mà thôi.

Cho dù Mỹ có bao nhiêu tàu chiến, máy bay và vũ khí hạt nhân, tính toán ấy sẽ không thay đổi.

Hoa Kỳ cần đưa ra một cảnh báo rõ ràng rằng :

Nếu Trung Quốc tiếp tục xây dựng đảo nhân tạo hoặc đặt các vũ khí trang bị quân sự hạng nặng, như tên lửa tầm xa hay máy bay chiến đấu lên những đảo nhân tạo đã có, Mỹ sẽ thay đổi cơ bản chính sách với Biển Đông.

Thay vì trung lập, Hoa Kỳ sẽ ngừng kêu gọi kiềm chế, ngược lại sẽ tăng cường các nỗ lực để giúp các nước trong khu vực nâng cao khả năng tự vệ, chống lại sức ép từ Trung Quốc.

Trong trường hợp này Hoa Kỳ sẽ làm việc với các nước khác có yêu sách để thu hồi vùng lãnh thổ bị (Trung Quốc) chiếm đóng và củng cố các căn cứ của họ. 

Mỹ cũng sẽ tiến hành các cuộc tập trận chung với quân đội các nước này, bán cho họ loại vũ khí có khả năng phản công với giá cả phải chăng, để chống lại sức ép quân sự của Trung Quốc trong khu vực.

Những vũ khí này có thể bao gồm máy bay trực thăng giám sát, ngư lôi, tên lửa đất đối hạm, tàu đổ bộ tấn công nhanh và hệ thống phòng không di động.

Chiếc tàu tuần tra đã qua sử dụng Mỹ vừa bàn giao cho Cảnh sát biển Việt Nam. Ảnh : usni.org.

Một chương trình như thế này sẽ làm cho những nỗ lực của Trung Quốc nhằm thống trị vùng biển, vùng trời quốc tế sẽ có nhiều rủi ro hơn với Bắc Kinh.

Hoa Kỳ sẽ không đặt mục tiêu tích lũy đủ lực lượng tập thể để đánh bại quân đội Trung Quốc hay kiểm soát một vùng biển lớn.

Thay vào đó là mục tiêu làm cho các đối tác trong khu vực đủ khả năng từ chối Trung Quốc tiếp cận các tuyến đường thủy quan trọng dọc theo bờ biển của họ.

Bắc Kinh sẽ không thỏa hiệp cho đến khi nào họ đạt được điều họ muốn.

Hoa Kỳ nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ các đồng minh và đối tác đã có quan hệ chặt chẽ.

Nhật Bản có thể là một lựa chọn có giá trị, vì nước này đã xem Trung Quốc là một mối đe dọa và Nhật đã hợp tác chặt chẽ với một số nước ven Biển Đông, đồng thời thúc đẩy các biện pháp phòng vệ chống bành trướng trên biển Hoa Đông.

Trong khi đó Australia có quan hệ gần gũi với Indonesia và Malaysia hơn so với Hoa Kỳ, Ấn Độ có quan hệ gần gũi với Việt Nam hơn.

Australia và Ấn Độ có thể cung cấp cho các nước này sự trợ giúp đáng kể về quân sự, hơn là Washington.

Nếu Bắc Kinh vẫn từ chối thay đổi lộ trình, Washington nên đàm phán các hiệp định mới với các đối tác trong khu vực, để cho phép Hoa Kỳ và các lực lượng thân thiện khác thường xuyên thăm viếng một số căn cứ.

Trong một số trường hợp, quân đội Hoa Kỳ đàm phán để được đóng quân vĩnh viễn trên các căn cứ của họ ở Biển Đông.

Mỹ cần cân nhắc việc tiếp cận đảo Ba Bình hiện do Đài Loan chiếm đóng, đảo Thị Tứ do Philippines chiếm đóng hoặc đảo Trường Sa mà Việt Nam đang kiểm soát.

Đây là 3 hòn đảo tự nhiên lớn ở Trường Sa.

Ngoài việc giúp quân đội Hoa Kỳ và đối tác thường xuyên huấn luyện cùng nhau, các lực lượng đóng trên các đảo này sẽ tạo ra các ngòi nổ mới với Trung Quốc, làm tăng nguy cơ liên quan đến khả năng cưỡng chế quân sự.

Việc này sẽ đưa Bắc Kinh trở lại với một sự lựa chọn khốc liệt :

Tiếp tục quân sự hóa Biển Đông và chống lại các nước có nền tảng quân sự ngày càng tiên tiến do Hoa Kỳ hậu thuẫn, hay từ bỏ kế hoạch thay đổi hiện trạng và làm việc nghiêm túc để tìm ra một giải pháp ngoại giao.

Để chiến lược này thành công, các nước trong khu vực sẽ cần đầu tư nhiều hơn cho quân đội và hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ.

Lễ thượng cờ tàu ngầm 185 Khánh Hòa tại cảng Cam Ranh ngày 1/8/2015, đây là chiếc thứ 4 trong 6 tàu ngầm Kilo Việt Nam mua của Nga. Ảnh : Tân Hoa Xã.

Việt Nam đã mua một đội tàu ngầm đắt tiền từ Nga, Đài Loan gần đây công bố kế hoạch phát triển tàu ngầm của riêng mình.

Indonesia đã tăng cường các cuộc tập trận ở quần đảo Natuna giàu tài nguyên, và Philppines không hủy bỏ kế hoạch cho phép máy bay, tàu chiến Mỹ truy cập các căn cứ, bất chấp những tuyên bố của Tổng thống Rodrigo Duterte.

Nhưng vẫn còn những rào cản đáng kể phía trước, khi nhiều quốc gia trong khu vực sợ rằng Trung Quốc sẽ trả đũa nếu họ trở thành đối tác của Hoa Kỳ.

Sau khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi TPP, các nước Đông Nam Á ngày càng tin rằng Trung Quốc sẽ thống trị trật tự kinh tế khu vực. Thậm chí nhiều người đang quan tâm đến viễn cảnh đó.

Nhận thức này sẽ khiến các nước lo ngại, không muốn tham gia các hoạt động quân sự với Hoa Kỳ vì lo bị Trung Quốc trả thù.

Cách duy nhất để Washington ngăn chặn xu hướng nguy hiểm này là đưa ra một giải pháp khả thi giúp các nước không bị phụ thuộc vào Trung Quốc về kinh tế.

Điều này có nghĩa là Mỹ có thể phải đưa ra một phiên bản khác của TPP hoặc đề xuất sáng kiến mới về thương mại, đầu tư trong khu vực.

Hoa Kỳ không thể tay không bắt giặc.

Washington cũng nên làm nhiều hơn để hỗ trợ nội bộ các nước có yêu sách trên Biển Đông bằng cách phổ biến rộng rãi thông tin về hoạt động của Trung Quốc trên biển.

Hiện tại các nhà báo và các chuyên gia quốc phòng phải dựa vào hình ảnh vệ tinh thương mại lẻ tẻ và không đầy đủ để tìm hiểu hết các hành động của Trung Quốc.

Chính phủ Hoa Kỳ nên bổ sung những báo cáo và hình ảnh thường niên về triển khai vũ khí của Trung Quốc, cũng như các tàu hải quân, tàu tuần tra, tàu cá Trung Quốc do chính phủ hậu thuẫn, hoạt động bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế, lãnh hải của các nước khác.

Các nước trong khu vực sẽ có nhiều khả năng hợp tác với Washington nếu họ có thể tin tưởng vào Hoa Kỳ để duy trì luật pháp quốc tế.

Để đạt được mục đích đó, hải quân Mỹ nên thường xuyên tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông, chứ không phải chỉ khi nào Washington muốn ghi bàn về ngoại giao.

Những người chỉ trích giải pháp ngăn cản bành trướng bằng sức mạnh sẽ lập luận rằng, điều này sẽ chỉ kích thích Trung Quốc tăng gấp đôi tốc độ quân sự hóa.

Nhưng trong vài năm gần đây, Hoa Kỳ đã chứng minh rằng, bằng cách truyền đạt những hậu quả "đáng tin cậy", họ có thể làm thay đổi hành vi của Trung Quốc.

Năm 2015 khi chính quyền Obama đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt để đáp trả hoạt động trộm cắp bí mật thương mại Hoa Kỳ mà chính phủ Trung Quốc bảo vệ, Bắc Kinh đã nhanh chóng kiềm chế các hoạt động của họ trên không gian mạng.

Trong những tháng cuối trước lúc ông Barack Obama rời Nhà Trắng, Bắc Kinh lại bắt đầu kiềm chế các doanh nghiệp nước này làm ăn bất hợp pháp với Triều Tiên sau khi Washington cảnh báo sẽ áp dụng biện pháp trừng phạt tài chính với các công ty Trung Quốc trốn tránh các lệnh trừng phạt chống Bình Nhưỡng.

Hơn nữa sự thúc đẩy mạnh mẽ của Hoa Kỳ không giống như một số người khẳng định, rằng nó có thể làm dấy lên xu thế diều hâu trong lãnh đạo Trung Quốc.

Trên thực tế, những người ủng hộ quân sự hóa Biển Đông ở Bắc Kinh phần nhiều là bởi họ nhận định Hoa Kỳ không công bằng, chứ không phải hiếu chiến.

Cơ hội thực sự duy nhất cho một giải pháp hòa bình với Biển Đông là ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ không chịu thỏa hiệp, chừng nào họ vẫn thấy có thể lấn tới.

Và trong trường hợp Trung Quốc không từ bỏ đường lối bành trướng, Hoa Kỳ có thể "sống chung với Biển Đông được quân sự hóa mạnh mẽ hơn", miễn là cán cân lực lượng không bị nghiêng quá nhiều về phía Trung Quốc.

Đảm bảo rằng các nước trong khu vực có thể đóng góp vào việc ngăn chặn sự xâm lược, bành trướng của Trung Quốc sẽ tạo ra sự ổn định, hơn là chỉ trông chờ vào thiện chí của Trung Quốc, hay một mình quân đội Hoa Kỳ "canh giữ cho hòa bình".

Phải thừa nhận rằng, với rất nhiều lực lượng vũ trang hoạt động trong một môi trường căng thẳng như vậy, các nước cần phải xây dựng các cơ chế mới để quản lý khủng hoảng, tránh leo thang không lường trước được.

Cuối cùng, một số nhà phê bình về chiến lược mạnh mẽ hơn của Mỹ ở Biển Đông đã tuyên bố rằng, Biển Đông đơn giản là không đáng để gây rắc rối, vì phạm vi cảnh hưởng của Trung Quốc có thể trở nên lành tính.

Nhưng sự sẵn sàng sử dụng áp lực kinh tế và quân sự của Bắc Kinh phục vụ các mục đích chính trị đã ngày một trở nên mạo hiểm, phiêu lưu hơn"... [3].

Cá nhân người viết cho rằng, những bình luận của học giả Ely Ratner rất có giá trị tham khảo để các bên liên quan ở Biển Đông tính tới, trong trường hợp cây muốn lặng mà gió chẳng đừng.

Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, những diễn biến về cục diện Biển Đông cho thấy đề xuất của ông Ely Ratner ít có khả năng xảy ra trong thực tế, cho dù có thể đó là mong muốn của nhiều người.

Những phân tích, nhận định và đề xuất của học giả Ely Ratner không đại diện cho quan điểm chính thức của chính phủ Hoa Kỳ, mà đó là quan điểm cá nhân nhà nghiên cứu.

Chúng tôi dẫn lại bình luận này của ông với mong muốn cung cấp thêm cho quý bạn đọc và các nhà hoạch định chính sách có thêm thông tin, đánh giá từ một học giả Hoa Kỳ nghiên cứu sâu về Biển Đông, cũng như đánh giá của ông về chính sách của Hoa Kỳ, Trung Quốc.

Ngoài ra chúng tôi không bình luận gì thêm về các nhận định, đề xuất của học giả Ely Ratner, bởi bản thân nó là một quan điểm cá nhân và cũng khá bao quát vấn đề.

Hồng Thủy

Nguồn : GDVN, 19/06/2017

Tài liệu tham khảo :

[1] https://www.ft.com/content/6c82d116-5243-11e7-bfb8-997009366969

[2] http://uk.reuters.com/article/uk-china-usa-defense-idUKKBN1961GT

[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-06-13/course-correction

Bắc Kinh đạt được một đỉnh cao mới trong việc kiểm soát Biển Đông có nhiều tranh chấp sau khi trấn an các đối thủ, đẩy Washington ra xa và xây các đảo nhân tạo để thiết lập cơ sở quân sự.

Tàu Hải quân Hoa Kỳ USS Dewey tuần tra Biển Đông

Theo một báo cáo của Lầu Năm Góc hôm 6/6, Trung Quốc sẽ có thể bố trí ba trung đoàn máy bay chiến đấu trên các đảo mà họ đã xây lắp trên biển Đông. Theo dự báo của nhóm chuyên gia vào tháng 3, ước tính Trung Quốc sẽ sử dụng khoảng 3.200 mẫu Anh (tức khoảng 1.294 hecta) diện tích đất trong vùng biển rộng 3,5 triệu km vuông, chủ yếu phục vụ cho mục đích lắp ráp thiết bị quân sự,

Tập trận quân sự chung với Nga

Trong một dấu hiệu khác của nỗ lực tăng cường kiểm soát hàng hải, Tân Hoa Xã của Bắc Kinh hôm Chủ nhật cho biết một tàu khu trục Trung Quốc đã tham gia cùng các tàu Nga trong giai đoạn một của cuộc tập trận chung "đa dạng " và "kéo dài" bắt đầu ở khu vực Biển Đông. Nga có các lực lượng vũ trang mạnh thứ nhì thế giới và Trung Quốc mạnh thứ ba.

Ông Collin Koh, nhà nghiên cứu về an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore cho hay : "Tôi nghĩ có một điều không cần nói ra nhưng ai cũng biết rằng không có cách nào ngăn chặn được Trung Quốc. Tôi nghĩ một thực tế là ngoài Hoa Kỳ, Trung Quốc có một vị trí thống trị trong khu vực."

Kiểm soát "đường chín đoạn"

Uy thế của Trung Quốc nổi lên trên Biển Đông, khu vực có năm nước khác cũng tuyên bố chủ quyền, xảy ra sau một năm theo đuổi chính sách ngoại giao không ràng buộc với các nước trong khu vực, và sau một thập niên san lắp tất cả 500 đảo nhỏ để hỗ trợ cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự.

Theo ông Gregory Poling, Giám đốc Sáng kiến minh bạch Hàng hải Châu Á của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế - CSIC, Trung Quốc cuối cùng sẽ quyết định điều gì sẽ xảy ra trong tuyên bố chủ quyền "đường chín đoạn", chiếm hơn 90% diện tích Biển Đông. Bắc Kinh trích dẫn các chứng cứ lịch sử để biện minh cho các tuyên bố chủ quyền.

Các quốc gia khác như Brunei, Malaysia, Đài Loan, Việt Nam và Philippines đều có tuyên bố các phần chồng lấn trong "đường chín đoạn" này. Tất cả các nước này đều đánh giá khu vực biển Đông giàu hải sản, nhiên liệu hóa thạch và là các tuyến đường biển quan trọng.

Trung Quốc kiểm soát toàn bộ

Ông Poling nói : "Tôi nghĩ rằng Trung Quốc có mục mở rộng chiếc ô bao trùm toàn bộ đường chín đoạn, để họ quản lý hiệu quả tất cả các khu vực mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, bao gồm tất cả các vùng biển và không gian mà họ tuyên bố chủ quyền lịch sử."

Ông Poling nói : "Vì vậy, điều này có nghĩa là nếu quý vị là ngư dân hoặc tàu tuần duyên hoặc tàu thăm dò dầu khí vùng Đông Nam Á, quý vị không thể hoạt động trừ khi Trung Quốc cho phép."

Du khách Trung Quốc tại Việt Nam

​Ngoại giao kiểu Trung Quốc

Giới Lãnh đạo Cộng sản của Trung Quốc đã tăng cường các cuộc đối thoại trực tiếp với các nước Đông Nam Á có khả năng quân sự yếu kém hơn, sau khi một trọng tài quốc tế ra phán quyết vào tháng 7 năm ngoái, chống lại bằng chứng pháp lý đối với các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc. Các nhà phân tích nói rằng Bắc Kinh cung cấp viện trợ cho các nước và đổi lại họ phải im lặng không phản đối sự mở rộng quân sự trên biển của Trung Quốc.

Năm ngoái, Trung Quốc đã cung cấp một khoản viện trợ và đầu tư trị giá 24 tỷ đôla cho Philippines. Trung Quốc cũng đã hỗ trợ ngành du lịch của Việt Nam bằng cách đưa du khách vào nước này trong khi tìm cách thảo luận về hợp tác hàng hải. Malaysia xem Trung Quốc là nhà đầu tư hàng đầu và là đối tác thương mại lớn.

Mỹ rút lui khỏi Biển Đông

Các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Philippines từng xem Mỹ như một đối trọng chống lại Trung Quốc. Nhưng hiện nay, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump muốn Trung Quốc giúp ngăn chặn các chương trình hạt nhân và tên lửa của Bắc Triều Tiên.

Ông Sean King, phó chủ tịch cao cấp của Viện tư vấn chính trị Park Strategies có trụ sở New York cho biết :

"Không có sự phối hợp giữa các nước chống lại tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ; và Việt Nam là nước duy nhất trong số này chắc chắn cảm thấy bị bỏ rơi sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương – hay còn gọi là TPP. Do dó chắc chắn Việt Nam sẽ đặt nghi vấn là thực sự cam kết của Mỹ trong khu vực sẽ như thế nào."

Ông Trump đã rút Mỹ khỏi TPP vào tháng 1, cho rằng hiệp định thương mại giữa 12 quốc gia thành viên này không tốt cho Mỹ.

Tuy nhiên, trong tháng này, các quan chức Mỹ đã gợi ý rằng họ sẽ có một chính sách cứng rắn hơn đối với việc Trung Quốc bành trướng lãnh hải.

Vào tháng 5, Hải quân Hoa Kỳ đã cử tàu tuần tra hoạt động "tự do hàng hải" ở Biển Đông, mặc dù bị Bắc Kinh phản đối.

Theo trang web của Bộ Quốc phòng Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis phát biểu trước hội nghị Quốc phòng châu Á hồi đầu tháng này rằng : "Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông cần phải được giải quyết một cách hòa bình và thông qua đàm phán, chứ không phải bằng cách xây dựng các đảo và đặt vũ khí lên trên đó."

Ông Andrew Yang, Tổng thư ký của Hội đồng Nghiên cứu Chính sách Cao cấp về các vấn đề Trung Quốc tại Đài Loan cho biết "sự thận trọng" hiện nay trong vấn đề hợp tác Trung-Mỹ, cùng với sự hiện diện vai trò quân sự của Mỹ ở Biển Đông, sẽ giúp ngăn chặn Trung Quốc ít hung hăng hơn đối với các quốc gia khác.

Ralph Jennings

Nguồn : VOA, 19/06/2017

Việt Nam : Trung Quốc cần hành động trách nhiệm (VOA, 17/06/2017)

Bộ Ngoại giao Việt Nam mới lên tiếng như vậy sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ ra báo cáo nói rằng Bắc Kinh sắp hoàn tất việc quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Một hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc trên Biển Đông.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 15/6 nhắc lại rằng "Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa".

Bà nói tiếp rằng "mọi việc làm của nước ngoài tại khu vực hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không có sự cho phép của Việt Nam là hoàn toàn bất hợp pháp và không thể làm thay đổi thực tế là Việt Nam có chủ quyền đối với hai quần đảo này".

Phản ứng của nữ phát ngôn viên này được đưa ra sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ đầu tháng này công bố một phúc trình trong đó nói rằng tính đến cuối năm 2016, Bắc Kinh đã xây dựng đến 24 nhà chứa máy bay cùng nhiều công sự trên các thực thể tranh chấp với nhiều nước, trong đó có Việt Nam, là Bãi đá Chữ Thập, Đá Subi và Đá Vành Khăn, theo AP.

Lầu Năm Góc cũng nhận định rằng Bắc Kinh có khả năng triển khai nhiều máy bay chiến đấu tới các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng ở quần đảo Trường Sa.

Về nhận định trên, bà Hằng nói : "Chúng tôi cho rằng là một quốc gia lớn ở khu vực và trên thế giới, Trung Quốc cần hành động trách nhiệm và mang tính xây dựng trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực cũng như ở Biển Đông trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế".

Chính quyền Bắc Kinh chưa lên tiếng phản ứng trước các phát biểu của nữ phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam.

********************

Việt Nam phản đối Trung Quốc xây dựng phi pháp tại Biển Đông (RFI, 16/06/2017)

Tiếp theo báo cáo của Bộ quốc phòng Mỹ cho biết Trung Quốc đang hoàn tất tiến trình quân sự hóa Biển Đông, chính quyền Việt Nam, lên án Bắc Kinh xây dựng trái phép trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Ảnh vệ tinh của CSIS cho thấy công trình Trung Quốc xây dựng trên đá Chữ Thập. Ảnh công bố ngày 22/02/2017. @csis/amti

Theo tin từ Bộ Ngoại giao Việt Nam, trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 15/06/2017, khi được hỏi về nội dung bản báo cáo của Lầu Năm Góc về mối đe dọa quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông, phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng khẳng định Trung Quốc là nước ngoài, xây dựng bất hợp pháp, vi phạm chủ quyền của Việt Nam ở vùng biển chiến lược này.

Thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Việt Nam ghi rõ :

"Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Mọi việc làm của nước ngoài tại khu vực hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không có sự cho phép của Việt Nam là hoàn toàn bất hợp pháp và không thể làm thay đổi thực tế là Việt Nam có chủ quyền đối với hai quần đảo này.

Trung Quốc cần hành động trách nhiệm và mang tính xây dựng trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực cũng như ở Biển Đông trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế".

Vào ngày 06/06/2017, trong bản báo cáo gửi Quốc hội Mỹ, Bộ quốc phòng Hoa Kỳ cho biết Trung Quốc đang tập trung xây dựng ba tiền đồn ở các đảo đá ngầm Chữ Thập, Subi và Vành Khăn, sau khi đã hoàn tất các công trình tại bốn đảo nhỏ hơn.

Các cơ sở mới này, với phi trường quân sự có khả năng đồn trú cho ba trung đoàn không quân, làm thay đổi nguyên trạng Biển Đông và cho phép Trung Quốc kiểm sóat khu vực.

Ngày 14/06, trong buổi điều trần tại Thượng Viện, đến lượt ngoại trưởng Rex Tillerson cảnh báo nguy cơ xảy ra xung đột với Trung Quốc trong vùng Thái Bình Dương vì những đảo nhân tạo và cơ sở quân sự của Bắc Kinh ở Hoàng sa và Trường Sa đang "gây mất ổn định" trong khu vực.

Tú Anh

**********************

Phiên xử kín nghi phạm Đoàn Thị Hương (RFA, 16/06/2017)

Các luật sư bào chữa cho hai phụ nữ bị cáo buộc đã giết hại ông Kim Jong-nam, anh trai lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong-un, vừa nhận được những tài liệu quan trọng bao gồm báo cáo khám nghiệm tử thi và báo cáo về chất hóa học sau phiên tòa xử kín diễn ra vào ngày 16 tháng 6 tại nhà tù Kajang ở Malaysia.

Nghi phạm Đoàn Thị Hương bị áp giải tới phiên tòa ngày 1 tháng 3 năm 2017 AFP Photo

Hai người phụ nữ là Siti Aisyah, 25 tuổi, người Indonesia và cô Đoàn Thị Hương, 28 tuổi, mang quốc tịch Việt Nam. Hai người này bị cáo buộc là đã dùng chất độc thần kinh cực mạnh VX để bôi lên mặt của ông Kim Jong-nam ở sân bay Kuala Lumpur hồi tháng 2 vừa qua. Nếu bị kết án, hai người có thể sẽ phải đối mặt với án tử hình.

Trước đó, các luật sư của hai bị cáo phàn nàn rằng phía công tố viên đã không muốn chia sẻ những tài liệu quan trọng giúp cho công tác bào chữa của họ.

Phía công tố viên Malaysia hôm 16 tháng 6 cho biết họ đã trao cho luật sư của hai người tổng cộng là 44 tài liệu.

Luật sư của cô Siti Aisyah cho biết họ sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ của các chuyên gia nước ngoài để đánh giá bằng chứng liên quan tới chất độc thần kinh VX.

Phiên tòa kín hôm 16 tháng 6 là lần xử án thứ 4 đối với hai bị cáo tại Malaysia. Phiên tòa tiếp theo dự định diễn ra vào ngày 28 tháng 7 tới.

Donald Trump "chữa" chính sách với Biển Đông và vai trò Việt Nam

Đối phó với sự bành trướng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam dường như được (Hoa Kỳ) xem như nước đứng đầu.

Joseph Bosco, trưởng nhóm nghiên cứu Trung Quốc trong văn phòng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ giai đoạn 2005 - 2006, thành viên Viện Nghiên cứu Corean - Mỹ, cộng sự cấp cao Viện Nghiên cứu Hoa Kỳ - Đài Loan ngày 12/6 có bài phân tích đáng chú ý trên RealClearWorld :

"Donald Trump đang sửa chữa chính sách của Mỹ ở Châu Á" [1].

Học giả Joseph Bosco nhận định :

"Trung Quốc đang lên, trong khi Hoa Kỳ suy thoái và nguy hiểm là những gì được kể, được phản ánh trong cục diện an ninh Đông Á mà ông Donald Trump tiếp quản khi trở thành Tổng thống.

Chiến lược "xoay trục" hoặc tái cân bằng của chính quyền Tổng thống Barack Obama sang Châu Á đã không thể làm gì để đảo ngược xu hướng tiêu cực trong cân bằng quyền lực ở Châu Á - Thái Bình Dương.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, ảnh : AP / Peter Kramer.

Trong đó, việc giảm nguồn lực cho quân đội Mỹ một cách có ý thức đã thực sự củng cố thêm xu hướng này.

Chiến dịch tranh cử Tổng thống của ứng viên Donald Trump với khẩu hiệu "nước Mỹ trên hết" hứa hẹn một hướng khác cho đối ngoại"..

Donald Trump sửa chữa chính sách của Mỹ tại Châu Á, Biển Đông

Joseph Bosco bình luận :

"Với tư cách là Tổng thống đắc cử Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, Donald Trump đã quyết định hãm Trung Quốc bằng cách làm náo động khu vực : 

Ông rút nước Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dươn (TPP), đe dọa tuyên bố Trung Quốc là nước thao túng tiền tệ có nguy cơ gây chiến tranh thương mại ;

Trump tuyên bố ngừng giúp đỡ Nhật Bản và Hàn Quốc, trừ phi hai nước trả nhiều tiền hơn hoặc tự bảo vệ mình, thậm chí là tự trang bị vũ khí hạt nhân. 

Tất cả những điều này là một tương lai đáng sợ đối với Bắc Kinh.

Cơ chế, chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ đã chứng kiến những bước đi lạc hậu, chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng khó khăn của Mỹ.

Khi nhậm chức Tổng thống, ông Donald Trump đã chính thức rút Mỹ khỏi TPP, nhưng bỏ ngỏ một khả năng rõ ràng về việc mở lại các cuộc đàm phán những điều khoản làm sao có lợi hơn (cho Mỹ).

Ông chấp nhận làm mới những cam kết sau phản ứng kiên quyết của Nhật Bản, Hàn Quốc, rằng Washington có nghĩa vụ bảo vệ 2 đồng minh Châu Á trên biển Hoa Đông và bán đảo Triều Tiên.

Đồng thời Tổng thống Mỹ đã chứng minh rằng, các lựa chọn khác về tình hình an ninh đang xấu đi ở Châu Á vẫn được đặt lên bàn.

Ông đã nhận cú điện thoại từ nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn, cho dù Bắc Kinh giận dữ.

Trump bày tỏ hoài nghi về nghĩa vụ của Mỹ trong việc tôn trọng nguyên tắc "một Trung Quốc".

Ngay cả khi công khai điều chỉnh quan điểm của mình về vấn đề rất nhạy cảm này đối với Bắc Kinh, Donald Trump vẫn nói rõ rằng, những lựa chọn này vẫn được giữ nguyên.

Chủ nhân Nhà Trắng cho Bắc Kinh "qua" trong vấn đề tiền tệ, nếu Trung Quốc chịu hợp tác về Bắc Triều Tiên.

Và ông sẽ cân nhắc việc có thêm các cuộc trò chuyện với Tiến sĩ Thái Anh Văn, tùy thuộc vào cách quan hệ Mỹ - Trung sẽ diễn biến như thế nào.

Triều Tiên vẫn đang là vấn đề cấp bách nhất.

Trong khi đó, việc chuẩn bị bán cho Đài Loan lô vũ khí mới dường như đang tiến triển, bất chấp những phản ứng từ Bắc Kinh.

Điểm nóng thứ 3 ở Đông Á là những bước đi hiếu chiến của Trung Quốc trên Biển Đông.

Tổng thống Donald Trump đã giải phóng Hải quân Hoa Kỳ khỏi các xiềng xích của chính phủ tiền nhiệm trong việc thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải.

Tàu khu trục mang tên lửa USS Dewey đã tiến hành huấn luyện bên trong phạm vi 12 hải lý xung quanh bãi Vành Khăn mà Trung Quốc xây đảo nhân tạo (bất hợp pháp) nhằm theo đuổi yêu sách vô căn cứ của họ về "vùng biển chủ quyền" trên Biển Đông.

Hoạt động này khác với những lần thực hiện tự do hàng hải thời Barack Obama. Những lần trước, tàu chiến Mỹ chỉ đi qua vô hại, do đó vô tình chấp nhận yêu sách của Trung Quốc đòi "lãnh hải".

(Bắc Kinh yêu sách "lãnh hải" cho các cấu trúc địa lý là bãi cạn lúc nổi, lúc chìm không có lãnh hải riêng, theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982).

Chiến hạm USS Dewey tiến hành diễn tập bên trong 12 hải lý quanh bãi Vành Khăn hôm 24/5, ảnh : ABC News.

Bộ Quốc phòng Mỹ hứa hẹn sẽ thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông mạnh mẽ hơn nữa, mặc dù chúng không nhất thiết được triển khai như những thách thức toàn diện với Trung Quốc.

Tần suất và mức độ công khai các hoạt động này trong tương lai phụ thuộc vào bất kỳ động thái mới nào Trung Quốc có thể gây ra ở Biển Đông....

Sự thành công một cách ôn hòa, chừng mực trong chính sách của Donald Trump với Châu Á, cho đến nay chủ yếu là kết quả của tư duy chiến lược và phương pháp phi truyền thống của Tổng thống.

Ông đã hạ lệnh bắn 59 quả tên lửa hành trình Tomahawk vào một căn cứ quân sự ở Syria đúng lúc đang ăn tối với ông Tập Cận Bình, chắc chắn đã gây ấn tượng mạnh với người hùng của Trung Quốc"... [1].

Trong tuần này, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Hoa Kỳ, tướng Joseph Dunford sẽ điều trần trước Quốc hội Mỹ, để yêu cầu tăng ngân sách quốc phòng.

Ông tin rằng, các giới hạn ngân sách của chính quyền tiền nhiệm phải được dỡ bỏ, quân đội Mỹ mới có thể duy trì lợi thế cạnh tranh.

Trả lời phỏng vấn trang Breaking Defense ngày 12/6, tướng Joseph Dunford cho hay :

"Tôi biết, đã có những bàn tán xì xào về việc Hoa Kỳ bỏ chính sách tái cân bằng sang Châu Á.

Đó là câu chuyện 'có thật trên truyền thông'.

Nhưng khi các bạn nhìn vào thực tế, chúng ta có một câu chuyện khá hấp dẫn.

Chúng tôi đang bố trí 60% lực lượng ở Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương.

Chúng tôi giám sát một sự gia tăng đáng kể các hoạt động diễn tập quân sự đa phương ở Châu Á. 

Chúng tôi cũng đã triển khai những vũ khí mới nhất, có khả năng tác chiến tốt nhất trong kho vũ khí Mỹ tại Thái Bình Dương.

Nó bao gồm chiến đấu cơ tàng hình F-35, máy bay tiêm kích thế hệ năm F-22, tàu chiến đấu ven biển (LCS).

Vì vậy, bằng những hành động phù hợp của mình, chúng tôi xin tuyên bố rằng Hoa Kỳ vẫn giữ cam kết của mình với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Nếu bạn đến các nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines, Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia để chứng kiến những hợp tác quân sự với Mỹ, bạn sẽ thấy các mối quan hệ này đang phát triển rất lành mạnh và hoàn toàn có giá trị trong khu vực.

Chúng tôi đã nói rõ với các đồng minh Châu Á của mình rằng, chúng ta tiếp tục ủng hộ một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. 

Điều đó đòi hỏi Hoa Kỳ duy trì các nguyên tắc tự do hàng hải và hoạt động bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép.

Cũng có một thực tế không thể chỗi cãi, đó là Trung Quốc đã quân sự hóa các hòn đảo nhân tạo sau khi họ đã từng hứa hẹn không làm như vậy vào năm 2015.

Thực tế này cho chúng tôi thấy rằng, Trung Quốc đang cố gắng tìm cách hất quân đội Mỹ ra xa, ngăn chặn sự qua lại với các đồng minh đối tác trong khu vực.

Đó là chiến lược chống tiếp cận / chống xâm nhập (A2/AD) điển hình.

Nếu liên hệ điều này với việc phát triển tên lửa hành trình chống hạm tầm xa và hệ thống tên lửa của Trung Quốc, rõ ràng họ đang cố gắng chống lại hoạt động tự do của quân đội Hoa Kỳ trong khu vực"... [2].

Vai trò của Việt Nam trong chính sách của Mỹ với Châu Á, Biển Đông dưới thời Tổng thống Donald Trump

Manik Mehta, một nhà báo tại New York chuyên viết về các vấn đề đối ngoại, ngày 12/6 có bài phân tích đăng trên New Straits Times, Malaysia :

"Mỹ và thực tế Châu Á - Thái Bình Dương".

Trong bài viết này, nhà báo Manik Mehta nhận xét : 

"Donald Trump có thể đã già dặn khi rút lại các hùng biện chống Trung Quốc vì ông cần sự giúp đỡ của Bắc Kinh để kiềm chế các hoạt động quân sự và hạt nhân của Triều Tiên.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Washington sẽ nhắm mắt làm ngơ những nỗ lực của Bắc Kinh áp đặt "chủ quyền" với các đảo (và các cấu trúc địa lý) ở Biển Đông.

Tham vọng trở thành siêu cường quốc tế của Trung Quốc đã thể hiện tại Diễn đàn quốc tế "Một vành đai, một con đường", nơi thu thút nhiều nhà lãnh đạo từ Châu Á - Thái Bình Dương.

Nhưng các chuyên gia cho rằng, sáng kiến "Một vành đai, một con đường" chỉ là "con ngựa thành Troy" để Trung Quốc thâm nhập vào các thị trường khác vốn bất khả xâm phạm, đồng thời tăng cường lợi ích an ninh cho Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng. Ảnh : Reuters.

Chuyến thăm chính thức nước Mỹ gần đây của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, nhà lãnh đạo đầu tiên của ASEAN đến Hoa Kỳ từ khi ông Donald Trump nhậm chức, đã củng cố ý định của cả hai bên trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế, an ninh chặt chẽ.

Đặc biệt là để đối phó với sự bành trướng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam dường như được (Hoa Kỳ) xem như nước đứng đầu trong việc chống lại các luận điệu hiếu chiến của Trung Quốc.

Tính toán của Mỹ là, những nước khác như Indonesia, Thái Lan, Singapore và Malaysia có thể hỗ trợ Việt Nam trong việc chống lại (yêu sách bành trướng và các hoạt động vi phạm luật pháp quốc tế của) Trung Quốc"… [3].

Trong một động thái khác có liên quan, The Diplomat ngày 13/6 đưa tin, hôm 12/6 Hải quân Mỹ thông báo rằng, một tàu chiến của họ vừa ghé cảng quốc tế Cam Ranh, Việt Nam để bảo trì.

USS Coronado, một tàu chiến ven biển (LCS) đã cập cảng Cam Ranh hôm 11/6 và thực hiện việc bảo trì đến 15/6.

Thông thường USS Coronado được bảo trì tại Singapore, nơi Hải quân Mỹ có kế hoạch bố trí đồng thời 2 tàu LCS vào năm 2018.

Chuẩn Đô đốc Don Gabrielson, Chỉ huy trưởng Lực lượng Đặc nhiệm 73 thuộc Hạm đội 7, cho biết :

"Chuyến thăm kỹ thuật này nâng cao khả năng bảo trì viễn chinh của chúng tôi, đồng thời tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác với Việt Nam.

Hoạt động này có lợi cho cả hai nước, tăng cường tính linh hoạt về địa lý cho chúng tôi trong việc sửa chữa và duy trì trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao".. 

Đầu tháng này, tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke, USS Johns S. McCain cũng đã cập cảng Cam Ranh - điểm "dừng chân kỹ thuật quen thuộc" [4].

Tuyên bố chung về tăng cường Đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ ngày 31/5 sau chuyến thăm chính thức nước Mỹ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, cho biết :

"Hai nhà lãnh đạo trao đổi về khả năng tàu sân bay Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam và các biện pháp tăng cường hơn nữa hợp tác giữa các lực lượng hải quân hai nước"..

Người viết xin lưu ý rằng, dẫn những bình luận nêu trên của nhà báo Manik Mehta để giúp quý bạn đọc có thêm thông tin và kiến giải.

Đó là những đánh giá của giới quan sát quốc tế xung quanh chính sách của Mỹ với Biển Đông, trong bối cảnh vốn đang có nhiều hoài nghi và tranh cãi về vấn đề này.

Xung quanh vai trò của Việt Nam trong chính sách của Mỹ, chúng tôi tin rằng đất nước mình có một vị trí quan trọng trong chiến lược của Hoa Kỳ tại Châu Á - Thái Bình Dương nói chung, Biển Đông nói riêng.

Lợi ích chung giữa Việt Nam và Hoa Kỳ thể hiện trong Tuyên bố chung sau chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chính là :

Hòa bình, ổn định và trật tự dựa trên luật pháp quốc tế ; giải quyết hòa bình các tranh chấp ; tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý ; không dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực.

Để làm được điều này, không thể không đối thoại với Trung Quốc để xử lý các tranh chấp một cách hòa bình, đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Trong quá trình đó, người viết cho rằng cần tiếp tục đấu tranh ôn hòa về mặt ngoại giao, chính trị và pháp lý, yêu cầu Trung Quốc tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, bao gồm Phán quyết Trọng tài 12/7/2016.

Điều này không nên được luận giải thành chống nước này hay nước kia, mà đó là ý chí và nguyện vọng chung của khu vực đấu tranh chống lại các ý đồ bành trướng, hành vi áp đặt và vi phạm luật pháp quốc tế.

Bình luận của nhà báo Manik Mehta càng không nên được diễn giải thành Việt Nam được Mỹ "chấm" làm "tiền bộ tiên phong" trên mặt trận "chống Trung Quốc" theo ý nghĩa cạnh tranh giữa 2 siêu cường.

Việt Nam, Hoa Kỳ và cả khu vực bao gồm Trung Quốc, đều được hưởng lợi từ trật tự, hòa bình, ổn định dựa trên luật pháp quốc tế hậu Chiến tranh Thế giới II và có nghĩa vụ phải bảo vệ những yếu tố này để cùng phát triển, phồn vinh.

Trong quá trình đó, những biểu hiện bành trướng, áp đặt, cá lớn nuốt cá bé...cần phải đấu tranh chống lại.

Hồng Thủy

Nguồn : GDVN, 14/06/2017

Tài liệu tham khảo :

[1] http://www.realclearworld.com/articles/2017/06/12/donald_trump_is_fixing_americas_asia_policy_112381.html

[2] http://breakingdefense.com/2017/06/us-military-advantage-eroding-coz-of-bca-cjcs-dunford/

[3] https://www.nst.com.my/opinion/columnists/2017/06/248092/u-s-and-asia-pacific-realities

[4] http://thutuong.chinhphu.vn/Home/Tuyen-bo-chung-ve-tang-cuong-Doi-tac-toan-dien-giua-Viet-Nam-va-Hoa-Ky/20176/26564.vgp

Thành công tốt đẹp của những chuyến công du các lãnh đạo cấp cao Việt Nam sang Trung Quốc, Mỹ, Nhật đã cho thấy khả năng làm chủ tình thế, cân bằng quan hệ.

1. Cạnh tranh địa-chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ tại Châu Á-Thái Bình Dương đang trong thế "lưỡng long tranh châu" hay "lưỡng long chầu nguyệt" ?

Hình ảnh hai rồng chầu vào vòng tròn chính giữa xuất hiện trên các nóc đình đền và chùa chiền một thời gây tranh cãi gáy gắt trong giới khoa học.

Nhiều người dùng thuật ngữ "lưỡng long chầu nguyệt" để chỉ đôi rồng chầu về mặt trăng. 

Nhưng theo ý kiến của các nhà nguyên cứu văn hóa dân gian, thì đó là một sai lầm, vì vòng tròn ở giữa không phải mặt trăng, trăng không thể có ánh lửa bùng cháy. 

Như vậy, đôi rồng hướng về "quả cầu lửa" không phải là "lưỡng long chầu nguyệt" mà có thể gọi đó là "lưỡng long tranh Châu" thì có vẻ chính xác hơn. 

Tuy vậy, tùy theo hoàn cảnh của cuộc sống, hình tượng "lưỡng long tranh Châu" hay "lưỡng long chầu nguyệt" trong tâm thức vẫn được người phương Đông trân trọng, ngưỡng mộ, ví von…

Lưỡng long tranh Châu - tranh vẽ vantien.com.

Đánh giá quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ trong tình hình hiện nay tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, nhà báo Hồng Thủy đã sử dụng thế "lưỡng long tranh Châu" để ám chỉ, chứ không phải bằng thế "lưỡng long chầu nguyệt". 

Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam ngày 08/06/2017 đã đăng bài : "Việt Nam không ngả sang Trung Quốc, và Mỹ không bỏ Biển Đông".

Trong bài viết này, nhà báo Hồng Thủy đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cùng với những phân tích đánh giá khá chuẩn xác về tình hình Biển Đông trong thời gian gần đây. 

Tôi rất tâm đắc với nhận định của Giáo sư Alexander L. Vuving được Hồng Thủy dẫn lại trong bài, rằng : 

"Trong một thời gian khá dài kể từ khi ông Donald Trump trúng cử Tổng thống, người ta đã dự đoán rằng chủ nhân mới của Nhà Trắng sẽ thay đổi triệt để chính sách, làm giảm sự tham gia của Mỹ ở Châu Á. 

Nhiều người cũng tin rằng, hệ quả của sự thay đổi chính sách này sẽ khiến các quốc gia chủ chốt trong khu vực, chẳng hạn như Việt Nam, sẽ phải điều chỉnh các mối quan hệ của họ theo hướng xích lại gần hơn với Trung Quốc. 

Nhưng ấn tượng này đã được chứng minh là sai với hội nghị giữa Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng hôm 31/5.

Chính quyền mới của ông Donald Trump không đảo ngược quá trình chính sách của Mỹ với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Thậm chí họ có thể mạnh mẽ hơn chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama ở Biển Đông"..

Cá nhân tôi còn đặc biệt quan tâm tới nội dung phát biểu của Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ tại Diễn đàn Shangri-La 2017.

Những nội dung này đã chứng minh chính quyền mới của ông Donald Trump không hề đảo ngược lại chính sách của Mỹ với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã được định hình từ trước. 

Thậm chí nó còn mạnh mẽ hơn chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama ở Biển Đông cả trên phương diện ngoại giao, lẫn trong hành xử thực tế. 

Đối thoại Shangri-La, diễn đàn an ninh khu vực năm 2017 vừa kết thúc đã phản ánh lập trường của Hoa Kỳ đối với những căng thẳng ở Biển Đông.

Trong bài phát biểu sáng 3/6 trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, James Mattis, nhiều lần nhấn mạnh đến nguyên tắc duy trì trật tự quốc tế dựa trên quy tắc và luật lệ quốc tế, đảm bảo lợi ích bình đẳng của tất cả các nước. 

Mỹ bảo vệ lợi ích của mình và của những đồng minh, duy trì một sự hiện diện quân sự trong khu vực. 

Lâu nay Hoa Kỳ vẫn nói rằng họ không có lập trường chính thức về tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông.

Tuy vậy, Mỹ vẫn chỉ trích mạnh mẽ những hành vi của Trung Quốc ở đó và đã mở rộng những liên minh quốc phòng với những nước có tuyên bố chủ quyền chồng lấn. 

Các hoạt động tuần tra bảo vệ tự do hàng hải mà Mỹ tiến hành trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông vừa qua là việc rất quan trọng để kiềm chế các yêu sách bành trướng của Trung Quốc. 

Đây cũng là một phép thử đối với sự sẵn sàng của Bắc Kinh trong việc tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết tranh chấp một cách hòa bình khi sức mạnh của họ liên tục gia tăng. 

Quyết định của chính quyền Tổng thống Donald Trump cho phép Hải quân Mỹ tiến hành một hoạt động tuần tra tự do hàng hải bên trong 12 hải lý ở bãi Vành Khăn hôm 24/5 là một dấu hiệu cho thấy sự liên tục trong chính sách lâu dài này.

Tuy nhiên, tính toán lợi ích chiến lược của mình trong khu vực trước mối đe dọa chiến tranh hạt nhân của Cộng hòa Dân chủ nhân dân Triều Tiên, Mỹ đã một lần nữa sử dụng Biển Đông như là một con bài chiến lược để mặc cả với Trung Quốc. 

Chính điều này khiến nhiều đồng minh, đối tác của Mỹ lo ngại khi thấy Tổng thống Donald Trump tìm cách thỏa hiệp với Trung Quốc về vấn đề Triều Tiên, chấp nhận tạm gác Biển Đông qua một bên…

Vì vậy, tại Diễn đàn này, để trấn an các đồng minh và đối tác, Mỹ tuyên bố sẽ bảo vệ lợi ích của mình và của những đồng minh, duy trì một sự hiện diện quân sự trong khu vực. 

Giới chức Hải quân Mỹ dự định mở rộng lực lượng điều động ra nước ngoài của Hạm đội Thái Bình Dương thêm khoảng 30% nữa đến trước năm 2021. 

Những vụ đụng độ giữa tàu tuần tra hải quân Trung Quốc và tàu đánh cá của những nước lân cận cho thấy, nhiều nguy cơ châm ngòi xung đột quốc tế và đẩy những cam kết an ninh của Washington lên hàng đầu. 

Những vụ việc như vậy có thể tiếp tục định hình những tranh chấp khi nó diễn ra trên biển.

Vì vậy, nhìn nhận một cách khách quan về mối tương quan thế và lực hiện nay, dư luận cho rằng cục diện Biển Đông hay bán đảo Triều Tiên sẽ vẫn tiếp tục xu thế cạnh tranh vì lợi ích giữa Trung Quốc và Mỹ, trong thế "lưỡng long tranh Châu", không hòa - không chiến…

Nhưng với những gì đã và đang diễn ra tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương khiến người ta quan ngại, rằng trạng thái "gầm gừ" của "lưỡng long" có thể chuyển sang trạng thái "phun lửa" bất cứ lúc nào… 

2. Việt Nam và các nước khác trong khu vực cần làm gì trước tình thế "lưỡng long tranh Châu" ? 

Phát biểu đề dẫn Đối thoại An ninh Shangri-la lần thứ 16 vừa qua, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull đã nhận xét : 

"Trong thế giới mới bất ổn này, chúng ta không thể dựa vào một sức mạnh tuyệt đối để bảo vệ lợi ích của mình. 

Chúng ta phải chịu trách nhiệm với an ninh và thịnh vượng của chính mình, trong khi thấy rõ rằng chúng ta sẽ trở nên mạnh hơn khi chia sẻ trách nhiệm lãnh đạo tập thể với các bạn bè và đối tác tin cậy"...

Đề dẫn này đã nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của tất các đại biểu tham dự Diễn đàn, trừ đoàn Trung Quốc. 

Bởi vì, mọi người đều đã chứng kiến thế giới đang cận kề một cuộc chiến tranh tàn khốc. Ông Malcolm Turnbull đánh giá :

"Các điểm nóng trong khu vực gia tăng, mâu thuẫn dường như vô tận ở Trung Đông và Châu Phi, sự điên rồ và bệnh hoạn của chủ nghĩa khủng bố, sự biến đổi kinh tế và biên giới ở Châu Âu ;

Sự can thiệp bên ngoài và mức độ tha hóa chính trị hay chủ nghĩa dân túy đang ngày càng thấm sâu trong đời sống xã hội hơn những gì chúng ta từng thấy kể từ năm 1930.

Hình minh họa

Sự trỗi dậy của Trung Quốc và Ấn Độ tham gia hàng ngũ những nền kinh tế lớn với sức mạnh và ảnh hưởng đến cán cân địa-chính trị toàn cầu. 

Trung Quốc sẽ đóng một vai trò lớn hơn trong định hình khu vực và họ sẽ tìm cách tăng ảnh hưởng chiến lược để phù hợp với sức mạnh kinh tế mới.

Vì vậy, các nước khác trong khu vực sẽ tìm cách cân bằng với sức mạnh của Bắc Kinh bằng cách củng cố liên minh hay hợp tác đặc biệt giữa họ với Hoa Kỳ"..

Đây là một xu hướng tất yếu phù hợp với quy luật đấu tranh sinh tồn của muôn loài, vạn vật.

Cố Thủ tướng Lý Quang Diệu đã từng vận dụng quy luật đấu tranh sinh tồn đó để làm cho những con "tép riu" hay "cá nhỏ" trở nên "khó nuốt" trước sự thèm khát của những con "cá lớn".

Khả năng tự vệ đó chình là nhờ ở tinh thần tự lực tự cường, tự chủ và mạnh mẽ, đồng thời chơi được với tất cả "cá lớn" và "cá nhỏ"…

Tầm nhìn của Lý Quang Diệu không chỉ mang lại sự hòa bình và thịnh vượng, vị thế cho Singapore suốt mấy chục năm qua.

Tầm nhìn ấy còn giúp quốc đảo Sư tử tiếp tục đứng vững, phát triển trước những biến động quá nhanh của thời cuộc, nhất là các tranh chấp quyết liệt giữa 2 siêu cường Trung - Mỹ. 

Vì vậy, một mặt các nhà lãnh đạo khu vực cần tận dụng mọi diễn đàn để kêu gọi, giải thích và bảo vệ luật pháp cũng như trật tự quốc tế.

Mặt khác, cần thúc đẩy các hoạt động hợp tác song phương và đa phương trong khu vực một cách chủ động. 

Đó chính là trách nhiệm với tương lai vận mệnh của chính mình, đặt trong mối quan tâm chung về bảo vệ hòa bình ổn định của cả khu vực. 

Phải chăng đó chính là cách góp phần tạo thế "lưỡng long chầu nguyệt" trên Biển Đông từ các nước nhỏ trong khu vực, thay vì thế "lưỡng long tranh Châu", mà người phương Đông tôn thờ như là biểu tượng của sự cân bằng âm dương, sự hài hòa quyền lực, yên bình và hòa hợp… ? 

Thế "lưỡng long chầu nguyệt" trên Biển Đông từ các nước nhỏ trong khu vực thay vì thế "lưỡng long tranh Châu"

Và phải chăng đó là thế mà các nước trong khu vực và quốc tế mong muốn duy trì để tạo ra sự cân bằng sức mạnh giữa các siêu cường, đặc biệt là giữa Trung Quốc và Mỹ, trong cuộc cạnh tranh đang diễn ra rất khốc liệt tại một số khu vực trọng yếu về địa-chiến lược, địa-chính trị, địa-kinh tế… của thế giới ? 

Trong thời gian qua, thành công tốt đẹp của những chuyến công du các lãnh đạo cấp cao Việt Nam sang Trung Quốc, Mỹ, Nhật đã cho thấy khả năng làm chủ tình thế, cân bằng quan hệ giữa các siêu cường để giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực, nguy cơ phán đoán sai lầm trên Biển Đông.

Nguồn vốn và công nghệ Nhật Bản, các sản phẩm thiết bị công nghệ cao từ Hoa Kỳ sẽ là một đòn bẩy giúp Việt Nam canh tân đất nước, phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng.

Bên cạnh đó là mối quan tâm lợi ích địa chiến lược và sự tham dự, can thiệp mạnh mẽ bảo vệ tự do - an ninh hàng hải, hàng không, trật tự dựa trên luật pháp quốc tế ở Biển Đông của Mỹ - Nhật - Australia - Ấn Độ sẽ giúp Việt Nam và các nước nhỏ ven Biển Đông rất nhiều trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Do đó chúng tôi thiết nghĩ, chính chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu, bảo vệ thành quả của Phán quyết Trọng tài 12/7/2016.

Bảo vệ công lý, lẽ phải cũng là bảo vệ chính mình.

Với Trung Quốc, bên cạnh việc đấu tranh chống lại các quan điểm và hành vi đi ngược luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và Phán quyết Trọng tài thông qua các biện pháp hòa bình, chúng ta cũng phải học hỏi họ trong một số lĩnh vực.

Đầu tiên và dễ thấy nhất, chính là chính sách thu hút nhân tài, phát triển khoa khọc công nghệ.

Những tiến bộ vượt bậc của họ trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng ở Biển Đông như khai thác băng cháy, phát triển thiết bị bay không người lái chạy bằng quang năng, thăm dò biển sâu...là những điều trước đây người ta khó có thể hình dung nổi, thì nay họ đã làm được.

Bên cạnh nguy cơ căng thẳng leo thang trên Biển Đông khi những kĩ thuật và công nghệ tiên tiến có trong tay Trung Quốc, chúng ta cũng phải nhìn thẳng vào sự thật về tốc độ phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật của họ để học cách nghiên cứu, triển khai.

Thứ hai là đấu tranh với quốc nạn tham nhũng. 

Cho dù đây đó vẫn còn những nhận xét về "phe phái chính trị" hay "thanh trừng", nhưng không ai phủ nhận được rằng chiến dịch đả hổ đập ruồi của ông Tập Cận Bình đã và đang góp phần làm trong sạch bộ máy quản lý ở đất nước khổng lồ này.

Quan điểm tất cả mọi người đều bình đẳng trước pháp luật đang được Trung Quốc hiện thực hóa.

Họ không có chuyện "rút kinh nghiệm" hoặc "rút kinh nghiệm sâu sắc" sau những hành động vi phạm pháp luật rõ ràng và để lại hậu quả của các quan chức, lãnh đạo.

Thứ ba là khả năng quản lý.

Bên cạnh chống tham nhũng, khả năng quản lý đất nước và đô thị của Trung Quốc cũng là cái chúng ta cần nghiên cứu, học hỏi.

Thượng Hải hiện đại không kém gì Singapore, Quảng Đông thực sự là đầu tàu phát triển kinh tế của toàn Trung Quốc.

Cơ sở hạ tầng tại 2 tỉnh thành này rất hiện đại, có lẽ chúng ta còn thua họ rất xa.

Làm được như vậy cho thấy tầm nhìn, khả năng quản lý của người Trung Quốc để thu hút doanh nghiệp, nguồn vốn, nhân tài.

Không có tham nhũng và "tham nhũng vặt", càng không có những rào cản vô lý từ chính sách, hành chính công thì mới có được một nền kinh tế phát triển và những đô thị văn minh, hiện đại.

Theo cái thấy, cái biết của chúng tôi, người Việt ta có rất nhiều bà con đã thành công trên con đường học thuật hoặc kinh doanh ở các nước phát triển trên thế giới, rất mong muốn đóng góp cho sự phát triển quê nhà.

Nhưng ngoài chủ trương chung, chúng ta đang rất thiếu các chính sách để thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn chất xám quý giá ấy. 

Ngay trong lĩnh vực nghiên cứu về an ninh hàng hải, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, Phán quyết Trọng tài và thụ đắc lãnh thổ - các phương thức giải quyết tranh chấp lãnh thổ…, phải thừa nhận một thực tế rằng chúng ta chưa làm tốt bằng Trung Quốc, không phải vì ta ít quan tâm hay ít đầu tư.

Ngược lại, chúng ta rất quan tâm và đầu tư không ít, nhưng quản lý của Việt Nam đối với các hoạt động này còn lỏng lẻo, còn những kẽ hở cho một số cá nhân cơ hội trục lợi.

Trên Biển Đông, bên cạnh việc nâng cao khả năng phòng thủ chính đáng và hoạch định chiến lược, chúng ta cũng cần chung tay bảo vệ luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, Phán quyết Trọng tài, phát triển và củng cố quan hệ hợp tác với các nước lớn và ASEAN.

Đó chính là cách tốt nhất để góp phần giúp quan hệ Mỹ- Trung trên Biển Đông sẽ được duy trì ở tư thế "lưỡng long chầu nguyệt", và cũng là cách bảo vệ chính mình!

TS Trần Công Trục

Nguồn : GDVN, 12/06/2017

Trung Quốc muốn thông qua COC mà không có bên ngoài can thiệp (VOA, 13/06/2017)

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm thứ Hai kêu gọi đẩy nhanh tiến trình đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử (COC) ở biển Đông mà không có sự can thiệp từ bên ngoài.

Hình ảnh đảo đá nhân tạo Subi trong quần đảo Trường Sa trên biển Đông chụp từ một máy bay không quân của Philippine. Trung Quốc vừa kêu gọi thông qua COC và không có sự can thiệp của yếu tố bên ngoài.

Ông Vương đưa ra lời kêu gọi này tại một cuộc họp báo chung với người đồng cấp từ phía Singapore Vivian Balakrishman ở Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Vương nói Trung Quốc và các nước ASEAN đã đồng ý về một hiệp định khung cho Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông hôm 18/5 trước thời hạn được ấn định. Việc tư vấn về những điều kiện tiên quyết cho một môi trường an toàn và loại bỏ sự can thiệp từ mọi phía đã diễn ra thuận lợi, theo ghi nhận của Reuters.

Người đứng đầu Bộ ngoại giao Trung Quốc nói vào tháng 7 năm ngoái, Trung Quốc và các thành viên ASEAN đã ra một tuyên bố chung về việc tiến hành đầy đủ và hiệu quả của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Tuyên bố này quy định rằng những tranh cãi về các đảo Vĩnh Viễn (tiếng Anh là Nanshan) cần được giải quyết một cách ôn hòa bằng thương lượng giữa các bên có liên quan trực tiếp.

Trung Quốc và các thành viên ASEAN thảo luận Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông. Ngoại trưởng Vương Nghị nói các bên đã đồng ý về 1 hiệp định khung của COC hôm 18/5 trước thời hạn dự kiến.

Kể từ đó, mối quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines đã trở nên nồng ấm hơn và Philippines cũng đã đồng ý nối lại các cuộc đàm phán song phương về vấn đề biển Đông với Trung Quốc. Với những nỗ lực có phối hợp của Trung Quốc và các bên liên quan, tình hình biển Đông đã trở nên ổn định hơn. Tất cả những điều này đã tạo nên các tiền đề cần thiết cho việc đàm phán COC, theo Reuters.

Trong khi đó, ông Vương nhấn mạnh rằng việc thảo luận và lập COC được quy định trong DOC, và đó là điều mà Trung Quốc và các quốc gia ASEAN đã cam kết.

Vị ngoại trưởng này nói "Trung Quốc và các nước ASEAN, thông qua những nỗ lực chung của chúng ta, có đủ khả năng để lập nên những điều lệ mang tính khu vực cho hòa bình và sự ổn định trên biển Đông bằng một phương thức độc lập".

Người đứng đầu bộ Ngoại giao Trung Quốc được Reuters trích lời nói tiếp rằng "Tôi nghĩ chừng nào chúng ta tiếp tục tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau, cùng làm sâu sắc thêm sự hợp tác và loại bỏ sự can thiệp từ bên trong và bên ngoài khu vực, có thể sự can thiệp từ bên ngoài là nhiều hơn, và sau khi có được những sự chuẩn bị cần thiết từ các bên, chúng ta sẽ có thể tổ chức các cuộc thảo luận trọng yếu về các văn bản COC tại một thời điểm thích hợp cho tới khi chúng ta đạt được những điều luật mang tính khu vực. Chúng tôi tự tin vào điều này".

*********************

Biển Đông : Trung Quốc ủng hộ Ấn Độ lập hệ thống báo động sóng thần (RFI, 12/06/2017)

Trái với lập trường cố hữu luôn xem mọi hoạt động của Ấn Độ tại Biển Đông là khiêu khích, Bắc Kinh bất ngờ ủng hộ kế hoạch dự báo sóng thần của Ấn Độ tại vùng biển này với lý do "vì quyền lợi chung của các bên". Hãng thông tấn Ấn Độ IANS cho biết như trên trong bản tin 11/06/2017.

Đá Xubi (Subi Reef), thuộc quần đảo Trường Sa, bị Trung Quốc chiếm đóng. Ảnh chụp ngày 21/04/2017.© Reuters

Trả lời câu hỏi của IANS về dự kiến của Ấn Độ thành lập một hệ thống nghiên cứu báo động sóng thần ở Biển Đông, bộ ngoại giao Trung Quốc cho rằng "Trung Quốc và các nước liên can đã lập những cơ sở tuân thủ theo yêu cầu của các cơ quan Liên Hiệp Quốc". Do vậy, các bên cũng có thể "thảo luận vấn đề hợp tác dựa trên những cơ sở sẵn có".

Năm 2016, Trung Quốc loan báo xây dựng trung tâm báo động sóng thần tại Biển Đông trong bối cảnh bị lên án quân sự hóa khu vực tranh giành chủ quyền với Việt Nam và Philippines.

Nói cách khác, để có thể tiến hành nghiên cứu sóng thần ở Biển Đông, Ấn Độ phải thương lượng và nhìn nhận Trung Quốc là chủ nhân của vùng nghiên cứu.

IANS nhắc lại Trung Quốc luôn bực tức vì hoạt động thăm dò dầu khí của Ấn Độ ngoài khơi Việt Nam (bloc 128). Tháng 05/2017, một "chuyên gia" của quân đội Trung Quốc còn phản đối Ấn Độ tập trận chung với Singapore ở Biển Đông, xem như một thái độ khiêu khích chủ quyền Trung Quốc.

Tại sao Bắc Kinh đột ngột thay đổi thái độ ? Theo IANS, Bắc Kinh muốn qua động thái này là dịu căng thẳng với New Delhi sau cuộc hội kiến được xem là "tích cực" giữa cấp lãnh đạo cao nhất là Tập Cận Bình và Narendra Modi bên lề hội nghị Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải (09-10/06/2017). Ấn Độ cũng chính thức gia nhập tổ chức do Trung Quốc chủ xướng.

Tú Anh

Trung Quốc cảnh báo Mỹ điều máy bay ném bom đến Biển Đông (RFI, 10/06/2017)

Bắc Kinh ngày 09/06/2017 cho biết đang theo dõi các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ trên Biển Đông. Thông báo này được đưa ra sau việc Mỹ điều hai máy bay ném bom chiến lược siêu thanh B-1B từ đảo Guam đến vùng biển đang tranh chấp để tập huấn.

Máy bay ném bom B-1B của Mỹ bay trên không phận Hàn Quốc ngày 13/09/2016. REUTERS/Kim Hong-Ji/File photo

Trong một thông cáo, bộ Ngoại Giao Trung Quốc, tuy không nêu tên Hoa Kỳ, ghi rằng : "Trung Quốc luôn duy trì cảnh giác và theo dõi hiệu quả các hoạt động quân sự của một nước có liên quan tại Biển Đông". Thông cáo của bộ Ngoại Giao Trung Quốc nhắc nhở : "Quân đội Trung Quốc sẽ quyết tâm bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia cũng như hòa bình và ổn định khu vực".

Trung Quốc đã có phản ứng như trên sau khi Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ trên trang mạng thông báo không quân Mỹ ngày 06/06 vừa qua đã điều hai máy bay ném bom B-1B từ đảo Guam đến Biển Đông. Hai chiến đấu cơ này đã tiến hành 10 giờ bay tập huấn trong khuôn khổ chương trình đào tạo chung với tàu khu trục USS Sterett có trang bị tên lửa dẫn đường.

Reuters nhắc lại, hồi cuối tháng 5/2017, một tầu chiến Mỹ đã tiến vào vùng bên trong 12 hải lý của một đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng tại Biển Đông.

********************

Trung Quốc ‘theo dõi’ quân đội Mỹ ở Biển Đông (VOA, 10/06/2017)

Trung Quốc hôm 9/6 cho biết đã theo dõi các hoạt động của quân đội của Hoa Kỳ ở Biển Đông, sau khi hai chiếc máy bay ném bom của Mỹ tiến hành các chuyến bay huấn luyện trên vùng biển tranh chấp này.

Máy bay ném bom B-1B Lancer của Mỹ.

Theo Reuters, Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Hoa Kỳ thông báo trên trang web của mình rằng hai chiếc B-1B Lancer của không quân nước này đã tham gia các chuyến bay huấn luyện kéo dài 10 giờ đồng hồ từ Guam và bay qua Biển Đông hôm 8/6, và đợt luyện tập này có sự tham gia của tàu khu trục có tên lửa dẫn đường USS Sterett của hải quân Mỹ.

Cuối tháng trước, một tàu chiến Hoa Kỳ tiến gần vào đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông, trong các hoạt động "tuần tra tự do hàng hải" mà quan chức Mỹ nói là để chứng tỏ cho Trung Quốc thấy rằng nước này không được phép tuyên bố chủ quyền tại các vùng lãnh hải ở đó.

Hoa Kỳ lo ngại rằng Trung Quốc có thể sử dụng đảo nhân tạo trên Biển Đông để giới hạn tự do hàng hải.

​Cuộc diễn tập mới nhất này là một phần của chương trình tiếp tục tăng cường sự hiện diện của các máy bay chiến đấu của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, nhưng lực lượng này không cho biết chi tiết về nơi tiến hành, cũng như không không gọi đó là hoạt động "tuần tra tự do hàng hải".

Hoa Kỳ đã chỉ trích việc xây dựng đảo và các cơ sở quân sự của Trung Quốc trên Biển Đông, và bày tỏ lo ngại rằng Bắc Kinh có thể sử dụng chúng để giới hạn tự do hàng hải cũng như mở rộng phạm vi hoạt động chiến lược của mình, theo Reuters.

Các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ trong khu vực ngày càng trở nên lo ngại vì chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã ngưng thực hiện các hoạt động tuần tra ở Biển Đông trong vài tháng đầu nắm quyền.

*******************

Mỹ điều hai máy bay ném bom B-1B tới Biển Đông (RFI, 09/06/2017)

Hôm thứ Ba 06/06/2017, Mỹ đã điều hai máy bay ném bom chiến lược siêu thanh B-1B từ căn cứ quân sự Guam tới khu vực Biển Đông đang có tranh chấp. Chuyến bay kéo dài 10 giờ, trong khuôn khổ chương trình đào tạo chung với một tàu khu trục trang bị tên lửa dẫn đường của Hải Quân.

Máy bay ném bom chiến lược B-1B của không quân Hoa Kỳ. Wikimedia

Tờ The Japantimes News, ngày hôm nay, 09/06, trích thông cáo của Không Lực Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương cho biết hoạt động luyện tập chung nằm trong chương trình "Sự hiện diện liên tục của các máy bay ném bom" do Bộ Chỉ Huy Thái Bình Dương tổ chức. Mục đích là tăng cường khả năng phối hợp tác chiến của hải quân và không quân, phát triển các chiến thuật, kỹ thuật và quy trình phối hợp chung.

Chuyến bay của hai máy bay ném bom B-1B diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang đẩy mạnh hoạt động của hải quân và không quân trong khu vực chiến lược ở Biển Đông, điều máy bay ném bom và máy bay chiến đấu thực hiện nhiệm vụ "tuần tra chiến đấu" mà Bắc Kinh gọi là các "hoạt động thông thường".

Cũng liên quan tới khu vực Đông Nam Á, theo website The Diplomat, Hải Quân Hoa Kỳ có kế hoạch triển khai đồng thời hai tàu cận chiến duyên hải tới Singapore vào năm 2018. Hiện nay, Hải Quân Hoa Kỳ đang tiến hành các hoạt động duy tu, bảo dưỡng, hậu cần, huấn luyện để có thể triển khai đồng thời hai tàu chiến trên. Cho tới giờ, các tàu cận chiến duyên hải của Mỹ mới chỉ được triển khai riêng lẻ ở Singapore.

Thùy Dương

**********************

Trung Quốc giám sát hoạt động của Mỹ ở Biển Đông (RFA, 09/06/2017)

Trung Quốc hôm 9 tháng 6 cho biết nước này duy trì tình trạng báo động và theo dõi các hoạt động quân sự của Mỹ tại khu vực biển Đông sau khi hai máy bay ném bom của Hoa Kỳ thực hiện các chuyến bay diễn tập qua khu vực Biển Đông.

Tàu sân bay USS Carl Vinson của Mỹ trên Biển Đông tháng 3 năm 2017. AFP photo

Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết như vừa nêu qua một thông báo đăng trên tài khoản mạng xã hội của bộ này.

Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ cho biết hai máy bay B-1B Lancer của Hải quân Hoa Kỳ đã bay 10 giờ từ đảo Guam qua khu vực Biển Đông hôm 8 tháng 6, trong một cuộc diễn tập phối hợp với tàu khu trục có tên lửa dẫn đường USS Sterett.

Thông báo của Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết quân đội nước này sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia và hòa bình, ổn định trong khu vực.

Trước đó, vào hồi cuối tháng 5, Mỹ cũng cho tàu chiến đi qua khu vực 12 hải lý thuộc đá Vành Khăn do Trung Quốc kiểm soát ở quần đảo Trường Sa. Đó là chuyến tuần tra bảo vệ hàng hải đầu tiên tại khu vực Biển Đông dưới thời của chính quyền tổng thống Donald Trump.

Hệ sinh thái biển ở một khu vực tại Biển Đông đang bị Trung Quốc tàn phá trầm trọng để xây dựng các đảo nhân tạo nhằm lập căn cứ quân sự, ông Greg Rushford, chủ biên Rushford Report nói với BBC hôm 5/6.

Ông Rushford nói, hệ sinh thái biển ở một khu vực tại Biển Đông đang bị Trung Quốc tàn phá trầm trọng

Ông Rushford nói, tình trạng hệ sinh thái biển bị tàn phá này "không phải là một cáo buộc" mà là một trong những thảm hoạ môi trường được báo cáo, ghi nhận chi tiết.

Ông Rushford, người đã có hàng chục năm nghiên cứu, theo dõi tình hình mậu dịch quốc tế và chính trị trong khu vực Châu Á cho biết, Trung Quốc nạo vét lòng biển, tàn phá 3000 acre, tức 12,14 km2 rặng san hô để xây dựng các phi đạo cho phi cơ ném bom, loại "có thể bay đến Hà Nội hoặc Manila".

Tuy nhiên, các tổ chức hoạt động môi trường có vẻ lại 'im lặng' trước tình trạng này, theo như bài báo mới nhất của ông Rushford trên tờ Wall Street Journal.

Tình trạng nạo vét lòng biển phá rặng san hô đã diễn ra trong nhiều năm qua.

Cuối năm 2015, phóng viên BBC Rupert Wingfield-Hayes đã đi từ phía Philippines đến thăm một số đảo tại Biển Đông và phát hiện các ngư dân Trung Quốc cố tình tàn phá các dải san hô và săn bắt trai biển khổng lồ.

Hồi tháng 7/2016, Tòa Trọng tài Quốc tế nói trong phán quyết về đơn của Philippines cũng nói "Trung Quốc hủy hoại nghiêm trọng môi trường tại rặng san hô" khi xây cất các đảo nhân tạo.

Nhưng nhà báo Rushford trong bài trên Wall Street Journal (29/05/2017) lần đầu tiên trích lời các chuyên gia Philippines và Hoa Kỳ nêu ra con số cụ thể về diện tích san hô bị phá hủy.