 | Tổng quan: | 3636589 |
Rõ là bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng, dù vẫn bộc lộ nhiều dấu hiệu chưa thể đi lại bình thường mà chỉ có thể phát ngôn và vận động não, đã chẳng hề quên nhu cầu chính trị lẫn nhu cầu danh tiếng nào ngay sau khi ông ta tạm phục hồi sức khỏe.
Ngày 14/5/2019, tại Hà Nội, Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chủ trì họp lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước. Ảnh : TTXVN.
Đu dây Tây bán cầu
Phạm Bình Minh - Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam - đi Cuba và Hoa Kỳ từ ngày 19 đến 23 tháng 5 năm 2019, tức ngay sau khi kết thúc Hội nghị trung ương 10 về ‘quy hoạch cán bộ cấp chiến lược’ của đảng.
Trước đó vào ngày 15/5, Phạm Bình Minh đã có cuộc gặp với Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam là Daniel Kritenbrink. "Hôm qua, tôi rất vui khi có dịp gặp Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh để thảo luận về các cách thức giúp tăng cường hơn nữa Quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ - Việt Nam" - ông Kritenbrink loan báo theo cách mà dễ dàng hiểu là cuộc gặp Trump - Trọng chắc chắn sẽ diễn ra, nếu không muốn nói là diễn ra với những nội dung mang tính thực chất hơn hẳn lần hiện diện của Nguyễn Phú Trọng ở Washington vào năm 2015.
Những động thái cấp tập trên lại diễn ra chỉ vài ngày sau khi ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng ‘tái xuất’, đánh dấu một tháng ‘điều trị tích cực’ đã tạm lắng cùng bao lời đồn đoán về tình trạng tai biến mạch máu não, đột quỵ, kể cả ‘nằm liệt giường liệt chiếu’ của ông ta.
Hầu như không hoài nghi là Phạm Bình Minh đi Mỹ nhằm thu xếp những công tác ngoại giao cần thiết với ‘nước bạn’ khi Phòng Bầu Dục được mở cửa để tiếp đón nguyên thủ quốc gia Nguyễn Phú Trọng. Còn chuyến đi Cu Ba của Minh hẳn chỉ là phụ đề, nhằm cân đối hình ảnh Việt Nam đu dây ở phía Tây bán cầu và không làm cho dư luận nghĩ rằng Việt Nam cộng sản ngả ngớn với Mỹ mà quên mất người anh em ‘cùng thức canh giữ hòa bình thế giới’.
Sau lần phải đọc báo cáo về chuyên đề dân số tại hội nghị trung ương 6 vào tháng 10 năm 2017 bất chấp thân là ngoại trưởng, Phạm Bình Minh đã ‘ngoan’ hơn với Nguyễn Phú Trọng. Sự biến đổi vừa kín đáo vừa lộ liễu như thế có lẽ đã mang lại kết quả ông ta được Trọng chọn làm người tiền trạm Hoa Kỳ, thay cho chuyến dọn đường ở Mỹ vào tháng 4 năm 2019 của Bộ trưởng công an Tô Lâm mà có thể đã chẳng mang lại hiệu ứng trực tiếp và khả dĩ nào.
Cũng không cần hoài nghi rằng ngay cả trong thời gian Nguyễn Phú Trọng phải liên tục chuyển giường từ Bệnh viện Chợ Rẫy ở Sài Gòn ra Bệnh viện quân y 108 ở Hà Nội cũng không hề có chỗ cho phương án ‘Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu đi thăm Mỹ thay cho Tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng’. Ai cũng hiểu đi Mỹ là độc quyền của ‘Tổng tịch’.
Cần nhớ lại vào tháng 3 năm 2019, điệu cười mơn trớn và hể hả như thể "địa chủ được mùa" chưa có tiền lệ của Nguyễn Phú Trọng dành cho một tổng thống Mỹ khi hai nhân vật này gặp nhau ở Hà Nội bên lề thượng đỉnh Trump-Kim là logic với một luồng dư luận cho rằng phía Hoa Kỳ đã phát ra tín hiệu ưng thuận cho Trọng đến Washington vào mùa hè cùng năm.
"Mình phải như thế nào người ta mới tiếp như thế chứ" - tâm trạng hồ hởi bột phát của Nguyễn Phú Trọng sau khi ông ta được Tổng thống Mỹ Barack Obama trải thảm đỏ tại Phòng Bầu Dục vào tháng Bảy năm 2015 - đang tràn đầy hy vọng được lặp lại vào năm 2019. Theo đó, quốc gia mạnh nhất thế giới là Hoa Kỳ cần có một cuộc đón tiếp chính thức và cực kỳ tôn trọng dành cho Nguyễn Phú Trọng - người mà giờ đây khác xưa rất nhiều khi không chỉ là tổng bí thư mà dễ bị giới chính khách phương Tây xét nét về vị thế "không chính danh" khi xem xét các nghi thức ngoại giao để đón tiếp, mà đã trở thành chủ tịch nước và suy ra là nguyên thủ quốc gia.
Việt - Mỹ sẽ ‘đào sâu’ những gì ?
Không hoài nghi rằng chuyến đi Mỹ sắp tới của Nguyễn Phú Trọng sẽ bàn sâu về một trong những nội dung trọng tâm là "làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác quốc phòng" và làm thế nào để Mỹ-Việt cùng khai thác triệt để mỏ Cá Voi Xanh mà không để "kẻ cướp" dây phần.
Tình hình trục Hà Nội - Washington cho tới nay là rất logic với bầu không khí từ "cầu viện" biến thành nồng ấm hơn trong quan hệ Việt-Mỹ kể từ tháng Bảy năm 2017, khi Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch vội vã sang Hoa Kỳ, ngay sau vụ Trung Quốc đe dọa tấn công mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ – liên doanh giữa Việt Nam với hãng dầu khí Tây Ban Nha là Repsol và khiến Repsol phải "bỏ của chạy lấy người". Sau đó Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã lần đầu tiên điều động hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson đến hiện diện tại cảng Đà Nẵng vào tháng Ba, năm 2018. Việc làm này phục vụ cho một nhu cầu cần thiết với Mỹ và tối cần thiết với Bộ Chính Trị Việt Nam : dự án khai thác mỏ dầu khí Cá Voi Xanh ở vùng biển Quảng Nam, Quảng Ngãi, có trữ lượng đến 150 tỷ mét khối, được liên doanh giữa Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ với Tập Đoàn Dầu Khí Việt Nam, sẽ không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của "đồng chí bốn tốt".
Kết quả có thể thấy rõ là ngay sau chuyến thăm Việt Nam một cách bất thường của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis vào tháng Mười Một năm 2018, cùng tuyên bố đầy thách thức "Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay không" của Cố Vấn An Ninh Mỹ John Bolton, ExxonMobil đã một lần nữa quay lại nhà máy lọc dầu Bình Sơn để tiến hành hợp đồng FEED (tư vấn lập thiết kế tổng thể) trong dự án Cá Voi Xanh.
Nếu sau cuộc cuộc gặp Trump - Trọng sắp tới tại Washington hiện ra một văn bản được ký giữa hai bên như kiểu’ Hiệp ước tương trợ quốc phòng’ mà Mỹ đã ký với Philippines, hoặc ít ra cũng là một bản ghi nhớ về việc sẽ tiến hành chuyện đó, và hơn nữa là sự chuẩn bị cho ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Mỹ - Việt’ và cụ thể hóa hơn chương trình một hàng không mẫu hạm của hải quân Hoa Kỳ sẽ lồ lộ ở quân cảng Cam Ranh vào nửa cuối năm 2019, Bộ Chính trị ở Hà Nội sẽ có thể như ‘sống lại’ để nhảy vào khai thác mỏ Cá Voi Xanh mà không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của ‘đồng chí bốn tốt’.
Trong bối cảnh ngân sách Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang trải nợ quốc tế – lên tới 10 - 12 tỷ USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng thời phải bảo đảm dự trữ ngoại hối, 60 tỷ USD dự kiến khai thác được từ dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam là Cá Voi Xanh (con số dự đoán mới nhất được nêu ra bởi chính quyền Việt Nam, gấp đến 3 lần con số dự đoán trước đây là 20 tỷ USD) - được xem là giá trị rất đáng để giới lãnh đạo Việt Nam tỏ một chút can đảm trước Trung Quốc và tạm ly khai khỏi quỹ đạo của ‘Một vành đai, Một con đường’.
Còn với Trump, là một nhà kinh doanh thực dụng trước khi bước chân vào chính trường, 60 tỷ USD quả là con số hấp dẫn.
Tuy nhiên, toàn bộ tương lai chuyến đi Mỹ của Trọng sẽ phụ thuộc phần lớn vào nhịp độ phục hồi sức khỏe của ông ta mà không để xảy ra bất kỳ một cú ‘đột quỵ’ nào khác.
Bởi nếu Trọng không thể đi Mỹ vào mùa hè này, chắc chắn Trung Quốc là kẻ hả hê nhất khi Việt Nam sẽ không có cơ hội để bàn với Mỹ về việc hợp tác với Tập đoàn dầu khí Hoa Kỳ ExxonMobil về khai thác mỏ Cá Voi Xanh, cũng chưa thể bàn sâu hơn về những nội dung ‘quan hệ đối tác chiến lược’ với Mỹ mà từ đó Việt Nam có thể chính thức tham gia vào khối liên minh quân sự Đông Bắc Á - một khối gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc đối trọng với Trung Quốc tại Biển Đông.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 21/05/2019
Khác hẳn với thời Tổng thống Barack Obama, giới quan chức Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump không dễ để một chế độ nhược tiểu và thực dụng đến mức cạn tàu ráo máng như Việt Nam xúc phạm mà không dám phản ứng hoặc không biết cách phản ứng đích đáng.
Phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ gặp nhà hoạt động Nguyễn Đan Quế và nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng (bìa trái) tại Thành phố Hồ Chí Minh, 13/5/2019. Facebook Pham Chi Dung.
Lần đầu tiên Mỹ ‘làm dữ’
Chỉ một ngày sau vụ hàng loạt nhà hoạt động nhân quyền bị công an Việt Nam chặn cửa không cho gặp phái đoàn đối thoại nhân quyền Mỹ trước đối thoại Nhân quyền Việt - Mỹ 2019, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hôm 14/5 đã lên tiếng :
"Chúng tôi rất quan ngại khi được biết rằng giới chức Việt Nam đã ngăn cản nhiều nhà hoạt động nhân quyền Việt Nam đến cuộc gặp với đoàn đại diện Hoa Kỳ tại Đối thoại Nhân quyền Hoa Kỳ - Việt Nam. Đây là những vấn đề hết sức nghiêm trọng – việc tôn trọng các tự do căn bản và nhân quyền – là trọng tâm trong đối thoại của chúng tôi với chính phủ Việt Nam. Chúng tôi kêu gọi chính phủ Việt Nam bảo vệ nhân quyền và các quyền tự do lập hội và bày tỏ ý kiến", tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ viết.
Chánh trị sự Hứa Phi, Luật sư Lê Công Định và ông Phạm Bá Hải - điều phối viên của Hội Cựu tù nhân lương tâm Việt Nam là những người đã bị công an ngăn chặn thô bạo không cho gặp gỡ phái đoàn Vụ Dân chủ, Lao động và Nhân quyền thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, dẫn đầu bởi ông Scott Busby - Trợ lý ngoại trưởng - đến Việt Nam để tiến hành cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt 2019.
Trên facebook của mình, Luật sư Lê Công Định tố cáo :
"Sáng nay tôi ra khỏi nhà thì bị một lực lượng an ninh đông đảo chặn lại, cấm ra khỏi nhà cả ngày hôm nay và sáng mai. Lý do là vì tôi được phái đoàn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ mời gặp vào sáng mai để trao đổi ý kiến trước cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ-Việt 2019… Anh an ninh của Sở Công an Thành phố Hồ Chí Minh giải thích rằng họ cấm tôi đi vì lẽ ra các nhà ngoại giao Mỹ phải xin phép nhà nước VN trước khi gặp tôi…".
Thói hành xử độc đoán và coi dân như rác của chính thể độc trị Việt Nam đã di căn đến cả thủ tục ‘hành là chính’’ trong quan hệ đối ngoại, kể cả với Hoa Kỳ là nước mà chế độ Việt Nam đặc biệt cần khẩn vì tiền và quân sự.
Vào tháng 5 năm 2016 khi Tổng thống Mỹ Barack Obama đến Hà Nội và tặng cho chính thể độc tài ở Việt Nam món quà khó tưởng tượng ‘dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm mua bán vũ khí sát thương’, vẫn có đến 6 trong tổng số 15 khách mời của Obama bị công an Việt Nam thẳng tay chặn cửa không cho gặp tổng thống Mỹ. Phải chăng khi đó công an Việt Nam cho rằng tổng thống Mỹ đã không ‘xin phép’ chính quyền trước khi gặp bất đồng chính kiến ?
Sau đó và chẳng hiểu sao, đã không có bất kỳ phản ứng nào từ Obama. Nhiều dư luận cho rằng tổng thống Mỹ đã trở nên quá yếm thế trước thói côn đồ và lưu manh của chính quyền Việt Nam.
Còn vào năm 2019, có thể ghi nhận rằng đây là lần đầu tiên sau các cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt ở Hà Nội vào các năm 2013, 2015 và 2017, phía Mỹ đã ‘làm dữ’ như thế trước cảnh công an Việt Nam cấm cửa khách mời của Mỹ. Vào những lần đối thoại nhân quyền trước đây, công an Việt Nam vẫn luôn hành xử ‘luật rừng’ chặn cửa nhiều nhà hoạt động nhân quyền nhưng không thấy Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phản ứng mạnh mẽ như vào năm 2019.
Hai ưu thế của Hoa Kỳ trước Việt Nam
Một số viên chức Hoa Kỳ có lẽ chưa có mấy kinh nghiệm về các thủ thuật trả treo nhân quyền của giới lãnh đạo Việt Nam, về những lời hứa hẹn chung chung và xảo ngôn của trưởng đoàn đối thoại nhân quyền Việt Nam - một quan chức chỉ ở cấp vụ trưởng Bộ Ngoại giao và năm nào cũng có nhiệm vụ thông báo những lời hứa hẹn không hề được bảo chứng như thế. Bằng chứng quá rõ ràng là sau hàng chục kỳ đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt, điều được xem là ‘thành tích cải thiện nhân quyền’ của chính quyền Việt Nam không những không khá hơn mà còn tồi tệ hơn hẳn.
Nhiều nhà hoạt động nhân quyền gặp được phái đoàn Hoa Kỳ đều có chung ý kiến ‘không thể tin và chẳng có cơ sở nào để tin những lời hứa hẹn hay cam kết của chính quyền Việt Nam về cải thiện nhân quyền’.
Sau nhiều năm quần quật nếm trải với Việt Nam về nhân quyền, rốt cuộc có vẻ Hoa Kỳ đã rút ra một bài học đắt giá : đặc tính của chính quyền Việt Nam là luôn dùng tù nhân lương tâm để mặc cả về các hiệp định kinh tế, thương mại và viện trợ. Nhưng khi đạt được mục đích của mình, chính quyền Việt Nam lập tức trở mặt và bắt bớ người hoạt động nhân quyền.
Các nhà hoạt động nhân quyền đã đề nghị kết quả của Đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt cần được chi tiết hóa bằng biên bản, trong đó nhấn mạnh những nội dung mà phía Việt Nam cam kết sẽ cải thiện nhân quyền nhưng với mốc thời gian cụ thể để tránh tình trạng ‘lưỡi không xương nhiều đừng lắt léo’. Hơn nữa, biên bản này cần được ký xác nhận bởi một quan chức Việt Nam với chức vụ bộ trưởng.
Vào năm 2019 và khác hẳn những lần đối thoại nhân quyền trước đây, Hoa Kỳ đang có hai ưu thế nổi bật : ngay phía trước là chuyến đi Mỹ dự kiến của ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng, với điều kiện ông ta kịp phục hồi sức khỏe. Những lợi ích về ‘can đảm bám Mỹ để khai thác dầu khí’, cố gắng duy trì giá trị xuất siêu lên tới 35 tỷ USD hàng năm của Việt Nam vào thị trường Mỹ và thể diện cá nhân khi được tiếp đón chính thức với nghi lễ dành cho nguyên thủ quốc gia có thể khiến Trọng phải nhân nhượng một số điều kiện nhân quyền được nêu ra từ Mỹ.
Ưu thế thứ hai của Hoa Kỳ được thể hiện một cách gián tiếp qua EVFTA mà có thể sắp được ký kết và phê chuẩn vào cuối tháng 6 năm 2019, với điều kiện chính thể Việt Nam phải chấp nhận gói cải thiện nhân quyền do Nghị viện châu Âu đòi hỏi, bao gồm Việt Nam phải ký kết và phê chuẩn 3 công ước quốc tế còn lại về lao động và công đoàn độc lập, sửa đổi Bộ Luật Lao động một cách thực chất chứ không phải chỉ để đối phó, và có thể phải ban hành Luật về Hội…
Nếu Hoa Kỳ tận dụng được hai ưu thế lớn mà họ đang có trong tay, cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt năm 2019 và những diễn biến sau đó có thể sẽ mang một sắc thái khác hơn và hy vọng hơn nhiều so với con số 0 tròn trĩnh hai năm trước đó.
Trọng sẽ không êm ả ở Hoa Kỳ
Phản ứng của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về việc công an Việt Nam ngăn chặn nhiều nhà hoạt động nhân quyền là một tín hiệu báo trước chuyến đi Mỹ của Nguyễn Phú Trọng sẽ diễn ra không thể êm ả, bất kể ông ta có thanh minh ‘tôi không biết chuyện đó’, hoặc Trọng thừa biết rằng ông ta đã cho phép cấp dưới của ông ta là Bộ Công an và công an các tỉnh hành xử ‘luật rừng’ như thế, hoặc một phe nhóm nào đó trong lực lượng công an đã cố tình chơi xấu ‘Tổng tịch’ nhằm ý đồ phá thối chuyến đi Mỹ của ông ta.
Nhưng dù với bất cứ nguồn cơn gì chăng nữa, hậu quả mà Nguyễn Phú Trọng sẽ phải nhận là không ít lời chỉ trích và lên án của Quốc hội Hoa Kỳ khi đến Mỹ, đặc biệt là nhóm Vietnam Caucus - bao gồm những nghị sĩ có tên tuổi và quen thuộc như Zoe Lofgren, Chris Smith, Frank Wolf, Alan Lowenthal…, cùng vài chục nghị sĩ khác của cả hai đảng trong Quốc hội Mỹ, là một nhóm quan tâm đặc biệt đến chủ đề đối ngoại và nhân quyền ở Việt Nam trong nhiều năm qua như tự do tôn giáo, tự do báo chí, xã hội dân sự, thả tù nhân lương tâm.
Và nếu Trọng không chịu cải thiện nhân quyền, rất nhiều khả năng Quốc hội Mỹ sẽ tiếp tục gây sức ép đến chính phủ Mỹ để chế tài kinh tế và cả chính trị đối với chính thể Việt Nam trong những tháng tới, khiến mất mát đáng kể lợi ích của chế độ cộng sản ở Việt Nam.
Hiện nay, Quốc hội Mỹ đang có sẵn trong tay Luật Nhân quyền Magnitsky Toàn Cầu mà nếu cần thì hoàn toàn có thể chế tài giới quan chức vi phạm nhân quyền ở Việt Nam như không cho phép nhập cảnh vào Mỹ và phong tỏa tài sản ở nước ngoài của những quan chức này. Trong khi đó, hai dự luật Nhân quyền Việt Nam và Chế tài nhân quyền Việt Nam cũng đang được một số nghị sĩ trình ra Hạ nghị viện và Thượng nghị viện Mỹ.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 18/05/2019
‘Thật’ hay ‘nháp’ tùy thuộc phần lớn vào việc ‘Tổng tịch’ có hiện ra hay không.
Vì sao Công ước 98 lại quan trọng đến thế ?
Ngày 14/5/2019, sau hơn một tháng kiên định ‘mất tích’ kể từ biến cố có thể là khá ghê gớm về tai biến mạch máu não tại ‘nhà Ba Dũng’ ở Kiên Giang, Nguyễn Phú Trọng được đưa tin kèm hình ảnh về ‘chủ trì lãnh đạo chủ chốt tại Hà Nội’. Có thể cho rằng Trọng đã chính thức tái hiện.
Thông tin ‘mồi’
Trước đó ít ngày, báo đảng bất chợt ồn ào đưa tin về ‘Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ trình Quốc hội phê chuẩn Công ước 98 vào 29/5’.
Cùng lúc, trên mạng xã hội xuất hiện vài bài viết của giới dư luận viên ‘lề đảng’ về cùng nội dung Nguyễn Phú Trọng sẽ ‘trở lại chính trường’ bằng việc ‘trình Quốc hội phê chuẩn Công ước 98 vào 29/5’ và sẽ có một bài diễn văn quan trọng khai mạc Hội nghị trung ương 10.
Những động tác thông tin trên mặt báo đảng về ‘Công ước 98’ mang hàm ý và nhằm mục đích gì ?
Khả năng có vẻ hợp lý nhất là trước áp lực ngày càng lớn và đầy thách thức của dư luận trong nước và quốc tế về tình trạng ‘mất tích’ của Nguyễn Phú Trọng, Trọng và Bộ Chính trị đảng đã phải tính đến việc ‘chủ động thông tin’ để định mốc thời điểm ‘tái xuất’ nhằm trấn an dư luận, trên cơ sở sự chẩn đoán của các bác sĩ về khả năng ‘tập nói’ và ‘tập đi’ của Nguyễn Phú Trọng là có thể quay về mức bình thường vào cuối tháng 5 năm 2019 khi ông ta sẽ xuất hiện để ‘trình Quốc hội phê chuẩn Công ước 98’.
Mặt khác, rất cần phải cho dư luận, đặc biệt là giới cách mạng lão thành và những quan chức đồng chí của Nguyễn Phú Trọng, biết và hiểu rằng Trọng chỉ bị ‘choáng nhẹ’ (theo cách tung tin của giới dư luận viên) và vẫn còn năng lực sức khỏe để công hiến lâu dài cho đảng và dân tộc chứ không đến nỗi nằm liệt giường liệt chiếu từ đây đến cuối đại hội 12 mà mất hẳn năng lực ứng cử tiếp vào vị trí ‘tổng tịch’ cho đại hội 13.
Những động tác thông tin trên cũng khá phù hợp với những tin tức ngoài lề gần đây về khả năng Nguyễn Phú Trọng đang phục hồi chậm và vẫn phải ‘tập đi’ và ‘tập nói’.
Thông thường, người bị đột quỵ não lần đầu sẽ phải mất khoảng 6 tháng để tạm phục hồi nguyên trạng, còn sớm cũng phải khoảng 3 tháng. Với trường hợp Nguyễn Phú Trọng, ông ta đương nhiên được chăm sóc hết sức đặc biệt bởi Ban Bảo vệ và Chăm sóc sức khỏe trung ương cùng đội ngũ bác sĩ hàng đầu của Việt am về chấn thương sọ não, do vậy thời gian hồi phục của Trọng cũng có thể nhanh hơn những bệnh nhân khác.
Vậy vì sao Công ước 98 lại quan trọng đến thế ?
Công ước 98 là gì ?
Công ước 98 có 3 nội dung cơ bản : bảo vệ người lao động và công đoàn trước các hành vi phân biệt đối xử chống công đoàn của người sử dụng lao động ; bảo vệ tổ chức của người lao động không bị can thiệp, thao túng bởi người sử dụng lao động ; những biện pháp thúc đẩy thương lượng tập thể, tự nguyện, thiện chí.
Công ước 98 là một trong 3 công ước quốc tế còn lại về lao động, liên quan mật thiết đến Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và công đoàn độc lập mà nhà nước Việt Nam chây ì từ quá lâu mà chưa chịu ký kết.
Tại cuộc điều trần về chủ đề EVFTA - nhân quyền do Ủy ban Thương mại quốc tế Châu Âu tổ chức vào ngày 10 tháng Mười năm 2018 tại Brussels, Bỉ, các nghị sỹ đã đòi hỏi 3 công ước còn lại của ILO cần phải được Việt Nam ký chính thức trước khi EU bỏ phiếu chấp thuận EVFTA (Hiệp định Thương Mại Tự Do Châu Âu-Việt Nam).
Chỉ sau khi EVFTA bị Hội đồng Châu Âu hoãn vô thời hạn vào tháng 2 năm 2019 mà nguồn cơn thực chất là vô số vi phạm nhân quyền chưa từng được cải thiện của Hà Nội, mãi đến tháng 4 năm 2019 chính thể Việt Nam mới buộc phải nhượng bộ trước Liên Minh Châu Âu (EU) về ký và phê chuẩn ít nhất Công ước 98 trong số 3 công ước chưa ký.
Với Nguyễn Phú Trọng, EVFTA có tầm quan trọng rất lớn, nếu không muốn nói là mang tính sống còn đối với nền kinh tế đang bế tắc và nền ngân sách đang lao nhanh vào hội chứng hộc rỗng ở Việt Nam. Nếu không có được EVFTA, đảng của Nguyễn Phú Trọng sẽ rơi vào tình cảnh ‘hết tiền hết bạc hết ông tôi’ sớm hơn.
Còn việc Nguyễn Phú Trọng ‘tái xuất’ tại Hội nghị trung ương 10 của đảng cầm quyền - sẽ diễn ra vào trung tuần tháng 5 - có ý nghĩa gì ?
‘Làm nháp’ hay ‘làm thật’ ?
Hội nghị trung ương 10 là đặc biệt cần thiết với Nguyễn Phú Trọng vì những lý do cũ như tính cần kíp phải duy trì chiến dịch ‘đốt lò’, tiếp tục tăng tốc ‘cơ cấu cán bộ cấp chiến lược’ để chuẩn bị cho đại hội 13, và có thể với những lý do mới hơn là cần có ý kiến chính thức của Trọng về một số dự luật như 3 công ước quốc tế còn lại về lao động, Bộ Luật Lao động, Luật về Hội… liên quan đến quan điểm của chính thể Việt Nam buộc phải nhượng bộ trước EU trước khi EVFTA được ký kết và phê chuẩn trong nửa cuối năm 2019 ; nhưng có lẽ đặc biệt hơn cả là bàn về nội dung và công tác sắp xếp ‘bầu đoàn thê tử’ cho chuyến đi Mỹ dự kiến sắp tới của Trọng theo lời mời chính thức của Donald Trump.
Hội nghị trung ương 10 cũng có thể là cái cách mà nếu tham dự trọn vẹn, Trọng sẽ không để xảy ra hệ quả ‘vắng chủ nhà gà mọc đuôi tôm’ và nạn ‘loạn thần’ mà dường như đang manh nha phát sinh khá bát nháo ngay sau khi ông ta ‘đột quỵ’.
Hội nghị trung ương 10 là thách thức lớn hơn nhiều so với đám tang Lê Đức Anh, bởi hội nghị này sẽ bàn về về chuyện của những người còn sống sót và rất có thể sẽ ‘làm nhân sự’ cho đại hội 13 với những vị trí then chốt trong ‘bộ tứ’ hoặc ‘bộ tam’ quyền lực nhất - theo kế hoạch trước đây của đảng mà không tính đến rủi ro Nguyễn Phú Trọng bị ‘đột quỵ’.
Nếu Trọng không thể xuất hiện tại Hội nghị trung ương 10, khi đó không chỉ dân chúng mà cả giới cách mạng lão thành và các quan chức trong nội bộ đảng hoàn toàn có thể nghi ngờ về Trọng không thể đảm bảo sức khỏe để ông ta có thể ‘ngồi’ từ đây cho đến khi đại hội 13 diễn ra vào năm 2021. Từ đó, sẽ xuất hiện những đòi hỏi cần phải minh bạch hóa tin tức về Trọng, và chính Ban Bảo vệ và Chăm sóc sức khỏe trung ương là cơ quan phải làm nhiệm vụ này, để nếu Trọng không còn đủ tỉnh táo để ‘lèo lái con thuyền của đảng và dân tộc’ thì phải bàn đến phương án ‘nước không thể một ngày thiếu vua’.
Những động tác thông tin ‘Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ trình Quốc hội phê chuẩn Công ước 98 vào 29.5’ và ‘Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng họp lãnh đạo chủ chốt vào ngày 14/5’ đã phác ra khả năng Hội nghị trung ương 10 không phải ‘làm nháp’ như một hình thức ‘quy hoạch mang tính tham khảo về Bộ Chính trị cho đại hội 13’, mà gần như chắc chắn sẽ ‘làm nhân sự chủ chốt’ như đã trù liệu trước đó.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 14/05/2019
Cửa vào ‘kinh tế thị trường’ của chính thể độc đảng ở Việt Nam, vốn đã chẳng rộng mở gì, nay càng thêm hẹp lại khi vào ngày 9/5/2019, chính phủ Hoa Kỳ đã mở rộng danh sách các nước bị Hoa Kỳ cho là thao túng tiền tệ, sẽ được công bố vào tháng 5 năm 2019 và Việt Nam có khả năng lọt thỏm vào trong đó - theo thông tin từ hãng tin Mỹ Bloomberg.
Việt Nam có thể lọt vào nhóm ‘thao túng tiền tệ’- Hình minh họa.
Vì sao thế ?
Thặng dư 35 tỷ USD
Mỹ sử dụng ba tiêu chí để đánh giá việc thao túng tiền tệ của một quốc gia : thặng dư tài khoản vãng lai lớn hơn 3% GDP, thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất là 20 tỷ đô la, và can thiệp vào thị trường ngoại hối vượt quá ít nhất 2% GDP.
Việt Nam bị Mỹ xem là một nước lũng đoạn tiền tệ vì đã cho hạ giá đồng tiền của mình một cách giả tạo.
Việc Bộ Tài chính nước Mỹ giảm giới hạn thặng dư tài khoản vãng lai từ 3% xuống còn 2% trong báo cáo mới nhất đã dẫn đến việc danh sách theo dõi được mở rộng, và Việt Nam bị lọt vào diện này.
Nếu bị xem là quốc gia lũng đoạn tiền tệ, Việt Nam sẽ cùng danh sách với 19 nước khác. Danh sách mở rộng còn có thể bao gồm Nga, Ireland, Thái Lan, Indonesia, hay Malaysia, những nước đều có thặng dư thương mại lớn với Mỹ.
Vào năm 2018, Việt Nam đã đạt thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ (còn gọi là giá trị xuất siêu) ở mức kỷ lục tới 35 tỷ USD, càng củng cố một cách chắc chắn vị trí thứ 6 của Việt Nam trong số 16 quốc gia bị Donald Trump liệt vào danh sách ‘gây hại’ cho nền kinh tế Mỹ.
Còn việc Việt Nam bị cho là đã can thiệp mạnh vào thị trường ngoại hối thì sao ?
4 tháng vượt hơn 4% GDP
Sau một thời gian bình lặng, từ đầu năm 2019 đến nay tỷ giá trung tâm bất thần tăng nhanh, tăng vọt và tăng không ngừng nghỉ, bất chấp thị trường ngoại hối trong nước và quốc tế vẫn khá ổn định và trong thực tế là chẳng có ý do xác đáng nào đẻ giải thích cho cú tăng này.
Cơ chế tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước chuyển sang áp dụng từ đầu 2016 để thay cho cơ chế tỷ giá liên ngân hàng. Tỷ giá trung tâm được xem là thước đo tham chiếu cho tỷ giá của các ngân hàng và của cả.. chợ đen.
Đến tháng 5 năm 2019, tỷ giá trung tâm của VND với USD do Ngân hàng Nhà nước công bố đã vượt mốc 23.000 VND, cao nhất kể từ đầu 2016 - thời điểm tỷ giá này ra đời.
Diễn biến trên xảy ra trong bối cảnh tỷ giá USD/VND thực trên các kênh giao dịch liên ngân hàng, giữa ngân hàng với các tổ chức và dân cư, trên thị trường tự do giảm mạnh vào cuối 2018 và ổn định từ đầu 2019.
Diễn biến trên cũng có nét tương đồng với khoảng thời gian đầu năm 2018, khi Ngân hàng Nhà nước cũng từng bước đều đặn nâng tỷ giá trung tâm trong bối cảnh thị trường và tỷ giá USD/VND ổn định, và đặc biệt là trong điều kiện cung ngoại tệ dồi dào và nhà điều hành mua vào lượng lớn.
Một luồng ý kiến trên mặt báo nhà nước cho rằng ý đồ của nhà điều hành muốn từng bước thu hẹp khoảng cách này, đưa tỷ giá trung tâm lên gần với "mặt bằng chung" để phản ánh hợp lý hơn thực tế thị trường. Dù lên các mức cao, nhưng như trên, tỷ giá trung tâm hiện vẫn rất thấp so với tỷ giá thực trên thị trường. Theo đó, khi Ngân hàng Nhà nước đang chủ động đưa nó lên một điểm cân bằng mới, tác động và ảnh hưởng mang tính thời điểm đối với thị trường gần như không thể hiện.
Nhưng liệu có đúng như vậy, hay bởi một động cơ ẩn giấu nào khác ?
Diễn biến tăng vọt tỷ giá trung tâm lại trùng với một thông tin rất đáng chú ý và so sánh : trong 4 tháng đầu năm 2019, Ngân hàng Nhà nước đã mua vào lượng khá lớn ngoại tệ, ước tính đã lên tới gần 9 tỷ USD.
Trước đó tại tổ chức Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2019 được tổ chức vào ngày 9/1/2019, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Lê Minh Hưng cho biết trong năm 2018 Ngân hàng Nhà nước đã mua ròng trên 6 tỷ USD để tăng dự trữ ngoại hối.
Như vậy, số USD mua ròng của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2018 là thấp hơn đáng kể so với lượng mua ròng được Ngân hàng Nhà nước báo cáo trong hai năm trước - 2017 và 2016, với khoảng 10 - 12 tỷ USD mỗi năm.
Vào thời thủ tướng mới là Nguyễn Xuân Phúc và thống đốc mới là Lê Minh Hưng, Ngân hàng Nhà nước đã có một chiến dịch âm thầm, miệt mài và đầy thủ đoạn để tung ra một núi tiền đồng nhằm gom tích USD từ hệ thống ngân hàng và USD trôi nổi ở chợ đen lẫn từ khu vực dân cư, khiến chỉ trong vài năm, kho dự trữ ngoại hối của nhà nước đã được báo cáo tăng gấp đôi - đến hơn 60 tỷ USD - và được xem là ‘thành tích kiến tạo’ của chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.
Còn vào năm 2019, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và hẳn phải nhận được sự đồng thuận rất cao trong ‘tập thể Bộ Chính trị’ có thể đã phải tính đến kế vét đô bằng cách vừa tăng tỷ giá trung tâm như một mồi nhử hấp dẫn, vừa tìm cách ép dân phải bán USD cho ngân hàng chứ không được giao dịch trên thị trường tự do, để sau đó các ngân hàng phải bán lại USD cho Ngân hàng Nhà nước theo ‘giá nội bộ’, để Quỹ dự trữ ngoại hối có tiền trả nợ cho nước ngoài vào năm 2018 và những năm sau - có thể lên tới 10 - 15 tỷ USD nợ phải trả mỗi năm.
Hiện nay, con số nợ nước ngoài của Việt Nam (chỉ tính riêng nợ của chính phủ và do chính phủ bảo lãnh mà chưa tính đến số tự vay tự trả của khối doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân) đã lên đến 105 tỷ USD, xấp xỉ 50% GDP…
Những năm trước, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam không phải đẩy vọt tỷ giá trung tâm vì vẫn còn nguồn ngoại tệ - từ kiều hối và vay mượn các tổ chức tín dụng quốc tế mà thực chất là ‘vay để đảo nợ’. Nhưng trong mấy năm gần đây, trong khi kiều hối giảm sút thê thảm thì các kênh tín dụng quốc tế, trừ Nhật Bản còn nhỏ giọt, hầu hết đều đóng cửa với con nợ ‘chúa chổm’ Việt Nam.
Việc Ngân hàng Nhà nước tăng tỷ giá trung tâm để kích thích gom USD trôi nổi, dù đã trám bớt lỗ hổng toang hoác của Quỹ dự trữ ngoại hối để có tiền trả nợ nước ngoài, nhưng lại khiến cơ quan ‘siêu ngân hàng’ này phải trút vào thị trường tự do đến 200.000 tỷ đồng trong 4 tháng đầu năm 2019 - chiếm đến hơn 4% GDP, tức vượt xa giới hạn 2% GDP mà Mỹ quy định đối với quốc gia thao túng tiền tệ.
Nếu sắp tới Việt Nam bị Mỹ xếp vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ, tương lai rất cận kề là theo lệnh của Tổng thống Trum, Đại diện Thương mại Mỹ sẽ nâng cao mức thuế suất đánh vào hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ - tương tự chiến dịch nâng thuế suất đến 25% của Mỹ đối với toàn bộ 500 tỷ USD giá trị hàng hóa của Trung Quốc vào thị trường Mỹ.
Và nếu bị Mỹ đánh thuế nặng hàng xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh hàng Việt Nam sẽ lâm vào cảnh phá sản, còn nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ không thể chịu nổi thuế suất cao mà sẽ phải rút khỏi Việt Nam, khiến nền kinh tế nước này lao nhanh vào suy thoái trầm kha và càng khiến tuổi thọ của chính thể độc đảng trở nên ngắn ngủi đến khó lường.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 15/05/2019
Hội nghị trung ương 10 có thể biến thành một đấu trường tàn khốc đối với bất cứ kẻ nào sẩy chân. Những đối thủ chính trị vừa ẩn vừa hiện của Nguyễn Xuân Phúc sẽ không bỏ qua cơ hội tấn công Phúc về âm mưu tăng giá điện và xăng dầu mà đang khiến cả xã hội điêu tàn và phẫn nộ.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tặng hoa chúc mừng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, tân Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Ảnh TTXVN
Những kẻ tán tận lương tâm
Bế tắc toàn diện giai đoạn cuối của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đang được kết liễu bằng công cuộc vơ vét tàn mạt mang tính tư bản chủ nghĩa dã man của giới quan chức vẫn xưng hô là đồng chí : đã đến thời các tập đoàn tài phiệt xăng dầu và điện lực tăng giá phi mã bất chấp dân sinh khốn khó và cũng bất chấp phản ứng công luận.
EVN (Tập đoàn Điện lực Việt Nam) là Petrolimex (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam) thêm một lần nữa kể từ thời Nguyễn Tấn Dũng và Bộ trưởng công thương Vũ Huy Hoàng đội mồ sống dậy bằng hình ảnh những bóng ma tài phiệt như thế.
Petrolimex và EVN được xem là cặp ‘anh em sinh đôi’. Nếu EVN bị lỗ đến 30.000 tỷ đồng trong giai đoạn đầu tư trái ngành những năm 2007 - 2009, Petrolimex cũng đầu tư trái ngành tương tự và rước khoản lỗ đến 10.000 tỷ đồng. Giờ đây, doanh nghiệp này đang cố nại ra đủ thứ lý do như ‘tăng giá điện, xăng có lợi cho mọi người’, ‘tăng giá để tái cơ cấu ngân sách’, ‘tăng giá để bù đắp tỷ giá và giá thành’… Tất cả những lý do này đã bị dư luận phản ứng dữ dội và vạch trần bản chất ngụy trá của chúng.
Tán tận lương tâm phải là từ ngữ hiển thị đầy đủ nhất tâm địa của các doanh nghiệp độc quyền trong những năm suy thoái kinh tế qua. Kinh tế càng xuống dốc, đời sống người dân càng túng quẫn, chủ nghĩa thực dụng và lợi nhuận càng lên ngôi, thái độ sống chết mặc bay càng đội mồ sống dậy.
Nhưng đến đây và ngoài Bộ Công thương và giới quan chức chính phủ, lại thêm một nhân vật khác hiện ra để ‘bảo kê’ cho Petrolimex và EVN : Nguyễn Thị Kim Ngân - chủ tịch quốc hội.
‘Tiếp cận giá thị trường’ là gì ?
Sáng 26/4/2019, bà Ngân có buổi tiếp xúc cử tri tại xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, Thành phố Cần Thơ. Tại đây, rất nhiều cử tri đồng loạt bức xúc về cảnh nạn giá xăng, giá điện thực tế giảm ít nhưng tăng nhiều và tăng như vũ bão, ngay lập tức kéo theo giá cả các mặt hàng ở chợ tăng vọt và khiến đời sống dân tình ngày càng khốn quẫn.
"Khi giá điện thế giới, giá xăng thế giới giảm, thì trong nước sẽ giảm và ngược lại, nhưng vì sao giảm ít mà tăng nhiều, vì giá của chúng ta vẫn còn đang thấp, giá (xăng, dầu) của Việt Nam vẫn còn thấp so với thị trường nên đó là lí do giảm ít hơn tăng để dần tiếp cận với thị trường. Còn đối với điện, rõ ràng có tài nguyên : gió, nắng…nhưng không phải có được những thứ này là có điện mà chúng ta phải đầu tư với số tiền không hề nhỏ" - Nguyễn Thị Kim Ngân nói.
‘Tiếp cận giá thị trường’ là gì ?
Không thể khác hơn, ‘tiếp cận giá thị trường’ chỉ để đẩy giá xăng không chỉ đến mức 25.000 đồng/lít mà còn có thể vọt đến 50.000 - 100.000 đồng/lít.
Sau hàng loạt bằng chứng về sự ‘bảo kê’ của Nguyễn Xuân Phúc cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam tăng giá điện, đặc biệt là Quyết định số 34 vào năm 2017 mà Phúc đã ký cho EVN tăng giá bán lẻ điện bình quân, phát ngôn trên của Nguyễn Thị Kim Ngân đã làm lộ ra bằng chứng rất rõ về việc chủ tịch của cơ quan dân cử ‘của dân, do dân và vì dân’ hùa theo các nhóm lợi ích xăng dầu và điện để ‘bóp cổ’ gần 100 triệu người dân Việt.
Đây là lần thứ hai trong hai năm liên tiếp Nguyễn Thị Kim Ngân ‘lộ bài’. Vào tháng 5 năm 2108, để đối phó với làn sóng chỉ trích gay gắt ‘Luật bán nước’ (một tục danh mà dân gian đặt cho Luật Đặc khu với tác giả của nó là Trưởng ban Tổ chức trung ương Phạm Minh Chính), bà Ngân đã tuyên bố ‘Bộ Chính trị đã quyết định rồi…’ trong một cuộc họp của Quốc hội như một cách nói át đi những ý kiến không chấp nhận cho ‘Luật bán nước’ được trình ra và bỏ phiếu thông qua.
Chế độ ‘thu cùng diệt tận giai đoạn cuối’
Tăng giá và thuế má là một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt. Một đảng Cộng sản ‘của dân, do dân và vì dân’ nhưng đang đẩy dân chúng vào cảnh tàn mạt bởi chế độ ‘thu cùng diệt tận giai đoạn cuối’.
Các mưu đồ tăng thuế từ dân xảy ra trong bối cảnh dân tình Việt ngày càng khốn khó trong một nền kinh tế đã rơi vào thảm trạng suy thoái đến năm thứ 11 liên tiếp, một xã hội bị acid đậm đặc bởi căn bệnh tham nhũng không còn cách gì cứu chữa. Thuế chồng thuế, chồng lên đôi vai gày guộc của người nghèo. Hàng triệu bệnh nhân, vốn đã bị các bệnh viện "bóp cổ bóp họng" và "không có tiền thì chỉ có chết," sẽ phải nuốt nước mắt vào lòng với biểu viện phí chất cao như núi…
Cơ chế tăng giá điện và xăng dầu lại ập đến trong bối cảnh nền kinh tế vẫn tiếp tục suy thoái và đang lao đến khủng hoảng, một bộ phận lớn trong dân chúng đang cạn nhanh túi tiền, thậm chí một số gia đình đang cạn nhanh dự trữ đã tích lũy trước đó.
Việt Nam 2019. Ngày càng hiện rõ bóng ma tăng giá đang đẩy xã hội vào giai đoạn khốn quẫn cuối cùng trước khi từng tế bào bị tan vỡ.
Nguồn cơn khiến giá xăng, điện và các loại dịch vụ tăng bất chấp dân sinh không chỉ bởi lòng tham của các nhóm lợi ích, mà còn do tương lai hộc rỗng của nền ngân sách quốc gia bị tan hoang bởi nạn tham nhũng và chi xài vô tội vạ. Phải tăng giá thì mới có đủ thuế đóng vào ngân sách.
Vào đầu năm 2019, đã xuất hiện một tin rất xấu với tình hình thu của ngân sách Việt Nam : nhiều khả năng thu nhân sách đã ‘đụng trần’.
Hội thảo "Đánh giá kinh tế Việt Nam thường niên 2018 : Hướng tới chính sách tài khóa bền vững và hỗ trợ tăng trưởng" được tổ chức ngày 25/3/2019 tại Hà Nội có một đánh giá rất quan trọng : "Quy mô thu ngân sách của Việt Nam hiện đã ở mức cao và khó có thể gia tăng thêm".
Bản nghiên cứu trên đã gián tiếp cảnh báo về nạn ‘thu cùng diệt tận giai đoạn cuối’ của đảng Cộng sản và chính phủ của thủ tướng ‘Cờ Lờ Mờ Vờ’ : nếu xem tiền trong túi dân chúng là một nguồn tài nguyên vô tận thì đó là một não trạng áp đặt rất chủ quan duy ý chí, cả tham lẫn ngu và cực kỳ sai lầm. Cho dù "Bộ Thắt Cổ" (một tục danh mà người dân biệt đãi cho Bộ Tài chính) vẫn còn treo đó thuế VAT (thuế giá trị gia tăng) mà chưa dám tăng từ 10% lên 12% do phản ứng dữ dội của doanh nghiệp, người dân và còn bởi cơ chế tăng thuế VAT rất nhiều khả năng sẽ nhấn thêm nền kinh tế vào nạn suy thoái, sự thật hiển nhiên và trần trụi là trong hai năm 2017 và 2018, Tổng cục Thuế đã phải chịu cảnh thất thu ở nhiều địa phương, kể cả Sài Gòn - nơi được Hà Nội ví là ‘Con bò sữa’.
Trong khi đó, xã hội và người dân Việt lại đang tự chui đầu vào cái thòng lọng nghịch lý đến mức còn hơn cả thảm cảnh : người dân sẵn sàng trút bức bối nội tâm lên nhau ngoài đường sá và trong các quán nhậu, nhưng vẫn cam tâm nín lặng trước hàng đống chính sách bất công của chính quyền cai trị ; người dân hào hứng một cách khó lý giải khi tập hợp thành những đám đông khổng lồ reo hò cho thành thích bóng đá, nhưng quên bẵng họ đã có quyền biểu tình từ hiến pháp năm 1992 mà không hề dùng đến để phản đối cơ chế tham tàn của các nhóm lợi ích chính sách đang đè đầu bóp họng dân.
Đó là cơ hội dễ ăn nhất và sắc máu nhất cho đàn sói để nhảy xổ vào lũ cừu ngây độn và chỉ biết kêu be be trong một đám đông ô hợp và quá dễ tan rã, kể cả khi bị sói cắn đứt họng từng con cừu một.
Nguy cơ nào cho cặp Phúc - Ngân ?
Lối thoát đơn giản nhất để chính phủ không phải gánh núi nợ của EVN và Petrolimex là xóa bỏ cơ chế độc quyền của tập đoàn này, cổ phần hóa triệt để EVN và Petrolimex, cho các doanh nghiệp điện và xăng dầu khác tham gia vào thị trường bán lẻ, thậm chí quyết định cho EVN và Petrolimex được phá sản nếu tập đoàn này không bảo đảm cân đối tài chính.
Nhưng thay vì chấp nhận để EVN và Petrolimex rời xa môi trường độc quyền hay chịu phá sản, chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc lại đang thể hiện sự ưu ái một cách kỳ lạ với những "cậu ấm hư hỏng" này để khó có thể hiểu khác hơn là đang có những cú "đi đêm" với nhau. Từ năm 2017 đến nay, Thủ tướng Phúc đã liên tiếp ký các quyết định cho phép EVN tăng giá điện và bỏ ngoài tai mọi phản ứng của công luận về việc tập đoàn này đã lợi dụng chính sách tăng giá để tăng gấp rưỡi hoặc gấp đôi giá điện trong thực tế.
EVN và Petrolimex đang nằm trong nhóm các doanh nghiệp có nhiều khả năng nhất tác động đến dân sinh mà có thể làm dân chúng nổi loạn ở Việt Nam. Còn hẳn nhiên, chính phủ của Nguyễn Xuân Phúc và quốc hội của Nguyễn Thị Kim Ngân đang "tiếp tay" cho tương lai nổi loạn rất cận kề đó.
Với phần hành điều hành trực tiếp các hoạt động kinh tế, làm thế nào Nguyễn Xuân Phúc xóa được nghi ngờ về ‘người nhà thủ tướng’ dây máu ăn phần trong thị trường độc quyền phân phối điện và vai trò ‘bảo kê’ của Phúc cho những tập đoàn tài phiệt hút máu dân ?
Chiến dịch tăng giá phi mã của EVN và Petrolimex có thể đã làm lợi rất lớn cho ‘người nhà thủ tướng’, nhưng cũng chính là gót chân Asin của Nguyễn Xuân Phúc trong bối cảnh ông ta đang cần tăng thêm ‘uy tín’ để tranh đoạt quyền bình tối cao từ khoảng trống quyền lực khủng khiếp mà bệnh nhân có thể còn phải điều trị lâu dài là Nguyễn Phú Trọng đang để lộ ra.
Những đối thủ chính trị vừa ẩn vừa hiện của Nguyễn Xuân Phúc, những đối thủ chẳng có mối liên đới lợi ích nào với các tập đoàn tài phiệt EVN và Petrolimex sẽ không bỏ qua cơ hội tấn công Phúc về âm mưu tăng giá đang khiến cả xã hội điêu tàn và phẫn nộ. Trong những tháng tới đây, khi các tập đoàn tài phiệt vẫn tiếp tục tăng giá như thiêu thân, còn Nguyễn Xuân Phúc và Nguyễn Thị Kim Ngân vẫn tiếp tục ‘diễn’ với những động tác mị dân và giả dối, những đòn công kích ác liệt từ các đối thủ chính trị khác sẽ được tung ra cuồn cuộn và liên tiếp, khiến cơ hội của cả Phúc lẫn Ngân trên cung đường tranh đoạt hai cái ghế tổng bí thư và chủ tịch nước ở đại hội 13, nếu còn có đại hội này, có thể biến thành bong bóng.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 13/05/2019
Vào gần cuối tháng 4/2019, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã có một phát ngôn ‘lạ’ liên quan đến số phận phải có qua có lại của EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Châu Âu - Việt Nam).
Ông Bernd Langer, Chủ tịch Ủy ban Thương mại Quốc tế thuộc Nghị viện Châu Âu, tiếp Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân vào đầu tháng 4/2019 tại Vương quốc Bỉ - Ảnh minh họa
‘Trước cuối tháng Sáu’ ?
"Hai bên đã đồng ý nỗ lực chung để EVFTA được ký kết trước cuối tháng Sáu và được phê chuẩn càng sớm càng tốt" - hãng tin Reuters dẫn từ một thông báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 25/4.
Có thể cho rằng đây là lần đầu tiên Bộ Ngoại giao Việt Nam nêu ra một nhận định về EVFTA không còn thiên về cảm tính theo cách ‘quyết tâm sẽ ký’ suốt trong vài năm qua nhưng chẳng năm nào ký được, mà dự liệu một khoảng thời gian cụ thể ‘trước cuối tháng Sáu năm 2019’.
Dự liệu mang tính kỳ vọng đặc biệt trên là khác hẳn những phát ngôn và thông báo cũng của Bộ Ngoại giao Việt Nam về ‘tương lai phục hồi quan hệ Việt - Đức’, sau khi quan hệ đối tác chiến lược Đức - Việt đã bị Berlin thẳng tay tạm đình chỉ do vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.
Điều gì đã khiến Bộ Ngoại giao Việt Nam tự tin và hy vọng đến thế vào EVFTA - bản hiệp định mà chỉ mới vào tháng 2 năm 2019 đã bị Hội đồng Châu Âu thẳng tay thông báo đình hoãn vô thời hạn, với nguồn cơn thực chất phía sau đó là vô số vi phạm nhân quyền trầm trọng của chính thể độc đảng độc trị ở Việt Nam mà cho tới lúc đó, và cả cho tới nay, vẫn chưa có bất kỳ dấu hiệu nào được cải thiện ?
Phải chăng hai chuyến đi Châu Âu liên tiếp trong tháng 3 và tháng 4 năm 2019 của hai ủy viên bộ chính trị là Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân - đi Pháp và Bỉ, và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - đi Czech và Romania, đã đạt được ‘kết quả khả quan’ ?
Phải chăng Ngân và đặc biệt là Phúc đã nhận được tín hiệu ‘cho qua cầu’ từ EU, khi Romania là quốc gia đang là chủ tịch luân phiên của EU và được giới chóp bu Việt Nam đặc biệt mơn trớn để ‘ủng hộ ký kết và phê chuẩn EVFTA’ ?
Thậm chí, kỳ vọng ‘trước cuối tháng Sáu’ của Bộ Ngoại giao Việt Nam còn sớm sủa hơn cả "EVFTA có thể sẽ được ký kết và phê chuẩn vào tháng 6 hoặc tháng 7 năm 2019" - một tín hiệu về EVFTA sau cuộc gặp của Nguyễn Thị Kim Ngân và Chủ tịch Bernd Lange của Ủy ban Thương mại Quốc tế - một cơ quan tham mưu rất quan trọng về các hiệp định thương mại quốc tế và có vai trò quan trong không kém Hội đồng Châu Âu.
Phải chăng sau khi EVFTA bị Hội đồng Châu Âu hoãn vô thời hạn cùng tương lai cực kỳ bế tắc, Nguyễn Phú Trọng và bộ sậu Bộ Chính trị của ông ta đã phải tìm ra lối thoát, để một lần nữa trong rất nhiều lần, Hà Nội lại hứa hẹn ‘sẽ cải thiện nhân quyền’, dù đã chẳng có bất kỳ lần nào trước đó lời cam kết này được biến thành hành động, thậm chí giới công an trị Việt Nam còn hành động ngược lại khi gia tăng bắt bớ giới bất đồng chính kiến trong giai đoạn gần nhất từ giữa năm 2016 đến nay ?
Vẫn đàn áp và bắt bớ dữ dội
Ngay vào lúc này - khoảng thời gian đang tiếp tục diễn ra những cuộc đàm phán khẩn trương giữa Hà Nội và Brussels - thủ đô Bỉ, nơi đặt trụ sở của EU - về EVFTA, không khí đàn áp nhân quyền ở Việt Nam vẫn đặc sệt như một thùng thuốc súng. Chưa có bất kỳ một dấu hiệu nào cho bất kỳ một ‘cải thiện nhân quyền’ nào, dù chỉ mang tính mị dân hoặc để đối phó với cộng đồng quốc tế.
Sát ngày 3/4/2019 kỷ niệm ‘giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước’, công an Việt Nam lại bắt bớ hàng loạt người dân và quy cho họ ‘âm mưu lật đổ chính quyền’. Chưa kể nhiều người bất đồng chính kiến đã bị công an bắt cóc từ ngày quốc kháng 2/9/2018 mà cho tới nay vẫn chưa được trả tự do…
Cũng sát ngày 30/4/2019, Nguyễn Thiện Nhân - Bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh - đã công khai ‘hứa với Bộ Chính trị sẽ không để xảy ra biểu tình tại Thành phố Hồ Chí Minh’ - một loại cam kết mà cho thấy não trạng và hành xử của đảng cầm quyền trước sau như một vẫn chỉ là tiếp tục ém nhẹm quyền biểu tình của người dân - đã được hiến định trong hiến pháp 1992, và câu giờ càng lâu càng tốt việc ban hành Luật Biểu tình - cũng là một trong những đòi hỏi về pháp luật nhân quyền của Nghị viện Châu Âu trong bản nghị quyết nhân quyền được cơ quan này nêu ra vào giữa tháng 11/2018.
Vậy liệu những hứa hẹn của Việt Nam như sẽ ký kết 3 công ước quốc tế còn lại về lao động, sửa đổi Bộ luật Lao động, kể cả ban hành Luật về Hội và trả tự do trước thời hạn cho một số tù nhân lương tâm như một thủ đoạn ‘đổi nhân quyền lấy thương mại’ nhẵn mặt trơ tráo trong nhiều năm qua, có trở thành sự thật ? Hoặc cho dù có thành sự thật thì liệu bao nhiêu phần trăm sự thật ấy có tính thực chất mà không chỉ làm màu theo thói đầu môi chót lưỡi đã thành cố tật của chính thể độc trị ?
Có ‘cải thiện nhân quyền’ trước tháng Sáu ?
Hãy coi chừng, những chuyến đi Châu Âu của Nguyễn Thị Kim Ngân và Nguyễn Xuân Phúc vẫn rất có thể chỉ nhằm phát đi những lời hứa cuội về nhân quyền.
Và hãy đừng bao giờ quên một sự thật sống sượng rằng quan điểm ‘vào trước, bắt sau’ của Hà Nội là rất nhất quán kể từ thời WTO : vào năm 2006, chính thể Việt Nam đã tạm ngưng bắt bớ giới hoạt động dân chủ nhân quyền để đổi lấy điều kiện được Mỹ chấp nhận cho tham gia vào Tổ chức Thương mại thế giới và còn được nhấc khỏi CPC (Danh sách các nước cần đặc biệt quan tâm về tự do tôn giáo) của Mỹ. Nhưng khi đã ung dung trong trong WTO và hưởng lợi lớn từ nhiều ưu đãi của tổ chức này, Việt Nam lại bắt trở lại, và bắt ồ ạt, hung hãn và đầy sắc máu đối với nhiều người hoạt động nhân quyền và bất đồng chính kiến.
Chỉ còn rơi rớt một chút hy vọng cho những gì được xem là ‘thành tâm cải thiện nhân quyền’ của chính thể Việt Nam : hãy chờ xem ứng với kỳ vọng ‘EVFTA sẽ ký trước cuối tháng Sáu năm 2019’ của Bộ Ngoại giao Việt Nam, liệu từ đây đến cuối tháng Sáu đó có hiện ra bất kỳ hành động nào về cải thiện nhân quyền hay là không.
Ngay trước mắt là một phép thử lớn : Hội nghị trung ương 10 của đảng cầm quyền vào khoảng giữa tháng 5/2019 và kỳ họp quốc hội ngay sau đó liệu có diễn ra động thái nào của đảng về thông qua và ban hành các văn bản luật liên quan đến dân chủ và nhân quyền, nhưng phải là những văn bản luật mang tính thực chất chứ không phải theo kiểu dự thảo Bộ Luật Lao động mà Bộ lao động, Thương binh và Xã hội vừa công bố như một cách dối trá không chịu thừa nhận vai trò của Công đoàn độc lập và chỉ để đối phó với những đòi hỏi của EU ?
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 10/05/2019
"Hội nghị Trung ương 10", một sự kiện quan trọng của Đảng cộng sản Việt Nam mà rất thường là không thể vắng mặt Nguyễn Phú Trọng, sẽ diễn ra vào khoảng trung tuần tháng Năm, 2019, và ngay trước kỳ họp Quốc hội cùng tháng. Liệu Nguyễn Phú Trọng có kịp hiện ra với tình trạng sức khỏe được xem là "đã hồi phục" và "ổn định" để "hai tay gìn giữ môt sơn hà" – như cử tri Trần Viết Hoàn, được xem là một trong những "gà đảng" cứ mỗi khi diễn ra cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội Nguyễn Phú Trọng, trông mong ?
Nguyễn Phú Trọng tại "Hội nghị Trung ương 9", cuối tháng Mười Hai, 2018. (Hình : TTXVN)
Vẫn biệt tích
Sự có mặt của Nguyễn Phú Trọng tại "Hội Nghị 10" là đặc biệt cần thiết vì những lý do cũ như tính cần kíp phải duy trì chiến dịch "đốt lò", tiếp tục tăng tốc "cơ cấu cán bộ cấp chiến lược" để chuẩn bị cho Đại hội 13.
Bên cạnh đó là những lý do mới hơn, cần có ý kiến chính thức của Trọng về một số dự luật, như 3 công ước quốc tế còn lại về lao động, Bộ Luật Lao Động, Luật về Hội… liên quan đến quan điểm của chính thể Việt Nam buộc phải nhượng bộ trước Liên Minh Châu Âu (EU) trước khi EVFTA (Hiệp Định Thương Mại Tự Do Châu Âu-Việt Nam) được ký kết và phê chuẩn trong nửa cuối năm 2019…
Nhưng có lẽ đặc biệt hơn cả là bàn về nội dung và công tác sắp xếp "bầu đoàn thê tử" cho chuyến đi Mỹ dự trù sắp tới của Trọng theo lời mời chính thức của Donald Trump.
Nhưng kể từ sau biến cố ở Kiên Giang, địa danh được xem là "căn cứ địa cách mạng của gia tộc Nguyễn Tấn Dũng" vào ngày 14/04/2019, ông Trọng đã "biệt tích" tại những sự kiện chính trị quan trọng như : Dịp lễ "30 tháng Tư", mà chưa bao giờ ông ta để mất vai trò chủ trì ; tại đám tang ngày 3 tháng Năm của Lê Đức Anh, viên tướng từng ra lệnh "không được nổ súng" khiến toàn bộ đội Việt Nam chết oan mạng trong trận Trung Quốc chiếm đảo Gạc Ma năm 1988 ; và gần nhất là buổi tiếp xúc với cử tri quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, vào sáng thứ Bảy, 4/5/2019.
Bất chấp trước đó Bộ Ngoại giao đã thông báo là Nguyễn Phú Trọng sẽ sớm trở lại làm việc, còn Nguyễn Thị Kim Ngân, chủ tịch Quốc hội, thông báo rằng tình hình "đồng chí tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đang phục hồi sức khỏe nhanh chóng"…
Hội nghị Trung ương 10 là thách thức lớn hơn nhiều so với đám tang Lê Đức Anh.
Nếu Trọng không thể xuất hiện tại "Hội nghị Trung ương 10", khi đó không chỉ dân chúng mà cả giới cách mạng lão thành và các quan chức trong nội bộ đảng hoàn toàn có thể nghi ngờ về Trọng không thể đảm bảo sức khỏe để ông ta có thể "ngồi" từ đây cho đến khi Đại hội 13 diễn ra vào năm 2021.
Từ đó, sẽ xuất hiện những đòi hỏi cần phải minh bạch hóa tin tức về Trọng, và chính Ban Bảo vệ và chăm sóc sức khỏe trung ương là cơ quan phải làm nhiệm vụ này. Nếu Trọng không còn đủ tỉnh táo để "lèo lái con thuyền của đảng và dân tộc" thì phải bàn đến phương án "nước không thể một ngày thiếu vua".
Trọng vắng mặt, chuyện gì sẽ xảy ra ?
Vào năm 2018, chính Nguyễn Phú Trọng là người đặt ra quy định về các ủy viên trung ương và ủy viên Bộ Chính Trị phải bảo đảm sức khỏe thì mới có thể tham chính. Thậm chí quy định này còn nêu rõ phải có sự xác nhận của Ban Bảo vệ và chăm sóc sức khỏe trung ương đối với tình trạng sức khỏe của các quan chức cao cấp.
Cần chú ý là quy định này được thường trực Ban Bí thư ban hành vào lúc Trần Đại Quang – chủ tịch nước và cho tới khi đó đã nổi lên như một đối thủ chính trị khó nuốt của Trọng – chưa rơi vào cái chết đầy nghi vấn vào tháng 9/2018.
Nhưng chính bản quy định về sức khỏe trên lại đang lóe cái lưỡi sắc lẻm thứ hai đối với Nguyễn Phú Trọng. Nếu buộc phải thừa nhận mình bị tai biến mạch máu não và thậm chí bị đột quỵ như quá nhiều dư luận trong nước và cả quốc tế dậy lên đồn đoán, Trọng sẽ bị bản quy định trên loại ra khỏi danh sách "cán bộ cấp chiến lược cho Đại hội 13".
Điều này khiến Nguyễn Phú Trọng không những mất hẳn tương lai tiếp tục ngồi ghế "tổng tịch" mà cái ghế đó còn bị đe dọa bởi không ít đồng chí cấp dưới, những người đang sẵn sàng tranh đoạt quyền lực nếu "vua" băng hà, hoặc ốm liệt giường liệt chiếu, nếu chưa chết.
Có thể xem "Hội nghị Trung ương 10" là thách thức rất quan trọng mà Nguyễn Phú Trọng phải hiện ra và phải vượt qua, nếu ông ta còn muốn "ngồi" đến cuối Đại hội 12, hoặc ít ra cũng có thể tồn tại trên cương vị "tổng tịch" mà không phải quá lo lắng cái ghế đó bị những kẻ khác xâu xé.
Nhưng nếu tình trạng khỏe của Nguyễn Phú Trọng vẫn phập phù, mà cụ thể hơn là vẫn không thể nói được, hoặc nói không thể rõ ràng, không đi lại được hoặc đi không vững,… liệu ông ta có "mất tích" tại "Hội nghị Trung ương 10" theo cách "trưởng ban lễ tang Nguyễn Phú Trọng" đã "không không thấy" tại đám tang Lê Đức Anh ?
Hoặc do chính yêu cầu của Trọng mà "Hội nghị Trung ương 10" sẽ bị dời lại cho đến khi ông ta có thể đi lại và nói năng được ?
Trở về dĩ vãng Nguyễn Bá Thanh ?
Có một điểm trùng hợp thú vị vào cuối năm 2014, một hội nghị trung ương khi đó cũng mang số thứ tự là 10 đã phải dời lại đến khoảng một tháng rưỡi. Nguồn cơn sâu xa được ngầm hiểu là đảng cầm quyền rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan khi một mặt liên minh Nguyễn Phú Trọng-Trương Tấn Sang bị thủ tướng khuynh đảo quyền lực khi đó là Nguyễn Tấn Dũng tấn công áp đảo và liên tục. Mặt khác "ngôi sao đang lên" Nguyễn Bá Thanh, cựu bí thư Đà Nẵng được Trọng đưa ra Hà Nội làm trưởng ban Nội Chính Trung ương, lại bị một căn bệnh lạ lùng và quái ác đến nỗi phải đi đều trị ở Hoa Kỳ.
Mãi đến đầu năm 2015 khi Nguyễn Bá Thanh được cáng về Đà Nẵng trong tình trạng "tau khỏe mà, có chi mô" nhưng sau đó âm thầm lìa đời, Hội nghị Trung ương 10 mới được tổ chức với một mục tiêu đặc biệt "lấy ý kiến thăm dò uy tín tổng bí thư cho Đại hội 12".
Nhưng kết quả phiếu thăm dò trên vẫn không được công bố bất kỳ chi tiết nào cho tới nay. Trong khi đó, rất nhiều nguồn tin không chính thức đã cho biết Nguyễn Tấn Dũng mới là người xếp đầu bảng kết quả thăm dò uy tín tổng bí thư, còn Nguyễn Phú Trọng chỉ xếp thứ 8.
Đáng chú ý, cho tới nay đã không có bất kỳ phản bác hay cải chính nào của các cơ quan đảng và chính quyền Việt Nam về những tin tức không chính thức đó.
Cũng có một điểm trùng khớp thú vị khác là bầu không khí và những gì đã diễn ra trong "kịch bản Nguyễn Bá Thanh" dường như đang tái hiện vào năm 2019 ứng với cái tên Nguyễn Phú Trọng.
Cũng bắt đầu bởi một biến cố, sau đó là sự kìm giữ "bảo mật thông tin sức khỏe lãnh đạo" cùng những lời bàn tán nổi lên mối nghi ngờ trên mạng xã hội và trong dư luận xã hội về tình cảnh "gần đất xa trời".
Ứng với trường hợp Nguyễn Bá Thanh, tiếp sau đó là sự xuất hiện của trang mạng Chân Dung Quyền Lực – một bóng ma khủng khiếp đe dọa phần lớn ủy viên bộ chính trị và có những tin tức rất chi tiết về số chuyến bay, giờ bay… đưa bệnh nhân Nguyễn Bá Thanh về Đà Nẵng.
Liệu sẽ hiện ra một cái gì đó na ná như Chân Dung Quyền Lực ứng với trường hợp Nguyễn Phú Trọng ?
Phép thử sống còn
Đó là điều có thể xảy ra, và thực ra đã bắt đầu xảy ra. Ngay từ sự biến Kiên Giang, vài trang facebook cá nhân có lượng truy cập lớn đã liên tục thông tin về tình trạng sức khỏe của Trọng. Những thông tin đó là chi tiết và rất có "định hướng", mà hẳn Trọng nếu tỉnh lại thì phải nhận ra đó không phải là giọng điệu của "thế lực phản động", mà thậm chí có thể từ chính những đồng chí đang vây quanh giường bệnh của ông ta.
Thời gian mà Nguyễn Phú Trọng phải kéo dài điều trị càng lâu, dư luận càng trở nên bất lợi đối với ông ta. Đang ngày càng rộ lên dư luận Trọng cố ý không chịu thông tin về cơn bạo bệnh của mình là nhằm duy trì cái ghế "tổng tịch" và không chịu rút khỏi danh sách "cán bộ cấp chiến lược của Đại hội 13".
Cũng đang hiện ra ngày càng rõ những dấu hiệu thách thức từ ngầm đến công khai đối với quyền lực của bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng, trên mạng xã hội, trong giới quan chức cấp dưới và cả trong giới cách mạng lão thành.
"Hội nghị Trung ương 10" cũng bởi thế sẽ là một phép thử đầu tiên mang tính sống còn đối với sự tồn tại mong manh và có thể là cuối cùng của Trọng.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : Người Việt, 08/05/2019
Từ giường bệnh, bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng đã phát đi thông điệp đầu tiên có tính thực chất, chứ không phải hình ảnh ‘không không thấy’ của ông ta khi thỉnh thoảng lại gửi thư, điện mừng hay chia buồn với nước này nước kia trong quá trình bắt buộc phải ‘điều trị tích cực’, khi Ủy ban Kiểm tra trung ương của cựu chủ nhiệm ủy ban này là Trần Quốc Vượng họp ngày 5/5/2019 về tiếp tục ‘đốt lò’ và còn có vẻ muốn ‘đốt lò’ nóng hơn.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại Hội nghị Trung ương 7, tháng 5/2018.
Thông điệp ‘lò vẫn cháy’
Hàng loạt tướng lĩnh cao cấp thuộc Quân chủng Hải quân - Bộ Quốc phòng, đặc biệt trong số là có Đô đốc Hải quân Nguyễn Văn Hiến, đã bị lôi ra kỷ luật mà nguồn cơn rất có thể liên quan đến chuyện ‘ăn đất’. Vào năm 2018, một viên tướng quan đội ‘ăn đất’ khác là Thượng tướng Phương Minh Hòa của Binh chủng Phòng không không quân đã bị ‘đốt’.
Tuy nhiên, quan chức ‘sáng giá’ nhất bị kỷ luật là Vũ Văn Ninh - một cựu phó thủ tướng - ủy viên trung ương đảng thời Nguyễn Tấn Dũng, mà nguyên do rất có thể liên đới đến vụ bán rẻ như cho cảng Quy Nhơn vào thời Đinh La Thăng còn là Bộ trưởng Giao thông vận tải.
Trước cuộc họp trên của Ủy ban Kiểm tra trung ương, nhiều dư luận cho rằng cơn chấn động bệnh tật đối với ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng sẽ khiến ‘lò’ của ông ta tắt ngấm, hoặc cùng lắm cũng chỉ âm ỉ mà không thể duy trì được nhiệt lượng như trước đây.
Cho tới nay, Nguyễn Phú Trọng đã trải qua hơn nửa nhiệm kỳ thứ hai của ông ta, nhưng thành tích ‘chống tham nhũng’ của Trọng vẫn còn rất khiêm tốn nếu so sánh với bề dày ‘đả hổ diệt ruồi’ của Tập Cận Bình ở Trung Quốc. Phía trước Nguyễn Phú Trọng vẫn còn một đầm lầy mênh mông quan chức tham nhũng cần phải xử lý, mà nếu không thể xử lý được phần nào đó thì Trọng không chỉ không tạo dấu ấn như một trong những đời tổng bí thư có thành tích lớn nhất và được ‘lưu danh sử xanh’, mà còn phải chịu nguy cơ bị ‘hồi tố’ nếu các phe phái tham nhũng nổi dậy và quật ngược lại ông ta - theo những dấu hiệu cấu kết gần đây giữa một số cựu quan chức và quan chức đương nhiệm chủ yếu ở miền Nam. Khi đó, số phận của ông ta không có gì bảo đảm là sẽ không giống với hai án tù giam lên đến 30 năm của Đinh La Thăng.
Tuy không thể hiện ra tại đám tang cựu chủ tịch nước Lê Đức Anh dù là trưởng ban lễ tang, bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng dường như đang có dấu hiệu dần phục hồi sức khỏe sau rất nhiều đồn đoán về ông ta đã bị tại biến mạch máu não và đột quỵ ngay tại Kiên Giang - nơi được xem là ‘căn cứ địa cách mạng của gia tộc Nguyễn Tấn Dũng’ vào ngày 14/4/2019.
Vẫn không phải từ bất kỳ nguồn tin chính thức nào từ các cơ quan đảng, mà những tin tức ngoài lề gần nhất cho biết Trọng đang ‘tập đi và tập nói’, cho dù quá trình này khá chậm chạp và có thể chẳng mấy hứa hẹn là sẽ phục hồi ‘nguyên đai nguyên kiện’. Có vẻ tin tức như thế lại logic với cú ra đòn mới nhất của Ủy ban Kiểm tra trung ương vào ngày 5/5. Giả thiết được đặt ra là trước đó, từ giường bệnh Nguyễn Phú Trọng đã có sự bàn bạc và chỉ đạo trực tiếp đối với hai nhân vật là Trần Quốc Vượng - Thường trực Ban bí thư và Trần Cẩm Tú - Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra trung ương về việc duy trì ‘đốt lò’ và còn có thể gia tăng nhiệt lượng của nó. Một cú đánh khá mạnh của ủy ban này, vào thời điểm này, có lẽ sẽ khiến át đi phần nào những dư luận bất lợi về tình hình sức khỏe tồi tệ và thậm chí sắp ‘tịch’ của ‘Tổng tịch’, qua đó sẽ ‘lấy lại niềm tin của đảng viên và nhân dân’ dành cho nhân vật mà niềm đam mê ‘ngồi tiếp’ qua đại hội 13 có vẻ không hề suy xuyển bất chấp trọng bệnh.
Một trong những thủ pháp lấy lại niềm tin như thế là phải tiếp tục ‘đốt lò’.
Vụ cựu phó thủ tướng Vũ Văn Ninh bị lôi ra lỷ luật đang khiến người ta nhớ lại trường hợp cựu bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Đinh La Thăng và Bí thư thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh. Theo logic đó, trong thời gian tới ‘lò’ có thể áp sát và đốt một số quan chức - cựu chức và cả đương chức - của khối chính phủ, nơi mà mật độ tham nhũng diễn ra dày đặc nhất từ trước tới nay.
Vụ kỷ luật hàng loạt quan chức trên cũng phát ra tín hiệu đầu tiên về sự trở lại của Nguyễn Phú Trọng : tạm từ giã giường bệnh, ông ta sẽ có thể tham dự với vai trò chủ trì Hội nghị trung ương 10 - một sự kiện quan trọng của đảng cầm quyền sẽ xảy ra khoảng trung tuần tháng 5 năm 2019 và ngay trước kỳ họp của Quốc hội ‘gật’ trong cùng tháng.
Tín hiệu nào trong và sau Hội nghị trung ương 10 ?
Sự có mặt của Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị trung ương 10 là đặc biệt cần thiết vì những lý do cũ như tính cần kíp phải duy trì chiến dịch ‘đốt lò’, tiếp tục tăng tốc ‘cơ cấu cán bộ cấp chiến lược’ để chuẩn bị cho đại hội 13, và những lý do mới hơn là cần có ý kiến chính thức của Trọng về một số dự luật như 3 công ước quốc tế còn lại về lao động, Bộ Luật Lao động, Luật về Hội… liên quan đến quan điểm của chính thể Việt Nam buộc phải nhượng bộ trước Liên minh Châu Âu (EU) trước khi EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Châu Âu - Việt Nam) được ký kết và phê chuẩn trong nửa cuối năm 2019 ; nhưng có lẽ đặc biệt hơn cả là bàn về nội dung và công tác sắp xếp ‘bầu đoàn thê tử’ cho chuyến đi Mỹ dự kiến sắp tới của Trọng theo lời mời chính thức của Donald Trump.
Hội nghị trung ương 10 cũng có thể là cái cách mà nếu tham dự trọn vẹn, Trọng sẽ không để xảy ra hệ quả ‘vắng chủ nhà gà mọc đuôi tôm’ mà dường như đang manh nha phát sinh khá bát nháo ngay sau khi ông ta ‘đột quỵ’.
Hội nghị trung ương 10 là thách thức lớn hơn nhiều so với đám tang Lê Đức Anh, bởi hội nghị này sẽ bàn về về chuyện của những người còn sống sót và rất có thể sẽ ‘làm nhân sự’ cho đại hội 13 với những vị trí then chốt trong ‘bộ tứ’ hoặc ‘bộ tam’ quyền lực nhất.
Nếu Trọng không thể xuất hiện tại Hội nghị trung ương 10, khi đó không chỉ dân chúng mà cả giới cách mạng lão thành và các quan chức trong nội bộ đảng hoàn toàn có thể nghi ngờ về Trọng không thể đảm bảo sức khỏe để ông ta có thể ‘ngồi’ từ đây cho đến khi đại hội 13 diễn ra vào năm 2021. Từ đó, sẽ xuất hiện những đòi hỏi cần phải minh bạch hóa tin tức về Trọng, và chính Ban Bảo vệ và Chăm sóc sức khỏe trung ương là cơ quan phải làm nhiệm vụ này, để nếu Trọng không còn đủ tỉnh táo để ‘lèo lái con thuyền của đảng và dân tộc’ thì phải bàn đến phương án ‘nước không thể một ngày thiếu vua’.
Cũng có một giả thiết thú vị khác : không loại trừ khả năng sau cơn chấn động thập tử nhất sinh ở Kiên Giang, Nguyễn Phú Trọng sẽ thay đổi về nhận thức đối với thế giới chính trị xung quanh ông ta, từ đó dẫn đến sự thay đổi về phương pháp và hành động của ông ta trong công cuộc trị đảng, trị quân theo quan điểm cứng rắn và khắc nghiệt hơn. Và không loại trừ khả năng sau khi hồi phục sức khỏe, Trọng sẽ tăng mạnh tốc độ ‘đốt lò’ như một cách chạy đua với thời gian ngắn ngủi còn lại trước đại hội 13 và trước khi ông ta buộc phải gục ngã bởi quy luật tuổi tác và ‘sinh lão bệnh tử’.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 08/05/2019
Số 0 từng là kết quả tại Đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt năm 2017 tại Hà Nội và năm 2018 tại Washington.
Phái đoàn Việt Nam tại Đối thoại Nhân quyền Việt - Mỹ lần thứ 22 tại thủ đô Washington, ngày 17/5/2018. Twitter EAP DOS.
Năm 2019, Đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt thường niên một lần nữa được tổ chức tại thủ phủ của chính thể độc đảng, vào khoảng trung tuần tháng Năm. Một phái đoàn của Vụ Dân chủ, Lao động và Nhân quyền thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ sẽ tham vấn ý kiến giới hoạt động xã hội dân sự ở Việt Nam trước khi bước vào cuộc đối thoại đó.
Số 0 trơn tuột
Hai năm trước, sau khi cuộc Đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt kết thúc, phái đoàn của bà Virginia Bennett - Trợ lý bộ trưởng ngoại giao về dân chủ, nhân quyền và lao động - đã vào Sài Gòn và gặp gỡ một số nhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam tại nhà riêng của Tổng lãnh sự Mỹ Mary Tarnowka. Hào hứng và hy vọng, Virginia Bennett đã thông báo với các thành viên xã hội dân sự Việt Nam về kết quả đáng khích lệ của cuộc đàm phán nhân quyền vừa diễn ra. Đúng vào lúc đó, một khách mời chủ chốt của cuộc gặp này là bác sĩ Nguyễn Đan Quế - người sáng lập phong trào đấu tranh dân chủ Cao trào Nhân bản, từng phải nằm tù cộng sản đến hai chục năm, đã bị hai chục công an thô bạo vây kín nhà để ông không thể đến gặp phái đoàn của bà Virginia Bennett.
Khi đó, dù Virginia Bennett là một chính khách mới trong chính quyền Donald Trump và có lẽ chưa có mấy kinh nghiệm về các thủ thuật trả treo nhân quyền của giới lãnh đạo Việt Nam, sự thật là cái kết quả mà bà Bennett nhận được bằng những lời hứa hẹn chung chung và xảo ngôn của trưởng đoàn đối thoại nhân quyền Việt Nam - một quan chức chỉ ở cấp vụ trưởng Bộ Ngoại giao và năm nào cũng có nhiệm vụ thông báo những lời hứa hẹn không hề được bảo chứng như thế - là sau cuộc đối thoại này đã không có gì được cải thiện.
Thậm chí sau khi Thủ tướng Phúc kết thúc cuộc gặp với Tổng thống Trump ở Mỹ vào tháng 5 năm 2019 mà đã không nhận được tín hiệu nào về Hiệp định thương mại song phương Việt - Mỹ, thậm chí còn bị Trump "đòi nợ" về tình trạng nhập siêu quá nhiều của Mỹ đối với Việt Nam trong lúc Trump lại gần như không quan tâm đến vấn đề nhân quyền, giới cầm quyền Việt Nam đã bắt bớ đến gần ba chục nhà hoạt động nhân quyền chỉ riêng trong năm 2017, đồng thời đưa ra xử tù cực kỳ nặng nề đối với họ.
Trong số những người bất đồng chính kiến bị công an Việt Nam bắt vào năm 2017 và năm 2018 có cả cái tên Nguyễn Bắc Truyển - một nhà hoạt động tranh đấu cho quyền tự do tôn giáo ở Việt Nam và đã có mặt tại nhà riêng bà Mary Tarnowka vào buổi tối gặp mặt phái đoàn đối thoại nhân quyền của Hoa Kỳ. Cho tới nay, Truyển vẫn phải nằm tù với mức án đến 11 năm.
Virginia Bennett dường như đã không có được một chút may mắn như những người tiền nhiệm là Daniel Baer và Tom Malinowsky.
Nếu lấy mốc thời điểm năm 2013 để đánh dấu về việc lần đầu tiên chính thể Việt Nam tiếp cận gần hơn bao giờ hết với TPP (Hiệp định Đối tác kinh tế Xuyên Thái Bình Dương) và đặc biệt cần đến hiệp định này như một sự cứu vãn với nền kinh tế bắt đầu chìm ngập trong suy thoái và nền ngân sách bắt đầu lao vào hội chứng hộc rỗng, những cuộc trao đổi của chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Barak Obama và được cụ thể hóa bằng đoàn đối thoại nhân quyền do Daniel Baer và sau đó là Tom Malinowsky dẫn đầu đã khiến nhà cầm quyền Việt Nam phải trả tự do do khá nhiều tù nhân lương tâm trong hai năm 2013 và 2014 như Nguyễn Phương Uyên, Đỗ Thị Minh Hạnh, Cù Huy Hà Vũ… và cả Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, Tạ Phong Tần - tổng cộng khoảng 12 người,
Nhưng Virginia Bennett lại đến Hà Nội vào một thời điểm buồn bã và u ám : chỉ vài tháng sau khi nhậm chức tổng thống Hoa Kỳ, Trump đã làm chết đứng giới chóp bu Việt Nam bằng tuyên bố Mỹ rút ra khỏi Hiệp định TPP - mang lại hệ quả lớn lao rằng Việt Nam sẽ không còn là quốc gia được hưởng lợi nhất trong hiệp định này. Không bao lâu sau đó, tư tưởng ‘ăn không được thì đạp đổ’ đã biến chính quyền Việt Nam trở lại bản năng một sinh vật hung hãn và xảo tiện, trút lên giới đấu tranh dân chủ nhân quyền ở đất nước này mối thù vặt và công cuộc trả thù điên dại.
Trước tình trạng chính quyền Việt Nam gia tăng đàn áp người bất đồng, có vẻ phía Mỹ đã phải tạm ngưng đàm phán nhân quyền, dù cơ chế đối thoại nhân quyền giữa Mỹ và Việt Nam được duy trì 2 lần mỗi năm. Vào cuối năm 2017, đã không có đối thoại nhân quyền Việt - Mỹ nào diễn ra, cho dù giữa năm đó đã đánh dấu một mốc thời điểm quan trọng về hậu quả đu dây té lộn cổ của chính thể Việt Nam : tháng 7 năm 2017, Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo cấp tốc sang Washington cầu viện, bởi ngay trước đó ‘bạn vàng’ Bắc Kinh đã dùng đến vài trăm tàu hải cảnh vây bọc khu vực Bãi Tư Chính và mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ - một liên doanh giữa Việt Nam với hãng dầu khí Repsol của Tây Ban Nha, khiến chính thể Việt Nam mất ăn dầu khí ngay trên ‘vùng biển chủ quyền không thể tranh cãi’ của mình.
Tuy nhiên, lý do ngả ngớn về Mỹ một chút như trên chỉ là dầu khí chứ không phải nhân quyền. Hơn nữa, Donald Trump cũng nổi bật không phải là một tổng thống có mối quan tâm đặc biệt đến quyền con người trên thế giới.
Mỹ đang nắm đằng chuôi về quân sự và cả về nhân quyền nếu muốn…
Sang năm 2018, tình hình vẫn chưa thể khả quan hơn. Cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt thường niên vẫn diễn ra tại Washington nhưng có vẻ vẫn bế tắc. Mặc dù khi đó đã nhận được tín hiệu ‘cho qua cầu’ của Liên minh Châu Âu (EU) về EVFTA (Hiệp định Thương mại tự do Châu Âu - Việt Nam), chính quyền Việt Nam vẫn chỉ thả nhỏ giọt vài tù nhân bất đồng chính kiến như luật sư Nguyễn Văn Đài và blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.
Còn vào Đối thoại nhân quyền năm 2019, một lần nữa người Mỹ có vẻ ‘rút kinh nghiệm sâu sắc’ và tỏ ra cứng rắn hơn trước thái độ trơn tuột của những quan chức Việt mặt mũi bóng nhẫy và bụng lầy mỡ.
Sau nhiều năm quần quật nếm trải với Việt Nam về nhân quyền, rốt cuộc có vẻ Hoa Kỳ đã rút ra một bài học đắt giá : đặc tính của chính quyền Việt Nam là luôn dùng tù nhân lương tâm để mặc cả về các hiệp định kinh tế, thương mại và viện trợ. Nhưng khi đạt được mục đích của mình, chính quyền Việt Nam lập tức trở mặt và bắt bớ người hoạt động nhân quyền.
Nếu không ở vào thế cùng quẫn về kinh tế và ngân sách, nếu không bị chế tài về lợi ích cá nhân, bản chất sẵn sàng vi phạm nhân quyền của chế độ toàn trị và giới quan chức ở Việt Nam sẽ không bao giờ thay đổi.
Khác hẳn với bối cảnh TPP không có Mỹ vào năm 2017, giờ đây Hoa Kỳ đã phần nào lấy lại ưu thế của nó bằng một sự kiện đặc biệt mà nhiều khả năng sẽ diễn ra : tiếp theo cú ngã vỡ mặt vào năm 2017 trước Trung Quốc và sau những chuyến con thoi qua lại lẫn nhau của bộ trưởng quốc phòng hai nước Việt và Mỹ, chính Nguyễn Phú Trọng sẽ công du theo lời mời chính thức của Donald Trump đến Washington - nơi mà ông ta sẽ lần đầu tiên được đón tiếp một cách không phải ‘ngoại lệ’ hay ‘đặc cách’ với vai trò là nguyên thủ quốc gia, chứ không bị coi là tổng bí thư của một đảng cộng sản mà thậm chí ngay tại Việt Nam còn bị xem là ‘hoạt động bất hợp pháp’ (cho tới nay vẫn chẳng có bộ luật nào luật hóa hoạt động của đảng này).
Đó sẽ là một cuộc gặp mà Bắc Kinh chẳng thích thú gì mà chắc chắn sẽ tìm cách phá đám - khi Trọng và Trump, không nghi ngờ gì nữa, sẽ bàn nhiều đến vấn đề tiêu điểm là hợp tác quốc phòng Mỹ - Việt và còn có thể dẫn tới một hình thức gần giống như hiệp ước tương trợ quốc phòng mà người Mỹ đã ký với Philippines, trước khi dẫn tới tương lai lớn hơn hẳn là quan hệ đối tác chiến lược Mỹ - Việt.
Sau quân sự sẽ là kinh tế, thương mại hai chiều mà đang mang lại cho Việt Nam giá trị xuất siêu đến 35 tỷ USD/năm. Và còn những triển vọng khác nữa… Với điều kiện là từ nay đến đó Nguyễn Phú Trọng kịp phục hồi sức khỏe khỏi cơn tai biến mang tên ‘Kiên Giang 14 tháng Tư’ mà đã suýt bắt ông ta nằm liệt giường.
Trong thời gian Trọng phải chịu biến cố trên, cấp dưới trực tiếp của ông ta là ‘Phó tổng bí thư đảng’ Trần Quốc Vượng đã thay Trọng tiếp đoàn thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, dẫn đầu bởi Thượng nghị sĩ Patrict Leahy, thăm Việt Nam - một trong những động tác làm tiền đề cho cuộc gặp Trump - Trọng sắp tới.
Các thượng nghị sĩ trên đã có các cuộc gặp với một số những chóp bu của đảng, chính phủ và Quốc hội Việt Nam và đã đề cập đến một số các trường hợp tù nhân lương tâm bao gồm danh sách 7 tù nhân lương tâm được Đại sứ quán Mỹ chuẩn bị, điển hình là trường hợp của tù nhân lương tâm Trần Huỳnh Duy Thức, người đang phải chịu án tù 16 năm với cáo buộc hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân trong một phiên tòa vào năm 2010. Trường hợp của công dân Mỹ gốc Việt Michael Phương Minh Nguyễn, người đang bị giam giữ tại Việt Nam để điều tra cáo buộc hoạt động nhằm lật đổ chính quyền, cũng được đưa ra trong chuyến thăm đó.
Ngay sau khi trở về Hoa Kỳ, Thượng Nghị sĩ đảng Dân Chủ Tim Kaine - một trong số thành viên của đoàn thượng nghị sĩ trên - đã nói : "Chúng ta (Hoa Kỳ) phải đưa vấn đề nhân quyền và cải thiện nhân quyền là một cột trụ trong quan hệ hai nước. Tôi rất mừng khi thấy quan hệ hai nước đã có những điểm mạnh. Hoa Kỳ đang cố gắng để giải quyết các vấn đề về di sản của chiến tranh. Chúng ta đã làm đúng và chúng ta có quyền đòi hỏi chiều ngược lại và điều mà chúng ta đòi hỏi đổi lại đó là nhân quyền". (RFA Việt ngữ).
Nếu cuộc gặp Trump - Trọng diễn ra vào mùa hè năm 2019, đó có thể là một phiên bản của quá khứ khi đã diễn ra cuộc gặp Obama - Sang vào tháng 7 năm 2013. Vào lúc đó, Trương Tấn Sang - chủ tịch nước - sang Mỹ điều đình cho Hiệp định TPP, để khoảng ba tuần sau đó thì một tòa án ở Long An đã phải trả tự do ngay tại tòa cho sinh viên bất đồng Nguyễn Phương Uyên, dù trước đó đã xử án sơ thẩm cô đến 6 năm tù.
Cuộc đối thoại nhân quyền Mỹ - Việt năm 2019 cũng bởi thế có thể sẽ mang một sắc thái khác hơn và hy vọng hơn so với con số 0 tròn trĩnh hai năm trước đó. Bây giờ là vấn đề Trần Huỳnh Duy Thức và những tù nhân lương tâm khác. Sự thay đổi về số phận con người và quyền con người này có thể hiện ra trước khi Nguyễn Phú Trọng đặt chân đến Washington.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 09/05/2019
Tiếp theo yêu cầu bắt buộc của EVFTA (Hiệp định Thương mại tự do Châu Âu - Việt Nam) về sửa Bộ luật Lao động Việt Nam để người lao động được đảm bảo quyền lợi và có quyền thành lập công đoàn độc lập, đã lộ hẳn ra một ‘bí mật’ của giới quan chức Việt trong cung cách sửa bộ luật này.
Những yêu cầu của EVFTA về sửa đổi Bộ luật Lao động Việt Nam cũng có thể khá tương đồng với yêu cầu trong CPTPP.
Bí mật gì ?
Ngay sau khi kết thúc chuyến đi Châu Âu (Pháp và Bỉ) vào cuối tháng 3 năm 2019 để vận động cho EVFTA, bà Nguyễn Thị Kim Ngân - Chủ tịch quốc hội Việt Nam - đã chủ trì một phiên họp Quốc hội. Được báo Sài Gòn Giải Phóng tường thuật, bà Ngân đã "Tỏ ra rất sốt ruột về việc chưa nhận được hồ sơ trình dự án sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động, trong khi chương trình xây dựng pháp luật năm 2019 đã có dự án này, Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói rõ : "Chúng ta đã cam kết với Nghị viện Châu Âu về thời hạn xem xét sửa đổi Bộ luật Lao động. Đó chính là cơ sở quan trọng để Nghị viện Châu Âu xem xét thông qua Hiệp định EVFTA, vậy mà bây giờ các bước cần thiết vẫn chưa được tiến hành. Thay vì trình hồ sơ dự án thì cơ quan trình lại chỉ báo cáo, xin ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội về một số vấn đề, như thế có phải là làm ngược quy trình hay không ?!".
‘Bí mật’ đã lộ hẳn ra : suốt từ cuối năm 2018 - thời điểm tái khởi động quy trình ‘chuẩn bị ký kết và phê chuẩn EVFTA’ cho đến nay, các bộ ngành đã gần như không làm gì cả đối với việc sửa đổi nội dung của Bộ luật Lao động để đáp ứng đòi hỏi của Hiệp định EVFTA.
Nếu tính cả thời gian trước đó liên quan đến việc Việt Nam tham gia vào TPP (Hiệp định Đối tác kinh tế Xuyên Thái Bình Dương), và CPTPP (Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, thay thế cho TPP mà không có vai trò của Mỹ), Bộ luật Lao động đã chỉ được các bộ ngành và chính phủ Việt Nam lôi ra nhét vào ngăn kéo đầy bụi bặm như một động tác thuần đối phó với cộng đồng quốc tế, chỉ làm cho có, miễn sao gia nhập được hiệp định kinh tế và được ‘ăn sẵn’ lẫn ‘ăn ngay’.
Những yêu cầu của EVFTA về sửa đổi Bộ luật Lao động Việt Nam cũng có thể khá tương đồng với yêu cầu trong CPTPP.
Vào cuối năm 2018, để được tham gia vào CPTPP, lần đầu tiên Nguyễn Phú Trọng và chế độ độc trị của ông ta đã phải nhượng bộ chấp nhận điều kiện về cho phép người lao động được tự do thành lập các tổ chức nghiệp đoàn tự do để tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, tức về thực chất sẽ có một hình thái tổ chức nghiệp đoàn độc lập, hay còn gọi là công đoàn độc lập, tồn tại song song với hệ thống Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam từ trung ương xuống các địa phương. Không những thế, công nhân còn được thành lập nghiệp đoàn tự do không chỉ giới hạn ở từng khu vực mà còn trên cả nước, và các nghiệp đoàn độc lập này được kết nối với nhau…
Việt Nam sửa Bộ luật Lao động chỉ nhằm đối phó EVFTA
Theo quy định bắt buộc của EVFTA, nếu chính quyền Việt Nam không chịu sửa Bộ luật Lao động theo đúng yêu cầu của EU (Liên Hiệp Châu Âu) thì sẽ không được Nghị viện Châu Âu chấp nhận cho tham gia vào hiệp định này.
Cuối cùng sau nhiều lần cố tình trì hoãn, vào cuối tháng Tư năm 2019 Bộ Lao động, thương binh và xã hội đã phải công bố dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), trong đó có một số nội dung được điều chỉnh. Theo lộ trình, dự luật này sẽ được đưa ra Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp tháng 5, lấy ý kiến đến ngày 28/06/2019 và thông qua vào kỳ họp tháng 10.
Điểm mới nhất trong dự thảo luật này là lần đầu tiên bổ sung các quy định về việc thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ngoài hệ thống Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.
Theo đó, người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động trong tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở. Tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở thành lập và hoạt động hợp pháp sau khi gia nhập hệ thống Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp đăng ký.
Trường hợp đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì người đại diện của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở gửi hồ sơ đăng ký theo quy của pháp luật cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đăng ký...
Nhưng cách thức dùng từ ngữ và việc mô tả nội dung điều chỉnh trong dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) lại cho thấy bản dự thảo này còn rất thiếu thiện chí trong việc đáp ứng các yêu cầu của EVFTA. Trong khi cả CPTPP và EVFTA đều dùng cách gọi ‘công đoàn tự do’ dành cho quyền được tự thành lập công đoàn của người lao động, thì dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) chỉ dùng cụm từ "tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở" một cách lập lờ và giấu đi thực chất của loại hình công đoàn độc lập. Với cách dùng từ như thế, sẽ có nhiều công nhân tưởng rằng công đoàn tự do (hay công đoàn độc lập) về thực chất vẫn là loại hình công đoàn cơ sở thuộc Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, do vậy họ sẽ không quan tâm đến việc tự thành lập công đoàn tự do nữa.
Dự thảo trên cũng cũng không mô tả, hoặc mô tả không rõ những quyền của người lao động mà đã được Hiệp định CPTPP quy định như :
- Cho phép người lao động làm việc trong một doanh nghiệp được thành lập tổ chức của người lao động / Công đoàn ở cấp cơ sở theo sự lựa chọn của họ. Để hoạt động, tổ chức này hoặc gia nhập vào Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hoặc đăng ký hoạt động độc lập với cơ quan nhà nước có thẩm quyền (do Chính phủ quy định) tùy theo sự lựa chọn của tổ chức đó.
- Các tổ chức công đoàn - người lao động này được quyền không kém hơn so với Công đoàn cơ sở ; thuộc hệ thống của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
- Tổ chức này có thể yêu cầu và nhận sự trợ giúp kỹ thuật và đào tạo từ các tổ chức hoạt động về lao động đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
- Lộ trình : Chậm nhất từ 5 đến 7 năm ; kể từ khi CTTPP có hiệu lực ; các tổ chức người lao động - Công đoàn có thể gia nhập/hoặc thành lập tổ chức của người lao động ở cấp cao hơn như : cấp ngành, cấp vùng lãnh thổ theo đúng trình tự đăng ký được pháp luật quy định.
Ngoài ra còn có những nội dung mới liên quan đến vấn đề lao động ở Việt Nam như vấn đề đình công : hiện tại Pháp luật Việt Nam chỉ cho phép đình công trong các doanh nghiệp ; đình công chỉ được thực hiện với tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ; trong khi đó CTTPP sẽ cho phép đình công cấp ngành, đình công hưởng ứng và có thể có đình công "phản đối chính sách kinh tế - xã hội"…
Dự thảo trên cũng không làm rõ "cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đăng ký" là cơ quan nào. Với quy định quá chung chung và mập mờ như thế, công nhân sẽ không thể biết đâu là cơ quan ‘có trách nhiệm’ để đăng ký thành lập công đoàn độc lập, khiến họ vẫn phải phụ thuộc vào Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, bất chấp việc tổ chức này từ lâu đã tự đặt ra một quy định trong Luật Công đoàn để ‘ăn’ đến 3% trên tổng quỹ lương của doanh nghiệp như một hình thức ăn cướp trên xương máu người lao động.
Với bản dự thảo quá sơ sài trên, cũng có thể thấy rõ về ý đồ của chính thể độc đảng ở Việt Nam là chỉ đưa ra bản dự thảo này cho có và thông qua để Việt Nam được tham gia vào EVFTA, nhưng trong quá trình thực hiện thì sẽ dựng lên một bức thành thủ tục hành chính cao ngất, theo đúng tinh thần ‘hành là chính’, để người lao động không thể đáp ứng được và do đó hồ sơ đăng ký thành lập công đoàn tự do của họ sẽ tất yếu bị gạt ra.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 05/05/2019
